Омiрдiн максаты танып-бiлу емес, iс арекет

 

Максаттар: Олар калай жіктеледі

Омірдін максаты танып-білу емес, іс арекет. Т.Г. Гексли

– Максат кушінін аскактыгы бар адамнын жай пендеден айырмашылыгы кандай?

– Максат кушінін аскактыгына ие адам дегеніміз: жан-жактылы тепе-тендіктегі, озінін сезімдеріне ие бола алатын тулга. Жуйкелік ширыгу мен артурлі соккылар онын оміріне асер ете алмайды. Адам оз тагдырынын кожасы. Онын максат кушінін жогарлылыгы сонша, оган усак-туйек жаманшылык, адейі тиісу т.б. біркалыпты калпынан шыгара алмайды, сабырлылыгын шайкау мумкін емес.

Біздін алдымызга койган максатымыз аскак болганда, сізді ешкімде лазаттану мен рахаттану тагынан тайдыра алмайды. Сізді ешуакытта да рухани тепе-тендік калпыныздан шыгару мумкін емес. Сіз жаныныз жайдары карапайым адамсыз. Сіз рухани тепе-тендіктесіз. Сіз барга канагат тутып, данышпандыкпен омір суресіз жане алдыга карай самгай бересіз.

– Егер Сіз буны алі бастамаган болсаныз, онда озініздін койын даптерінізді не кунделігінізді алыныз. Біз Сізді бакылаушыдан (не окушыдан) катысушыга (жазушыга) айналдыргымыз кеп отыр.

Сіз орындайын деп отырган уй тапсырмасынын турі сал баскашалау. Ойткені онымен омір бойы айналысуга тура келеді. Тапсырманын такырыбы – максаттар жане коп кешікпей тусінетінініздей, максаттар озініздін букіл омір бойы айналысатын ісініз болады. Армандар – унемі даму устінде жане унемі озгерісте болады.

Бул жумысты неге орындауыныз керек? Ойткені Сіз ардайым армандаган, бірак ол арманыныздын Сіз ушін шындыкка асатынына ешкашан сенбеген, омірдін бейнесін жасауга кадамды жасайсыз. Ендеше, кане бастайык! Тартіпті негурлым сактаган сайын, натижелерге согурлым тезірек кенелетін боласыз. Ал натижелер пайда бола салысымен, ол ушін кажет болган арнайы жумыстарды орындаганынызга жане тартіп сактаганынызга ешкандай да окінбейсіз.



Узак  мерізімді максаттар

Біздін ен улы максатымыз біреу гана болсын: калай сезінсек – солай сойлеп, калай сойлесек – солай омір суруіміз керек. Сенека

– Осылардын барін мукият жазып алу кажет пе?
– Озініздін койын даптерінізге не болек бір кагазга «узак мерзімді максаттар» деп жазып койыныз. Сіздін міндетініз – «Мен шындыгын айтканда, алдагы жылда, екі жылда жане осылай он жылга дейін неменеге кол жеткізгім келеді?» – деген суракка жауап беруде жатыр.

Бул жаттыгуды тиімді орындау ушін, мумкіндікке орай, уакыт кезеніне коп багыт-багдардын санын кіргізген жон.

Барлык жаттыгуга Сіздін 12...15 минут уакытыныз кету керек. Бул уакыт ішінде 50 ар турлі багыт-багдарды тізіп шыгып, мынандай жетекші алты суракты ескерініз:

1. Не істегім келеді?

2. Кім болгым келеді?

3. Не коргім келеді?

4. Неге ие болгым келеді?

5. Кайда баргым келеді?

6. Нені боліскім келеді?

Осы алты суракты есте тута тура «Мен, туптеп келгенде, алдагы бір жылдан он жылга дейінгі омірімнін кезенінде неменеге кол жеткізгім келеді?» – деген басты суракка жауап берініз. Ойынызга ерік берініз. Еш нарсені таппіштеп ауре болманыз, оны кейін жасайсыз. Мысалы, улкен уй сатып алгыныз  келеді делік, онда жай гана «уй» деп жазыныз да келесі тарауга кошініз.
Сіз тізімінізді жасап болган сон, озініздін не жазганынызды карап шыгыныз.

Сосын, жасаган тізімініздін арбір тарауына кол жеткізуге не орындауга,  ойынызша канша жыл кететінін корсетініз. Егер алде бір тарауын бір жыл ішінде орындай аламын деп есептесеніз, 1 санын жазыныз. Келесі тарауын орындауга, ойынызша шамамен уш жыл кететін болса, онда 3 санын жазыныз. Келесі максатты жузеге асыруга озінізге бес жыл керек деп есептесеніз 5-ті корсетініз. Сойтіп, акырында, озініздін багалауынызша он жыл кететін максаттардын тусына «10» деп жазыныз.

