Кайтпас кайсар Кастер Саркыткан

Страница автора - Кастер Саркыткан

http://proza.ru/avtor/meyirkawsar

kaster0102@mail.ru

kaster0102@yahoo.cn

Телефондары: + 7 702 586 18 28; +7 777 116 52 59;

1969 жылдын акпан айынын екінші жулдызында Кытай Халык Республикасынын Шынжан ауданынын Кулжа каласында дуниеге келген.

Урімжінін Шынжан университетіне тусіп 23 жасында бітіріп шыгады. Уйленген, жубайы Зауре Калмухамбеткызы Дунбаева жогары білімді – тарих география панінін мамандыгын бітірген. Балалары: Каусар, Мейір.


Осы аскар таудай бауырымыз табыска жету жолдарынын купияларын, Кытай экономикасы дамуынын теориясын толыктай игеріп алган, ултымыздын откен жане казіргі де тарихын терен білетін, озін-озі жан-жакты дамыта білген, жастар мен жеткіншектерді Табыс жуйесінін ілімімен сусындатып, болашакка багдарлама, жол сілтеп журген нагыз адам.

Кастер Саркытханулы аргы бет елінен оз бетінше ата журтка келіп гылми атак дарежесін Казакстанда коргаган білікті де, білімді, болашагынан мол уміт куттіретін ултымыздын санаулы бір туар азаматтарынын бірі.

Кастер Саркытханулынын «Кытай Халык Республикасы нарыктык шаруашылгынын ерекшелігі жане онын Казакстанмен байланысы», «Дуниежузінін экономикалык жане алеуметтік географиясы» атты гылми-зерттеу кітаптары жарыкка шыккан.

Саркыткан Кастер география гылымдарынын кандидаты, доцент. 1985 жылы Шынжан университетінін география факультетіне окуга тусіп, оны 1990 жылы уздік натижемен бітірді.

Енбек жолын сол жылы Шынжандагы Куйтін каласында орналаскан Іле педагогикалык университетінде устаздык жумыспен бастайды. 1998 жылы Казакстан Республикасына оралып устаздык касібін Абай атындагы КазУПУ-де бугінге дейін жалгастырып келеді.

1999 жылдан 2002 жылдар аралыганда Ал-Фараби атындагы КазУУ экономикалык жане алеуметік география кафедрасында аспирантура болімінде окып, 2003 жылы «Кытай Халык Республикасы шаруашылыгын нарыктык катынастарга сай аумактык тургыдан дамытудын экономикалык-географиялык проблемалары» такырыбында кандиаттык диссертациясын аталмыш университеттін гылыми кенесінде коргап, 2004 жылы география гылымдарынын кандидаты гылыми дарежесін, 2008 жылы доцент атагын алды.

Кастердін басты зерттеу такырыбына «Алемдік кауымдастыктагы Казакстан Республикасынын сырткы экономикалык-географиялык катынастары» аясындагы ізденістер жатады. Ол 70-тен артык гылыми енбектін авторы.

АВТОБИОГРАФИЯ

Саркыткан Кастер кандидат географических наук, доцент. Родился в 1967 году в Синь Цзяньском районе Китайской Народной Республики. В 1985 году поступил на географический факультет Синь Цзяньского университета.

В 1990 году закончив его с отличием, он начал свою педагогическую деятельность в Илийском педагогическом университете города Куйтун. В 1998 году он продолжил свою деятелность в Каз НПУ им. Абая.

С 1999 года по 2002 год учился в аспирантуре на кафедре экoномической и социальной географии КазНУ им. Аль-Фараби. В 2003 году, защитив диссертацию на научном совете этого же университета по теме «Экономико-географические проблемы территориальной организации развития хозяйства КНР в условиях рыночной экономики» он 2004 году получил научное звание кандидат географических наук.

В 2008 году он получил звание доцента. Его исследовательской темой является «Республика Казахстан и ее международныe, экономические и географические отношения», он имеет более 70 научных работ.

Autobiography

Sarkytkan Kaster is candidate of geographical science, associate professor. He was born in 1967 Xin Jian, Chinese People’s Republic. In 1985 he entered the Xin Jiang’s university of geographical faculty.

In 1990 he excellent finished university and when he began his pedagogical activity in Yi li Pedagogical University in Kun tun. In 1998 he continued his activity in Kaz NPU of Abai.

In 1999-2002 he studied in postgraduate course on chair of economical and sociality geography in Kaz NPU of Al-Faraby. In 2003 he defended his dissertation of theme ‘Economical - geographical problems of territorial organization and China development of economy at market economics’, on science council in this university.

In 2004 he took science honorary title of candidate in geographical science. In 2008 he took title of associate professor. His explore theme was ‘Republic of Kazakhstan and international, economical and geographical relations’, he has about 70 scientific works.

