Ескерту: Автор касіпкой жазушы, не журналист, не баксы, не емші, не коріпкел, не кумалакшы емес. Асет Ризаулына Кудайдын кудіретімен "жанды жетелеуші" орысша айтканда "проводник души" касиеті 2009 жылы Грецияда Зевс туган «Крит» аралында конып, пір Бекет атанын жане киелі Самарканд жерінде жаткан улы колбасшы Амір Темірдін мазарында ушінші тылсым козі ашылган - Рухани Устаз.
Асет Ризаулынын Жаратушы дарыткан касиеттері: кара дуга, тіл, коз тигендерді тазалау, адамнын омірдегі жане бизнестегі жолын ашу, аурасын тазалау, журегінін кірін аршу, періштелерін кайта кайтарып озіне кондырып беру, барлык ауруларынан арылту, омірлік багдарламасын тубегейлі жаксы жакка озгерту, ата баба аруактарымен тікелей тілдестіру аркылы бірнеше гасырлар бойы байланыс узіліп калган ата бабаларынын несібесін, байлыгын кайта кондыру.
Себебі, ата баба аруактары аркашанда урпагынын камын ойлайды. Урпагынын ішінен озінін несібесін, байлыгын беретін адам тандайды. Сол адамга ата бабаларынын аруагы бакытын, байлыгын, несібесін "жанды жетелеуші" данекер - медиум аркылы береді. Бул да Кудайдын кереметі!
Себебі, XXI гасыр: информация - куат гасыры. Адам журегіндегі Жаратушы - Газиз жанымен тікелей озі сойлесе алады.
Асет Ризаулы - Кудайдын кудіретімен адамнын оз басына, жеті урім бутак урпагына дейін, озінін турып жаткан шанырагына: кара дугадан, тіл козден, жын шайтандардан, перілерден коргайтын коргау коршау салып бере алады.
Кандай адам болмасын Озінін омірін, денсаулыгын жаксартып, енсесін езіп турган карыздарынан, жокшылыктан, кедейшіліктен кутылып, молшылык пен байлыкка, куаныш пен бакытка шомылам десе томендегі телефон аркылы Асет Ризаулы Мукашбековтын озімен ауызба-ауыз тілдесіп, тікелей жолыгып: ем, шипа алуларына жане тагдырын жаксы жакка тубегейлі озгертіп алуларына болады.
Электрондык поштасы: "mukashbekov.aset @ yandex. Kz"
Уялы телефоны: +7 701 733 55 71;
Адам денесінін жетекшіcі арі алапат жойкын куші – жуйке жуйесі екені барінізге малім. Адамнын танінін ен осал, жаманшылыкка аса сезімтал жері де осында. Міне тап осы жуйке жуйесінде, біз омірлік кушін куруымыз керек. Бул жай гана теория емес. Кітап авторынын осы такырыпка ерекше кызыгушылыгынын себебі, денсаулык туралы теориядан жане озінін тажірибелерінен туындаган. Оган оз максатына жету, арі озінін жуйке жуйесін унемі бакылауда устау ушін осы такырыпты жан-жакты окып уйренудін, талдаудын, зерттеулерінін натижесі: оздерініз колга алып парактап окып отырган кітап.
МАЗМУНЫ:
1.Кіріспе
2. Жуйке куші дегеніміз не?
3. Жуйке
4. Адамдардын жуйке куштері калыпты жагдайдан томен
5. «Жуйкенін аздап жукаруы» дегеніміз не?
6. Тандік тозуды калай тусінеміз?
7. Жуйке кушінін алсіреуінін кауіпті белгілері кандай?
8. Зат алмасуы бузылганда не болады?
9. Кун торабынын (солнечное сплетения) жуйке жуйесі бузылса не болады?
10. Жуйкені камшыласа не болады?
11. Жуйкенін жидуі (неврастения)
12. Жуйке тозуынын турлері
13. Жуйкенін жукаруы
14. Жуйке жуйесі неше болімнен турады?
15. Жуйкенін жукаруы дегеніміз не?
16. Жуйкенін болбырауы (депрессия) деген не?
17. Жуйкенін ширыгуы дегеніміз не?
18. Кайгыдан жане баска жуйке соккыларынан калай кутылуга болады?
19. Ую (созерцания) мен намаз оку мыкты жуйке кушін курудын алгашкы кадамы бола ала ма?
20. Татті уйкы жан азыгы
21. Татті уйкыга бага жок
22. Жаксы уйыктау ушін не істеу керек?
23. Тустен кейінгі уйкынын манызы.
24. Сіз катты тосекте жатуга тиіссіз
25. Жан мен рухтын айырмашылыктары неде?
26. Не ушін куатты денеде терен акыл болу керек?
27. Табиги тамак – куатты жуйке кушін курудагы ушінші кадам
28. Мазасыздык пен кобалжу калай асер етеді?
29. Коркыныштар
30. Коркыныш пен мазасыздыктан калай кутылуга болады?
31. Жокшылыктын коркынышы калай пайда болады?
32. Аурудын коркынышы калай пайда болады?
33. Созге калудан калай коркамыз?
34. Махабатты жогалту коркынышы дегеніміз не?
35. Карілік коркынышы дегеніміз не?
36. Олім коркынышы калай туындайды?
37. Адамнын алдагы олім туралы ойланбауынын себебі неде?
38. Ой озендері кай багытпен агады?
39. Дін коркынышка карсы тура ала ма?
40. Коркынышты калай женуге болады?
41. Осы кітаптын негізгі ойы
1. КІРІСПЕ
«Даналык соз – мусылмандардын жогалткан (іздеп журген) нарсесі. Оны кай жерден тапса, сол жерден сініріп алуга хакылы».
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)
Автордан ескерту: Осы кітапты жазу барысында адамзат даналары будан бурын жазып, айтып кеткен ілімдерді, ойларды кайталап, оз басымнан откен тажірибелерінін негізінде, ултымыздын ерекшелігін ескере отырып, осында баяндалатын ілімді казак окырмандарына бейімдеп кана беріп отыр.
ОМІРДІН НЕГІЗІ ЖУЙКЕ ЖУЙЕСІНІН КУАТТЫЛЫГЫНДА
Біздін барлыгымыз да омір суруіміздін негізі біртіндеп мужіліп, жуйкеміздін ширыгып шыркау шегіне жеткен ХХI гасырда гумыр кешудеміз. Егер де біз осы касіретке карсы алдын алу шараларын – КАЗІР – карастырмасак, бірнеше буын урпактан кейін жуйке жуйеміз толыктай талкандалатын болады.
Осы кітапты жазу барысында біз адебиеттін інжу маржанын жазуга умтылган жокпыз. Керісінше. Осында айтылатын далелдер мен ойлар окырмандардын миларына кашалып жазылып калу ушін, кыска да нуска сойлемдерді адейі іріктеп алдык.
Осында талкыланатын такырыптын оміріміздегі маныздылыгы сонша, бул такырыпка деген ер адамдардын, айелдердін, балалардын ынталарын жетелеп куштеп акелуге келмейді.
Біздін осы такырыпка ерекше кызыгушылыгымнын себебі, денсаулык туралы теория жане тажірибелерімізден туындады. Осынын натижесі озімнін куатымды жане ойымды жуйке мадениетіне багыштауыма алып келді.
Мен кайтсемде осы такырыпты зерттеуге талпындым, себебі озім оте назік те сезімтал жане тынымсыз жуйкемен осы фани дуниеге келдім. Максатыма жету, арі озімнін жуйке жуйемді унемі бакылауда устау ушін маган осы такырыпты жан-жакты окып уйренуге, талдауга, зерттеуге тура келді.
48 жасымда аштык устау аркылы журек, буйрек, жуйке тозу т.б. толып жаткан ауруларымнан жане маскунемдіктен сауыгып алган сон, ерекше каркынмен денсаулыкты, онын мадениетін бойыма сініріп, табигат мумкіншілік беретін шебіне дейін денсаулыктын шынына шыгуды алдыма омірлік максат етіп койдым.
Денсаулыкты дамытудын агымын, мадениетін жас кунімде жаттыгулар жасаумен, спортпен шугылданудан бастадым. Коптеген адамдар сиякты –менде, негурлым булшык етін бултындап турса, согурлым денсаулыгын мыкты болады деп есептедім.
Осы теориянын кателігін, адасушылыгын ауырып басымнан откізе бастаганнан сон, жанталаса дурыс тамактану, терен тыныс алу аркылы танімді кайта кура бастадым. Осы кезенде адам агзасындагы осал жерді опырып алам ба деген кауіпке де караган жокпын, тауекелге бардым.
Адам денесінін жетекші жойкын куші – жуйке жуйесі екенін таптым. Адамнын танінін ен осал, жаманшылыкка аса сезімтал жері де тап осында. Міне тап осы жуйке жуйесінде, біз омірлік кушін куруымыз керек. Бул жай гана теория емес. Мен жыл сайын коптеген дені сау жане менін сабагыма катысатын талай адамдардын аштык устауына, жеке тамактану багдарламасы мен денсаулыктарына бакылау жургіземін.
Менін тажірибем кенейген сайын, ілімім де кенінен канат жаюда. Осы кітапта келтірілген дайектерге куманданып карауга болмайтынына мен нактылы сенім білдіре аламын.
«Адамнын жаксысы – озгелерге пайдасы тиетін»і.
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с..)
Осы кітаптагы багдарламаны іске асыруды бугіннен бастаныз. Кейбір манызды маселелерге токтала кетейік:
1. Жуйкенізді бет алды шыгындай берменіз. Намаз оку арі уюмен (созерцания) акылыныздын айкындыгымен мазасыздыкка, кобалжуга, коркынышка, келенсіз асерге озініздін нактылы максатыныз бен сенімділігінізді карама-карсы койсаныз, ойыныз іске асады.
2. Тунде терен 8 сагат уйыктаныз. Тус ауа біраз уйыктап алуга уакыт табыныз.
3. Озінізді тазалайтын, денсаулыгынызды сауыктыратын тамак ішініз. Олі тамак пен улы сусындарды, коздыргыштарды ішіп-жеменіз. Оларга жататын: шай, кофе, темекі, туз, кола, ішімдіктін кандай турі болмасын (арак, сыра, вино т.б.). Олардын орнына коконіс, жеміс-жидектерді коктей немесе буктырылган турлерін ішіп-женіз. Аптасына 24-36 сагат бал мен лимон косылган ыстык су ішіп кана ашыгыныз. Арбір уш айда 7-10 кун ашыксаныз агзаныз улардан тазаланады.
4. Кунделікті дене жаттыгуларын жасаныз. Таза ауада кан айналысын жылдамдататын – біресе баяу, біресе каркынды жаяу журіспен кунделікті 3-5 шакырым серуенденіз. Малтыныз, биленіз, кимылы каркынды ойындарды ойнаныз. Оз дененіздегі 600 булшык еттін туріне козгалыс берініз.
5. Терен тыныс алыныз. Оміршендікті арттыратын оттегін окпеніздін томен жагына жіберініз. Оттегі жуйкенін ен басты демеушісі. Шикі коконістер мен жемістер оттегімен каныктырылган, ал сіздін тазалану ушін ашыкканыныз танініздегі оттегі колемін улгайтады. Терен тыныс алу аркылы сіз канынызды улы комір кышкыл газынан тазалайсыз, танініздегі арбір жасаушаны оттегімен каныктырасыз.
6. Кунделікті суык су мен ыстык суды алмастырып куйынып-жуынып турыныз. Кунге кыздырыныныз.
7. Оз коніл куйінізді ауыздыктап устаныз. Булай істеу киын болса да, оз жуйкенізді ширыктыра берменіз.
8. Жуйкенізді мамыражай калыпка акелініз. Калыпты тіршілік – ширыгу. Содан сон журектін согысы сиякты баяулау. Катты ширыканнан кейін сіз автоматты турде мамыражай калыпка енуініз кажет.
9. Омірге лаззаттаныныз. Демалу мен коніл котеруді умытпаныз. Табыс пен молшылык жаксы. Біракта ен бастысы – омірге лаззаттану. Олен айтыныз, ыскырыныз, шаттаныныз, биленіз. Уайым мен кайгы мендеп, жанжал іздеп журген пенделерден аулак журініз. Откен омір – олген омір – жындыхана. Осыны жаксарту ушін барынды сал!
Кадірлі окырман! Жаратушы оз тагдырынызды оз колынызга берген. Табигаттын озінізге берген гумырын салауатты, сынгырлаган денсаулыкпен, бакытты откізу оз колынызда екенін жадыныздан шыгарманыз, осы денгейге жету ушін осы окып отырган кітапті унемі окып, тусініп, озініздін рухани білімінізді дамыта берсеніз болганы!
ОМІРДІН НЕГІЗІ ЖУЙКЕ ЖУЙЕСІНІН КУАТТЫЛЫГЫНДА
2. ЖУЙКЕ КУШІ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
«Біз агзамызга немкурайлыкпен караушылыктан оз омірімізді озіміз кыскартамыз». И.П.Павлов
- Жуйке куші дегеніміз не?
- Кенінен тараган «жуйке» деген соз жуйкенін жукаруы мен жуйке кушінін кемістігін білдіреді. «Жуйке куші дегеніміз не?» деген сурак, «Электр тогы не?» деген суракпен карайлас. Оны да коріп сезе алмаймыз. Біздін білетініміз, бул жуйке жуйесінен шыгып біздін арбір мушемізге куат беретін омірдін негізгі куші, тылсым куаты. Бір мушеге баратын, осыны баскаратын жуйкенізді кесінізші, онда ол кызмет жасауын догарады.
Озіміз жуйке жуйесі деп атайтын гажайып муше, жуйке кушінін корын сактайтын миллиондаган жасаушалардан турады. Осы коймада сакталган жалпы жуйке кушінін коры біздін жуйкеміздін казынасынын молшерінін корсеткіші. Арбір муше, ар жасаушадагы жуйке кушінін денгейін біркалыпта устап туру ушін уздіксіз жумыс жасайды.
Омір біздін жеген тамагымызга, тыныс алган ауамызга емес, керісінше жуйке кушімізге тауелді. Жуйке кушінін жумысынсыз біз тамак та іше алмаймыз, тыныс та ала алмаймыз.
Егер біз жуйкемізге толык корек – оттегін, уйкыны бермесек, онын орнына ширыгуды, соккыны, артык жумысты, кобалжуды, ызаны, мазасыздыкты, коре алмаушылыкты, кундеуді, аямшактыкты, мысык тілеуді, шырт етпелікті, кайгыны беріп, ол аз болса денемізге, булшык етімізге салмак салатын кара жумыска жегілсек, остіп мушелер кураган жуйке кушінен артык кушті бей-берекет расуа кылсак, осынын натижесінде жуйкенін тоз-тоз болып тозуы табиги калып.
Баска созбен айтсак – жуйкенін толыктай тозуы. Біракта будан да коркынышты, жуйке жукаруынын жакын туысы – жындану. Жуйке жукаруын басынан откізген адам гана осынын кандай зардап алып келетінін біледі. Жуйкенін жукаруы сіздін омірінізді тугелдей кара бултпен тумшалап тастап, айтып жеткізе алмайтын бакытсыздыкка душар кылады.
Барлык жуйкеніздін жукаруы ойдын салдары екенін тусіне білейік. Оянганнан кейін озінізге келтірген зиянды озініз гана жасаганынызга шубаланбайсыз.
Жуйке куші – омірдін кайнар булагы. Омір біздін жуйке жуйеміз аркылы журеді, осыны ешуакытта умытпаныз! Сізде жуйке куші бар болганда гана – денініз сау, бакытты, аскак арманды, торт кубыланыз тугел жансыз.
Сіз барлык киыншылыктарды женіп, тагдырдын кандай болмасын соккыларын каская турып карсы алуга дайынсыз. Шындыгында, сіз кандай болмасын шыргаландардан киналмай шыгасыз, себебі жуйке кушініздін осыларды женіп шыгатынына каміл сенімдісіз.
– Жуйке куші мен таннін саулыгы бір-біріне калай асер етеді?
- Жуйке куші мен таннін саулыгы іштей байланыскан. Сіздін танініз – оте курделі машина. Жуйке куші – осыны козгаушы куш. Біракта онын куаты дене мушелерінін бір-бірімен уйлесімділігіне тікелей байланысты. Окпе мен журекке барган кан кен тарамдалган айналыс жуйесі аркылы ар жасаушага барып, олардагы коректі букіл денеге таратады. Егер де агзада бір муше нашар жумыс жасаса, кан курамында жуйке кушін курауга керекті элементтер болмайды.
Сіздін асказаныныз асты жаксы кортуы керек. Шыгару жуйесі – ішек, окпе, буйрек, жане тері жаксы жумыс жасаулары ушін алапат жуйке кушіне ие болулары кажет. Кок бауыр, бауыр, жане барлык кан жасайтын мушелер уйлесімділікпен жумыс жасаулары керек.
Егер сіз танертен оянганда шаршап, солбірейіп турсаныз жане отіп жаткан кундерініз сагызша созылып, суренсіз, келешегінізден умітінізді узіп, озінізді бакытсыз сезінсеніз – онда жуйке жуйенізде келенсіздіктін болганы. Сіздін жуйке жуйеніз – алдыга жургеннін орнына, кері кетіп барады.
