Жаннын озiнiн танiн тастап, о дуниеге отуi

80 – Габаса суресі: 18, 19, 20, 21, 22 аяттар.
Алла адамды не нарседен жаратты? (18) Бір тамшыдан жаратып, оны бейнеледі. (19) Сосын онын жолын онайластырды. (20) Кейін оган олім беріп, оны кабыргага койдырды. (21) Калаган сатте оны тірілтеді. (22)

КУРАН КАРИМ, казакша магына жане тусінігі. 585 бет.

Жан озінін турпайы денесін тастаганнан кейін назік денесімен баска галамшарларга бара алады, аруакка айналады. Мундай жагдайлар адам тус кору кезінде де болады, сол кезде адамнын жаны денесінен болініп назік алемдегі ата анасынын жандарымен т.б. жолыгысып тілдесуі де мумкін.

Немесе бір жамандык не жаксылык боларда адамнын жаны назік алем аркылы тусінде болашакты коре алады, осындай жагдайларды оз басыныздан да талай откерген шыгарсыз.

Жаннын озінін танін тастап, о дуниеге отуі оте курделі кубылыс. Рухани жан таннен айырылганнан кейiн (олгеннен кейiн) жаланаш калмайды. Жан озiнiн турпайы жане назiк болмыстарын бiртiндеп тастайды. 

Нактырак  айтсак,  адамнын жаткан кабiрiнде тек кана тан калады, жан назiк болмысымен одан тугелдей болiнiп кетедi. Назік материалдык болмыс бірнеше кабаттан куралатын болгандыктан, жан оларды бiртiндеп оз уакыттарында тастайды.

Ягни жан иесi алi бiрнеше рет «оледi». Сол кездерде артында калган туыстары курбандык  беру  аркылы  есiне  алып отырады. Бул назік материалдык алемнін зандылыгы.

Сондыктан казактар да, орыстар да, тибеттiктер де  ултына,  дiнiне  карамастан дуниеден откеннен адамнын кайткан кунiнде, жетiсiнде, кыркында,  жылында  жиналып  бата окып,  iзгi  тiлегiн  бiлдiредi.

Буны халкымыз «жерлеу», «жетiсiн беру», «кыркын беру», «жылын беру» деп атайды. Бул кезде жаннын назiк денелерi озiне арналган назiк тагамдармен (айтылган жаксы  ниетпен) коректенедi. Буны калай тусiнуге болады?

Адам кайтканнан кейiн оны есiне алып окылган дугалар, айтылган создер,  ойлаган ойлар, сагыныш сезiмдерi  назiк алемдерде журген кайтыс болган адамга корек болады. Себебi онын назiк болмыстары сезiм,  ой,  калаулардан куралады гой.

Бунын озi назiк алемдегi кайткан адамга жаксы болу ушiн онын батасын дурыс берiп,  катымды iзгi ниетпен откізіп, барлык расiмдердi дурыс жасау керек екенiн корсетедi. Ал егер адам откеннен кейін оган берілген катымнын максаты онын артында калган туган-туыскандарынын мартебесін осіріп, оздерін корсету, ел аузында атагын шыгару ушін жасалатын болса, ондай катымнын пайдасынан горі зияны коп болады. Сондыктан, катым бергеннін мані мен магынасы оте улкен. Бунын барлыгы бізге таніризмнен сінген адет-гурыптар.

Адамда  жан кай жерде орналаскан?

Алла тагалага сыйынганда, оны Алла тагала коріп турады деп білініздер. Себебі сен Алла тагаланы кормесен де Алла тагала сені коріп турады.
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Жан журекте орналаскан дейдi. Сонымен бірге, журек адамнын танi мен назiк болмысынын орталыгы. Сондыктан, жан адамды журек аркылы баскарады. Фани тіршіліктін асерімен жан былганган кезде, адамдар жаксы мен жаманды айыра алмай, омірдін сергелденіне туседі.

Адамнын корген барлык корлыгын ауелі журек кабылдайтындыктан, казіргі замандагы журек ауруынын кобеюінін негізгі себебі, міне, осында жатыр. Жан былганса ауелi журек, сонын ыкпалымен адамнын назiк болмысы (психикасы), сонан кейiн онын танi ауруга шалдыгады.

Салауатты омiр зандылыгымен ауырмай-сыркамай, дурыс омір суруi ушiн ауелі адам озін-озі тану аркылы рухани омiрiн бiр калыпка келтіруі керек.

Газиз жан Алланын куатынын (энергиясы) журекте орналаскан кішкентай бір болшегі. Газиз жан адамнын іс-арекетіне араласпайды, тек бакылап кана отырады. «Алла тагала галамнын ішінде, галам Алла тагаланын ішінде».

Алла тагала галамнын ішінде деген угым,  Онын галамнын арбір болшегінін ішінде екенін корсетеді. Ол алемнін барлык болшегінде, арбір атомнын ішінде, арбір жан иесінін журегінде. Ал «Галам Алла тагаланын ішінде» деген тужырым Онын гарыштык, алемдік бейнесін корсетеді, ягни букіл галам онын ішінде.

Парсылык улы сопылардын бірі Айн ал – Кудата ал – Хамадани (1048 – 1138) журекте Алланын орны барын былай деп ашык жазады:
«Алла сіздін турініз бен бейненізге, сіздін іс – арекетінізге карамайды, Ол сіздін журегінізге карайды. О, достым, журек барін коріп отыратын Алланын орны болып табылады».

Маш;ур Жусіптін енді атагы шыга бастаган кезі екен. Біреу Абайга келіп, мен Маш;ур Жусіппін депті. Сонда Абай: «Алла кайда, кубыла кайда?», – деп сурапты.

Анау: «Алла аспанда, кубыла Мекеде», деп жауап беріпті. «Жок сен Маш;ур Жусіп емессін», – деп алгі кісіні куып жіберіпті. Кундердін бір кунінде Абайга салем берем деп Маш;ур Жусіптін озі келіпті. Сонда Абай откендегі сурактарын кайта койыпты.

Сонда Маш;ур Жусіп: «Алла адамнын журегінде, кубыла озін туып оскен жерін – отанында», деп жауап беріпті. Сонда Абай разы болып: «Сен нак Маш;ур Жусіптін озі екенсін гой», – деп кушагына басыпты.