Бiз карыздарды калай жасаймыз?

"Карыз Алланын жердегі туы. Егер Алла кайсы бір пендесін жазалагысы келсе онын мойнына карыз туын іліп кояды". Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Асет Ризаулы, адамдардын акша жагдайлары калай?
– Адамдардын копшілігі карыздар. Біракта басым болігі осыны мойындагылары келмейді. Карыздар артурлі болуы мумкін. Ен біріншісі – озіне берген уадені орындамау.

Озінізге озініз каншама уаде бергенінізді есінізге тусірінізші. «Бітті, ертеннен бастап темекі шекпеймін, арак ішпеймін, есесіне танертенгілік жаттыгу жасап денсаулыгымды тузеймін, салауатты омір суру жолына тусіп, турмысымды тузеймін, денсаулыгымды шындаймын» т.б. Озініздін ата-ананызга, жубайынызга, бала-шаганызга, жора-жолдастарынызга каншама уаделер бердініз? Осылардын ішінде орындалгандары бар ма?

Біреуді телефон аркылы куттыктап ізгі тілек білдіргініз, енді біреуге кайрымдылык жасагыныз келді, окінішке орай осы жаксы ниетініз куйбін тіршілігініздін кулінін астында коміліп калды. Бул ар-уятыныздын алдындагы карызыныз.

Есінізде болсын: Еш уакытта уаде беруші болманыз! Барі озгереді, барі уакытша. Сіздін кеше не бугін берген уаденіз орындалмай калуы мумкін. Уаде де – карыз.

"Кажетті нарселерді Алла тагаладан сура, узіліп кеткен аяк киімнін бауы болса да". Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Асет Ризаулы,   карызды тагы калай табамыз?
– Озіміздін тойымсыздыгымызбен! Корсекызарлыгымыздын калауы ала берсем екен дейді. Беруге келгенде мойынымызды ішке тыгып бугіжіктеп каламыз, бар болса да кимаймыз, уысымыздан шыгаргымыз келмейді. Осынын барі озіміздін коршаган ортага – куатымыздын дурыс болінбеуінін салдары. Озіміздін омірдегі максатымызды тусінбеуімізден туындайды.

Карыз – озіне, туган-туыстарына, жакындарына, коршаган ортага деген суйіспеншілігініздін жетіспеуі. Сіз коршаган ортаны суйіспеншілікпен кабылдай алмайсыз, курудын орнына куртасыз. Адамнын негізгі болмысы курту, жою емес – жоктан бар жасап куру гой.

Біздін жан дуниемізді, мінез-кулкымызды карыз сезімі  мендеп алса, аскак арманымызга, максатымызга орын калмай калады, себебі онга да, солга да, алдыга да, артка да карызбыз.

"Жасы кіші улкеннен уялмай жур,
Сурамсактар напсісін тыя алмай жур.
Салем – борыш, соз – кулык болганнан сон,
Кандай жан сырттан соз боп, сыналмай жур". Абай

«Карыз» деген соз жанымызды жаулап алады. Аяк-колымызды, ой-орісімізді шырмап-матап тастайды. Озім ушін емес, баска біреу ушін омір суретін боламын, оз омірімнін иесі болудан айырыламын.
– Асет Ризаулы,  карыз бен парыздын айырмашылыгы неде?
– Коптеген адамдар карыз сезімі мен парыз сезімін айыра алмайды, шатастырады. Екеуінін айырмашылыгы жер мен коктей. Аныгырак айтсак – бір-біріне карама-кайшы угым.

Нактылы казаки тусінікте Карыз деген создін магынасы: «борышты», «малай», «кул», «кайыршы», «жарлы», «мусапір», «кенкелес», "міндетті", «тауелді», «жаныжаралы», «сорлы», «бишара», «сілімтік», «мигула», «ынжык», «суайт»,
«жарымес», «жалкау», «арамтамак», «катынбасша»,  деген создердін магынасымен астарласып жатады.

Карыз – жазалау, істеген жамандыктарыннын карымтасы, соккы, ауру, бакытсыздык, кайыршылык, кесепат, зулымдык, жокшылык, куйзеліс, азап т.б. келенсіздіктерініздін себебінін бастауы – озінізді «сырты бутін, іші тутін» пендеге біртіндеп айналдыратын алапат куш. Егер де сіз оз омірінізді озініз баскара алмасаныз, онда сіздін омірінізді баска біреу баскаратын болады. Карыз осынын таптырмайтын тамаша куралы.

Ел не десе о десін, біракта табыс – карапайым агым (процесс). Ол аспаннан салбырап туспейді. Мунда ешкандай сикыр да тылсым да жок.
Омірдегі жетістікке жетудін негізгі  шарттарын біртіндеп колдана отыру аркылы табыска жетіп, карыздарыныздан кутылу табиги калып.