– Жуйкенін кушін кайта калыпка келтіретін жол бар ма?
– Жуйкенін кушін кайта калыпка келтіретін бірак жол бар. Тан – егер оган табигаттын жолымен журуге мумкіндік берсе, озін-озі емдеп алатын агза. Окінішке орай, адамдардын басым болігі, асіресе біздін ауылда туратын кейбір азаматтарымыз, жуйке куштерін бекер расуа кылады, осынын орнын толтыру ушін жуйкесін камшылайды. Осылайша жагдайларын одан арі насырга шаптыра береді.
3. ЖУЙКЕ
«Зерденін жумысын жаксартуга аса манызды жагдай жуйкелердін саулыгы болып саналады, буган тек дене жаттыгулары керек». К.Д. Ушинский
Кайда болмасын еститініміз – «Жуйке». Дарігер озіне келген наукаска: «Бул сіздін жуйкеніздін жукаруы» – дейді. Сезімтал келіншек озінін жуйкесінін жукалыгына шагымданады. Касіпкерлерден, іскер адамдардан кун сайын еститінініз жуйкелерінін тозуы. Ал ата-аналардан еститінініз: «Ол жугермекті жазалай алмаймын, себебі жуйкесі жукалыктан, сіркесі су котермейді».
Жасоспірімдер – біздін ултымыздын ішіндегі ен жуйкесі жукарган жандар. Жуйкелерінін жукарганы соншалык, калпына келтіру ушін саз ауендерін дангазалатып, бар даусына салып барылдатып кояды. Кейбіреулері бурын унтаспаны салактатып асып журсе, казіргі кезде кулагына кундіз-туні кыстырып тыгып журетін болды. Олардын жуйкесінін тозганы соншалык, телефонмен сойлессе бірден токтай алмайды.
Сіз «жуйкені» барлык жерден – кошеден, жумыстан, театрдан, мектептен, институттан, уйінізден жане озініздін отбасыныздан коре аласыз. Теледидар кундіз-туні жумыс істейді. Адамдардын кутетіні зорлык-зомбылык... Коптеген адамдардын жуйкесінін тозганы соншалык, осынын орнын теледидардагы кісі олтіру, шынгырып айгайлау, жыныстык катынас пен кан тогіс, атыс-шабыспен толтырады. Теледидар багдарламасы да осы жуйкесі жукарган пенделердін суранысын канагаттандыруда.
Жуйкеміздін жукарганы, кун сайын тозып бара жатканы баршамызга аян, сондай-ак озіміздін жуйке мамандарымыз да бултартпас дайектермен далелдеуде. Осынын себебі біздін каркынды турде дамуымыз, карыштап алга басуымыз. Осы бізді алемдегі жетілген елдін катарына косса да, керісінше адамдарымызды аздыруда. Далелі – лыка толып жаткан жындыханалар емханасы. Еліміздегі ауруханалардагы жаткан адамдардын тен жарымынан астамы жуйке ауруынан зардап шеккендер.
Жуйке денсаулыгын зерттейтін беделді мамандардын пікірінше, егер де жуйке аурулары осы каркынман осе берсе, 100 жылдын молшерінде оларды емдейтін адамнын табылмауы мумкін, себебі барі ауру. Сумдык болашак емес пе?! Медициналык зерттеулер де осыны растайды. Казіргі танда жуйке аурумен ауыргандарды бакылау ушін психиолог пен психиатор мамандары жетіспейді. Біз бейшара калыптамыз.
4. АДАМДАРДЫН ЖУЙКЕ КУШТЕРІ ОТЕ ТОМЕН
«Адам конілінде де кадімгі Ай бетіндегідей дак бар. Ай жаркырап турганда оны тосыннан бір булт келіп буркей койса, карангы, булт сейіле, кайта жаркырайтыны сиякты коніл кейде котерінкі, кейде жабыранкы болады». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с)
– Адамдар жеткілікті жуйке куші болмаса не куйге ушырайды?
- Осынын салдарынан омірлерін зардапка урындырган, шексіз-шетсіз тан мен жан ауруларымен ауырады. Адамдар жеткілікті жуйке куші болмагандыктан бастапкыда, алсіз коздыргыштар – темекі, шай, кофе, коланы колданады. Негурлым жуйкесі алсіреген сайын кушті коздыргыштарга – ішімдік, бангіге (наркотик) ауестенеді. Коптеген пенделер осыган адеттенетін болады.
Адамдардын басым болігі, кун сайын сергітетін дарі кабылдаса да, оздерін калыптымыз деп есептейді. Тунде олардын жуйкесінін козатыны соншалык, уйыктататын дарі ішпесе уйыктай алмайды. Каранызшы, теледидардан осы дарілерді калай коп жарнамалап жатады.
Аузы дуалы дарігерлердін айтуынша бангі ми мен танді ойсыратады. Біракта жуйкесі жукарган мындаган жастар бангіні туракты турде колданады! Жасоспірімдерге НАСБАЙ мен темекі калаганынша сатылады. Жукарган жуйкені камшылайтыннын барі колданылады.
Кейбір бозбалалар эфир иіскеп пангіреді, мектепте окитын окушылардын арасында насыбай ату кенінен тараганы соншалык, біздін казак ауылдарында тіпті сумдык белен алып кеткен. Ішімдіктін бангілік жойкын кушімен баріміз де таныспыз. Жасоспірімдер осылардын барін де колданады.
5. ЖУЙКЕНІН АЗДАП ЖУКАРУЫ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
Оздерінін денсаулыктарын білу ушін дарігерден-дарігерге жугіріп журген адамдар жайлы жиі еститін шыгарсыз. Кайта-кайталап тексерсе де олар оздерінін алган беттерінен кайтпайды. Психиатр былай дейді: «Сізде мазасызданатындай ештене жок, сіздін жуйкеніз аздап кана жукарган. Сізге дем алу керек». Кандай жагдай болмасын, накты себеп жуйкенін жукаруы – шындыгында аса кауіпті.
Біздін гасырда жуйкеге тусетін салмак сонша, арбір адам жуйке жукаруынын курбаны болуда. Рухани негурлым жетілген болсаныз, согурлым жуйкенін жукаруынан ауаша боласыз. Біздін жындыханаларымызда жылына мындаган адамдар жатады. Онымен коймай, біздін білім беру жуйемізге зор ауыртпалык акелетін, акылы жетілмеген сабилер саны жыл сайын осіп келеді.
Жогарыда айтканымыздай жан ауруы озінін курбандыгына білдіртпей жакындайды. Жуйке тозуынын коптеген турлері бар, аркайссы жукарган жуйке жуйесін кайта куруды керек етеді.
Мунаю – бір турі, копіріп коп сойлеу – екінші турі. Кейбір адамдар ашыла алмайды, кейбіреулері аса сезімтал, жыланкы, шартпа-шурт, ушіншілері – айналасынын барі жау, унемі жанжал іздеп турады.
6. ТАНДІК ТОЗУДЫ КАЛАЙ ТУСІНЕМІЗ?
«Адам – бір бок котерген боктын кабы,
Боктан сасык, боласын боласын олсен тагы.
Мені мен сен тен бе деп мактанасын,
Білімсіздік белгісі – ол баягы». Абай
– Жуйке кушіміз жукарганда не болады?
– Озіміздін жуйке кушіміз жукарганда, тандік те, жандык та шаршаганымызды сеземіз. Озімізді ерік жігеріміз аркылы ширатуга тырысамыз. Шаршаганды басу ушін зиянды коздыргыштар – шай, кофе, ішімдіктерді ішіп жуйкемізді камшылаймыз да, куз басына кулауга алып келеміз. Сонан кейін жас болсак та озімізді карі сезінеміз, себебі біздін жуйке кушіміз одан сайын аза туседі. Тандік, руханилык жане ішкі мушелеріміздін бузылуы белен ала бастаганын байкаймыз. Біз белден айрылып атка айланамыз, коз жанарымыз олеусіреп, тері мен булшык еттеріміз салбырап, алдыга баскан кадамымыз артка кетеді. Осыдан ішкі мушелеріміздін де іс-арекеттері баяулайды. Біздін толуымыз да, азуымыз да мумкін. Натижесінде «боктын кабы» гана боламыз.
7. ЖУЙКЕ КУШІНІН АЛСІРЕУІНІН КАУІПТІ БЕЛГІЛЕРІ
«Адам ушін денсаулыктан артык багалы зат жок». А.А.Семашко
– Жуйке кушінін алсіреуінін кауіпті белгілері кандай?
– Жуйке кушініз аз молшерде болган кезде, гумырынызды коркынышпен откізіп, омірден осындай куш бар екенін де білмей отесіз. Тек кана батыл талдау гана жалпы жауыныздын бет пердесін ашып береді. Осы талдауды бастаганда озініздін мінезінізді терен зерттеніз. Озінізбен адал болыныз! Бул озініздін денсаулыкка баратын жолыныздын алгашкы кадамы – барлык азайган жуйке кушінін денгейін аныктау. Томенде сіздін жуйке кушініздін алсіз екенін аныктайтын басты кауіпті белгілер:
1. Жігерсіздік. Кандай болмасын тагдырдын соккысын карсылыксыз карсы аласыз ба? Нашарлаган жуйке куші озімшілдігінді алсіретіп, сізді тандік те, психикалык та жалкау кылады. Кедейліктен де, кайыршылыктан да кутылудын жолын іздемей, баріне де шыдайтын конбіс боласыз. Кулшыну, озінді-озін бакылау, елестету, жігерленіп алга умтылу – жетіспейді.
2. Ынжыктык. Озініз ойга алган нарсені баска біреудін сіз ушін іске асыруын макулдайсыз ба? Жуйкесі алсіз адамды багындыру онай. Баскалар онын ойлау жуйесін игеріп алгандыктан, ол адамнын «куыршагына» айналып кетеді.
3. Кумандану. Озініздін кабілетінізге іштей куманданасыз ба? Сондай-ак, сізге комектескі келген адамнын ак ниетіне шубаланасыз ба? Жуйке куші алсіреген пенде озінін сатсіздіктерін білдірмеу ушін жиі акталып тусіндіріп алек болады. Осынын белгісі дені сау, бакуатты адамдарды кундеу, сынап-мінеу.
4. Мазасыздык. Сіздін мазасыздыгыныз созылмалы ма? Бул жуйкенін жукаруынын негізгі корсеткіші. Ол жуйкенін толыктай тозуына алып келеді. Мазасыз адам – унемі секемденіп, коркып журетін жер бетіндегі ен бір бишара жан. Мазасыздык жуйке кушін жидітеді жане мезгілсіз картайтады. Ондай адамдардын айтатыны: «Мендегі таукіметті сендерге берсе, сендер де мазасызданатын едіндер».
Бул шындыкка жанаспайды. Барлык адамдарда да оздерінін шыргаландары бар, олар омірдін киын таукіметтерімен жиі беттеседі. Біракта жуйке куші сау адам, бул туралы мазасызданбайды. Ол осы киыншылыктарды сабырлы карсы алып, осыдан шыгатын сайкес жолды да табады. Киыншылыктарды жіті бакылап шеше алмаса, баска біреудін комегіне жугінеді.
Мазасыздык жауап бермейді. Ол тек кана денсаулыгынды бузады, ерте картайтады. Мазасыздык – олім.
5. Аса сактык. Сіз озініздін ойынызды, жоспарынызды іс жузіне асыру ушін белгілі бір сатті кутесіз. Осы куте беру сіздін адетініз болып калыптасып кеткен жок па? Жуйке куші томен болганда, уайым жогары. Барлык жагдайды жаман жагынан багалап, осыны гана ангіменіздін аркауы кылып, барлык ойынызды жетістікке емес, керісінше келенсіздікке шогырлайсыз...
Кауіптін барлык жолдарын біліп, бірак осы тыгырыктан шыгатын жолды іздемесеніз, онда табыска жетіп жаткандарды кормейсіз. Осындай аса сактыктын уайымы – асказаннын кортпауына, кан, ауа айналысынын алсіреуіне, ішектін бітелуіне, жуйкенін ширыгуына, тепе-тендіктін болмауына, озіне сенбеуге, тыныс алудын бузылуына, рухыннын кулдырауына акеп согады.
8. ЗАТ АЛМАСУЫ БУЗЫЛГАНДА НЕ БОЛАДЫ?
Ток адам асты тандап ішеді,
Аш адам тамагынан откенді ішеді. Жусіп Баласагуни
– Зат алмасуы бузылганда не болады?
- Жуйкенін козуы таніміздегі негізгі агымдарды тубегейлі бузады. Метоболизм дегеніміз, коректік заттар тірі тінді (ткань) куру агымы, немесе олі заттын тірі затка айналуы. Осы тірі тін куат курганда «жанып» кетеді. Таннін арбір жасаушасы, арбір тірі муше сиякты унемі зат алмасу агымына катысады. Бул омірдін агымы – денсаулык пен омір куатынын негізі. Жуйке калыпты жагдайда, метаболизм агымымен уйлесімділік жагдайда болады.
Жуйке куші жукарганда не козганда, табиги калыптын тепе-тендігі бузылады, натижесі – салмактын тым томендеуі немесе жогарлауы. Дурыс тагам мазірін куатпен олшеуге болмайды. Біз тамакты корта алатын, оны тінге, одан арі куатка айландырып, метоболизмді тепе-тендік калыпта устап туратын, жуйке кушін курайтын тамакты тандап жеуіміз керек.
9. КУН ТОРАБЫНЫН (солнечное сплетения) ЖУЙКЕ ЖУЙЕСІ БУЗЫЛСА НЕ БОЛАДЫ?
«Денсаулык дегеніміз – тек дененін сырткы бутіндігі гана деп карау агаттык, жалпы алганда оны агзанын жан-жакты дамуы мен букіл дене кызметтерінін жузеге дурыс асырылуы деп уккан жон».
Н.А. Добролюбов
Жайлы (симпатическая) жуйке жуйесі манызды мушелерді баскаратыны бесенеден белгілі. Осы жуйенін негізгі болігі ауа-карын жуйке жуйесі (пневмо-гастрическая), орталыгы кун торабы – «карыннын миы» – йогтар ілімінде адамнын екінші миы болып саналады.
Ауа-карын жуйке жуйесі тыныс алу мен ас кортуды баскарады. Ол манызды мушелердін барлыгымен тыгыз байланыста, тіпті жуйке жуйесінін азгантай бузылуы ауа-карын жуйке жуйесіне кері асерін тигізеді. Егер мазасыздана бастасак ішіміз буре бастайтынын – кун торабына асерін баріміз де байкадык.
Жуйке тіпті шиыршык атып кетсе асказан тамак кабылдамай, керісінше куса бастаймыз. Асказан мен ішектін кандай турде болмасын бузылуы, ауа-карын жуйкесінін калыптан шыккан жагдайына тікелей байланысты. Бул «жуйке карын-ішек бузылуы» деген жалпы атауга тан. Коптеген адамдар буны даріханадагы дарілермен жазылып кететін уакытша болатын жайсыздык деп кабылдайды. Бундай козкарас есептесу кунін артка біраз гана шегеру.
10. ЖУЙКЕНІ КАМШЫЛАСА НЕ БОЛАДЫ?
«Кім де ниетін – имандылыкка, тазалыкка, тілін шыншылдыкка, озін тыныштыкка, мінезін – туралыкка, кулагын тындаушыга, козін – онегелі бакылаушыга айналдырып алган болса, демек ол бакытты». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с..)
Жуйкесі тым жукарган адамдардын асказан-ішек сыркаты жаманшылыкка урындырады. Біріншіден, жуйкенін жукаруы сурапыл ас корту мушесінін тас-талканын шыгарады. Оз кезегінде, булар уларды жасап, ары карай жуйкені жидіте береді. Улармен бірге жуйке тіні де жанып кеткен кезде, жуйке калыпты жумыс істей алмайды.
Жуйке кушінін аздыгынан ас кортылмайды, біракта адамдардын копшілігі баленін басы осыдан басталатынын білмейді.
Жуйкесі закымданган адамдар тамакты аса ыждагаттылыкпен тандай білуі керек. Ас кортылмайтынына себепкер тамак турі мазірден алынып тасталганы жон. Кофе ішетін коптеген адамдардын асказаны біртіндеп кортпайтын болады. Сол сиякты печенье, кекс, муз кампит, шытырлак картошке, шужык, шошканын куйдірілген майы, шошка еті, майлы ет, куырылган ет, горчица, туздык, т.б. олі тагамдарды жеген адамдардын да асказандары біртіндеп істен шыгады. Адамдардын басым болігі ішімдік пен сыраны ішіп оздерінін ас корту мушелерін талкандауда.
Ішімдік, шылым сондай-ак курамында кофеин бар (кофе, кола, шай) сусындар жуйкені камшылап іс-арекет кылдырады, біракта оларда куат болмайды. Кофеин орталык жуйке жуйесін коздырады. Кофе ішкен адам сергиді, себебі кофеин барлык коймалардагы куат корын козгалыска келтіреді. Арине, бул толыктай жуйке жуйесін жукартып неше турлі ауыр жуйке ауруларына урындырады.
