Кан улану, оздiгiнен улану калай болады?

Ен басты дарі – дармек – таза ауа, суык су, ара мен балта. В.Д.Поленов

Сурак: – Осы кан улану, оздігінен улану дегенді жиі естимін, озініз осы туралы пікірінді окырмандарга айтып берінізші?
 
Жауап: – Бул оте курделі де, бір жагынан тусіндіруге онай маселе. Енді кенінен тусіндіруге тырысайын:

Біз білеміз, тан ет мушелерінен куралатын озара байланыскан жеке жасаушалар, олар бір бірінсіз омір суре алмайтын болінбейтін бір бутінді курайды. Осы ар турлі мушелерді бір бірінен боліп карау козкарасы оте узакка созылды, егер бір муше аурса калгандарынын да зардап шегетінін тусінбей, ар мушені жеке боліп емдеуге бейімделді. Тан неше турлі кызмет аткаратын танкаларлык бір бутін. Бір болігіне жаксы болса баріне жаксы, біреуіне жаман болса баріне жаман.

Озінен-озі улану (интоксикация) аз зерттелген, осы гасырда кунделікті кездесетіндіктен, кас жаудын нак озіне айналды. Мазасыздык, ашушандык, конілсіздік, орынсыз козу, т.б. келенсіздіктер каннын бузылганынын кепілі. Бізде калыпты жагдайда – камсыздык, котерінкі коніл куй, сенімділік, сергектік болу керек. Тагдыр кейде талкекке салса да, каскайып карсы турып рухани мойымаймыз, кейде тагдыр колдаса да мун шеріміз таркамайды. Коніл куйдін булай кубылуы, каннын тазалыгына байланысты.   
Ен жаманы, озінен озі улану - оршіп жинала береді. Осыдан кутылу ушін, салауатты омір салтын устанып, міндетті турде ашыгу керек.

Денсаулыкты сактау ушін, ал онан да абзалы жиі ауыра берудін алдын алу ушін дене жаттыгуларын жасаган немесе козгалыста болган жаксы. М.Я.Мудеров

Сурак: – Агза уланганда не болады?

Жауап: – Агзаныз уланган кезде, сіз себепсіз уайым шегіп, енжарлыктан кутылмайсыз. Кундердін кунінде, кайтадан тын, сергек калпынызда уйкыдан турып, талай кедергілерді бузып, женіске жетесіз. Газет, журнал, радио, теледидар – барі сізге енжарлыктан кутылатын курал тауып береміз деп жар салады. Кайсы гажайыпты колдануга болады? Есінізде болсын – гажайып, сикыр болмайды, тан мен жанды жазатын женіл жол жок.

Сурак: – Олі тамактарды іше берсек не болады?

Жауап: – Табигат ана, оз агзанызга жауапкерсіздікпен карауга, кемсітуге жол бермейді. Оз дененізді олі, жансыз тамакпен толтырган сайын, сіз кымбат отемін толейсіз. Арине, умытылу ушін коздыргыш пайдалануыныз мумкін, бірак бала емессіз гой, жаман нарсе жеп койып, артынан дарі ішсем жазылып кетемін дейтін. Оз асказанынызды жуынды, калдык куятын апанга айландырган сайын, отемі де кымбаттай туседі. Журек пен кан тамырлары зардап шегеді.
 
Арбір озінен озі улану, омірінізді кыскарта туседі. Арбір оз озінен уланудын сілемі калады, сондыктан да коркынышты. Канынызды былгаманыз. Озінді озін уланудан сактануды уйрен.

Сурак: – Кан былганбас ушін не істеу керек?

Жауап: – Ен алдымен, аптасына бір кабат тазаланган сумен 24 – 36 сагат ашыгуды адетке айландыр. Ал калган кундері, уланбаган табиги тамакпен коректен. Сананыз танінізді баскару керек. ТАН АКЫМАК. Асказанды не болса сонымен толтырып алуга болады, бірак казір, осы уйренген ілімді басшылыкка алып, акылынмен - саналы турде тамактаныныз. Немен тамактансан да, табигатпен тыгыз болсын!