Енді максаттарыныздын тендестірілуін тексерініз. Егер он жылга арналган максаттарыныздын коптігін, бір жылдык максаттарыныздын санаулы гана екендігін ангарсаныз, онда Сіздін бугінгі кундері арекет етпей максаттарыныздын орындалу мерзімін кейінге ысырганыныз болады.

Екінші жагынан, егер Сізде узак мерзімді максаттар аз болса, бул дегенініз узак мерзімді келешектегі турмыс-тіршілігініздін кандай болу керектігін алі шешпегендігініз болып саналады.

Бастысы, бул жерге кыска мерзімді максаттар мен узак мерзімді максаттар арасындагы тепе-тендікті жасау. (Сал кейінірек біз нагыз кыска мерзімді максаттарды карастыратын боламыз. Булар – орындалуы бір жылдан аспайтын максаттар).

Шын манінде, ар турлі мерзімде жузеге асырылатын коптеген максаттарды кою кажеттігінін манызды себептері бар.

Бакыт сусып колда турмайды. Біз ушін омірдін рахатына батудын жаксы адеті – бул максатка кол жеткізіп, бірден екінші максатка  кол жеткізу жолында жумыс бастап кету болып табылады. Жетістіктін жетегінде оте узак журу – кауіпті. Келесі дамнін таттілігіне кушырланудын бірден-бір адісі – денін сау болып, істеген ісіне риза болмай туру.

Оз тізімімізді карап, тенестіргеннен кейін, арбір мерзім дарежесінен озінізге барынша манызды боп корінген торт максатты іріктеп алыныз. (бір жыл, уш жыл, бес жыл, он жыл)

Енді Сізде он алты максат болады. Олардын аркайсысы ушін мыналарды енгізіп кыскаша тарау жазыныз:

1. Не кажет ететінінізді таппіштеп сипаттаныз. Мысалы: егер оныныз материалдык зат болса, онын биіктігін, узындыгын, канша туратынын, кандай улгіде екендігін, тур-тусін жане т.б. жазыныз. Екінші жагынан, егер оныныз Сіздін бастайтын лауазым не бизнесініз болса, онда жумыстын озінізге малім айлыгын, дарежесін, кіріс-шыгысын, кызметкерлер санын жане т.б. косып буге-шігесіне дейін сипаттаныз.

2. Сипатталган тараудагыга неліктен кол жеткізгініз келетіндігініздін, не орындагыныз келетіндігініздін себептерін корсетініз. Сіз бул жерде озініздін осы максатты шынымен іске асыргыныз келе ме, алде, бул откініші киял ма – осыган коз жеткізетін боласыз. Егер бул максаттарынызды неліктен кажет ететінініздін айкын да сенімді себептерін аныктай алмасаныз, онда олар шынайы максаттарынызга емес, кездейсок істерге косыныз да, баскалармен ауыстырыныз.

Сол максаттарыныздын артына нагыз себеп турганда барып, озінізге не кажет ететінізді коретін боласыз.

Бір кездердегі манызды деп санаган кейбір максаттарыныз енді шабыттандырмайтын  болады. Онын себебі, Сіз оган умтылатын жеткілікті тиянакты себепті таба алмайтын куйде боласыз. Бул дурыс. Мундай далелдін кажеттілігі Сізді оз максаттарынызды нактылай тусуге жане кайта карауга мажбур етеді. Мунын барінен кейін жалпы кезен каралады. Осы озініздін болашагынызды жоспарлауга септігін тигізеді.

Сіз озініздін 16 максатынызды аныктап бола салысымен, оларды жинап кагаз бетіне тусірініз не туракты кунделікке жазыныз, олардын Сіз ушін бурынгыдай манызды екеніне жане оларды іске асыруда белсенді кадам жасап жургенінізге коз жеткізу ушін, озінізбен унемі бірге алып журініз.
Сіз байкаган боларсыз, максатты жонге салу – бул накты натижелердін бір дуркін гана тапсырмасы емес. Керісінше,  букіл омір бойындагы толассыз агым.


Кыска мерізімді максаттар

Адамнын конілі шын мейірленсе, білім – гылымнын озі де адамга мейірленіп, тез колга туседі. Шала мейір шала байкайды.      

Абай Кунанбаев

– Кыска мерізімді максаттардын айырмашылыгы?
– Кыска мерзімді максаттар деп, бір айдан бір жылга дейінгі мерзімде кол жеткізуге болатын максаттарды атаймыз. Дегенмен, бул максаттар оздерінін кажеттілігі бойынша узак мерзімді максаттарга караганда, барынша карапайым болганмен, маныздылыгы жонінен бірдей манге ие болмак. Жолаушы озінін усак сапарында белгіленген сонгы межесіне  келе жатып, саяхатынын табысты болуы ушін жакын орындарга согады емес пе?