Казіргі зерттеулер бойынша орташа шыны кофе курамында екі гран кофеин бар екен. Кунделікті алты кесе кофе ішсеніз, 12 гран (0,08г) кофеин кабылдайсыз. Шошынган кезде дарі ретінде кысылтаян жагдайда коздыргыш ретінде ішкізетін кофеиннін молшері жеті гран (0,07г). Орташа кофе ішетін адам кунделікті екі есе артык ішеді. Жуйкесі ауыратындардын коптігі тансык емес. Сіз озініздін жуйкенізді камшыламай-ак калыпты, бакыт пен саулыкта омір суруінізге болады.
Жуйкенін жукаруынан болган таннін ауруы мен зардап шегуі канша бейнет тарткызганмен, жаннын жабыркауынан болатын азаппен салыстырганда тук емес. Жаннын жабыркауынын бірінші белгісі – жинакталуга куаттын жетіспеуі, аса шамшылдык, аса сезімталдык, жаманшылыкка бейім туру жане ен коркыныштысы акылынан алжасу...
11. ЖУЙКЕНІН ЖИДУІ (неврастения)
«Ауру журек акырын согады жай,
Шаршап калган кеудемде тулай алмай.
Кейде ыстык кан басып кетеді оны,
Донбекшіген тундерде тыншыга алмай». Абай
– Жуйкенін жидіуі дегеніміз не?
– Жуйкенін жидіуі (неврастения) – ас корту мен айналыстын бузылуынан басталатын жуйке калпы. Ол ескертусіз келеді. Жуйкенін жидуі денсаулыкка тигізетін залалдардын ішіндегі бакытсыздык акелетін ен кауіптісі. Ол адамнын мінезіне байланысты былай дамиды.
1 саты. Алдымен куат пен шыдамдылык жетіспей адамнын денесі коргасыннан куйылгандай ауырлап шаршап журеді. Унемі уйкы басады. Ми шаршап, ішкі мушелер баяулап, айналым басендеп адам аса ширыгып кетеді.
2 саты. Жуйкені асерінен асказан кортпай, ішек шурылдап жел кеулейді, асказан куйіп кышкылдыгы артады, тік ішек бітеліп, журек тарсылдап жумысы бузылады, дем алысы устіртін болып ауырлап кетеді. Коздін коруі нашарлап, еркектік куштін денгейі мен рухани шыдамдылык томендеп адам жинактала алмайды. Бас айналып, уйкы кашып, шамшыл, кінамшыл, аса сезімтал болады. Адам алмасу агымы бузылгандыктан, толып немесе тозып арып кетеді.
3 саты. Жуйкенін шектен шыгуы жанды жабыркататын жуйке жукаруына жане есте сактау кабілетін жогалтуга акеледі. Мінез-кулкы нашарлап, унемі мазасызданып озін-озі олтіруге бел байлап, коз алдына неше турлі елестеп, мушелері калыптан шыгып жынданады. Казір аныкталгандай адамзаттын 95 пайызынын жуйке куші ар турлі дарежеде жукарган.
Быжынаган шылымшыларга каранызшы. Бул жуйкенін адеті. Коптеген шылымшылардын жуйкесі сау емес, сондыктан да оздерінін тозыгы жеткен жуйкесін жондейді. Олар темекіден серпіледі. Никотиннін у екені манызды емес, темекі шегу окпенін катерлі ісігіне ушырататыны жайлы ескертуге еттері оліп кеткен, осы адетті тастау оларга оте киын. Бунын сондай-ак жуйкені коздыратын баска да уларга катысы бар – шай, кофе, ішімдік, кола жане баска да турпайы бангілерге (наркотик).
Бул жерде карымта заны жумыс істейді: не бересін, соны аласын. Шындыгында осы пенделердін копшілігінін жуйкесі толык тозган. Бізде наукастар жататын тосектердін 50 пайызында еселандар жатыр.
Ашыгын айтсак жуйкесі ауыратын еселандар – бугін букіл алемде манызды шыргалан болып тур.
12. ЖУЙКЕ ТОЗУЫНЫН ТУРЛЕРІ
«Басында жан мен дене екі баска,
Жан шыдап тура алмайды козгалмаска.
Дене сауыт сыкылды жаннын орны,
Оган да куту керек бузылмаска». Шакарім
Бас ауру, асказаннын кортпауы, журектін катты шаншуы, кол мен саусактардын калшылдап дірілдеуі, журектін жиі согысы. Бундай адамдар ешнарсеге кызыкпай, отырган орындарында омалып отыра береді. Кейбір кезде орт тигендей шаба жонеледі. Оларды біреу-міреу жаксы кормей калса сумдык бірдене болатындай сезінеді. Копшілігін артурлі коркыныштар тумшалап тастаган.
Асказан мен ішектін кандай турде болмасын бузылуы, ауа-карын жуйкесінін калыптан шыккан жагдайына тікелей байланысты. Бул «жуйке карын-ішек бузылуы» деген жалпы атауга тан. Коптеген адамдар буны даріханадагы дарілермен жазылып кететін уакытша болатын жайсыздык деп кабылдайды. Бундай козкарас есептесу кунін артка біраз гана шегеру.
Осыган: ішектін шурылдауы, жел, асказаннын тітіркенуі, кекірік, запыран, кышкылдын кобеюі, асказаннын кеніуі – натижесі – журекке кысым тусіп, тыныс алуыныздын жылдамдауы. Бул журек согысынызды озгертіп, кейбір жагдайда журегінізге ауа жетіспей кысады.
Ішініздін жиі-жиі кебуі созылмалы турге ауысып, асказан ішінде тамак шыга алмайтын калталардын пайда болуына акеп согады. Бул оте кауіпті, азказанынызда жара пайда болады. Белгілі хирург маган айткан: асказаннын коптеген келенсіздіктері – асказаннын кеніп кетуінен. Сондыктан да, асказаннын алгашкы кортпау белгісі пайда болганнан-ак, алдын алу шараларын карастыруымыз кажет. Осынын себебін табу керек. Озініз денсаулыкпен жуйке кушінін егесі болыныз.
13. ЖУЙКЕНІН ЖУКАРУЫ
«Канагат – табигаттын одактасы жане денсаулыктын сакшысы».
Абуль Фаради
– Жуйке жукаруынын себептері кандай?
- Жуйкенін жукаруы – тік ішектін бітелуінін басты себептерінін бірі. Жуйкенін дурыс болуы ішектін жумысына да, журек пен окпенін іс-арекетіне асер еткендей асер етеді. Тік ішегі унемі бітеліп журетін адамнын тік ішегі, жуйкесі катты шошынганда (жанжалдасканда, аяк астынан кайгылы хабар естігенде, коніл куйі курт озгергенде) козгала бастайды.
Белгілі тамак тік ішекті одан арі тыгындай туседі. Осындай жагдай болмас ушін, сіздін тамагыныздын курамында майлагыш зат пен суйык мол молшерде болганы дурыс. Бул басты элементтер шикі коконістер – кокорам (капуста), сабізде, кызылшада, сельдерейде болады.
Адамдардын басым болігі шикі кокеніс пен жемістердін туріне де карай алмаймыз дейді. Бунын себебі, олардын асказанында жуйке куші мулдем жок, осы тамакты кортатын жуйке куаты тагы жок. Былапыт мазірде отырган адамдар жуйке куаты жетіспегендіктен осындай жумсак тамакты да сініре алмайды. Осынын салдарынан коптеген адамдардын жуйкесі жидіп кетеді. Олар кез келген тамакты корта алмагандыктан жуйке жуйесін нашар коректендіреді. Мен жуйке кушінін томендігінен, осы адамдардын азып барып олгенін кордім.
14. Жуйке жуйесі неше болімнен турады?
Сынгырлаган денсаулыкка кол жеткізу ушін, сізге коптеген жуйке жасаушаларында корланган жане жуйке жуйесін куратын алапат жуйке куші кажет. Ол екі болімнен турады.
1) Сырткы жуйке жуйесі. Терінін сыртын, булшык еттерді бакылап – колдын, аяктын, бастын т.б. жерлерді козгалыска келтіріп, теріні жылылыкка, суыкка, жаракаттарга сезімтал етеді.
2) Ішкі жуйке жуйесі – ішкі мушелерді баскарады.
Ми – барлык агзанын басты орталыгы, осыдан адам омірінін багдарламасы туындап жатады.
Жуйке жуйесі жуйке кушінін уш турімен баскарылады:
1. Булшык еттін жуйке куші. Бул, арине, булшык еттерді козгалтатын куш. Курт-кумырскалар мен томенгі сатыдагы жандіктердін булшык еттеріндегі жуйке куші, оздерінін денесімен салыстырсак жойкын. Егерде пілде кандаланын булшык етіндегідей жуйке куші болса, онда ол таулардан секіріп, алып курлыстардын тас-талканын шыгарушы еді.
2. Мушелердін жуйке куші. Осынын денгейі жогары болган сайын адамнын денсаулыгы мыкты болып, андай-мундай ауруларына жопшенді бой бермейді. Бул дегенініз сынгырлаган денсаулыкпен узак гумыр кешу.
3. Рухани жуйке куші. Бул арада сапа басты орында. Жойкын жуйке куші, жаксы оре мен есті, еске сактау кабілетті, рухани тозімділікті курады.
Рухани жуйке кушінін аскактыгы дегеніміз: жан-жактылы тепе-тендіктегі, озінін сезімдеріне ие бола алатын тулга. Жуйкелік ширыгу мен артурлі соккылар оміріне асер ете алмайды. Адам оз тагдырынын кожасы. Онын рухани жуйке кушінін жогарлылыгы сонша, оган усак-туйек жаманшылык, адейі тиісу т.б. біркалыпты калпынан шыгара алмайды, сабырлылыгын шайкау мумкін емес.
Біздін рухани жуйке кушіміз жогары болганда, сізді ешкімде лазаттану мен рахаттану тагынан тайдыра алмайды. Сізді ешуакытта да рухани тепе-тендік калпыныздан шыгару мумкін емес. Сіз жаныныз жайдары карапайым адамсыз. Сіз рухани тепе-тендіктесіз. Сіз барга канага тутып, данышпандыкпен омір суресіз.
Табигат жетілген тепе-тендік калыпты устауга парменді. Адам осы тепе-тендікті бузса мазасыздануга душар болады. Жуйке жуйесін бузатын уш асер бар:
– жуйкенін жукаруы,
– жуйкенін болбырауы,
– жуйкенін ширыгуы.
Мен жуйке жуйесі туралы айтканымда, онын сырткы мен ішкі корінісін де косамын.
15. ЖУЙКЕНІН ЖУКАРУЫ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
Жогарыда айтканымдай, жуйке жасаушалары жуйке куатынын коймасы. Егер ол жартылай толса, онда сіздін жуйкеніз де жартылай жукарган. Сондыктан да, озінізді козгалтатын манызды мушелерініз бен булшык еттерініз, танінізді коректендіретін жуйке кушінін жартысын гана алады.
Біздін жуйке жасаушаларымыз куатка толы болганда, жуйкенін кысымы оте жогары болады. Сол кезде тандік те, жандык та – куатты арі жігерліміз. Кедергілер кішкентай, ширыгулар шипалаку корінеді.
Сіз адамнын куат ондіретін машинасына айналасыз. Куатыныз бен омір сургіштігініз екі есеге асып, шаршау дегенді ешуакытта білмейтін боласыз. Сіздін коймаларынызда куаттын молдыгы сонша, ешуакытта алсіремейсіз. Мен узак ашыгумен осы калыпка жеттім, осыны сіздермен болісейін деп отырмын. Алдында айтканымдай, мен жуйке жукаруын басымнан откізгенмін.
Жуйке жуйесінін тозуы мен дурыс пайдаланбау – ар турлі ішкі тандік пен рухани запа шегу мен алсіреп бузылуга акеледі. Арбір булшык етіміз, арбір мушеміз іс-арекет кылып жатса да, адам денесіндегі арбір жасауша жуйкеге тауелді, сондыктан да жуйкенін тозуы танді алсіретіп, кызметін бузады.
Осылардын салдарынан жуйке кушініз жукарган. Біракта осыны кайта кура аласыз. Сіз унемі шаршап, жартылай мулгіп журуге тиіс емессіз. Табигат жасынызга байланыссыз – толыкканды жуйкелік куатты, омірге бейімді етіп жараткан. Осы кітаптагы багдарламаны басшылыкка алыныз, сіз сонда озініздін койманызды каркындап молаятын жуйке кушіне толтыратын боласыз.
16. ЖУЙКЕНІН БОЛБЫРАУЫ (депрессия) ДЕГЕН НЕ?
Жуйкенін болбырауы коймадан келетін жуйке кушінін токталуы. Егер біз су агып турган резенке тутікті аякпен баса калсак судын келуі токтайды, бул да сол сиякты. Сондыктан да бул арада койманын толу толмауынын манызы жок, жуйкенін болбырауынан агзанын мушелері – жуйке кушінін корегін дурыс ала алмайды.
Жуйке кушінін жукаруы мен жуйке кушінін болбырауынын айырмасы, жуйке кушінін жукаруы – бул теренге тамыр жайган жалпы жуйке жуйесінін алсіреуі, ал жуйке кушінін болбырауы уакытша, отпелі. Мазасыздык, кайгы, мысалы: кайгынын жуйкені болбыратып жіберетіні сонша, адам оліп те кетуі мумкін. «Журегі жарылып оліпті» деген создін астарында, шындыгында да журек кенеттен токтап калуы мумкін.
Жуйкенін болбырауынын – мушелерге жанамалай да, тікелей де асерінін катты болуы мумкін. Журегім жарылардай коркып не куанып журмін деген адамнын шындыкты айтып туруы да мумкін. Мазасыздык денсаулыкты аздырып, омірге катер тондіреді. Біракта біз бугін омір суріп жаткандыктан мазасыздыктын бетіне тіктеп карауымыз керек. Одан кашып кутыламын деп ойламаныз, біракта сіздін тандік пен рухани куатыныз жогары болса, сіз кандай болмасын мазасыздыкты каскайып турып карсы аласыз. Озініздін куат куші толы койманызбен, бундай кедергілерді аттап оте бересіз.
17. ЖУЙКЕНІН ШИРЫГУЫ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
Ыза мен коркыныштан пайда болган жуйкенін болбырауы мен ширыгуы кенеттен олтіріп те жібереді. Жуйке шиырыкканда коптеген жуйке куші манызды мушелердін іс-арекеттерін уакытша курт арттырып жіберіп, бекер расуа болады. Журегіміз тарсылдап, деміміз жиілеп, мысалы: катты корыккан кезде ішіміз отеді. Жуйкенін болбырауы мен ширыгуы жуйке кушін оте ысырап етеді. Сондыктан да корыканнан немесе урысканнан кейін солбірейіп каламыз.
Енді коршаган ортадагы баска жан иелеріне коніл боліп корелік. Табигат зандалыктарын бузбайтын, оздерінін инстинктімен омір суретін хайуанаттар алемін алып карасак, олардын табигаттын кандай киын жагдайларына болса да еркін тотеп бере алатын шыдамдылыгы, куат-кайраты, денсаулыгы барын кореміз.
Ит, мысык тарізді хайуанаттар кандай суык жыл болса да ауырмай-сыркамай кыстан аман шыгады. Ал олардан даму сатысында коп ілгері турган адам баласы, олардан жогары болганнын орнына, керісінше, тіпті кішкене суыктан тумау тиіп калуы мумкін. Сонда, адам осындай неге алсіз деген сурак туады.
18. КАЙГЫДАН КАЛАЙ КУТЫЛУГА БОЛАДЫ?
Булардан ойламасаныз кутыласыз. Оз ойыныздын арнасын баска багытка бурыныз. Озінді-озін мусіркеу аркылы кайгынды копарып лаззаттанбаныз. Мен кайгыга ушыраган адамдарды мукият байкап журмін, сонда байкаганым олар озін-озі камшылайтын кейбір жанкешті діни агымдардагы сенушілер сиякты мусіркеумен шугылданатындыктарында. Кайгыны мусіркеп колдаманыздар. Олармен калыпты санамен сойлесініз. Егер озінізде кайгы болса, мусіркеушілерді тындаманыз. Осы кайгыны женетін озініз гана. Келенсіз ойларды, айкын оймен алмастыру сіздін каруыныз. Омір – коз жасынан аккан озен. Кайгы мен мун омірдін бір болшегі. Біз оз ойымызды бакылауга, ауыздыктауга тиіспіз.
19. УЮ (созерцания) МЕН НАМАЗ ОКУ МЫКТЫ ЖУЙКЕ КУШІН КУРУДЫН АЛГАШКЫ КАДАМЫ БОЛА АЛА МА?
«Ен жаксы дін – кайрымдылык пен адамнын жан дуниесін тусіне біл»у.
Толык тыныштыкта уйыган кезде немесе намаз окыган кезінізде озінізді максатынызга жетелейтін, жардемдесетін кушпен табысасыз. Танертен жане кешке уйюмен шугылданганнын немесе бес уакыт намаз окудын оте манызы бар. Ми толык тыныштыкта болган кезде, ішкі кушті шогырландырады. Ойыныз тунык, максатыныз айкын болуы керек.