Сурак: – Аурулардын басты себебі не?

Жауап: – Нак білініз, каннын улануы (аутоинтоксиация) – біздін ен коркынышты жауымыз. Барлык аурулардын себебі каннын улануы. Журектін, бауырдын, буйректін, буындар мен кан тамырларынын ауруынын, мезгілсіз картаюдын, баска себептермен салыстырганда бірден-бір себепкері. Канды таза устау жарты жумыс. Сіз асказанынызга алдынгысын кортып улгере алмай жатканда, косымша тыкпаштаганнын устіне ныгарлай беріп, косымша жумыс тауып бересіз.

Шактап жесен – рахат коресін,
Коп куныксан – кіріптар боласын. Ильяс Низами

Сурак: – Кан уланбау ушін не істеу керек?

Жауап: –  Сіз, осы такырыпты тамактануыздын багдарламасы етіп алуынызды калар едім. Бул багдарламанын сізге жаксы денсаулык беруге мумкіншілігі бар. Шикі коконіс пен жемістерден туратын тагамдар – тазалагыш. Коконіс пен жемістер, тек кана витамаиндер мен минералдарга жане баска да коректік заттарга гана бай емес, ол кышкылдыкты тусіретін сілтілік арекет те береді.

Тамактану маселелерімен ауестенетін адамдар, ар турлі пікірлердін коптігінен, кей кездері милары да ашып кетеді.

Кейбіреу белогы жогары тамакты, енді біреуі томенгі коміртекті, ушіншісі шикі коконістерді немесе осімдік  - сут аралас мазірлерді усынады. Аркім озінікін мактайды.  Осы мазірлердін бір де біреуін мултіксіз сактау мумкін емес. Казір молшермен 200 турлі азык-тулік бар.

Осылардын санына сайкес тамак дайындауга болады. Біз ашыккан уакытымызда оз агзамызды тазалаймыз, тазаланганнан кейін ол озіне кажетті тамакты тандайтын болады. Ен бастысы – тамак курамынан казіргі оркениеттін жексурын тамактарын алып тастау. Олар, озініз жейтін тамактын санымен салыстырганда онша коп емес.
 
Мынадай коне макал бар: «40 жаска жеткенде адам озіне озі дарігер, немесе акымак». Егер адам 30 жаска толганда озі ішетін тамактарды тандай алмаса, келешекте катты кеселге урынады.


 Біздін денелік жане акыл – ойлык іс арекетіміз омірлік куш корымызбен коректенеді, біракта аркімнін суранысы артурлі. Мысалы, мен дене кимылын жаксы коремін, себебі тынымсызбын.  Дененін кимылына баска куат, акыл – ойга одан баска куат, рухани дамыуга тіптен баска куат кажет.

Жендер, ішіндер, бірак ысырапшылыкка, бос мактаншылыкка жол бермендер.
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Сурак: – Калай дурыс тамактану керек?
 
Жауап: - Тамактану маманы сіз ушін тамак ішіп корта алмайды, біракта кандай болмасын кенес бере алады. Менін жегенім сізге мулде унамауы мумкін. Арбір адам, жапалактап жауган кар суретінін бірін бірі кайталамайтыны сиякты, ол да артурлі.

Мен сіздерді тамактын белгілі бір турімен гана тамактан деп угіттемеймін, егер сіз мыкты денсаулыкка ие болгыныз келсе, аса сапалы тамак ішініз. Мен сіздерді тек кана шикі кокеніс, ет жеме, осімдік пен сут аралас тамак кана ішініз деп угіттемеймін.

Сіз ашыгуды откізіп тазаланып алганнан кейін ішкі даусыныз, болмысыныз не жеу керек екенін озі айтады. Сіз жогары жансыздандырылган олі тамактан, бірден 50...60 пайызы коконіс пен жемістерден туратын табиги тамакка секіре аласыз деп ойлай алмаймын. Табигат бірден секіргенді жактыртпайды. Сіз узак жылдар бойы белгілі бір тамакпен тамактандыныз, ас корту жане баска да мушелерініз осыган бейімделген. Сіз біртіндеп асыкпай, белгілі мерзімде ашыгу аркылы агзанызды тазалап, біртіндеп барып кошуініз керек.

