Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг аёлларга доир си

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти 1945 йилнинг 24 октябридан фаолият кўрсатмокда.Ташкилот Ушбу киска давр ичида ижтимоий хаётнинг барча сохалари бўйича бир канча ишларни амалга оширди. Жумладан Аёллар муаммолари буйича хам жиддий шугулланиб келмокда


Хотин кизлар ва эркаклар тенглиги инсониятнинг тарихий ютукларидан биридир. Бунга кўра жамиятнинг сиёсий, иктисодий, маданий, ижтимоий хаётида хакикий жинсий тенгликка эришилади.  Мамлакатимиз Рахбарининг ташаббусига кўра 1999 йилни Аёллар йили, 2001 йил Оналар ва болалар йили деб эълон килиниши, бу борада   мамлакатимизда изчил ва максадли сиёсат олиб борилаётганлигининг ёркин ифодасидир. Республикамизда аёллар хукуклари ва муаммоларига багишлаб ўтказилаётган ижтиомий ислохатлар, амалга оширилаётган амалий ишлар хакида хозир тўхталиб ўтмокчи эмасмиз, бу бошка маколамизнинг мавзуси. Хозир эса сарлавхада тўхталган мавзуга фикрингизни каратмокчиман. 
Бундан эллик йил илгари ташкил этилган дамларданок БМТ аёллар тенглигини таминлашни ва 1949 йилда аёллар муаммолари билан шугулланувчи махсус орган – Аёллар мавкеи бўйича комиссия тузишни ўз фаолиятидаги энг бош вазифалардан бири деб билди. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти хар доим хар жойда аёлларнинг тенг хукукка эришишлари учун курашларида хамда ижтимоий ва иктисодий , ижтиомий тараккиётнинг бошка сохаларида уларни тенг имкониятлар билан таъминлашда аёлларнинг жонкуяр иттифокчиси бўлиб келди.
Аёллар ахволи бўйича комиссия таркибига аъзо мамлакатларнинг 45 нафар вакиллари кирадилар. Улар аёллар тенглиги учун бутун дунё бўйича курашнинг натижаларини ўрганадилар ва хаётнинг иктисодий, ижтимоий хамда маориф сохаларида аёллар хукукларини баркарор этиш бўйича тавсиялар тайёрлайдилар , аёллар зудлик билан хал этишни талаб этган холларда уларнинг хукуларига амал килиш сохасидаги муаммоларни кўриб чикади. Комиссия шартномаларнинг лойихаларини хамда конунлар ёрдамида ва амалиётда аёллар ахволини ўзгартириш имконини берадиган бошка тадбирларни ишлаб чикишда иштирок этадилар. Комиссия фаолияти кўламига аёллар хукуклари тўгрисидаги коидаларни ишлаб чикишдан тортиб, аёлларнинг ўз хукукларидан фойдаланишларига имкон бермаётган важларни аниклашгача бўлган кўламдаги ишлар киради. Комиссия – ижтимоий фактлар ва маданият даражаси, гендер борасида камситиш сингари холатлар билан узвий боглик деган хулосаларга таянади. 1993 йилда , масалан, Бош Ассамблея Комиссия Томонидан ишлаб чикилган Аёлларга нисбатан зўравонликни бартараф этиш тўгрисидаги декларацияни кабул килди. Декларация ;зўравонлик; атамасига аник ёркин изох берди: бу давлатнинг локайдлиги натижасида оилада ёки жамиятда юз берадиган жисмоний, сексуал ва психологик гайриихтиёрий мажбуриятидир.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти аёллар ахволини яхшилаш учун 1979 йида кабул этилган Аёлларга нисбатан камситишнинг барча шаклларини бартараф этиш тўгрисидаги конвенсия бу борада кўзга кўринган хужжат бўлди. Комиссия Ковенцияга кўшимча сифатида мазкур конвенцияга амал килинишини назорат этадиган аёлларга нисбатан камситишларни бартараф этиш бўйича Кўмитага алохида шахсларнинг шикоят билан мурожат килишлари имконини берадиган протокол ишлаб чикди.