Есінізде болсын, ескі керексіз зиян ойларды, жана жаркыраган ойлармен алмастырыныз. Арбір пайдалы ой жуйке жуйесін кушке толтырады, осы лапылдаган іс-арекет букіл дененізді толтырады. Ую, намаз аркылы мыкты дене мен молдір ой курасыз. Сіз жойкын жуйке жуйесін курганда, таусылмайтын куат козі мен шабытты акылга ие боласыз.
Ую мен намаз – акыл мен таннін тепе-тендігін сактайды. Бул жана куатты туындатып, білім кеністігін кенейтіп, ішкі мамыражайлык калыпка акеледі. Сіз омірдін ширыгуына шыдайтын кушінізді кобейтесіз. Сіз кандай болмасын шыргаландарды шешесіз.
Ую – айналанды багдарлау. Ую – озініз коршаган ортага, белгілі тулгага, затка, білімге, омір суру шарттарынызбен калай карап, калай сезінетінінізді аныктайды. Баскаша айтканда – багдарлау жол сапарга дайындалу. Бул екі аралыкка немесе белгілі бір максатка бет буру, іске асыру, бару. Сіз айтуыныз мумкін, табигаттын занына багынып денсаулык, куаныш пен акылдын байсалдылыгына жетемін деп.
Уюга аркімнін де кабілеті бар. Бул ушін кунделікті калыптан шыгып куат жиюдын кажеті жок. Ол ушін кунделікті бірнеше минутынды боліп, оку-токусыз, дайындыксыз натижеге жету.
Уюдын жадылау (гипноз) мен аруак шакыруга (спиритизм) еш кандай катысы жок. Уйыганды менгергенде омірініз айкын, кадамыныз нык болады. Ую аркылы ойлау мен іс-арекетін ундесіп, ішкі бакытка колын жетіп, танін, жанын, рухын уйлесімділік тауып, керемет натижелерге жетесін. Бул жуйке кушінін корын курады. Ую табиги омір суру калыпка келуімізді жетілдіреді, тездеп іске асырады.
Танертенгі ую барысында озініздін куні бойгы істерінізді шабытты турде жоспарлап, кешкі ую барысында – куні бойы істеген жумыстарынды талдап, оган бага беріп, одан аргы максаттарынды жоспарлап коясын. Оз іс-арекетінді талдау оте манызды. Озініз іштей сабырлы боласыз. Бурынгы конілінді аландатып журген адамдар мен заттар мазалап жуйкене асер етпейтін болады. Бул шабытты іс-арекетінізге мол молшерде куат береді.
Ую барысында танініз уйыктаганга караганда теренірек дем алады. Тамыр согысыныз, тыныс алуыныз, айналу агымыныз уйыктаган кездегіден де томен болады. 30 минут ую барысында, кус уйкыдагы сиякты сергіп каласыз.
Уюыганнан кейін жуйкеніз жумсарады, баска адамдар мен олардын ойлау жуйесі бурынгыдай асер етпейді. Мінез-кулкыныз жайдарланады, жуйке соккысын алсіретесіз, бул мінезін тупкілікті озгереді деген соз емес, тунгиыкка шомып сабырлы да, саликалы боласыз.
Ую ширыгуынды табиги жолмен жогалтып, акылын откірленіп, сезімін ушкырланып, денсаулыкка жайлы тандік дем аласыз. Барлык жуйелерін біркалыпты жумыс істеп, тепе-тендік калыпка туседі. Сондыктан да, оз жуйке жуйесін шындайтын багдарламаларынызга, жумысынызга, касібінізге, жан уянызга уйыган кездерінде –Жаратушымен, табигатпен ундесініздер. Кудай мен табигат – шынга шыгаратын байсалды омір, таусылмас куат береді.
Еркінізді ныгайтатын даналык ілімінін екі курамдас болігі:
1. Уйыган не намаз окыган кезде улы істерді максат етесіз, еркінізді шындайсыз, осы еркініз арманынызды іс жузіне асырады.
2. Улы істердін біреуінен кулшыныс табыныз, озініздін кім екенінізді емес, кім болгыныз келетінін корініз.
Осы жуйке жуйесін шындайтын багдарламамен омір сурініз. Жаратушы мен табигат тагайындаган істерді гана істеніз, осыларды гана алыныз. Егер де куніне екі кабат осылай уйып не бес уакыт намаз окысаныз ішкі кушінізді ныгайтсаныз, сіз женбейтін кедергі болмайды.
20. ТАТТІ УЙКЫ ЖАН АЗЫГЫ
Уйкы – жуйке кушін куратын ен кереметтердін біреуі. Егер де кунініз тамаша отсін десеніз, алдымен тунініз керемет болуы тиіс. Уйыктарда тосекке жайлы шаршаган дененмен, сабырлы акылынмен жане бос асказанынмен жатсан, сізде дені сау сабидін уйкысы болады. Танертен ерте турып, таза ауада жаттыгу жасап, табиги тамак ішсеніз, онда мыкты жуйке, татті уйкы, алансыз калыппен марапатталасыз.
Катты шаршап, ширыккан адамды 8...10 сагат уйкы калыпка келтірмейді. Уйкыга сан емес, сапа керек. Егер де жонді уйыктай алмасаныз, неге деп озінізден сураныз. Ен басты талап осы.
Егерде унемі темекі, кофе, шай, ішімдікпен озінді-озін камшылай берсен жаксы уйыктай алмайсын. Сау тамак пен таза ауадагы жаттыгулар оте манызды. Дені сау балалар денелік тынымсыз, кім куатты ойнаса, сол катты уйыктайды. Керекті оттегін алмайтын, мына заманнын соккысы мен ширыгуынан шыга алмай журген улкен адам калай уйыктай алады.
Егер тунде жаксы уйыктаймын десеніз, ол ушін енбектенуініз кажет. Куні бойы кимылсыз отырып, аузын шайнандай беруге болмайды. Рухыннын солуы мен танінінін алсіреуіне, сіз бен татті уйкыныздын арасына килігуіне рухсат етпеніз. Уйыктаган кезде тек кана жуйке куатынын корын гана жаналамайсыз, сондай-ак осынын корын да толтырып, миынызды тыныктырасыз. Денсаулыктын, бакыттын, уйлесімділігіне кол жеткізу ушін татті уйкынын манызын жете тусінуініз керек.
Уйкы тус корусіз терен болуы шарт. Егер де сізді уйыктаганда коркыныш, сумдык елес, киял немесе ескі сумдыктар басып алса, бул дурыс уйкы емес, бул уйкысыздыктан да жаман. Коркыныш каннын улануынан пайда болады. Егер де тунде жиі оянсаныз, онда сіздін денсаулыгыныздын тепе-тендігі бузылган.
Уйкы – омірдін біркалыпты болігі, ол туракты турде терен болуы кажет. Осындай 8 сагат уйкыдан кейін, сіз алып адам сиякты оянасыз. Озіне карап кулесіз. Кулкін ыржиганга ауысып кетпесін, соны байка.
21. ТАТТІ УЙКЫГА БАГА ЖОК
Татті уйкыга бага жок. Осы калыпка келу ушін, толемін оз омір суру салтында денсаулык тартібімен отейсін. Жалкаулыкка салынбаныз. Оз танінізді жайлы шаршатыныз, миынызды сабырлы кылыныз, сол кезде табигат тілегендей, татті уйкы кушагына кіресіз. Есінізде болсын – бул жастыкта жаткан сагат саны емес, бул табиги татті уйкыдагы сагат саны.
Торт сагат татті уйкы, сегіз сагат нашар уйкыдан артык. Сіз катты уйыктаганда, жастык шагыныз бен жуйке кушініз, баска асерлермен салыстырганда, калпында болады.
Ерік кушінізді колданып, тандік жумыс істеп, терен тыныстап, тамакты калаганынша жеуге болады, біракта ерік кушінізбен озінізді уйыктата алмайсыз. Тан мен мидын іс-арекетін алсіздікпен гана жене аласыз, біракта бул сізге толык демалыс акелмейді. Кей кезде катты шаршап, ширыгып турсаныз уйыктай алмайсыз. Аса коп уйкы, аз уйкыга караганда зиян.
Сіз бангі колданып акымак болуыныз мумкін, сол кезде миынызга кан жылдам келе бастайды да, сіз тустер коре бастайсыз. Томенгі естегі бугып жаткан киялыныз киянкыланып озінізге шабуыл жасайды, коркыныш кегін алады. Зареніз зар тубіне кетіп откенге сунгисіз. Откен кобалжулар мен кауіптер оянып, кулдык пен кедейлікті кайта басыныздан откересіз. Жасыныз келген сайын тус кору зардап болады! Оянганда корген тусім екен гой деп керемет женілдейсін. Терен уйкынын комегімен осындай азаптардын барінен кутыласыз.
22. ЖАКСЫ УЙЫКТАУ УШІН НЕ ІСТЕУ КЕРЕК?
Жаксы уйыктау ушін калай істеу керек? Откен кунініз тынымсыз, бірак жалыктырмайтын болганы дурыс. Ми бірнеше сагат кітап окып немесе конілді ангімелермен тыныгуы кажет.
Тунгі теледидардагы казіргі кылмыскерлердін атысып-шабысканын коріп, озініздін жуйкенізді туні бойы уйыктамайтын кылып, донбекшіп шыгуга болады. Кешке озінді коздырмайтын, жанына жайлы хабарларды гана кору керек. Коздыратын багдарламалар миынды жане татті уйкынды уландырады.
Узак озінмен-озін болган кеш – тамаша уйкынын хабаршысы. Жастыгыннын жаны кітапка толы болсын. Кобінесе кітаптын бірнеше бетін аударыстырганнан кейін, озініздін уйкыга шомып бара жатканынызды байкайсыз. Жарыкты ошіріп татті уйкыга шомасыз. Терезе ашык, жастык аласа жайлы. Сіз он кабат терен тыныс аласыз...
«Мен кандай бакыттымын! Жануямнын барі жаксы, терен уйкы кушагында. Кандай жайлы жане тыныш. Осы бакытка ие болатындай мен не істедім? Окінішке орай, мардымсыз... Кунім керемет болды, жаксы жумыс аткардым, осыдан мол канагат алдым. Себебі, мен озімді жаксы сезіндім. Ертен де озімді осылай сезінуге тиіспін. Менін канагаттануым кажет. Ертен де бугінгі сиякты куанышка шомыламын.
Омір керемет! Осыган разымын. Мен мумкін мундай бакытка сайкес емес шыгармын, біракта осыны тусінемін. Денсаулык пен бакыттын бастауына шексіз куаныш пен алгысымды білдіремін...»
Рахаттанып жатып козінізді жумасыз, рухани терен мамыражайлыктан кейін козініз іліне бастайды. Ойыныз тунгиыкка – томенгі еске батып кетеді. Ертен де осында бакыт, ерлік, сенімділік сенімі уяласын.
Егер уйкыныз келмесе, оны біркалыпты тыныс алумен шакыруга болады. Жайлы жатып, толыктай босансыныз да козінізді жумып, терен уйкыдагыдай тыныс алыныз. Оз миыныздын какпасын, козінізді жапкандай жауып тастаныз. Бул комектеспесе, мынга дейін кан тамырыныздын согысын, ар саусагынызды жузге толганда бугіп жатып сананыз. Адепкіде бул комектеседі, саусагынызды толык буге алмайсыз, уйыктап кетесіз. Немесе бетінізді солга каратып, колыныздын астына жастыкты койып, етпетінізден жатыныз. Осы калыпта сабилер уйыктайтын табиги калып жаксы комектеседі.
Есінізде болсын, уйкы – денен толык босансыганда гана келеді. Сіз тосекте жатканда, томен карай жаймадан отіп, тунгиыкка карай кулдырай берініз... Тосектен томен... Еденнен томен.. Томен кулдырай, кулдырай ... тунгиыкка бата берініз. Терен уйкынын купиясы – азат болу.
Акикатында, булшык еттердін босансуы куні бойы бірнеше марте болып туруы керек. Кейбіреулер кабагын туйіп, екіншісі ширыгып, жуйкесі жукарган айел колын сыгымдап журеді. Арбір жуйке соккысын, ширыгуын алган адам, узак кун бойы белгілі аралыкта булшык еттерін босансытып отыруы тиіс. Егер де онын жумысы козге салмак тусірсе, онда осы булшык еттерді, баска заттарга карап босансытуы кажет. Далага, баска жакка шыгып келуі керек.
Сіздін жумысыныз кандай болмасын, бірнеше кабат баска жумыспен алмастырып отырыныз жане куніне бірнеше марте булшык еттерініздін толык мамыражай калыпка тусуін іске асырыныз. Босансыныз, козінізді жумыныз, жанынызга жагатын жайлы жаксы ой ойланыз.
Алемдегі ен дамыган оркениетті – Мексика, Испания, Швейцария, Франция жане Италияда туратын улттар тапа-тал тусте демалады. Олар кеспелерін жегеннен кейін, мамыражай калыпка акелетін терен уйкыга шомады. Бул адет болган, окінішке орай казір айырылып калдык. Тусетен кейінгі уйкыдан бас тарту – каркынды дамыуга толеп жаткан бага жетпейтін отеміміз.
Мен куні бойы тынымсыз дем алмай жумыс істегенде, тустен кейін коз шырымымды алып лазаттанатынмын. Бул менін демалыс кундері жане тускі тамактан кейінгі рахаттануым. Казір тустен кейінгі уйкы мен ушін бостандыктын белгісі сиякты. Тустен кейінгі уйкыдан кейін, жана куннін басталганын сеземін.
23. ТУСТЕН КЕЙІНГІ УЙКЫНЫН МАНЫЗЫ
Тустен кейінгі уйкы бір куннін орнына екі кун береді. Жарты сагаттан бір сагатка дейін озіне куат куйып алуын керек. Егер де мен ел президенті болсам, бірінші ураным: «Тустен кейін аркімге екі сагат уйкы!» – дер едім.
Сіздін асказаныныз тамак ішкеннен кейін жаксы кортылуын калайды. Біраз гана узіліс, біракта басты назар асказанда. Осы аралыкта стадионды айнала жугіріп каныныздын аякка куйылыуын, адеби не окулык кітаптарын окып миынызга каннын лакылдап баруына кысым жасаманыз. Асказанынызга каннын баруына біраз гана уакыт мумкіншілік берініз.
Осы аралыкта куатты боламын деп калгып-шулгумен алыспаныз. Одан да айтыныз: «Озімнін асказаным ушін, коз шырымын аламын» – деп. Кумырска сиякты тырбандай бермей осы аралыкта дем алыныз. Істін барін істеп тастау жане куатты болу ушін кундіз дем ала білініз.
Уйыктататын дарі – жуйкенізді толыктай тоз-тозын шыгаратын жаман адет. Бул дарі біртіндеп ішу молшерін кобейте беретін бангіге (наркотик) апарады. Шыны кутылар адамды олтіреді. Темекі, кофе, шай, кола кешке тоя жеген тамак сиякты уйкыны кашырады.
24. СІЗ КАТТЫ ТОСЕКТЕ ЖАТУГА ТИІССІЗ
Сіз катты тосекте жатуга тиіссіз. Бул булшык еттерінді серіппелі кылады. Менін тосегімнін устінде жука гана тосенішім бар. Осыган адеттену ушін бірнеше таулік кана керек. Терініз, дененіздін суйектері, булшык еттерініз, тінініз (етініз) катты жермен кабысып жатканда, уйкыныз да катты болады. Тосектін жалпактыгы кем дегенде 90 см болганы жон.
Егер екі адам уйыктасаныз онда 180 см кем болмауы тиіс. Менін білуімше уйкы – мыкты жуйке кушін куратын курамдастын басты болігі. Ар адамнын жеке тосегі болуга тиіс. Менінше екі адамнын бірге жатуы жабайлылык жане тазалыкка да келмейді. Жаксы уйыктау – жалгыз уйыктау.
Оміріміздін уштен бірін тосекте откіземіз. Сондыктан да, озінізге тамаша тосек пен ынгайлы корпе-жастык сатып алыныз. Есінізде болсын, багасы акшамен емес, тосекте калай уйыктаганынызбен багаланады.
Жатарда ынгайлы ішкиім, ен дурысы жаланаш жатыныз. Жаланаш жатканда, асіресе жазда, сергектік пен еркіндіктін кереметтігін болмысынмен сезесін. Уйыктайтын іш киім, жылдын кай мезгілінде болмасын женіл арі мол болганы дурыс.
Адамды сергітетін, мамыражай калыпка тусіретін, куатынды еселейтін татті уйкы – денсаулыктын ен тамаша кепілі. Татті уйкыга кол жеткізініз. Осы багытта жумыс жасаныз. Куатты жуйке кушін куюга зорланыз. Уйкы сіздін кайырымды, емдейтін ен сенімді достарыныздын бірі.
25. ЖАН МЕН РУХТЫН АЙЫРМАШЫЛЫКТАРЫ НЕДЕ?
«Дін айтты: «Маган нан», – дейді,
Адаскан дінді пан дейді.