Тагам салынган табактын шетінен бастап жендер, ортасынан жемендер, ойткені ортасында береке жиылып турады. Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)


Сурак: - Біртіндеп кошіуді калай тусінеміз?

Жауап: - Сіз бір куні жаксы салат жеп, келесі куні крахмалы бар лагманга лыка тойып алуынызга болмайды. Сізге бір кун жеміс жеп, келесі куні шужык пен самсага кошуге болмайды. Сіздін тамагыныз біркелкі болуы керек. Енді осыны тусіндірейін.
Егер сіз ет жесеніз, аптасына 3 кабаттан артык жемеуге кенес беремін. Егер жумыртка жесеніз аптасына 4 кабаттан артык жеменіз. Егер сут ішсеніз, баска да сут тагамдарымен коса біртіндеп тамак курамынан алып тастаныз. Тіршілік иелерінін ішінде, тек адам гана, емшектен шыгарганнан кейін сут ішеді.
 
Сурак: – Тамакты уактылы ішу дегенімізді калай тусінуге болады?

Жауап: – Сізді белгілі бір уакытта тамак жеуге уйретті. Карныныз аш па, ток па тусте тагы тоя тамак ішуге тиістісіз. Осылай маскара адіспен тамактану, барлык сонгы кезде ашылган гылыми тужырымдарга карама кайшы.

 Бесіктен белініз шыкпай жатып, камсыз калыпта, жыл артынан жылдарын жылыстап оте береді. Рахаттанып, білместіктен озінді май шам сиякты, екі жагыннан бірдей жага бересін. Кей кезде ортасынан да жагуга тырысасын. Біз уакытымыздан ерте олеміз, себебі дурыс ойлауымыз жетіспейді.


Сурак: – Карілік деген ауру бола ма?

Жауап: – Каріліктін ауруы болмайды. Сізді олтіретін нарсе гана бар. Бул белгілі бір ауру. Біракта, бала куніннен дурыс тамактансан, аптасына бір, жылына он куннен бірнеше кабат ашыксан, олімге ушырататын аурумен аурмауга мумкіншілігініз бар.

Денсаулык туралы анык білгініз келсе, жан жагынызга назар аударынызшы. Канша жуздеген мын Казакстандыктар еліміздін шыгыс пен батысына шашырай орналаскан емханаларда жатыр. Мындаган дарігерлер мен медбикелер осы омірден кудер узген ауруларды емдеуге жанталасуда.

Адам ушін денсаулыктан артык багалы зат жок. А.А.Семашко

Коптеген балалардын тістері шіріп бузылган. Тіпті артык тамак ішпесен де, жегенін жукпайды. Сіздін тамагыныз сілтіліктін орнына кышкылдык агым (реакция) береді. Тіпті физиологиядан аз гана тамак пен ашыгу туралы хабарын болса, сізді куткарар еді. Надандык – ен катерлі жау. Микроб ондірісінін журетін фабрикасы болуды токтатпай, сізде калыпты омір болмайды.

Сурак: – Канымыздагы сілтілік агым деген не?

 Жауап: – Біздін канымызда сілтілік агым болу керек. Біздін копшілігімізде канымыз кышкылдык арекетті береді.
 
Бас ауруынан бастап, асказаннын кортпауы, безеу шыгу мен кадімгі тумау кышкылданудын салдары, ал осынын озі каннын улануынын кесірінен болады. Кан оте ласталганда, мумкіндігі болса озімізді бас салгалы отырган, ауру акелетін микробтардан біз кайтіп коргана аламыз?

Біз микробтардын алпештеп осулеріне жагдай жасаймыз, олар біздін ішімізде оз уйіндегідей сезініп, біздін есебімізден, озімізді талкандауга, бузуга жол береміз.

