1. 2009

                Китапхан; б;;асе

Безне; авылда и; тыныч, и; ямьле, и; матур ;;м чиста урыннарны; берсе, минемч; - китапхан;. Авыл китапхан;се м;кт;пт;н ерак т;гел, м;д;ният йортыны; икенче катында урнашкан. Ул ;зене; ;ч олы т;р;з;се бел;н балалар бакчасына таба юн;лг;н. Баскычлар монда бик тек; ;;м тыштан ул ;зе кечкен; ген; тоелса да, ;мма эчен; керг;ч, ялгышлыкны шунда ук танып аласы;.
  Эче аны; бик олы ;;м чиста. Шунда ук ;зен; ;;леп ит;. ;;рн;рс; ;з урынында тора. Китапхан;чебез С;;д; М;гс;м кызы да  бик ш;фкатьле ;;м к;рк;м кеше. Мин ;зем монда бик еш кер;м, ч;нки бу урын минем ;чен н;ни чактан ук таныш. Эчк; ;теп керг;ч ми;а гел тылсымлы бер илг; керг;н кебек тоела. Китапхан;д;н  мин гел ;зем; ;киятл;р, хик;ял;р ала идем, ; х;зер, олыгайгач докладларга х;м рефератарга ;ст;м; м;гьлум;т алам.
Мен; б;ген д;, саф ;авага чыккач, мин анда кереп чыгарга булдым. Кер; бел;н мин китапхан;че утыра торган урынга юн;лдем, л;кин анда берсе д; юк иде.
- Хм... С;ер... Кая китк;н мик;н ул? Аны; беркайчан да эш урынын калдырганы юк иде... - дип уйлап куйдым ;;м бу ми;а бик с;ер булып тоелды. Як-ягыма каранып мин акрын гына эчк;  таба кереп киттем. Монда, ;йтк;немч; чиста ;;м б;тен н;рс; ;з урынында тора иде. Элеккеге олы, авыр-авыр шкафлар, тезелеп китк;н иске ;ст;лл;р, стенага гына тер;леп торган кызыл биз;кле ;ч кресло ;;м бер кыска гына кара диван. Ид;нд; ш;м;х; сызык-сызык паласлар ;;елг;н. Ап-ак стенада, т;рле-т;рле язучыларны; портретлары эленеп тора. И; к;ренекле ;;м зурысы - Габдулла Тукайныкы. Татарларныкы гына т;гел х;тта рус язучылары да бар. Пушкин, Чехов, Достоевский. Алар б;тенесе д; к;зл;рен ми;а таба юн;лтк;нн;р, ;;м аларны; карашлары астында ми;а ;лл; ничек булып кит;. Аннан ти;, баш ;стенд; зур, якты, т;рле т;с бел;н балкып торган д;рт люстра тезелеп кит;.
;йл;неп й;реп туйганнан со;, мин кулга газета алып, креслога утырдым. Азмы-к;пме вакыт узгач, колагыма ни ндидер  тавыш ишетелде. Тавыш шкафлар арасыннан кил; иде. К;земне с;гатьк; т;шереп алдым,сигезенче унбиш минут. "Ябылырга вакыт инде" - дип уйлап куйдым ;;м я;адан кызыклы бер хик;яне укырга керештем. ;ч ;;мл; д; укырга ;итешм;дем, тагын шул ук тавыш. Кемдер с;йл;шк;н кебек тоела ;;м шул ук вакытта ид;нг; н;рс;дер "лап" итеп килеп т;шк;н кебек булды. "Эчт; кемдер бар..."
- С;;д;  апа!.. Сезме ул?.. - дип тыныч кына сорадым. ;авап бир;че булмады... Урынымнан торып, аяк очында гына шкафлар арасына кереп киттем. Й;ри торгач, мин нихаять бу тавышны; каян ишетелг;нен а;ладым.Минем куркуыма чик куелды, бу тавышларны китаплар бир; ик;н л;баса... Кишт; арасыннан мин бу с;ер н;рс;не к;з;терг; керештем.