Магнасын анык біле алмай,
Рух деген созді жан дейді,
Осыдан жаман ауре жок.
Рух деген – мінсіз таза акыл,
Мінсіздін ісі шын макул.
Айуандагы акыл ол емес,
Аз гана созім – аз такыл,
Куранынды окы нанбасан». Шакарім
Такырыбы: Жан мен рухтын айырмашылыктары неде? Адамнын назік болмысына нелер жатады? Сезімнен жогары не турады? Акылдын тураксыз болуынын себебі неде? Акылдан жогары не турады? Естін міндеті не? Адамнын есінен жогары не турады? Рухтын аткаратын кызметі не? Рухтын ерекшеліктерін талдай кетуге бола ма? Санамыз неге томен? Санамызды калай жогарлатуга болады? Жан дегеніміз не?
– Жан мен рухтын айырмашылыктары неде?
- Копшілік пенде рух пен жанды шатастырады. Рух пен жан екеуі екі болек. Рух жаннын кабы, куаты, куралы тарізді. Рух пен жаннын касиеттері уксас. Оларды созбен толык жеткізу мумкін емес, тек кана фани алем коріністерімен салыстыру аркылы гана суреттеуге болады. Рух – жаннын нуры. Сондыктан, рухани адам нурлы, саулелі болады. Шакарім рухты таза акыл деп атайды.
Рух – адамнын ерекшеліктерін айкындап туратын негіз. Осы алемде канша миллиард пенде болса, сонша пенденін мінез-кулкы, кабілеті ар турлі. Бул туралы Куранда да айтылган. Алла тагала пендені фани омірге жібергенде, онын жанын карымта занына сайкес рухпен каптап, адам танін киім кылып кигізіп жібереді.
Мысалы: ел басылары, патшалар, билер, акындар, сазгерлер, жазушылар, галымдар, батырлар, ерекше дарынды тулгалар бір-біріне уксамай, бірін-бірі кайталамайды гой. Неге? Себебі, олардын рухтары ар турлі, біз айтамыз гой: «жаны жайсан екен, акылды екен, аділ екен, жаужурек екен, жомарт екен, біліктілігі жогары екен, кабілетті екен т.б.» осылардын барі нені корсетеді?
Булардын барі ар жаннын рухынын ерекшеліктерін корсетеді. Гылыми тургыдан алып карасак, тукым куалаушылыктагы ерекшеліктерді алып журетін де осы рух. Осы рухтын касиетін жогалтып алмау ушін біздін ата-бабаларымыз жеті атага дейін агайынды адамдардын бір-біріне уйленуіне катан тиым салган. Сондыктан да рух адам жанынын капшыгы, пенденін бірінші бастауы. Рух тазалыгы адам санасынын денгейін аныктайды. Сана – адам жанынын, рухынын тазалыгын, ягни озінін рухани сезінуін айкындайтын курал.
– Адамнын назік болмысына нелер жатады?
- Адамнын ішкі дуниесіне, ягни назік болмысына онын сезімдері, акылы, есі жане «мен» деген сезінуі жатады. Коршаган ортамен пенде сезімдері аркылы байланысады. Хайуанаттарды олардын сезімдері баскарып, соларга толык тауелді болады. Адамдарда, керісінше, олардын калау-ниеттері сезімдерін баскаруга тиісті. Бірак бул барлык адамдарда бірдей емес. Копшілік адамдар бул денгейге жете алмай, оз сезімдерінін ыкпалынан шыга алмагандыктан омірді жанталас куреспен откізеді. Сезімдердін кулына айналып кететіндіктен Абай олар туралы «Гылым да жок, ми да жок, даладагы андарсын» дейді.
– Сезімнен жогары не турады? Акылдын тураксыз болуынын себебі неде?
Сезімнен де жогары адамнын акылы турады. Ол компьютердін жады сиякты. Оган сезімдер аркылы барлык акпарат хабар келіп тусіп, сонда сакталады. Акыл оларды ми аркылы корытып, озінше хабар жасайды. Егер ес акылды баскаратын болса, онда ол булардын ішінен сол сатке ен жаксы, колайлысын кабылдайды. Ал онын кайсысы жаксы болуы сол кездегі естін рухани денгейіне байланысты болады.
Осыдан кейін ес акылга буйрык береді. Ал акыл дененін козгалатын мушелерін (кол, аяк, тіл, жыныс) іске косады. Егер ес томен болып акылды баскара алмаса, онда акыл сезімдердін ыкпалына тусіп, барлык хайуанаттар жасайтын кылыктар жасап кетеді. Акыл ес пен сезімдердін арасында болгандыктан, ол унемі кумарлык ыкпалында болып, кейде бір сезімге, келесіде екінші сезімге беріліп, тураксыз болады.
Егер ес рухани болса, ал сезімдер Кудайга кулшылык жолында болса, онда акыл таза рухани сезімдердін ыкпалында болады. Бундай адам жаман ниет-калауларга, ягни жаман істерге жол бермейді. Акылды таза устау ушін жаман, жарамсыз істерден аулак болу керек. Сабырлылык – акылдын белгісі. Акылды адам оз сезімдеріне ие, ол аркашан да сабырлы устамды.
– Акылдан жогары не турады? Естін міндеті не?
– Ал акылдан жогары ес тур. Естін міндеті болжау, жаксы-жаманды айыра білу жане еске сактау. Акылдын міндеті адамнын сезімдерінен пайда болган ниет-калауды кабылдау немесе кабылдамау болса, естін міндеті сол кабылданган калауларды орындау жуйесін жасау. Адам ойга алган іс-арекетін, турлі жоспарларды есі аркылы жузеге асырады. Ес компьютердын процессоры тарізді акпарат-хабарды жадыга жазады, керек кезінде одан алып, талдау жасап, шешімін береді. Материалды ес біздін сезімдерімізге керекті жаксы-жаманды айырса, ал рухани ес Алла тагалага керекті жаксы-жаманды айырады. Буны жогары жетілген адамдар журегі аркылы кабылдай алады.
– Адамнын есінен жогары не турады?
Адамнын есінен жогары онын « мені» тур. Адамнын «мен озім» деп сезінуін «мен» дейді. Егер ол озін танге балап, осы материалдык алемнін бір болігі ретінде сезінсе, онда ол жалган «меннін» ыкпалында. Ал егер ол озін рухани танып, «мен тан емес, жанмын» деп сезінетін болса, онда ол нагыз «меннін» ыкпалында. Онын барлык іс-арекет, тіршілігінін манісі осыган байланысты болады. Жалган меннін ыкпалындагы адам озін танмін деп есептейді, осыган байланысты онда «менікі» деген сезім бар.
«Менікі» деген соз – мені коршаганнын барлыгы менікі болу деген угым. Сойтіп жалган «мен» турлі заттарды, отбасын, елді, халыкты, дінді жане тагы баскадай танмен байланысты угымдарды камтып, букіл адамзатка дейін кени береді. Бул – турлі денгейдегі когам кайраткерлерінін сезімі. Осы сезім ушін олар жандарын пида етіп, омірлерін арнап, кейінгі урпакка оздерінін аттарын калдырады. Фани алем рухани алемнін коленкесі тарізді. Сондыктан жалган «мен» де рухани алемдегі нагыз меннін бейнесі. Рухани алемде «мен» Жогаргы Рухтікімін, ал Алла тагала – «менікі», ягни Ол менін мангілік Жаратушым. Жане манайдагы болып жаткан кубылыстардын барлыгы Алла тагаланын куатымен, Онын калауы бойынша болып жатыр.
– Мына ангімелерді окырмандарымыз тусінуі ушін карапайым тілмен баяндасаныз калай болады?
- Енді карапайым тілмен тусіндіруге тырысайын. Алла тагала адам жанын жер бетіне жіберіп танге жан кондырганда, жанды каптап капшыкка салады. Ол капшыктын аты – рух.
– Рухтын аткаратын кызметі не?
Рух арбір жеке жаннын ерекшеліктерін айкындайды, онын кабілеті, дарыны, алгырлыгы, ілімге кумарлыгы т. б. касиеттері рухпен бірге келеді. Біз: «рухы кушті, рухани дуниесі бай екен, рухты екен», – деп, осынын барі, рух айшыктап турган жаннын ерекшеліктері. Енді осы рухы артурлі жаннын санасы да артурлі болады. Кей кезде: «окымаса да кокірегі ашык, журегі таза, санасы жогары екен, ал кейбіреуді кайран кор болган диплом, тауыктын миындай ми жок, окыганнын ішіндегі наданы», – деп айтып жатамыз.
Бурынгы булдыр замандарда окымай-ак ел баскарган хандарымыз, би-болыстарымыз, акын-жырауларымыз, анші-куйшілеріміз, батыр-палуандарымыз т.б. аты тарихта калган ерекше тулгаларымыздын карапайым пендеден жер мен коктей ерекшеліктері неде? Ол онын рухында, Алла тагала ар пендені жер бетіне жібергенде белгілі бір максат ушін жібереді. Физикалык алем зандылыгы бойынша себепсіз ештене жок. Ар козге корінбейтін заттын озі белгілі бір зандылыкпен козгалады. «Кудайсыз курай басы да сынбайды», – деп казак атам доп басып айткан.
«Алла тагала сіздердін дуниелерініз бен келбеттерінізге карамайды тек конілініздін пактігіне карайды жане істеген істерінізбен багалайды». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)
– Рухтын ерекшеліктерін талдай кетуге бола ма?
- Жаннын «капшыгы» рухтын денгейіне байланысты, адамнын санасынын да жогары, томен болуы ар турлі болады. Адамнын санасына – онын акылы, ойлауы, мінезі, сезімі, кулкы, есте сактау мен угуы, пайымдауы, талдауы т. б. касиеттері мен кабілеттері кіреді. Сана адам жанын айкындайтын курал болгандыктан екеуі бір нарсе, немесе Абай айтпакшы адамнын «мені». Жан білімге толык болгандыктан, озін жан деп сезінуі алгашкы сана. Рухани сана дегеніміз – осы.
– Санамыз неге томен? Санамыздын денгейін калай жогарлатуга болады? Жан дегеніміз не?
- Фани алемде адамнын рухани болмысы материямен каптала береді. Буны омірдін былганышы деуге болады. Сойтіп адамнын санасы томендей береді. Сананы осіру дегеніміз – озіміздін рухани болмысымызды тазарту дегенді білдіреді. Адамнын жаны негурлым таза болса, онын санасы да солгурлым жогары болады. Ен жогары сана таза жанда. Сондыктан, сана деп айтсак жан деп тусінуіміз, ал жан деп айтсак сана деп тусінуіміз керек.
- Корыта айтсак, жаннын «кабы» рухтан сана туындайды. Адамнын иманды, имансыз болуы сананын денгейіне тауелді, санадан келіп туындайды. Сондыктан рух адамнын бірінші бастауы, жаннын кайталанбас ерекшелігі, ал сана рухтан туындайтын, адамнын жанын айкындайтын курал, адамнын «мені». Тусінген адамга адамнын «мені», жан, сана ушеуі бірак нарсе – сана алдынгы екеуінін оздерін корсететін куралы. Бірак, айланып келгенде осы ушеуі де бір нарсе, ол – адамнын жаны.
– Адамнын жаны кайда болады жане кай жерде орналаскан?
- Адамда болжам бойынша газиз жан болады. Газиз жан Алланын куатынын (энергиясынын) журекте орналаскан кішкентай бір болшегі. Сондыктан, «Кудай – журекте» (Орысша, «Бог – в сердце») деген соз бар. Газиз жан адамнын іс-арекетіне араласпайды, тек бакылайды жане руксат беріп отырады.
Абайдын айтуынша: «Алла тагала галамнын ішінде, галам Алла тагаланын ішінде». Алла тагала галамнын ішінде деген угым, Онын галамнын арбір болшегінін ішінде екенін корсетеді. Ол алемнін барлык болшегінде, арбір атомнын ішінде, арбір жан иесінін журегінде. Ал «Галам Алла тагаланын ішінде» деген тужырым Онын гарыштык, алемдік бейнесін корсетеді, ягни букіл галам онын ішінде.
Парсылык улы сопылардын бірі Айн ал-Кудата ал-Хамадани (1048 – 1138) журекте Алланын орны барын былай деп ашык жазады:
«Алла сіздін турініз бен бейненізге, сіздін іс-арекетінізге карамайды, Ол сіздін журегінізге карайды. О, достым, журек барін коріп отыратын Алланын орны болып табылады».
Маш;ур Жусіптін енді атагы шыга бастаган кезі екен. Біреу Абайга келіп, мен Маш;ур Жусіппін депті. Сонда Абай: «Алла кайда, кубыла кайда?», – деп сурапты. Анау: «Алла аспанда, кубыла Мекеде», – деп жауап беріпті. «Жок сен Маш;ур Жусіп емессін», – деп алгі кісіні куып жіберіпті. Кундердін бір кунінде Абайга салем берем деп Маш;ур Жусіптін озі келіпті. Сонда Абай откендегі сурактарын кайта койыпты. Сонда Маш;ур Жусіп: «Алла адамнын журегінде, кубыла озін туып оскен жерін – отанында», – деп жауап беріпті. Сонда Абай разы болып: «Сен нак Маш;ур Жусіптін озі екенсін гой», – деп кушагына басыпты.
26. НЕ УШІН КУАТТЫ ДЕНЕДЕ ТЕРЕН АКЫЛ БОЛУ КЕРЕК?
«Ауру-сыркаудан сау дене дурыс рухтын жемісі болып табылад»ы. Б.Шоу
Біз денсаулыкты шындагымыз келсе, куатты танімізде – куатты акыл жане мыкты жуйе жуйкесі болуы шарт. Тан мылкау емес, ол пайымдау мен акыл жане бес сезім мушелеріміз аркылы арекет кылады. Таніміз козган кездегі бірінші арекетіміз – сезімді канагаттандыру, курсагымыз ашса денсаулыкка пайдасы барма, жокпа айтеуір дамді бірдемені жеу.
Казіргі калыпта тамак витаминдер мен коректік заттардан ада. Тан алсіреп, жуйке куші азады. Денсаулыкка апаратын узак жолдын орнына, тан – кофе, шай, ішімдік, шылымдардан уакытша канагат іздеп адасады. Осы уакытша калып біртіндеп пендені аздыратын кушті бангіге (наркотик) алып келеді. Осылайша омір суру – рухани азу мен озінді-озін жоспарлы турде олтіру.
Денені куатты кылу ушін, акыл да танді бакылауга алатындай мыкты болып, салауатты омір суруге танді итермелеп, осыны адет кылып калыптастыруы керек. Сау денеге кушті жуйке куші мен мыкты рух кажет.
Мыкты акыл жаксы ойларды туындатып, ойлар мен асерлерді устап туруга комектеседі – сондыктан да біздін таніміз осыларга карсы туру ушін куатты, мыкты болуы кажет. Таннін кызметі – рухани келенсіздікке карсы туруы ушін механикалык сезімталдыкка ие болуы керек.
«Ауелде бір суык муз – акыл зерек,
Жылыткан тула бойды ыстык журек.
Токтаулылык, калыпты, шыдамдылык,
Бул – кайраттан шыгады, білсен керек». Абай
Біздін бірінші борышымыз – танді табигаттын жолымен журуге багындыру. Адам машинасынын тандік калпын жаксартсак, онда рухани жагын да жаксарта аламыз. Ми баска мушелерге караганда канды бес есе артык колданады. Мидын барлык суранысын канагаттандырыныз, ол да сізге ризашылыкпен карымтасын кайтарады.
Егер мен рухани тепе-тендіктен ауыткып кетсем жиырма шакырымды оз пайдам ушін журіп оте аламын, ал егерде танім ауырса жиырма минутта байсалды ойлай алмаймын. Озініздін танінізді жетілдіре отырып, озініздін рухынызды да дамытасыз. Егер де озініздін акылыныздан толык канагат алгыныз келсе, озініздін танінізбен толыктай уйлесімділікте болыныз.
Танертен озім жумыска кіріскенде рухани кушім жетпесе, онда мен тусінікті танімнен табамын. Менін лагып бет-бетімен шашырап журген ойларымнын, сурініп жаткан сойлемдерімнін себептері мен дарісі кайда? Мен осынын жауабын кан айналымымнын жиілігі мен тазалыгынан табамын. Сондыктан да таза ауада кулшына, рахаттана узак жаяу серуендеймін. Осы кезде диафрагмалык тыныс алуды, аршынды кадаммен уйлестіремін.
Миым айкындала бастайды. Оттегі миымдагы торларды тазалайды. Кайтарда шабыттанып келіп жазу жазсам, не жумыс істесем жоспарлаган жумысымды копарып тастаймын.
Дененін саулыгы, акыл-ойдын саулыгын да калпына келтіреді. Мидын калыптан шыгуынын себептері – жуйке жуйесінін нашарлауы мен кан курамындагы улардан жане баска да дене сыркаттарынан болады.
Менін ойымша адамнын жан-дуниесінін калпы тікелей танге байланысты. Сергек калып – кун шуагынын терімізге ететін емдік асерінін ми кабыршактарына жаксы сезімдерді жеткізуі. Осы арі карай жуйке жуйенізді жайма шуактандырады.