БМТ 1976 йилдан 1985 йилгача бўлган муддатда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг халкаро аёллар ўн йиллиги доирасида учта-1975 йилда Мехикодаги, 1980 йилда Копенгагендаги ва 1985 йилда Найробидаги Бутунжахон конференцияларини ўтказиб, Бу билан жамоатчилик ътиборини аёллар муаммоларига жалб этди ва аёллар миллий харакатлари хамда халкаро хамжамият ўртасида ноёб алокалар ўрнатиш учун асос яратди. 1985 йил Найробида ўтказилган аёллар муаммолари бўйича учунчи бутунжахаон конференциясида ишлаб чикилган Аёллар ахволини яхшилаш сохасидаги 2000 йилгача бўлган истикболдаги стратегия 1979 йилги Конвенция сингари аёллар ахволини яхшилаш борасида мухим роль ўйнади ва мазкур сохадаги эришилган жиддий тараккиётни таъкидлади. Комиссия Пекинда аёллар ахволи бўйича тўртинчи бутунжахон конференциясини ( ушбу конференция 1995 йилда бўлиб ўтган ) чакириб чинакам гендер тенгхукуклилигига эриша олмаган жамиятда ижтимоий ва сиёсий тараккиётнинг сусайиши, мехнат ресурсларидан окилона фойдалана олмаслик ва жамият тараккиёти ялпи суъратининг пасайиши каби муаммолар билан тўкнаш келиши хакида хавотирланиш лозимлигига эътиборни каратди.
Инсон хукуклари бўйича бутунжахон конференцияси бутунжахон инсон хукуклари бўйича фаоллик кетаётган бир пайтда, "аёллар хукуклари- инсон хукукларидир" дея мурожат этиб, бу билан жахон ахли онгида катта бир ларзон хосил килди. Конференция инсон хукуклари бўйича БМТ органларининг аёллар хукукларини химоя килиш борасидаги ишларини яхлит холга келтириш.,  интеграциялаш тарафдори бўлиб чикди. Конференция вакиллари ижтимоий ва шахсий хаётдаги аёлларга нисбатан зўравонликни инсон хукукларига  амал килиш муаммолари каторига кўшади. Конференция ўзининг жахон жамоатчилигига килган бетакрор чакиригида аёллар хукуки билан баъзи анъаналар саркитлари, урф-одатлар, нотўгри тушунчалар ва диний экстремизм ўртасида карама-каршиликлар окибатида юзага келиши мумкин бўлган келишмовчиликларни хал этиш  тарафдори бўлиб чикди.
Аёлларнинг ахволи бўйича тўртинчи бутунжахон конференциясида кабул килинган харакат режари асосий эътиборни жалб этадиган 12 мухим муаммони таъкидлади:
• Доимий ва улгайиб борадиган кашшоклик ташвишлари,
• Саломатлик кўрсаткичларининг ёмонлашуви, медицина ёрдамининг кийматлилиги ва унинг кутилган самарани бермаслиги
• Аёлларга нисбатан зўравонлик,
• Куролли ва бошка можароларнинг аёллар ахволига таъсири,
• Иктисодий ва сиёсий тизим фаолиятида иштирок этишда ва айнан ишлаб чикариш жараёнида аёлларнинг тенг бўлмаган хукуклари,
• Барча даражадаги хокимият тизимида ва мухим карорларни кабул этишда аёлларнинг эркаклар билан тенг бўлмаган хукуки.
• Аёллар ахволини яхшилаш  учун самаралиги механизмларнинг бўлмаганлиги,
• Аёлларга тааллукли бўлган инсон хукукларини химоя этиш сохасида ахборатлар ва халкаро ва миллий даражаларда тан олинган зарур мажбуриятларнинг йўклиги,
• аёлларнинг жамият тараккиётига кўшаётган ижобий хиссаларини оммавий ахборат воситалари томонидан етарли даражада таргиб ташвик этилмаслиги,
• аёлларнинг табиий ресурсларни бошкараётгани ва атроф мухитни мухофаза килишга кўшаётган хиссаларини етарли даражада тан олмаслик, шунингдек, зарур бўладиган кўллаб кувватлашнинг йўклиги,
• Ўсмир киз болалар муаммолари
БМТ, Айникса, аёлларнинг хар томонлама камолга эришишларига йўналтирилган барча ташаббусларда ўзининг тезкор органлари оркали хотин кизларга якиндан ёрдам бериш имкониятларига эга . БМТ Котибияти, жумладан, Аёллар ахволини яхшилаш бўлими шунингдек ихтисослаштирилган муассасалар, жамгармаларва дастурлар олиб бораётган ишларга кўшимча равишда мутлако аёллар муаммолари билан шугулланадиган куйидаги иккита ташкилот тузилган: БМТнинг аёллар учун тараккиёт жамгармаси (ЮНИФЕМ) ва аёллар ахволини яхшилаш халкаро ўкув ва илмий тадкикот институти. Бу ташкилотларнинг барчаси аёллар турмуш фаровонлигини ошириш учн мўлжалланган дастурлар ва лойихаларни амалга оширишни кўллаб- кувватлашга даъват этилгандир.   
   
 


Рецензии