Мына жагдайда да, солай, Сіздін кыска мерзімді максаттарыныз узак мерізімді жетістіктерінізбен байланысты болуы кажет. Бірак, коз жетерлік келешектегі максаттарга жетудін артыкшылыгы барынша айкын. Бул максаттардын мундай турін «сенімділіктін кілті» деп атайды. Ойткені оларга кол жеткізу одан арі алга басуыныздын кажеттілігіне сенім уялатады. Сонымен, Сіз табанды жумыс істесеніз, туні бойы отырып алдебір арнайы кыска мерзімдегі тапсырмаларды орындасаныз, онда озініздін жетістігінізге рахаттанып, саяхатынызды жігерленген сезіммен жалгастыратын боласыз.

Койын даптерінізге не кунделігінізге кыска мерзімді жоспарларынызды жазып коюынызды талап етіп отырганымыз міне сондыктан. Муны калай жасайсыз, ол озінізге байланысты. Оларды аткарылар кажетіне орай: кундер, апталар, айлар – деп мерзімі бойынша орналастырыныз. Немесе, озініздін узак мерзімді максаттарыныздын тарауларына жазып койыныз.

Мундай тізімнін бар болуы, оган белгі койып отыру мумкіндігі – белгілі бір канагат сезімін тудыратын болады. Сіз аткарылган тарауларга алдебір белгі койганынызда уакыт тауып, озініздін жетістігінізді тойланыз. Бул тойлау ойланып-толгануга мумкіндік береді. Сіздін кішігірім тапсырманы орындаганыныздагы алган сыйыныз, бул комакты табыс. Калай болганда да озініздін женісінізден рахаттануга уакыт табыныз. Бул – Сіздін одан да коп іс тындыруынызга дем береді. Байкаган боларсыз, біздін осуіміздін екі турі бар: женіс осуі жане шыгын зардабы. Егер Сіз алдебір жобаны аяктауга озініз кірісіп, уакытынызды бекерге жумсаган болсаныз, онда озініздін жалкаулыгыныздын салдарынан болган шыгыннын орнын толтыру адісін ізденіз. Жагымды да жагымсыз да іс-арекеттерініз ушін жауап бересіз.

Соган коса, іс-кимылдарынызбен келіспейтін адамдарды жан-жагынызга жинаманыз. Озінізге ынгайсыз компанияга жоламаныз. Мол сенім бар – сенген, улкен іс бар жерге барыныз. Бул – Сіздін байлык пен бакытка жетудегі жалпы амалыныздын болігі боп саналады.


Тураксыздык
             
Енбек кылмай тапкан мал даулет болмас,
         Кардын суы секiлдi тез суалар. Абай

– Тураксыздык калай туындайды?

– Сіздін женіске жетуінізді калаймыз. Осы беттерді окитын адамдардын кобісінін барынша табандылык танытып, оз максаттарын жетілдірмейтінін білеміз. Неліктен? Ойткені  бул жумыс – коп уакытты сарп ету мен ойлауды  талап етеді. Кобіне оздерінін жаксы кормейтін жумыстарымен кун сайын кажымай-талмай айналысып журетін коптеген адамдардын болашагын жоспарлауга уакыт таба алмай, «менін уакытым жок» деп жауап беретіндері огаштык. Олар оздерінін болашактарынын беймалім боп калгандарына жол береді.
Коптеген адамдардын накты жоспар жасамайтындарын да білеміз, дегенмен, Сіз сол копшіліктін бірі болмасаныз екен. Сіз колдарынызды айкастырып койып, істін озі онгарылар деген умітпен журе беруге тиісті емессіз.

Кейбіреулер былай дейді: «Егер Сіз мен істейтін жерде жумыс істесеніз, онда уйінізге кеш кайтасыз. Сізге сал-пал тамактануга, босансу ушін сал-пал теледидар коруге, сосын жатып сал-пал уйыктауга аз-маз уакыт калады. Сізге туннін жарымына дейін отырып, жоспар жасауга мумкіндік болмайды». Муны омірде жолы болмай журген адам айтып отыр. Ол – жаксы жумыскер, ынталы жумыскер, адал жумыскер.

Дегенмен, омір бойы адал болып, кажымай жумыс істеуге болатындыгын, сойте тура, кедейшілік куйге тусіп карызга белшеден бататындыгын байкадым. Сізге адал жумыскер болып кана коймай, баскаша болган жон. Сіздін максатты жаксы жоспарлаушы, жаксы жонге салушы болганыныз абзал.

Егер Сіз оз максаттарынызды жазып койган болсаныз, бул – Сіздін одан арі осу жауапкершілігін озініздін мойнынызга алгандыгынызды білдіреді, бул – Сіздін ниетініздін дурыстыгын білдіреді. Ал ісініздін жаксы журуі ушін байсалды болган жон. Сізге жабыркап журуге болмайды, байсалды болыныз. Арбір адам оз ісінін ілгері басканын калайды гой. Бірак, айкын жоспармен бекітілмеген уміт іс жузінде ауре сарсанга салып, орындалмауы мумкін.