Экономикалык жане алеуметтік география гылымдарынын докторы, доцент – Кастер Саркытханулынын кейбір козкарастары, омірдегі устанымдары

Адамда жаксы касиет болмаса, оган бак та, бакыт та конбайды.
 Жусіп Баласугни

 – Кастер бауырым, сенін тагдырын біздін жергілікті азаматтардан озгеше. Онын себебі сен баска елде туып-оскен азаматсын. Осы туралы окырмандарга толыктай жане кенінен баяндап берсен, себебі біздін елдін де казактарын Кытай еліндегі кандастарынын тагдырлары аландатуда, кобірек білгісі келеді.

Кытай еліндегі казактар біздер сиякты емес – улттык салт-дастур мен пайымдауды каз-калпында сактап калган. Біз де еліміз егемендік алгалы гана оз ата-бабаларымыздын, ултымыздын тарихын зерттеуге, бурынгы салт дастурлерімізді жангыртуга мумкіншілік алып отырмыз. Сондыктан да біздін елдін казактарынын Кытай еліндегі бауырларынан уйренерлері коп пе деп ойлаймын. Осыган не дейсін?

 – Асет Ризаулы, сурагынызга толыктай жауап беруге тырысып корейін. Ол ушін соз басын тарихтан таратуга тура келеді. Ата-шежіреге жугінгенде аргы бабаларымыздан бак конып, даулеті оскен аулет корінеміз. Алыска бармаганда оз атам Куйганбай да іргелі, аукатты адам болыпты, Кенес укіметі орнаган алгашкы уркін-коркын жылдары Шыгыс Казакстаннан Кытай асып кетіпті.

Кара Ертістін алде бір жерінде «Куйганбай откелі» аталган мал отетін откел бар деседі. Атам тек малга бай емес, баска да кенде болмапты. Атпал-атпал улдары мен гулдей коркем кыздары да болыпты. Акем уйдін кенжесі екен.

 Атам онын омірге келгенін кормей омірден озыпты. Сондыктан ажем улынын атын акесінін саркыты деп Саркытхан койган. Ажем Кален Алтай казактарына аты кенінен малім баксы болган адам екен. Акемнін агалары ер тулгалы, жаужуректі, енбеккор болган адамдар екен. Акемнін Байшуак деген агасы дурбелен жылдары кол бастап монгол жеріне отіп кетсе, Куншуак деген агасы Коктогай кенінде жумысшылыр котерілісіне басшылык еткен.

Ал, енді бір агасы Жаншуак сері, арі оз заманынын касіпкері болган. Акемнін оз басы он бес жасында Шынжандагы «Уш аймак котерілісі» аталган улт-азаттык тонкеріске катысып Шынжанда бейбітшілік орнаган сон Урімжіде кадрлар дайындайтын «Партия мектебінде» окып бітіргеннен кейін  Каба ауданында 21 жасында акім болган. 

Экономикалык жане алеуметтік география гылымдарынын докторы, доцент Кастер Саркытканулы атасы Куйганбай аксакал мен акесі Саркыткан сиякты терен ойлайтын, созді манерлеп сойлейтін, жаны жайсан, конілі жомарт, кытай, орыс тілдерін жаксы менгерген жапон, агылшын тілдерінен де хабары бар Кытай  казактары мен Казакстандагы кандастарынын адебиеті мен мадениетін, тарихы мен дінін жаксы білетін, каламынын ушынын желісі бар текті тукымнан шыккан акын азамат.

Озінін аккубаша оні мен сунгак бойына ерекше жарасып турган   кара шашы, кулімдеген жанарлары біркалыпты шуак шашып, жузінен иманды адамдарга гана тан мейірімділік пен жогары саналылык,  ширак журіс турысынан, дене бітімінен жастык жалыны ушкындап турган,  парасатты, адамгершілігі мол, окыганы мен токыганы коп, камал алар кырыктын белесіне шыккан, сирек кездесетін – санасы мен жеке басынын мадениеті оте жогары, талантты галым.

 
Кастердін адаммен тіл табысуы, инабаттылыгы мен жанынын жомарттыгы озіне гана жараскан ерекше бір жан. Аргы бет елінен оз бетінше ата журтка келіп гылми атак дарежесін Казакстанда коргаган білікті де, білімді, болашагынан коп уміт куттіретін ултымыздын санаулы бір туар  азаматтарынын бірі.

Озінін табигат берген кабілетінін аркасында биіктен биікке самгай білді, алі де самгауда.  Казіргі уакытта Алматы каласында Казактын мемлекеттік педагогикалык университетінде даріс окиды, арі халыкаралык «Орталык азия сауда транспорт кампаниясынын» бас директорынын орынбасары кызметін сондай-ак «JSA Kazakhstan» компаниясынын бас директоры міндетін абыройлы аткарып келеді.

