ЗИГЬИМЛУ ДАЖИСТ
Йиз трактор библиотекайин улихь дебккунза ва лисуз думу хъябкьяйиз гъалабулугъ кади душвазди учІвунза.Устлихъ усппагьи риш деънайи. –Гьамусяаьтнан хайирар ишри, ужур! – Салам тувза дугъаз.
–Абатхайирар ишри, юлдаш кас! Уву узуз минди учІвайизра «ужур» кІураваки, хъа узу «ужурди» гъудрузиш гьапІарва?
Шуру кІурайибдин гъавриъ ахъунза ва дишла суалар тувунза:
–Хъа увуз ичв Сельсоветдин хликк ккайидар вари аьгъяйвуз?
–Ав, аьгъязуз. Уву ич вилаятариан дарва ва увуз фуж ккундуш йип, аммаки узу, уву гъапиганси, ужур дарза. Гъилигу гьялариан, му ришра йиз гъаври ахъну айи, гьаз чаз узу «ужур» дупну ччвурнан ерина гъибиснуш. –Ваъ, яв риш’вализ дилигну, яни, риш’вализ гъапиган, гюрчегвализ дилигну гъапиб вуза, ужур дайиш, уву апІурайи хиялариинди гъапиб дариз, я дицисдар фикрар гьич кІулиъкьан учІвундариз.
–Эгер, уву дициб фикир кІваъ ади гъапиб дарш, ихь арайиъ хъана артухъ гъалмагъал абхъру.
–Йиз кІван марцци хиялариан кІураза!
–Ухьу гюрчегваларикан, риш’валарикан улхуз гюрюшмишназ чиб– чпихьна дуфнайидар дархьа – му саб. Кьюб гъапибсана, узу швувахь хьайи, йиз жилир ккуни дишагьли вуза. Уву мина шликІа гьаънуш, дугъура увура... ипІурачва. Йизра хиял гъабгьнийиз: «гьамусдин хайрар ишри, ужур» кІури, китабарин гирами хулаъ учІвган, китабарихъ юкІв убгурайи кас вушул кІури. ВуйиштІан мугъан юкІ китабарихъ ваъ, хъа жарабдихъ убгурайиб.
–Увуз «ужур» даркІархьа я кас, «уччвур» ибшри. Хъа, я уччвур, уву ахмакъ гафар гьаз апІурава? Фуж а китабарихъ юкІв убгрур?...
Узу йиз гафар ккудукІайизра мугъу:
–Я кас, уву фйир кІури гьамина дуфнава! Гъарах яв кьяляхъ гъафи рякъ дибисну. Узуз увухъди улхуз вахт адарзуз. Лисундин вахт ву, библиотека хъябкьраза.
–Я жан ужур, я жан уччвур, узу увкан ккун апІурайиб гьич фукІара адариз. Уву йиз гъавриъ ахъа сарун. Увуси, узура швушв хьайир вуза, йиз хпирра гизаф ккундузуз. Ярхла гъул’ан дуфнайир ваза, йиз гъуллугъ гьубкІ сарун.
–Ухди гьаци, мелеблу ляхнихъ хьуб вуйда. Хъа увура йиз улихь ккуниваларикан, уччвуваларикан улхури дийигънава. Йип, фу гъулугъ вуш. Шулуш ва удубкьруб вуш, тамам апІархьа.
–Яв библиотекайиъ Манаф Шамхаловдин «Чирагь нирин дерейиъ»кІуру китаб а кІури деебхьназуз. Яраб, уву гьадму узуз тувуйкІан?– ккарагуриси, цІиб сулан инчІра кІвантІарик кипну гъапиза му швушваз.
–Узу увуз сифте кІулиъ гъапундайин: узкан увуз ужур хьидар кІури. Китабар ич советдикк яшамиш шулайидарихьнатІан туврудар дар. Гьациб къайда айиб ву.