Уку ф;нн;ре б;леге: 7:20
 
- Булыш ипт;ше;;, булыш! - дип, к;лемсер;п кен; ;йт; иде Тарих д;реслеге, аска карап. Анда Биология д;реслеге  Химия д;реслеген;  ид;нн;н торырга булыша иде. - Озакка чыдамассыз минем бел;н! Мин - Тарих! И; к;рк;м ;;м халыкка белем бир;че, ч;нки халык, ;з тарихын белм;с;, аны; кил;ч;ге юк! Минн;н куркыгыз, ми;а берегез д; каршы килм;гез. Мин кир;кле ф;н ;;м сезне; юлдашчыгыз,д;рес юл к;рс;т;чегез  булырмын!
    - Син бу сугуы; бел;н алдынгы урын алдым дип уйлыйсы;мы? Юк! Ч;нки к;ч, ул бер н;рс; д; т;гел. Шул ук халык тик кен; ;йтм;г;н. "К;че булган - бишне ;и;;р, белеме булган - ме;не ;и;;р" Мен; х;зер мин сине! - дип кычкыра-кычкыра Химия д;реслеге кире ягы бел;н борылып басты. ;мма аны шунда ук Биология д;реслегетынычландырырга кереште: - Карама син а;а, ипт;шем, без сине; бел;н бик якын дуслар ;;м... ;йд; кысылмыйк монда... - диде. Химия азырак тынычлангандай итте, л;кин дусты  борылу бел;н, тагын читк; китеп басты.
- Тарих, мин сине; бел;н б;х;сл;шмим, б;лки син д;ресен д; с;йлисе;дер, л;кин минемч; бу техник м;тд;л;р, машиналар, телевизорлар, х;тта без д;, китаплар, булмас идек, ;г;р мин булмасам, - дип ;йтет салды шунда Физика.
- Син н;рс; дисе;? Юк! Син ялгышасы;, ч;нки синсез д; аны халык уйлап табыр иде ;;м...
- Тота да халыкка ябыша! Тота да халыкка ябыша! Халык булмаса н;рс; эшл;р иде; со; ;зе;? Халык булмаса, син юк! - дип кычкырып ;иб;рде География.Ул инде тузган азырак искерг;н ;;м бик к;пне к;рг;н китап.
- ; син булмаса;, халык юк... - дип тыныч кына ;ст;п куйды мо;арчы почмактан гына карап утырган ;;мгыять белеме.
- Егетл;р, сез ;зегез карагыз, л;кин мин барыбер Тарих ягына басам, ч;нки без аны; бел;н к;пт;нге ипт;шл;р булабыз диг;нд;й...
- Мен; шулай! Мен; монысы д;р;с! - диде ,бу с;йл;ш;д;н к;нагать калган Тарих. Кем тагын бу ;;мгыять белеме туташка кушылыр?
- Мин... - диде тыныч тавыш бел;н ;д;бият ;;м акрын гына, аны; артына килеп басты.   
- Ничек инде... ;д;бият! Син... син... ничек алай эшли алды;? ... К;рмисе; мени бу бик белдекле Тарих д;реслек ягында т;гел ик;нен... Без бит, берг;... - диде ;пк;л;п География.
- Гафу ит мине, ;мма ;з эшэм; комментарий бир;сем килми, х;тта ;зе; д; бел;се;, ничек ;д;бият бел;н тарих ныклап б;йл;нешк;нн;р. Мин алар ягында дустым...
- Ярый! Шулай итегез! Тарих ягында ;д;бият бел;н ;;мгыять белеме, ; минем якта Химия бел;н Биология. Безне;  Рус теле бар бит ;ле, ул кайсы якны сайлар мик;н? - диде шул вакытта  Химия.  Л;кин ;;мгыять белеме аны этеп ;иб;рде. Мескенк;ем акыра-бакыра, б;рел;-сугыла  ид;нг; килеп т;ште. ;ске кишт;д;ге китаплар барысы да аска карадылар. ; Биология Химияне уфлай-уфлай а;ына китер; иде. Тарих к;з кырые бел;н ген; ;;мгыять белеме карады, тегесе кызарынгандай итеп, ;ск; карап сызгырып тора.