 Кастер бала кунінен окуга ынталы болып, турлі такырыптагы кітаптарды коп окитын. Ол 9 класка тускен жылы бакытка карсы акесі Саркыткан мезгілсіз кайтыс болып, отбасына тускен ауыртпалыкты анасы жане агаларымен иыктасып бірге котеру ушін 16 жасында Іледегі Талды комір кенінде бала жумысшы атанып тупсіз терен комір шахталарынан алгашкы когамдык омір жолын бастайды.

Алайда, білімге ынтык жас анасынын талабы мен озінін калауы бойынша кайтадан талапкер атанып 19 жасында  Урімжінін Шынжан университетіне тусіп 22 жасында бітіріп шыкты.
  Кастердін ажесі Кален апа Алтай казактарына аты кенінен малім колынын шипасы бар баксы болган, касиет конган  адам.

 Ал нагашы атасы Кылышбай кажы Кытай казактарына танымал тарихшы-шежіре адам болып, дін жане саяси билікте бірдей устап ел баскарган оз заманында озык ойлы, дана аксакалы болган.

Кастердін шыккан биіктері, алган асулары, адамгершілігі мен парасаттылыгы, ата-баба, аке осиетінін, аманатынын абыроймен акталганынын далелі емес пе! 
   
Кастер Саркытканулынын тагы бір кайталанбас ерекшелігі – омірге философиялык (даналык) козкараспен карайтынында, омір агымын осы тургыдан багалап, оз ойлары мен пайымдауын іс жузінде далелдеп, имандылыкка, табыска жету жолдарынын бураланы мен калтарыстарынын купияларын копшілікке, асіресе оралман агайындарга тусіндіру мен насихаттауды озіне парыз деп санайды.

– Кастер Саркытканулы, сурагымды мынадай философиялык ойлармен бастагым келіп отыр. Алма ішіндегі данді санау киын емес. Біракта, бір данде канша алма барын кім айта алады?
– Асет Ризаулы, бул сурагынызга кыска да нуска жауап берейінде, ар жагын оз ойыммен жалгастырып отырайын.   Бір данде канша алма барын айта алмаудын жауабы – шексіздік! Міне осы фани омірдегі куаныш пен касіреттін шарты – шексіздікте бугып жатыр.  Пенде болган сон белгілі уакытта фани омірге келіп, белгілі бір уакытта баки алемге кетеміз, шексіздіктін бізге асері жок сиякты.

Ойткені, гарыштын шекарасы барын коз алдымызга елестету мумкін емес. Кыскасы, гарыш шексіз болгандыктан да, сіздін де мумкіншілігініз шексіз, осыны омірініздін бір болшегі немесе басты шарты етіп алыныз.

Біз байкаймыз, адамнын болмысынын басым болігінін белгілі бір калпы жок, неге десеніз, адам ойынын, киялынын шегі-шекарасы жок. Осыдан озіміздін де шексіз екенімізге козім жетті.

Казіргі танда казактарымыздын басым болігі кедей, белшесінен карызга батып жур. Осыны  окырмандарга толык тусіндіру максатымен кедейшіліктін негізгі туп казыгы кайда тыгылып жатканын оленмен орнектегенмін. Санасында санылауы бар адам  оленді окыганнан кейін озі де тусінер деп ойлаймын.

Сен кедейсін, ар-иман кеткен ушып,
Шайтан напсі журекті  алган кушып.
Тыныш омір, салтанат саган огей,
Азап-мазак келеді тыным бермей.

Сен кедейсін, саулыгын тоналгандай,
Не талпыныс кормеймін оналардай.
Алдын кірдін молага, сол гана ма?
Артын жур гой сиынып сол молага.

Сен кедейсін, корсетші байлык кане?
Зейнет акы, жоргек пул, айлык кана,
Баска табыс табуга арынын жок,
Олмес кун гой айтеуір, карынын ток.

Сен кедейсін, білімін болмай ерек,
Кагаз басты тірлігін кімге керек?
Кос диплом жатсада сандыгын да,
Озін журсін жалданып анда-мунда.

Сен кедейсін, адалдык, намыстан да,
Сондыктан да утылдын алысканда.
Екі колга бір жумыс таппай кургыр,
Азат басын кул кылган кілен тобыр.

 Сен кедейсін, кедейсін  оз елінде,
Шындык осы, орт жансын озегінде.
Оянып ен уйкыннан, енді козгал,
Кутіп калды коп жумыс тез колга ал!

Кастер Саркытканулы табыска жету жолдарынын купияларын, Кытай экономикасы дамуынын теориясын толыктай игеріп алган, ултымыздын откен жане казіргі де тарихын терен білетін, озін-озі жан-жакты дамыта білген, жастар мен жеткіншектерді Табыс жуйесінін ілімімен сусындатып, болашакка багдарлама, жол сілтеп журген нагыз адам.

Кастер Саркытханулы аргы бет елінен оз бетінше ата журтка келіп гылми атак дарежесін Казакстанда коргаган білікті де, білімді, болашагынан мол уміт куттіретін ултымыздын санаулы бір туар азаматтарынын бірі.