Сіз сурарсыз: «Осы кышкылдыкты калай бейтараптандыруга, канды калай тазалауга болады?» – деп.

Жауап мынау: «Канынды сілтілік коспалармен каныктыру аркылы гана». Каннын улануы белгі бере бастасымен-ак  3...4 кун ашык, сонан кейін сілтілік арекет беретін тамакка кош жане кышкылдык арекет беретін тамактардан бас тарт.

Сурак: – Кандай тамактар сілтілік арекет береді?

Жауап: – Ен бастысы жанадан узіп алынган жеміс – жидектер, коконістер, шоп косылган салаттар. Сіздін тамагыныздын 60 пайызы шикі жане дайындалган кокеністер болу керек. Кандай болмасын тамактын алдында шикі коконістен жасалган салат пен жана узіп алынган жемістер женіз.

Осы сілтілік онімдердін сіздін агзаныз ушін манызы оте зор. Кейбіреулер айтады, жеміс – жидектерді жактырмаймыз деп. Булай болуы, сіздін каныныздын арекеті азірше кышкылдык, сіз сілтілік арекет беретін тамактарды жеген кезде, олар канды улардан тазалай бастайды, сіз осімдік тамагына бейімделе бастайсыз, олар унаганнын устіне унай туседі. Тек алсіреген жане уланган агза гана жемістерден, кокеністерден дайындалган тагамдарды кабылдамайды.
      
  Егер сізге кейбір жемістер мен кокеністер унамаса білініз, булар пайдалы, агзаны тазалайтын тагамдар. Бастапкыда, улардан тазаланганша аз – аздап женіз. Аптасына 24 сагат ашыгуыныз, улардан арылуга комектеседі. Егерде 3 – 7 кун ашыгуга жігерініз жетсе, онда агзаныз зиянды калдыктардан мулдем арылады.


Ток адам асты тандап ішеді,
Аш адам тамагынан откенді ішеді. Жусіп Баласагуни
 
Сурак: – Кандай тагамдар кышкылдык арекет береді?

Жауап: – Негізінен кант, кофе, шай, комір сутегінен жане уннан, еттен, балыктан дайындалган тагамдар мен коздыргыш ішімдіктер.

Арине, осы тагамдардаын жартысын пайдаланбаудын озі сізді шошытады, егер сіз омір жасынызды узарткыныз келсе, конуге тура келеді. Акыр сонында, алгашында шошынганнын озінен, есіне алсан шошитын боласын.

Бастапкыда жана максат орындалмайтындай корінеді, себебі озініз коз алдынызга солай елестетесіз, ойлайсыз. Осы максаттын іс жузіне асуын ойлап, алдымен сананызга сінірініз, калганы онай. Жемістерден, кокеністерден, жангактан, кок салаттардан, дандерден куралатын тагам мазірін сактаудын еш киындыгы жок.

Нарлі жемістерді, турлі-турлі салаттарды канша молшерде болса да дайындауга болатынын ешкім де жокка шыгара алмайды. Барлык дандер мен жангактар дамді арі кунарлы. Аздап куырылган грек жангагы, кунбагыстын дані, арахис т.б. табетті жане пайдалы.

Егер сіздін канынызда зиянды калдыктар мен улар басым болса, тамагыныздын негізгі болігі жогарыда аталган тагам турлерінен куралу керек. Егер сіз ет жесеніз, аптасына 2...3 рет кана женіз.

Озінізді жаман сезіне бастаганда бірден сілтілік мазірге кошініз. Бунын белгілері – бас ауруы, ауыздагы кермек дам, алсіреу, енжарлык, топастану т.б. Арине бул белгілер онша коркынышты емес, бірак осынын арты ауыр жагдайга апаруы мумкін екенінін хабаршысы. Бауырыныз ауыра бастаса, бірден ет пен майлы тамактан, кант пен комір сутектерінен бас тартыныз. Баскаша айтканда, оларды табиги жемістер турінде колданыныз. Кажетті белокты жангак пен даннен жеткілікті молшерде ала аласыз.
 