Кулкі – тан мен рухтын жымдасканынын айшыкты мысалдырынын біреуі. Біз озімізді бакытты сезініп, жаксы болган кезімізде кулеміз. Озінізді нашар сезініп турган кезінізде куле аласыз ба? Байкап корініз! Кулген кезінізде жан-дуниеніз озгеріп, озінізді жаксы сезінесіз. Біракта, жылаганнын орнына кулу рухани ширыгуды талап ететінін умытпаныз. Гректер айтады: «Айкын акыл – куатты денеде». Ешкімде, ешуакытта да осыдан артык айткан емес.
Танді тартіпке келтіретін рухани бакылау жасап, танімізді келенсіз ойларга бой алдырмайтын мылкау етсек, миымыз аркашанда сау да, сабырлы болады. Оз танінізді, сонан кейін миынызды шынданыз! Сол уакытта сынгырлаган денсаулыкка ие болып, танініз бен жаныныз уйлесімділік табады.
27. ТАБИГИ ТАМАК – КУАТТЫ ЖУЙКЕ КУШІН КУРАДЫ
Бакытты омір суру ушін байсалды акыл, онын куралы денеміздін бір болшегі – ми. Егерде мига корек жетіспесе байсалды акыл болмайды. Біздін мадениетті кундерімізде, коптеген акылдар – ауру. Озіміздін тарихымызда тап казіргідей, кенкелес балалар мен психикасы ауыткыган улкен адамдар коп болган емес. Гарыштан келген саяхатшы айтар еді: «Оздеріннін керемет галамшарларынды кандай ластап жібергенсіндер!».
Жер шарынын аурулары: согыстар, кылмыстар, миллиондаган аштар, коре алмаушылык пен кызганыш бір ултпен екінші улт арсында жанжалдын шыгуына себепкер болуда. Біз жуйкесі тозган, ауру алемде омір суреміз. Сагат сайын осы оршіп келеді. Миллиондаган жастар осы сумдыкты коріп, акикаттан кашу ушін бангіге жармасуда.
Осынын баріне карсы туруымыз ушін куатты жуйке кушін куруымыз кажет, барібір ешкімде жуйке соккысын алмай тура алмайды. Ми бастаган біздін орталык жуйке жуйеміз дені сау мыкты болуы керек, ол ушін оларга белгілі тамак турлері кажет. Ен бастысы витамин В жиынтыктары. Біракта біздін казіргі «олі тамактарымызда» осы жок. Осы витаминнін болмауынан таніміз зардап шегеді. Алемнін ауру екеніне танкалудын да кажеті шамалы.
Жуйкенін жукаруына манызды асерін тигізетін негізгі себеп дурыс тамактанбауымыз. Денеде сау жуйке жуйесі болу ушін, тамак мазірін озгерту кажет. Тунык акыл, сау дене куру ушін жане денсаулыгымызга кауіп тондіріп турган жуйке соккысы мен ширыгудан арылам десен тек кана табиги тамактарды гана жеп-ішуініз керек.
Орталык жуйке жуйесі ішіп-жеген тамагынызга байланысты куралады жане іс-арекет кылады. Бірак ыстык сосиска мен нанды жеп, оны кофеині бар кофемен ары итеріп, калай сау жуйке жуйесін куруга болады? Куырылган майлы ет, макарон мен картошка жуйкеге керекті багалы заттарды калай бере алады?
Біз озіміздін кунделікті жейтін тамагымызды витаминдер мен минералды заттардан ада кылдык, остіп озіміздін орталык жуйке жуйемізді алсіреттік. Біз улы химикаттар мен зиянды заттар толкынынын астында калдык. Біздін тамагымыз химиялык жане баска да курт-кумырскаларды олтіретін улармен онделеді. Тамак курамында біздін омірімізді кыскартатын, тамактын бузылуына мумкіндік бермейтін жуздеген химикаттар бар.
Казіргі оркенниетті тамагымыздын курамында В – курамдас боліктері витаминдерінін жок болуынын оте кымбат отемдерін – унемі шаршап журуімізбен, сіркеміз су котермейтіндігімен, озімізге-озіміз кол жумсаумен отеп журміз.
Темекіні, ішімдікті, кофені, кока-коланы, бангіні колдану В – витаминдерінін курамдас боліктерінін жетіспеуімен тікелей байланысты, осы адамдардын ішіп-жейтін тамактарын мукият зерттегенде, осы коздыргыштарды колданатын пенделерге витаминдердін жетіспейтінін аныкталган.
Оздерінін кунделікті куйбін тіршіліктерімен шугылданатын адамдардын басым болігінін – омірлік куатынынын коры таусылудын шегінде тур. Егер де олардын ішіп-жейтіндеріне назар аударсаныз, байкайтынымыз – олар жуйкенін куат корын толтыратын тагамдармен тамактанбайды. Адеттегідей, дене озіне кажетті зат жетіспей жатса белгі береді.
Адамдар осыны канагаттандырамыз деп курамында керексіз тазаланган канты бар – муз кампит, торт, балмуздак, кекс, татті токаш, татті сагыз т.б. канты бар тамактармен коректенеді. Олар уакытша сергектік акелуі мумкін, біракта бул тан тез ыдыратып, жетіспейтіндігін одан арі артыратын колдан жасалган куат. Канша татті жегініз кеп турса да, озініздін жуйкенізді аяныз, каныттын орнына: В – витаминдері курамдас боліктерін іздеп табыныз!
– В витаминінін жетіспеуін калай аныктауга болады?
Бул витаминдердін жетіспеуін аныктау оте киын. Шындыгында, неменеге мазасызданамыз – кенеттен бас ауырганга, унемі суык тигенге, іштін откеніне, тік ішектін бітелгені не ме? Осылай журген адамнан суранызшы, оздерін калай сезінетіндерін. Олар адепкіде, керемет сезінеміз дейді. Ол байгус баягыдан ауру, сыркатын ойламай омір суруге дагдыланып алган.
Озін керемет сезінудін не екенін аз гана адамдар гана біледі. Олар омірде карышты адымдап, кейбір келенсіздіктер жуйкесін толык жидітпейінше, конілді откізеді.
Біз, жуйкесі тозганнан зардап шеккен, денелік сумірейген ултка айналып барамыз. Адамдар тонналап «сергітетін» дарі ішіп, оздерінін жуйкесін буындыратын шылым, ішімдік, шай, кофе жане тазартылган канты бар тагамдармен куні бойы оздерін устап журеді. Сондыктан да окырмандарга берер кенесім табиги тамактанып «Тяньши» онімдерін унемі колданып журу.
Витамин В-нын курамдас боліктеріне бай азыктар:
Сіз витамин В-нын курамдас боліктеріне бай азыкпен тамактануыныз кажет. Осынын негізі:
БУТІН ДАН, мысалы, арпанікін.
ЕЛЕНБЕГЕН УН, мысалы, каракумык (гречиха), жугері.
ШИКІ ЖАНЕ КУРГАК БУРШАКТАР – соя, домалак жане ас буршак, кок буршактар.
БИДАЙДЫН ШИКІ ДАНІ.
АКТАЛГАН КУРІШ.
ЖАНА ЖУЛЫНГАН КОКОНІСТЕР – репанын жас жапырактары, шпинат, горчицанын когі, кокорам.
ЖЕМІСТЕР – апельсин, грейфрут, кауын, авакадо, банандар.
САНЫРАУКУЛАКТАР.
КАНТ КЫЗЫЛШАСЫНЫН ШЫРЫНЫ.
СУТ ЖАНЕ ЖАНУАРЛАР ОНІМДЕРІ, кілегей, тексерілген шикі сут, унтак сут, жылкынын еті, казы-карта, жал жая, кымыз, шубат, сиыр еті, сиырдын бауыры, журегі, миы, жана асылган еті, койдын бауыры, балапан, т.б. Оздерініз коріп отыргандай в витаминіне бай осімдіктер мен жануарлар онімдері жеткілікті.
28. МАЗАСЫЗДЫК ПЕН КОБАЛЖУ КАЛАЙ АСЕР ЕТЕДІ?
«Акылсыз би болмас,
Саулесіз уй болмас.
Журекте оты жок,
Адамда ми болмас». Абай
Мазасыздык белен алып кетсе сізді талкандайды. Мазасыздыкты да кайгы сиякты, коптеген адамдар копірте береді. Олар оздерінін кауіптерін соншалыкты осіріп айтканда амалсыз мусіркейсін. Мазасыздыктан іскер катынастын бузылганында, махаббатты жогалтканда, жокшылыкта т.б. жагдайларда кутыла алмайсын.
Бірак бул жерде де айкын ой мен суык акылды колдануымыз керек. Мазасыздык ештенеге де комектеспейді. Керісінше, біз мазасызданып кобалжыган сайын жуйке кушіміз ширыга тусіп, киыншылыкпен куресуге дарменсіз болады. Біз тек кана жаксылыкка гана сенуіміз керек. Жаксылыкка сенген адам максатына жетеді, ал сары уайымга салынган адам – ешуакытта.
Миллиондаган пенделер усак-туйекке бола мазасызданып кобалжиды, кобінесе жалган намыстан, озімшілдіктен, мактаншактыктан. Мысалы, шашынан бір ак тал тауып алса мазасызданып бояй бастайды. Айелдерді мазасыздандыратын кобінесе елдін озі туралы пікірі, ойы. Осыдан олардын денсаулыгын бузып, сіркелері су котермей, беттеріне мезгілсіз ажім туседі.
Казіргі кезде коптеген мазасыздыкты жасоспірімдер акеледі, олар тобырдын психологиясына беріліп, касындагылар не істесе соны істейміз деп ойлайды. Егер сізде жасоспірім бар болса, сіздін міндетініз оларды оздері туралы ойлауга уйрету, егер де «тобыр» акымактык істесе, оган соны істеуге еш кандай себеп, негіз жок екенін угындыру.
Коптеген улкен адамдар жасоспірімдермен тіл табыса алмайды, бірак бул керек, себебі оларды омірдін ауыр отпелі кезенінен отуіне комектесуге міндеттісіз. Казіргі уакытта жасоспіремдер алемін каталдык пен бейбастык жайлаган, сондыктан да сіз жаксы омірге багыттайтын багдарлама беруге тиіссіз. Мазасыздык буны істемейді. Озініздін мазасыздыкпен кобалжуынызды желге ушырып жіберініз, осы самал сіздін ойынызды да тазалап кетсін.
Кейбір адамдардын сергектігі ауа райына байланысты. Кун жаркырап турса коніл куйлері жаксы. Егер нашар болса онда мунайып журеді. Ауа райы бузылганда озіне-озі кол котерушілердін де саны артады. Кулкімен емделуге тырысыныз. Жанбырды, карангылыкты, ыстыкты суюді уйренініз. Сіз кай уакытта денініз сау бакыттысыз, ауа-райы сізді мазаламайды. Сіздін коніл куйінізге еш нарсе де асер етпейді. Сіз озініз ішінізден нурланып турсыз.
Жуйке кушінізді онды-солды шаша бермеу керек екенін тусінген кезде, сіз озініздін акылынызды, танінізді, рухынызды кобейту кажеттігіне курт бет буратын боласыз. Томенде жуйке кушін сактаудын кейбір манызды маселелеріне токталайын:
1. Озініз колыныздан келетін нарсені гана істеніз. Кейбіреулер шамасы келмейтін іске тыраштанып жуйкесін жукартады. Бір адамнын жан-жакты болуы мумкін емес. Озінізді барін білгіш, барін істегіш, жан-жакты адам ретінде кумпитіп корсетуге ауестенбесеніз, омірініз бакытты, денініз сау, гумырыныз узак болады.
2. Озініздін мазасыздыгынызды ішке букпей, жасырмай айтыныз. Іштен тынбаныз.Егер де біреуге конілініз толмаса, жаймен барып сабырлы турде маселенін басын шешіп алыныз. Адепкіде бул жай гана тусінбеушіліктін салдары гана болады. Осындай айкын да ашык карым-катынасты – балаларынызбен, жолдастарынызбен, аріптесінізбен, туган-туыстарынызбен устаныз. Оздерінін наразылыктарын білдірмей, іштей быксып жаткан пенделер оте коп. Осынын салдарынан бір-бірлерін каншама адамдар кормей кетеді. Олар оздерін тас корганмен коршап алып, жуйкелерінін кушін жогалтады. Осындай жагдайда біреуге сеніп іштегі шерді таркатуыныз кажет. Осыдан кейін жагдайды баска кырынан коріп, дурыс шешім кабылдайсыз.
3. Озініздін коніл-куйінізді бакылап отырыныз. Коніл-куй жогалтуга болмайтын оте кымбат калып. Бакылауда болган коніл-куй максатынызга апаратын кушке айналады. Егер коніл-куйініз сабынша бузылса озінізге де, айналанызга да кесепатын тигізбей коймайды. Сіз ашуланган уакытта, багалы жуйке кушінен айырыласыз.
«Куреске тусіп жыккан адам емес. Ашу устінде озін устай білген адам кушті». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)
4. Ашуланганынды сезсеніз, дереу санай бастаныз. Окініште калмас ушін ештеме айтпаныз. Бірден денелік бір жумыс тауып алып істеніз. Ашуды басудын ен дурыс адісі – таза ауада жалгыз озін каркынды турде карыштап серуендеп кайту. Жынына тиген адамнын жанынан кетіп калыныз. Егер де шапілдеп урыса не айтыса ала жонелсен тектен-текке жуйкенді тоздырып, кушінді жогалтасын. Бау-бакшаныздын арасына кіріп жумыс істеніз, малтыныз, уй шаруасын істеніз тек кана карап отырмасаныз – ашуыныз сабасына тусіп, конілініз маркайып, жуйкеніз калпына келеді. Ыза болганда жудырык жумсаманыз. Бакылаудагы жуйке куатынын зияны озінізге гана емес озгеге де тиеді. Озініздін коніл-куйінізді унемі бакылауда устаныз!
Мындаган олімдер, шексіз коре алмаушылык пен окініштер жай гана ангіменін арты дау-дамайга уласканда туады. Пікір таласу мен айтыс адамнын акылын уштап улан-асыр пайда акеледі. Біракта, достык карым-катынаспен кызбаланбай айтысатын адамдар некен-саяк. Осындай адамдармен дауласудан аулак болганыныз жон. Себебі олар дауласканда оздерінін бойларына куат алады. Мен осындай даудан кейін жуйкелері тозып кеткен жуздеген жагдайларды білемін.
Даудын ен жаман турі – тамак ішіп отырганда айтысу. Тамак жегендегі айтыс асказанга жара тусуге алып келеді. Дауласу шектен шыгып бара жатса колма-кол токтата кою керек. Жай гана айтыныз: «Балкім сіздікі дурыс шыгар, мен казір сізбен дауласпаймын».
Дауласпаныз, баскаларды да туртпектеменіз. Даукестерден аулак журініз. Егер де даукестін біреуін мойнынызга міндіріп басындырып алсаныз, ол сізді азаптай береді. Егер де онын созін кулакка кыстырмай, жауапсыз кетіп калсаныз ол озінен озі кояды. «Ундемеген уйдей паледен кутылады». Аркім сіздін пікірінізбен, козкарасынызбен келісе бермейді. Мен озіме жакпайтын адамдардан онаша журемін. Егер де отырыста бірге бола калсаныз олармен аз гана сойлесуге тырысыныз.
« Мейірімді бол, ауыз бетінді бурістіріп жактырмаган кейіпінді ешкімге корсетпе». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с)
Ескі макал бар: «Сен кулсен букіл алем сенімен бірге куледі. Егер жыласан, жалгыз жылайсын». Кулкі – карыннын бір болігіне жаттыгу. Кулкі рухыннын саулыгын корсетіп, деніннін саулыгын арттырады.
Бет-алпетінізді суытып, кабагынызды туйіп алсаныз, конілін кулазып жай гана нарсеге бола окпелеп, жанынды жаралайсын. Бул калып жуйкені туншыктырып, окпе мен журекті матап тастайды. Ал кулкінін асері керісінше.
Мынадай тажірибе жасаныз. Окуды коя турып кулініз. Сіз осы кезде куануга ешкандай себеп жок болса да, іштей шаттанасыз. Енді кабагынызды туйініз. Сіз шынымен ашуланып турганынызды сезесіз. Егер білегінізге журек согысын олшейтін курал койып койсам, онда жазу журегініздін шаттанганы мен мунайганын корсетер еді. Озініз колдан жасаган жаман коніл-куйініз колма-кол ішкі мушелерінізге асер етеді.
Кулімсіреніз, шаттаныныз! Окыганда, байсалды демалганда, дауласканда, ашуланганда – кулініз, шаттаныныз! Кулкі мен шаттык озінізді бакытты сезінуге алап келеді.
Жаксы кітаптар окыныз. Кызыкты да шаттандыратын кітаптар баршылык. Озінізді конілдендіріп кулдіретін теледидар багдарламасын караныз. Коніл куйі томен, бет-алпетінде уайым табы бар адамдарга жоламаныз. Мен сондыктан да сабилер мен жасоспірімдер ортасын унатамын – олар куледі, шаттанады! Мен сондай-ак кунтізбектегі жастарына карамай, конілдері мен журектері жас калжынбас, азілкой адамдармен араласканды жаксы коремін. Оздерін бакытты сезінетін адамдармен араласыныз, озініз де бакытты боласыз. Кулініз, озініз де араласкан адамдарыныз да шаттанатын болады.