     Ярый... Н;рс;д; калдык? - дип сорады География б;т;нн;рг; карап.
- Русский туташтан сорыйбыз диг;н идек бугай, кем ягын алыр мик;н? - диде  ;д;бият кызыксынып.
- ;йе, ; кая со; ул? - дип сорады Тарих, як-ягына каранып. География т;б;н кишт;г; башын т;шереп карады. Анда берн;рс; д; ишетмич;, Рус теле йоклап ята иде.
- Тор,дускаем! Мондабик зур сорау чишел;! - дип колагына ук кычкырды География. Рус теле кин;т сиск;нг;нд;й итте, н;рс;дер т;шенд; мыгырдап алды да тагы йокыга китте.
- Эх! Нишлим инде мин бу юл;рл;р бел;н, ;з ягыма китап ;ыеп сезг; каршы сугыш башлыйм инде... - диде География як-ягына каранып.
- ;йд;, кереш, мин д; х;зер ;з ипт;шл;рем;, к;рше китапхан;г; шалтыратам. Мен; к;рерсе;, аннары кем монда алдынгырак! Шул вакытта кин;т Биология бел;н Химия кулларына карандашлар тотып менеп ;иттел;р. Тарихны; к;зл;ренд; куркыныч очкын узып китте. Кис;к кен; ул битл;ре арасыннан сытылган шырпы кабын чыгарды, ; арттагы ипт;ше ;д;бият шырпыны сызып ;иб;рде.
- Утыз секунд гомерегез калды, килегез егетл;р, кайсыгыз беренче? - диде Тарих кис;т;ле тавыш бел;н. Сугыш якын иде.  Ф;нн;р бер-берсен ;тер;л;р иде, л;кин бер тыныч кына тавыш аларны; игтибарын ;;леп итте:
- Зин;ар ;чен! Тынычланыгыз китап ;ф;ндел;р... - диде каяндыр килеп чыккан Алгебра: - Ни ;чен бу!? Н;рс; ;чен сез бер-берегезне ;терерг; ;зер? Кем белемлер;к, к;рк;мр;к ;;м у;ганрак? Мин ;йтеп китим ;ле, х;рм;тле коллегалар - берегезд;... Мин беркем д; т;гел ;;м минн;н берн;рс; д; тормый, л;кин ... ул кин;т янган шырпыга карап алды, кулына т;кереп аны кысты. - Ут бел;н уйнамагыз, ул юнлег; алып бармас Тарих дус. Китаплар! Сезне; берегез д; аерым-аерым белем бирми халыкка, л;кин берг; булсагыз яхшырак ;;м файдалык булыр... К;з алдыгызга китерегез, бер олы, Белем исемле мозаиканы, ; аны; ;;р кис;ге сез. Сез ;ыелсагыз, бу мозаика ;ыелып бер р;сем с;р;те кил;.
     Китаплар тындылар. Алгебра акрын гына чыгып китте, икенче шкафка сикерде ;;м ;з урынына ятты. Предметлар уйланып басып торалар...

     Китапхан;не; ике кишт; арасы: 8:00 

- Илсаф?! Синме ул анда? - диг;н тавыш кин;т ;з;кне ;зг;нд;й булды. Мин шул якка борылып:
- ;йе С;;д; апа, мин! - дидем ;;м я;адан янымдагы кишт;г; к;з т;шердем. Анда берсе д; юк... Тик с;нг;н шырпыны;, нечк; ген; т;тене ;ск; менеп тарала иде...