Сіздін каныныздын уланганын білу киын емес. Егер озініздін омірлік кушініздін шегіне жете бастаганын сезсеніз, калпынызга келе алмасаныз 36 сагаттан бастап 3...4 кун ашыгыныз. Таза судан баска ештене ішпеніз.

Денсаулык дегеніміз – тек дененін сырткы бутіндігі гана деп карау агаттык, жалпы алганда оны агзанын жан – жакты дамуы мен букіл дене кызметтерінін жузеге дурыс асырылуы деп уккан жон. Н.А.Добролюбов

Сурак: – Тамак ішкіміз келсе не істеуіміз керек?
 
Жауап: – Сіздін оте тамак ішкініз келеді. Бірак бул нак аштык емес, агзанын белгілі бір уакытта тамак кабылдауга уйренген адеті. Есінізге тагы салайын: ТАН АКЫМАК, онда напсікумарлык коп, біракта сіз кожайын болып калуга тиіссіз, сіздін сананыз танініздін аміршісі болуга тиіс. Ашыгу бірбеткейлікті, ерік кушті кажет етеді, бул тан мен сананын айкасы.

Сурак: – Кан уланудын кесепаты неде, алгашкы белгілері калай білінеді?

Жауап: – Кан уланудан сактануыныз керек. Талай рет айткан шыгарсыз: «Шаршап, алсіреп, турім бозарып тур. Булай болады, омір осылай!». Катты кателесесіз. Сіз, біркалыпты котерінкі коніл куйді туракты сактай аласыз. Сіз, агзанызды жаксы кутім болса, ешуакытта бузылмайтын тамаша механизм деп есептеуінізге болады.
 
Кан уланудын алгашкы белгілерін калт жібермей кадагалап отырыныз, тілдегі ак тандак, ашушандык, каннын бетке шапшуы – осы белгілерге коніл аудармай журменіз. Бул бугін білінбесе де, ертен айкын білінетін кауіптін хабаршысы. Каннын улануы коркынышты, ол шогырлана береді.

Озінді куткару ушін ертен емес, бугін кимылда. Омір деген озінді-озін коргау. Карсыласыныз басында басым болганмен де, узак арпалыста сіз женесіз. Сіз озінізден мыкты жаумен шайкасасыз. Тубінде сіз женілесіз, бірак согыстын созылу узактыгы, тікелей озінізге байланысты.

Сурак: – Кан уланган кезде не білу керек?

Жауап: – Каннын улануы, ол урындыратын кесапат, осы ортада осетін микроорганизмдер жайлы барін білу кажет. Егер кан унемі улана берсе, ол кан кысымынын денгейінін удайы жогарлауына, осынын натижесі кан тамырларынын кабыргасына как туруына акеп урындырады (атеросклероз).

Шынжыр былай туйыкталады: кышкылдык тагам (диета) – кан улану (аутоинтоксикация) - кан кысымынын денгейінін жогарлауы – кан тамырларынын катуы (артерия) - мезгілсіз ажал. Сондыктан да, сіздін ішкен тамагынызга карап апенде деп санаса да, назар аударманыз. Осы апенделік сізді зираттан куткарады. Оздерін калыптымыз деп санайтын адамдар кулсе куле берсін, сіз сонынан кулесіз.

Сурак: – Кан улануы білінсе не істеу керек?

Жауап: – Кауіптін бірінші белгісі білінісімен-ак, картошкадан памидорга, май мен ірімшіктен – жемістерге кошініз. Егер кан арекетін бейтарапты калыпта устай алмасаныз, сілтілік бола берсін. Кышкылдануына жол берменіз. Кауіптін коркыныштысы сол, бірден білінбейді. Оздерінін кандарынын созылмалы турде уланганын жане осынын салдары артурлі келенсіздіктерге, аурулага, ен сонында мезгілсіз олімге апаратынын копшілік білмейді.