Узу ушв тІапІайизра:
–Яв гафар кимишра, уву кучІларра кайир вуваки?
–ГьапІру кучІлар? Узу увуз ичв сельсоветдиан вуза гъапундайзаки!
–Ай уччвури аьгъяйвузки! Уву узуз «ужур» яв гюрчегвализ дилигну гъапиб вуйиз кІурдайна, хъа магьа яв кІваъ айиб: гьаму китаб увуз тувузди узуз «ужур» гъапІунваки?!
–Гьамус узу увуз фици кІурушра аьжуз духьназа. Яв гюрчегвализ гъапиб вуйиз гъапиган, узухь яв жилир ттитІрава, хъа китаб тувузди гъапиб вуйиз гъапиган, китаб тутрувди дийигънава. Ма, уву йиз йишв’ин ишри... ГьапІруш апІруб апІина!
–Уву наънан вуза кІурайва?
–Ляхлаан.
–Пагь, ляхлажви, яв маш фиткан ктапІуб вуйкІана! Ичв Ляхлаар мицисдар, узуз аьгъяди даричв, аьхир…
–Я жан ужур, я жан усппагьи кюкю! Узу увуз, йиз хпириз даркІру тярифар кІуразавуз, аммаки, увура йиз гъавриъ адарва. Увуз лисун апІуз кьан шулаш, узуз ярхла гъулаз аьгъюз кьан шулазуз. Увуз гежехайрар ишри!
Улдарихьинди гъюради:
–Мицир ужур гъяркъюндарзуз,– гъапиза.
–Я, юлдаш, дийигъ саб герен. Паспорт хьайвухь? – гьерху дугъу.
Узу, йиз кІваан шад духьну, хъа зиълан цІиб гиран духьнайириси, ккадабгъну документ дугъахьинди устлиин дипза.–Увуз китаб тувурза, яв марццивализ ва гьякьллувализ, хъа яв ушвниз – ваъ.
Дугъу, библиотекайиан китаб адабгъну кІуру карточка абцІуз хъюгъю. Душваъ, саки, паспортдиан ацІру мялуматарилан гъайри, фу кеспечи ва фициб зигьим айир вуш ву кІурира улупну ккундийи.Узхьан гьерхну, «образование» кІурушвахъ «заан зигьим» гъибикІу.
Му швушван, утканди бикІурайи хилихъди узура дикъатлуди лигураза. Дугъу, «профессия» кІуру цІарнахъантина, «тракторист» гъибикІу.
Уву йиз кеспи, «тракторист» гьаз бикІурава, ужур? Заан зигьим айир тракторист шлуб вуйин, яна тракторист хьуз, узу институт ккудубкІну, дарин?
–Хъа, магьа, уву трактордихъ хътариву? – пну, дугъу улдариантина йиз тракториин тІуб алапІу.
–Я, ужур, узу ярхла гъул’амина гъюз кьан шулайиган, думу йиз дустрахьан дибисну дуфнайир вуза. Якас, гьаци гъубзри. Тракторист вушкьана баладайзуз. Дугъри гъапиш, ляхинкарсуз вуза, яна сабан ляхниъра адарза. Эгер узу даждиин элеъну гъафнийиш, йиз кеспи фу дупну бикІуйва? Дажист?
Швушв, чав гъапІу гъалатІниин аьхю гьягьйир йивури гъяаьлхъю. Дугъахъди узхьанра аьлхъюб татабхъу.Узу жара сельсоветдин агьли вушра, «ужурин» библиотекайиз кми– кмиди китабар гъадагъуз гъягъюри шуйза. Ва, гьар вахтна, узу чаз наан алахъишра, «зигьимлу дажист» кІури кялхъри шулу. Дугъриданна, учкан шлиз «зигьимлу дажист» пуз хай гъюруш аьгъдарчуз. Гьарган уччву гафар шубаризра кІури даршул. Гъит, я кас, шубарира баяриз тярифар йипри!