Онша сезімтал болманыз. Егер сізге дунк ете туссе коніліне алманыз. Туймедейді туйедей кылып, озініздін жуйке кушінізді бет алды шыгындаманыз. Коптеген адамдар рухани сыркат. Олардын денгейіне туспеніз. «Бакытсыздык барімізге» – дейді олар. Оларга сенбеніз! Ауаша болыныз!
Баскалар коре алмасын, іштері куйсін, сенімсіздікпен, теріс рухани омірмен гумыр кеше берсін. Тек кана сіз емес! Озінізді уландырып ауырмайтындай акылга ие болыныз. Кудай ушін, адамдардын ішінен жетілгенді іздеменіз. Тек кана олардын жаксы жактарын гана коре білініз. Тіпті жаманымыздын ішімізде коп жаксы бар, жаксыларымыздын ішінде коп жаман бар, жеке-жеке боліп алу мумкін емес.
29. КОРКЫНЫШТАР
«Алда болуы мумкін ар нарселерден коркак болсак, бізге омір сурудін де кажеті жок». Сенека
Коркыныш пен мазасыздыктан калай кутылуга болады?
Ол ушін омірде кандай максатка умтылганынызды аныктап алып, конілінізді, калауыныз бен ынтанызды осы жолга багыттау кажет. Не істеу керек екендігін білмейтін адамдар омірде немкурайлы болады, бул орынсыз мазасыздануга ол коркынышка акеледі. Казіргі оміріміздін копшілігі болашакта не болатынына мазасызданумен отеді, ал калган уакытта откен кателіктерімізге кіналы сияктымыз.
Сондыктан да накты омірімізде де озіміздін мумкіншілігімізді іске асыруга уакыт табылмайды. Осындай адамдарда бас ауру, асказаннын кортпауы, журектін катты шаншуы, кол мен саусактардын калшылдап дірілдеуі, журектін жиі согысы белен алады.. Бундай адамдар ешнарсеге кызыкпай, отырган орындарында омалып отыра береді. Кейбір кезде орт тигендей шаба жонеледі. Оларды біреу-міреу жаксы кормей калса сумдык бірдене болатындай сезінеді. Копшілігін артурлі алты коркыныштар тумшалап тастаган.
– Негізгі алты коркыныштарга не жатады?
– Коптеген адамдардан неден коркасын деп сураса «ештенеден» деп жауап береді. Бул дурыс емес, себебі арбір адам айтеуір бір кезде коркыныштын негізгі алты турінін біреуінін курбандыгы болады: жокшылык, ауру, карілік, суйіспеншілікті-махаббаты жогалту, біреулердін созінен, олімнен. Миллиондаган адамдар бір немесе бірнеше коркыныштын зардабын тартуда. Олардын жуйкелері оте ширыккан жане жуйке куштері бірте-бірте алсіреп акыр аягында жуйкесі жукарып озіне ие бола алмай калады.
Коркыныш пандік те, руханилык та жактарды шырмап тастайды. Шындыгында, коркыныш, кунделікті турмыска ен бірінші керекті заттарга ие болудын озін киындатып жібереді: тамак, баспана, киім табуларды. Коркыныш кулшынысынызды, озіне деген сенімділігінді жойып, ойынды талкандайды. Коркыныш аямшактыгынды, арамдыгынды, ызанды, кінамшылдыгынды туындатып, баска біреулермен карым-катынасында адалдыгынды куртады.
Коркыныш ГАЗИЗ ЖАНДА болгандыктан катерлі, тез калкып шыга келеді. Егер коркыныш бас ауру турінде білінсе онда уміт аз, себебі осынын курбандыгы осыдан кутылу ушін бірдеме жасайды. Бул тунде келген урыга уксайды, миды улайтыны соншалык, ми дурыс жумыс істемейтін болады.
Сіз, тек кана озініз гана осы коркынышты біле аласыз. Сіз озініздін миыныздын калпын бакылауга алып, жуйке кушінін мол корын жасай аласыз. Озінізде жойкын жуйке куші болганда, барлык коркыныштар озінен-озі жогалады. Буны сатып алуга болмайды, буны тек кана куру керек.
Откен гасырдын 30-шы жылдары елді дагдарыстан алып шыккан АКШ президенті Рузвельттін «Бізге озіміздін коркынышымыздан баска коркатын ешнарсе жок» деген бір ауыз созінін асері керемет болды. Бул – шындык. Коркыныш кимылдатпай кояды. Егер де біз коркынышсыз оз коркынышымызды каская карсы алсак, жауды женеміз.
30. КОРКЫНЫШ ПЕН МАЗАСЫЗДЫКТАН КАЛАЙ КУТЫЛАМЫЗ?
«Омір сур де кателес. Омір деген сол. Кемел боламын деп ойлама, ол мумкін емес. Сын сагаты келгенде – ол болмай коймайды – оны нагыз еркекше карсы алу ушін озінді, мінезінді шыныктыр. Белгілі шындыктар мен копірме айкайларга алданба... Суренсіз омірден корык». Р. Олдингтон
Ойлау жуйесін озгерту аркылы омірде кандай максатка умтылганынызды аныктап алып, конілінізді, калауыныз бен ынтанызды осы жолга багыттау кажет. Не істеу керек екендігін білмейтін адамдар омірде немкурайлы болады, бул орынсыз мазасыздануга ол коркынышка акеледі. Казіргі оміріміздін копшілігі болашакта не болатынына мазасызданумен отеді, ал калган уакытта откен кателіктерімізге кіналы сияктымыз.
Сондыктан да накты омірімізде де озіміздін мумкіншілігімізді іске асыруга уакыт табылмайды. Осындай адамдарда бас ауру, асказаннын кортпауы, журектін катты шаншуы, кол мен саусактардын калшылдап дірілдеуі, журектін жиі согысы белен алады.. Бундай адамдар ешнарсеге кызыкпай, отырган орындарында омалып отыра береді. Кейбір кезде орт тигендей шаба жонеледі. Оларды біреу-міреу жаксы кормей калса сумдык бірдене болатындай сезінеді. Копшілігін артурлі алты коркыныштар тумшалап тастаган.
31. ЖОКШЫЛЫКТЫН КОРКЫНЫШЫ КАЛАЙ ПАЙДА БОЛАДЫ?
«Акылды жане кайратты адамдар сонына дейін куреседі, ал тукке тургысыз жандар еш карсылыксыз оздерінін магынасыз тіршілігінін кездойсок усак-туйектеріне багынад»ы. Д. И. Писарев
Байлык пен кедейшіліктін арасында мамле болмак емес. Екеуінін жолы екі баска, карама-карсы. Егер сіз байыгыныз келсе, кедейшілікке апаратын адеттердін барін тастауыныз керек. «Байлык» деген соз бул жерде тек кана акша жайы емес, сондай-ак денсаулык, солмайтын жастык, оміршендік, куат, узак гумыр – заттык та руханилык та жагы кенінен камтылады. Коптеген адамдар ушін аса байлык – денсаулык.
Жокшылыктын коркынышы – жуйкенін жукаруынан болган акылдын калпы. Кедейшіліктін коркынышынан кутылу ушін, ойлау жуйесін толыктай озгертіп жуйке кушін курыныз. Акикатын айтканда, жанадан ойлау жуйесін курау агымында, денсаулык пен молшылыктын жолына тусесіз.
32. АУРУДЫН КОРКЫНЫШЫ КАЛАЙ ПАЙДА БОЛАДЫ?
«Курессіз кажыр-кайрат та солады». Сенека
Аурудын коркынышынын тукымы арбір адамнын миында мекендейді. Осы тукым касіретті гулмен жайкалып кетпес ушін, сіздін міндетініз – озінізге ен жогары денгейдегі ойлау жуйесі мен жуйке кушін куру.
Ойлау жуйесі келенсіз, жуйке куші аз болганда, арбір ауру олім акелетін жарылыс жасайды. Елес жумыс жасай бастайды. Жай гана бас ауруы мидын кабынуына алып келеді. Егер де сіз осы кітапта баяндалган табиги омір суру багдарламасымен омір сурсеніз, аурудын коркынышын умытатын боласыз.
Сіз озініздін жаман ойларынызбен жане адеттерінізбен аурулар тудырасыз. Витаминдері мен минералдары жок олі тамак жеген кезде бірдененін жетіспеуінен зардап шегесіз. Егер де кан, ауа т.б. айналыстарды жаксартатын сауыгу жаттыгуларын жасамайтын жалкау болсаныз, онда осыдан тагы да запа шегесіз.
Егер де таигат зандылыгымен журсеніз, сізде ешуакытта аурудын коркынышы болмайды. Табигат зандылыгымен омір сурініз, сонда сынгырлаган денсаулыкпен, шексіз молшылыкпен марапатталасыз.
33. СОЗГЕ КАЛУДАН КАЛАЙ КОРКАМЫЗ?
«Озінмен туракты бірге туратындармен достык карым-катынаста омір сургін келсе, олармен озінді уш айда бір корісетіндей уста». Ренар
Ойыныз кері кетіп, жуйке кушініз томендеген кезде, сіз оте сезімтал боласыз. Сізге елдін барі карап, озінізді осектеп жатканын сезесіз. Осы коркыныштан кутылу ушін, біріншіден, – коптеген адамдардын коре алмайтынын тусінуініз, білуініз шарт. Олар оздерінін алсіздіктерін буркелемеу ушін – унемі біреуді сыртынан сойлеулері, сынап-мінеулері керек. Осындай коре алмаушылык – осек. Бірак айтады гой: «Адам омірінін ыргагы – жын-ойнакпен алмасып отыратын кертартпалык».
Есінізде болсын, не істесен де, ел тугілі туысына да жакпайсын, баріне бірдей жаксы коріне алмайсын.
«Когамдык омірде де, жеке омірде де адамдар бір-бірімен де, озімен-озі де согыс жагдайында болады». Платон
Даналыкпен арі акылмен омір суре, озінізді согіп сынайтындардын созін каперінізге алманыз. Жаратушымен жане табигатпен онашада болыныз. Неліктен кейбір акылы алжаскандардын созі маган асер етуі керек? Мен акылдык, тандік жане рухани жогары денгейде омір суремін. Осек пен канку создерге толыктай жабыкпын.
34. МАХАББАТТЫ ЖОГАЛТУ КОРКЫНЫШЫ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
«Омірде бір досын болса, ол коп; екеу болса – оте коп; ушеу болуы – негайбыл». Г. Б. Адамс
Ойлау жуйеніз бытыранкы, жуйке кушініз томендеген кезде, мусапірлігін аныкталады. Сіз озіне деген сенімді жогалтып, мусапірлігінді сезініп, коленкеннен де корка бастайсын. Біреу келіп жакын адамынды алып кететіндей болады. Осы коркынышты женетін бірак жол бар – бул озініздін ойлау жуйенізді озгертіп, жуйке кушінізді табиги калыппен журіп толыктырып, мусапірлік калыптан арылу.
Кызганшактык – біздін баріміз жабыла куресетін нарсе. Біз біреуді суйуіміз мумкін, бірак ол адам сіздін меншігініз емес кой. Оз ойлау жуйенізді озгерткен мезетте, ар адам оз омірімен суруге тиіс даналыгын тусінесіз. Озініздін кызганшактыгыныздан, суйікті адамынызды жогалту каупінен жогары сана денгейін курыныз.
Махаббат – алемдегі ен улы куш. Суйе білініз, сіз де суйікті боласыз. Есінізде болсын, сіз озініз суйген жане сізді суйетін адамды еш уакытта жогалтпайсыз. Егер айырыла калсаныз есінізде болсын, онда ол да, сіз де шын суймегендерініз. Бул жай гана сезім асері болган.
Алемде тураксыз пенделердін коп екенін есінізден шыгарманыз, олар коз жасынызга турмайды. Осы жонінде улы Абай былай деген:
«Жарк етпес кара конілім не кылса да,
Аспанда ай менен кун шагылса да,
Дуниеде, сіра, сендей маган жар жок,
Саган жар менен артык табылса да.
Сорлы асык саргайса да, сагынса да,
Жар тайып, жаксы созден жанылса да,
Шыдайды риза болып жар ісіне,
Корлык пен мазагына табынса да».
Суйкімім кетіп, жалгыз каламын деген коркыныш коптеген адамдардын санасына себепсіз уялайды. Сіздін суйіспеншілігінізді ансайтын, сізді жаксы коретін біреу кайтсе де табылады. Ізденіз, табыныз. Сізге жетіспейтін, – жанаша ойлаумен келетін сенімділік, ойлау жуйесін озгерту.
35. КАРІЛІК КОРКЫНЫШЫ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
«Аркім узак омір суріп, бірак карт болмауы керек». Американ макалы
Ойлау жуйесінін салдарынан жуйке куші томенгі денгейге жеткенде, осы коркыныш миды жаулап алады. Адам озін карі, алсіз, сокыр, санырау, селкілдеп ускыны кеткен калыпта кореді. Осы коркынышпен дурыс омір суріп, дурыс ойлау аркылы куресуге болады. Енді осыны акылга салып таразылап байкайык.
Біріншіден, карілік деген нарсе жок, себебі біздін денеміздегі жасаушалар, суйек пен тістен баскасы, он бір ай гана омір суреді. Кун сайын миллиондаган жасаушаларды (клеткаларды) жогалтып, миллиондаган жасаушаларды курамыз. Сонда біздін кай болігіміз карі? Бундай болік жок. Бізді картайтатын денеміздегі улар. Біздін жауымыз туган куніміз емес, улар.
«Адам озінін кан тамырлары сиякты карі екен» деген пікірді талай кабат естіп журміз. Бул акикат. Коптеген 70-ке, 80-ге, 90-га келген адамдар серіппелі, таза кан тамырларынын иесі. Олардын кан, ауа айналыстары жаксы, коздері откір, кулактары сак. Олар оздерінін кан тамырларын кокыстардан, улы заттардан таза сактауды уйренгендер.
Екіші жагынан 40, 50 жане 60-ка келіп кан тамырлары кокыска толы, ерте картайып кеткен жандармен де кунделікті коптеп кездесеміз.
«Жастык шак, елекпен су тасыган есаландай, омірін калай болса солай откізеді». П. Лемонтей
Есінізде болсын, адамда кун тізбектік жане биологиялык жас молшері болады. Егер де табигат занымен журсеніз, кун тізбектік жас ешнарсені білдірмейді. Мен коптеген 80-ге, 90-га, 100-ге келген адамдарды білемін Кезінде осы узак омір сурген ажелер мен аталардын жоспарлары, кейбір 40...50 жастагы адамдардікінен артык болатын.
Олар салауатты омір мен жастыктын бастауын тапкан. Булар тандері жасты, шаршауды, ауру-сыркауды білмеді. Олар табигат зандылыгын білді, осымен омір сурді. Оларда карілік коркынышы жок болатын. Биологиялык жас бойынша жас адамдар болды. Мен осындай биологиялык жас – 80, 90 жане 100-ден аскан адамдарды коптеп атап айта аламын.
Озініздін ойлау жуйенізді озгертіп, жуйке куші корынын коймасын кемеріне келтіріп толтырыныз, сонда карілік деген ойды куатын боласыз.
36. ОЛІМ КОРКЫНЫШЫ КАЛАЙ ТУЫНДАЙДЫ?
«Сонымен уакытынан бурын олу бакытсыздык деген катын сандырак курысын! Кай уакыттан бурын? Табигат берген бе? Бірак ол бізге омірді кай кунге дейін екенін айтпай, акша сиякты пайдалануга берді. Егер ол оз бергенін кажет деген кезде кайта талап етсе, сен неге шагымданасын? Онын ау бастагы шарты осы болатын». Цицерон
Ойлау жуйеніз пышырап, жуйке кушініз азайганда миынызды мазалайтын, озінізді азаптайтын олім коркынышы таяйды. Кейбір адамдар унемі оліп каламын ба деп коркып омір суреді. Осы ауру ойлар, барлык рухани агымдарды алмастырады. Жындыханаларда олім коркынышынан есі ауып кеткен ерлер мен айелдер толып жатыр. Бул коркыныштын пайдасы жок, ажал ойласан да, ойламасан да дамін таусылган куні келеді. Шакарім бул туралы:
«Омір, дуние, жер мен кок, откен заман,
Ажал алмай коймайды ешкімді аман.
Олмей, ошпей, картаймай жургін келсе,
Ол болмай ма тагдырды жамандаган?».
Ажалды калыпты жагдай деп кабыл алыныз. Жогарыда суреттелгендей тагдырды жамандауга бола ма? Тагдырыныз онша жаман емес те шыгар. Арине, олім коркынышы жаксы емес. Жастык – картыкка, омір – олімге дайындалу. Бакытты олмеуге себеп жок. Егер де озініз фани омірде жаксы жумыс жасап, істерінді ретке келтіріп, жаныныз жай тауып неге коз жумбаска? Егер де узак гумыр кешсеніз олімге коз жумбаныз. Ол туралы котерінкі коніл куймен айтып озінізді дайынданыз. Барлык омірініз – олімге дайындык. Озінізді канагаттанган калыпта устаныз, окініште калманыз. Аскак омір суріп, салтанатты олуге умтылыныз.
