Алла тагала адамнын омiрiн журегi аркылы баскарады

Куні-туні ойымда бір-ак танірі,
Озіне кумар кылган онын амірі.
Халикка  махлук акылы жете алмайды,
Оймен білген нарсенін барі – дахрі (сенімсіз). Абай

–  Алла тагала адамнын омiрiн не аркылы баскарады?

–  Алла тагала адамнын омiрiн онын журегi аркылы баскарады. Адам журегiндегi  Алла  тагала  озiнiн мейiрiмдiлiгiмен адамга унемi акыл берiп,  арекетiн дурыс жолга багыттап отырады. Ол адамнын ен жакын досы. Бiрак жан иесi осы досынын акылына коп кулак аса бермейдi.

Онын журек козiн шел баскандыктан ол журегiндегi Жогары Рухтын, Газиз Жаннын онегесiн сезбейдi, не болмаса напсiнiн ыкпалына берiлiп, озiнiн болымсыз еркiн дурыс пайдаланбай, терiс кылыктар жасайды.

Сойтiп ол кателiктерге урынып, себеп-салдар заны бойынша онын зардабын коредi. Халыкта муны «уят» деп атайды. Сондыктан Абай отыз сегiзiншi кара созiнде «...кiмнiн уяты жок болса, онын иманы жок деген» деп ескертедi. Ягни, уяты бар адамды Алла тагала оны уят сезіміне болеп психологиялык зардап шектiредi.

Ал сана-сезiмi алi томен, имансыз, уяты жок адамдарды олардын тандері аркылы зардап шектiредi. Мысалы, адамнын турлi апаттарга кездесуі, дене мушелерiнен айрылып мугедек болуы тарiздi турлі зардаптардын озі Алла тагаланын берген сабагы. Бундай тусінік адамга омірдін арбір корінісін Алла тагаланын берген бір мейірімділігі деп кабылдауга мумкіндік береді. Осылай адам баласы омiрдiн таттiсi мен ащысын кезек татуы аркылы бiртiндеп омiр зандылыктарын сезiне отырып, тубiнде осылардын бiр себебi барын тусiне бастайды. Сойтiп ол себептердiн себебi Алла тагалага бас иедi. Бул да журектегi Жогары Рухтын бiр мейiрiмдiлiгi.

– Журектегі Рухтын міндеті?

– Журектегi Рух адамнын барлык арекетiн баскарады. Онын руксатынсыз ешбiр жан иесi кабагын да кага алмайды. Сонымен бiрге, Ол ешкiмнiн озiне берiлген еркiне шек коймайды. Сондыктан, аркiмнiн озiнiн калауынша арекет етуге ыркы бар.

Осылай букiл алемнiн омiрi бiр ортадан баскарылып, барлык жан иелерiнiн карым-катынасы, куаныш-кайгысы, болып жаткан озгерiстердiн барлыгы белгiлi бiр зандылыкпен мiнсiз орындалып жатады. Ал бул зандылыкты бiлмеген адамдарга букiл алем бейберекет, шыргаланы коп, тек кана зардап орны болып корiнедi. Ондай адамнын омiрi шынында да озi тусiнгендей зардапты болады. Одан кутылу ушiн рухани бiлiм алу керек.