Неге адамдар ауыздары босамай тамакты жей бередi

Комагай да ашкарак болып журме,
Тамагына пышак такагандай табетінді боге. 

Сулеймен пайгамбар (с.г.с.)

 – Неге адамдар ауыздары босамай бей-берекет тамакты талгамай ішіп-жей береді?

 – Адамдардын басым копшілігі оз карындарынын кулы. Олар тауліктін белгілі бір уакытында тангы, тускі, кешкі ас ішулері керек, курсагы ашсын, ашпасын тамакты сога береді, онын сорлы тані нашар тамактарга лыка толы.

Олар оздерінін ас корыту мен шыгару жуйесіне ешуакытта демалыс бермейді, артык тамакпен артык жумыска шегеді. Артык жумыс осы мушелерді істен шыгарады, натижесінде букіл агза запа шегеді. Оз асказанынды жуынды калдык куятын апанга айландырган сайын, отемі де кымбаттай туседі. Журек пен кан тамырларын зардап шегеді.

 – Біздін казекен майлы тамакты жегенді унатады, майлы тамак жегені молшылыктын, токтыктын белгісі деп, іштей мактанады. Осынын зияны бар ма?

 – Адам озінін кан тамырларынын 50 пайызы бітеліп калганын тіпті сезбей де калады, тіпті білгір мамандардын оздері де, казіргі зерттеу адістерін колданып кауіпті еш нарсе таба алмауы мумкін.

Кан тамырларын бітеп тастайтын зат – холестерин немесе кан тамырларына шогіп калган как. Бітелу біртіндеп басталады, кан тамырларынын іші жінішкере беріп, журектін булшык еттерін жумыс істететін молшерде каннын куйылуын камтамасыз ете алмайды.

Тамырлар тіпті жінішкере бастаганда, журек пен кан кысымы аурулары белгі бере бастайды. Кан тамырларынын бузылуы жас шагынан басталып, біртіндеп тозып бітеле бастайды. Сонан сон, алдекім танертен озінін кунделікті куйбініне кіріскенде, кенет козі караутып, журегі кысып оліп кетеді.
Олмей калган жагдайда, омірлік кембагал болып калады. Тамырлардын жуйесі аркылы, кан коректік заттармен барлык агзаны камтамасыз етеді. Агзадагы кан айналымы біркелкі жане туракты болуы керек. Егер кан айналымы агзанын бір болігінде бір сатке токтап калса, онда алапат соккы аламыз. Егер бул коздін айналасында болса, сокырлыкка ушырататын кан куйылады.

Барлык келенсіздік, біз тамактанганда холестерин – баратын жері бауырга емес, керісінше кан тамырларына барып, кабыргаларына как болып жабысып калгандыктан тамырларымыз жінішкеріп, бітеліп калады. Бул дегенініз – инфаркт жане инсульт (журегініз кысып, миынызга кан куйылады). Бул – тіл аузыныздын байлануы, одан арі олім.

Холестерин оз бетінше агзада журіп тура алмайды. Ол ішекпен сінірілген кезде, оны жогаргы жане томенгі сатыдагы  липидтер (жабыскак май калдыктары) –колік сиякты керекті жеріне тасымалдайды. Ар липидттін багыты ар турлі.

Жогаргы сатыдагы липидтер холестеринді бауырга, ал томенгі сатыдагы липидтер кан тамырларына жеткізеді. Ашыгу жогары сатыдагы липидтердін денгейін кобейтіп, томенгі сатыдагылардын санын курт азайтады. Осынын асерінен біздін жеген холестериніміз кан тамырларына емес, бауырга тікелей барады. Сойтіп кан тамырларымыз кокыстан таза болады да, кан тамырларынын кабыргасына как турып калмайды (атеросклероз болмайды). 

Ашыгудын бірінші касиеті – холестериннін агымын реттейді. Ашыканнан кейін кандай тамакты жесеніз де кауіпсіз. Себебі, мидын, гормондарынын жумысын жаксартып, майларды корытады. Сондай-ак бас суйегінін ішіндегі кысымды (внутричерепное давление) калпына келтіріп, кан тамырларын тазалайды, тамыр кабыргасына катып калган холестерин кагын ерітіп, кан тамырларын жас кунініздегідей серіппелі калпына келтіреді. Кан тамырыныздын таза арі серіппелі болуы – узак омірдін кепілі.