«Тірлігінді олімге азірлік кор». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)
Казір атом гасыры, гылым айтады, букіл Галамшар куат деп. Физиканын бірінші заны: «Куат курылмайды да, курымайды да», – дейді. Ол материянын ар турлі турлерінде, шексіз жолдарымен пайда бола береді, бірак осынын барі бір куат. Онын турі гана озгереді, бірак жойылып кетпейді. Омір дегеніміз – куат. Егер де куат жойылмайтын болса, онда куаттын баска турлері сиякты омір де жойылмайды. Омір ар турлі агымдар аркылы озгерістерге тусуі мумкін, біракта омірлік куат болып кала береді. Олім тек кана бір калыптан екінші калыпка отетін отпелі кезен. Фани жалганнан, Баки алемге оту.
«Женіле де білу керек. Айтпесе омір суру мумкін емес ед»і. Ремарк
Жан денеде болганда адам омір суреді, ал ол денеден кеткенде омір суру догарылады. Дене біраз уакыт откен сон біртіндеп ыдырап, материянын баска туріне айналып кетеді.
37. АДАМНЫН ОЛІМ ТУРАЛЫ ОЙЛАНБАУЫНЫН СЕБЕБІ НЕДЕ?
«Омір – олімге сапа»р. А. Бертран
Кунделіктегі тіршілікте адамнын алдагы олім туралы ойланбауынын себебі – жаннын мангіліктігінде. Жан мангілік болгандыктан, озін танге балайтын кейбір жандарга фани омірдін откіншілігін ойлатпайды.
«Аскердін негізгі курамын ауылдан шыккандармен толтыру керек; омірдін кызыктарын аз корген адамнын олімнен коркуы да аз болады». Вегеций
Озгергіш болгандыктан материалдык алем алдамшы, адам жанына мангілік ракат акелмейді. Жаннын негізі рухани болгандыктан, бул материалдык фани омір оны канагаттандыра алмайды. Фани омірдін откінші жане касіретті екенін Абай былай деп жырлайды:
«Омір, дуние дегенін,
Агып жаткан су екен.
Жаксы-жаман коргенін,
Ойлай берсен, у екен».
Егер олім отпелі кезен болса, онда олімнен кейін узак уйкыдан баска ештене де болмайды, ал уйкыдан коркып керегі жок.
38. ОЙ ОЗЕНДЕРІ КАЙ БАГЫТПЕН АГАДЫ?
«Балалык омірге умтылады, балан жастык оны татып кореді, жігіттік омірде кумардан шыккысы келеді, кемел жас бастан кешеді, каусаган жан оган дагдыланады». П. Буаст
Омір екі арнамен агып жаткан озенге уксас. Бір арнасы денсаулыкпен пен бакытка, байлыкка апарса, екінші арнасы карама-карсы багыт: ауруга, мезгілсіз карілікке, бакытсыздыкка, сатсіздікке апарады. Бул озен киял немесе колдан жасалган емес, ол Ертіс калай акса, ол да адамнын миында су турінде емес, ой турінде агып жатыр. Бул озенде табыстын агысы жаксы ойлардан, ал сатсіздіктін агысы жаман ойлардан туындайды. Осы келенсіз ойлардын басты каупі – коркыныш.
39. ДІН КОРКЫНЫШКА КАРСЫ ТУРА АЛА МА?
«Женіл омір суру оте киын». Пшекруй
Дін багалы нарсені жасайды, коркыныш осыларды куртады. Дін – курайды. Коркыныш – куртады. Оркенниетті дамудын басынан аягына дейін осылай болады. Барлык табыстын бастауы – сенім. Барлык сатсіздіктін –бастауы коркыныш. Сондыктан да біз коркынышпен куресе алуымыз ушін, онын табигаты мен себептерін тусінуіміз шарт.
Коркыныш унемі туракты болмайды, олай деп нак сеніммен айтып отырганымнын себебі, коркыныштан да сенім кушті. Менін омірімнін басты багдарламасы, адамдарды коркыныштан куткарып, конілдеріне сенім уялату, себебі коркыныштын камшылайтыны соншалык, олардын кейбіреулері оздеріне-оздері кол жумсауга дайын.
Егер де сізді коркыныш билеп турса, жуйке соккысы мен ширыгуынан кутыла алмайсыз. Егер сіз табигат-анага сенбесеніз озінізді денініз сау, жасарган калпынызда сезінбейсіз. Сіз буган толыктай сенуініз кажет, ол сізді тан мен жан ауруларынын курдымынан суырап алып шыгады. Озініздін ойлау жуйенізді озгертіп, жуйке куші коймасын толтырып алганнан кейін, коркыныштан пайда болган кедергілердін барін де женетін боласыз.
40. КОРКЫНЫШТЫ КАЛАЙ ЖЕНУГЕ БОЛАДЫ?
«Жаксы омір суре білу мен жаксы оле білу – екеуі де – бір-ак гылым». Эпикур
Коркынышты жену ушін тандік, акылдык, рухани куат керек. Оз коркынышынызды озініз женуініз керек, себебі озінізбен бірге озініздін даналыгыныз бар. Кудай бізге коркыныш сезімін танбайды, тек кана куатты, махаббатты жане дурыс ойды гана береді. Осы создерді оздерінін бакытсыздыктары, сатсіздіктерімен куресіп журген ерлер мен айелдерге берініздер. Олар оздерінін намаздарында, рухани уйыгандарында (созерцания), жолдары ашылып, акыл-ойларына сенім уялаганша кайта-кайта кайталап айта беруі керек.
Табигаттын жолымен омір суре бастаганда, жогаргы куштерден коркыныш пен жуйкенін ширыгуынан куткаруын сурап отінініз. Кунделікті намаз окыганда, не рухани уйыганда осы куштермен жолыгуыныз мумкін. Адам тек кана ішіп-жеу ушін гана омір сурмейді.
Коркыныштан кашпаныз, оны талдап таннін бір сезімі ретінде кабылданыз. Таннін сезімінін алдауына жол берменіз. Шыгыста мынадай ертегі бер. Бір кісіні дию куні-туні куыпты. Алгі адам коркып есі шыканнан, алсіреп кулап калганша артына карамай каша беріпті. Коркыныштан шарасы шыккан козімен артына караса данеме де жок. Бул тек кана озінін коркынышынан туган гана елес екен.
Екінші куатын дию, озінді-озін мусіркеу. Озінді мусіркеу – бостан боска куатты жогалту. Осыдан кутылсан баскадан да тіленшілеп комек куту адетін жоясын. Нагыз кайгы келгенде, каскайып турып карсы алатын боласын. Білініз, уакыт барін де емдейді.
Еш уакытта женілісті мойындаманыз. Есінізде болсын, озінізге тагы бір мумкіншілік беру еш уакытта кеш емес.
Тагы да – откен кунмен омір сурменіз. Откен омір барлыгымызга таяк жегізіп, озегімізге окініш орнатып, журегімізге каяу салган. Бірак тугелдей жаман болган жок, тек осыларды гана еске тусіру кажет. Тіпті сіздін откен омірініз тым бакытты болса да, откен кунмен омір сурменіз. Омір артка кайта бурылмайды. Бугінгі кунінізбен гана омір сурініз, себебі бугінгі ойлау жуйесі аркылы кабылдаган шешімініз, іс-арекетініз болашактагы жемісініз.
Біздін куатымыз ойлау барысымызга жане жуйке кушімізге тауелді, сондыктан да біз жойкын жуйке кушін курып, ойлау жуйемізді денсаулык пен бакытка, молшылык пен байлыкка карай багыттап, алдыга карай карыштап кадам бас беруіміз шарт.
Озім омірден туйген кейбір ережелерім бар, олар томендегідей:
1. Егер біз ойымызды багындыра алсак, онда оз тагдырымыздын багытын, беталысын озіміз калаган жакка багыттай адамыз. Бір созбен айтканда болашакта кандай алемде омір суретінімізді, озіміздін турмыс жагдайымызды озгертуімізге асер ете аламыз, калауымызша жасай аламыз.
2. Біз оміріміздін 4/3 болігін баскаларга уксауга тырысып жогалтамыз.
3. Булынгыр болашактагы белгісіздіктін алдындагы коркыныш – адамдардын белгілі шешім кабылдауын кешіктіріп богет жасайды.
4. Омірде жетістікке, табыска жету адамнын тыныс алуы сиякты туа біткен касиет.
5. Денсаулык, табыс, жетістік, молшылык, байлык дегеніміз – озін алдына койган максаттарыннын туракты турде орындалуы жане осы осы багытта токтап калмай унемі алдыга карай жылжи беруін.
41. ОСЫ КІТАПТЫН НЕГІЗГІ ОЙЫ
Осы кітаптын негізгі ойынын бірі, біртіндеп табиги омір суруге кайту. Ойлаганда да, тамактанганда да, кунделікті адеттерінізде де карапайым омір суруге тырысыныз. Табигатпен етене жакын болуга умтылыныз, табигаттын тол баласына айналыныз. Табигаттын талап етуі бойынша омір суре бастаныз. Табигаттын сізден талап ететінін ізденіз, барлык бакытты жане буртік жарып осіп келе жаткандармен араласыныз, солармен уйлесіп арекет жасаныз. Озінізді Табигат-ананын колына тапсырыныз, онын жолы сіздін жолынызбен киылыссын. Кунделікті : «Мен Жаратушынын жане Табигаттын баласымын» деп кайта-кайта кайталаныз.
Сіз табиги омір суре бастаганынызда, табигатпен онаша каласыз. Сол кезде миыныз да, танініз де табигаттын бір болшегіне айналды, осы мезетте аса жогары психикалык жуйек кушінін денгейіне жетесіз.
Бакыт – ылги іздеп жургеніміз, егер таба калган жагдайда ары карай кадам баспаймыз. Сабилер сиякты карапайым заттардан канагат, лаззат алайык. Біракта біз керісінше оз омірімізді курделендіріп, онан калса жуйке кушіміздін жулым-жулымын шыгарып тоздырамыз. Сынгырлаган денсаулыкпен, алансыздыкпен, акыл-ойымызды лайламай тыныштыкпен гумыр кешейік.
Табигаттын карапайымдылыгы мен тамашалыгына бас ие отырып, омірден куаныш табатын болайык. Егер біз онын занымен журіп, бакытты болудын адісін озімізге жакын да кымбат адамдармен болісіп, пайдамызды тигізе берсек, согурлым деніміз сау бола береді. Ен жаксы дін – кайрымдылык пен адамнын жан дуниесін тусіне білу. Біздін токкен шуагымыздын денгейін, келесі адамнын жанарындагы пайда болган нурдан байкауга болады. Егер біз табигат жолымен журсек, онда ол жайлы жагдай мен куаныш силайды. Осыны кулдын акылымен кабылдап, сабидін журегімен лаззаттанайык.
Жаксы жуйке кушіне ие болу ушін, табигаттын улы зандарын жете біліп, омірімізді осыган багыштауымыз шарт. Бул кітаптын максаты – осы зандармен омір суріп, орнына сынгырлаган денсаулык пен шексіз бакыт иесі болу. Жумак – оз ішінізде! Осыны казір осы сатте, осы жерде курыныз!
Табигатка сеніп, онын зандарын басшылыкка алатын болсаныз, озініздін танініздін мумкіншілігін біле отырып кутімге алсаныз, онда озінізді ерен бакыт иесі кылатын сурапыл жуйке кушін курасыз. Адамнын тані – озін-озі емдеп алатын, калпына келтіріп алатын механизм екені белгілі. Оган тек кана мумкіншілік берініз, онын калыпка келген куші сізді баска адам етіп жасап шыгарады.
Узак гумыр, мыкты денсаулык пен бакытты омір сурудін адістерінін бірі – Жаратушы мен Табигат зандарымен журу. Кун сайын осыны жетілдіріп отырыныз. Бір уакытта сепкенінізді, келесі бір уакытта жинап аласыз. Бугін жаксы омір сурініз, ертен будан да жаксы болады.
Біракта озініз туралы барін білуге тиіссіз. Озінізді-озініз бакылауынызды жогалтып, кузетініз алсіресе, анталап турган жау ен осал жерінізден тарпа бас салады. Узак та, бакытты омір суре білу – онер. Озін узак гумыр мен бакытты омір суремін деп иландырып алган адамнын осылай болатынына шек келтіруге болмайды. Калай ойлайсын, солай болады.
Букіл дарі сататын даріханаларда жуйке ауруларын емдейтін сикырлы дарі жок. Мен баска дарігерлер сиякты ауруынызды аныктап дарі жазып бермеймін, емдемеймін. Мен тек кана табиги жолмен танінді калай сауыктыруга болатын багдарламанын жолын корсетіп кенес бере аламын. Бул багдарлама кунделікті тамак жеудегі калыптаскан адетінізді озгертуге, жаттыгу жасауга, уйыктауга, малтуга, тыныс алуга уйретеді. Ол тагы да аштык устауды, мамыражай калыпка келуді, тан мен ойдын аралыгындагы рухани уюга шомуды (медитация) бакылау адісіне де уйретеді. Унемі шаршап журуден бас тартып, кушті жуйке кушін курамын деген адам озінін акылы мен танін толык бакылауга алуга тиіс.
Жуйке ауруына шалдыккан адамдарга кажетті сикырлы дарі жок екенін айтып оттім. Мыкты жуйке кушін баска біреу емес, тек кана озініз гана куруыныз керек. Кун сайын осынын маныздылыгын есінізден бір сатке де шыгарушы болманыз. Осы кітапта мен окырмандарга багдарлама беремін. Біракта мен сіз ушін омір суре алмаймын, булай ету ешкімнін де колынан келмейді. Сіз ушін баска біреу тамактана, тыныс ала, жаттыгу жасай, намаз окып Жаратушыга жалбарына алмайды. Осы багытта коп енбектенсеніз, кайтарымы да мол болады.
Багдарлама сізге тек кушті жуйкені гана куруды гана уйретпейді, тандік те, рухтык та шындайды. Омірді, куанышты, сабырлылыкты, мамыражайлыкты, ен бастысы шексіз бакыт пен шатыкка толы омірді молынан силайды.
Бул сіздін омірініз, осынын рахатын коріп лазаттануга тиіссіз. Жумак ар пенденін оз ішінде екеніне бесенеден белгілі. Осы денгейге жету ушін біздін тер тогуіміз кажет. Буган енбектеніп барып марапатталамыз. Буны сатып алуга болмайды. Сіз табиги багдарламен журіп сінірген енбегінізге сай, карымтасын аласыз.
Жуйке куші – табигаттын назік таланты. Ол бакытты, денсаулыкты, омірде табыска жетуді, барін-барін аныктайды. Ол ушін жуйке туралы барін де білу керек. Сіз мамыражайлылыкка калай кіруді, ширыгып турган жуйкенізді байсалды калыпка тусіруді, тыныктыруды жане жуйкенізді ардайым тандік те, рухтык та дайындыкта устауды білуініз шарт.
Жуйке жуйесiнiн алапат кудiретi
© Copyright: Асет Мукашбеков, 2010
Свидетельство о публикации №210051300335
Свидетельство о публикации №210051300335
Рецензии
Курметті Асет Ризаулы!
Сіз томендегі тужырымдамага келіпсіз: "Жуйке куші – табигаттын назік таланты. Ол бакытты, денсаулыкты, омірде табыска жетуді, барін-барін аныктайды. Ол ушін жуйке туралы барін де білу керек. Сіз мамыражайлылыкка калай кіруді, ширыгып турган жуйкенізді байсалды калыпка тусіруді, тыныктыруды жане жуйкенізді ардайым тандік те, рухтык та дайындыкта устауды білуініз шарт".
Буган мен толык косыламын. Сіздін осы енбегінізді окып уйрену аркылы талай жексурын кылыктарымнан, шошка мінездерім мен адеттерімнен кутылдым. Озінізге творчествалык табыс тілеймін!
Гаухарбек Баянбайулы Кунхожаев 16.02.2012 12:27 • Заявить о нарушении
Сіз томендегі тужырымдамага келіпсіз: "Жуйке куші – табигаттын назік таланты. Ол бакытты, денсаулыкты, омірде табыска жетуді, барін-барін аныктайды. Ол ушін жуйке туралы барін де білу керек. Сіз мамыражайлылыкка калай кіруді, ширыгып турган жуйкенізді байсалды калыпка тусіруді, тыныктыруды жане жуйкенізді ардайым тандік те, рухтык та дайындыкта устауды білуініз шарт".
Буган мен толык косыламын. Сіздін осы енбегінізді окып уйрену аркылы талай жексурын кылыктарымнан, шошка мінездерім мен адеттерімнен кутылдым. Озінізге творчествалык табыс тілеймін!
Гаухарбек Баянбайулы Кунхожаев 16.02.2012 12:27 • Заявить о нарушении