Баксы, тауiп Сарсенбай Рахымбайулы Бейсеков
Омір жолы – тар сокпак, бір иген жак,
Иілтіп екі басын устаган Хак.
Имек жолда тыянак, тегістік жок,
Кулап кетпе, тура шык, козіне бак. Абай
Сарсенбай Рахымбайулынын акесі Бейсеков Рахымбай 1932 жылы НКВД-нын арнайы барлау мектебін бітіріп, Кытайга барлаушы ретінде жіберілген. 1952 жылы Кытайдын сырткы барлау баскармасы Рахымбай Бейсекулын устап, камаган. Сойтіп Кенес укіметінін ерекше дарынды, киелі касиеті бар, аруактармен тікелей байланыска шыга алатын подполковнигі Рахымбай Бейсекулы осылайша ерлікпен каза табады. Сарсенбай Рахымбайулынын нагашы атасы Мейірбан – ХIХ гасырда патшалык Жетісу онірін билеген (Верный казіргі Алматы) генерал-губернаторы Колпаковскийдін касында еріп журетін коріпкелі болган екен.
Рахымбай Бейсекулында ерекше коріпкелдік, жадылау (гипноз), т.б. касиеттері болган. Ол адамнын жанында озіне гана корінетін кокжал каскыр унемі еріп журетін. Барлаушы Рахымбай Бейсекулынын корінбейтін кокжалы тылсым дуниенін кереметімен баласы Сарсенбай Рахымбайулына ауган. Сарсенбайдын анасы Бобек Омаркызы уй шаруасында болган адам.
Сарсенбайдын акесі Рахымбай оз кіндігінен бес кыз кореді, ол «Кудайга шукір бес кызым бес ел болады», – деп куанышы койнына сыймай жургенде женгесі: «Ай, Рахымбай! Сен нене маз болып журсін? Бес кызын бес елдін катыны болып кетеді. Озін кубассын, артында туяк калмайтын болды», – дейді. Сонда жубайы Бобек далага шыкса, Рахымбай басын токпактап отыр екен. Жубайына болган жайды айтып береді. Куйінген Рахымбай атын ерттеп мініп, Туркістанга, Арыстанбабка, Сайрамга бір туякка зар болып аулие аралап кетеді. Жубайы Бобек Кудайдан «Пушык болса да, тентек болса да, бір ул бер» – деп тілейді.
Рахымбай Бейсекулы Туркістандагы Кожа Ахмет Йассауидін басына барып, Алладан маган ул бер деп тілейді де, содан шыгып, Арыстанбаб бабанын басына барып тунейді. Тунде тусінде аян алады: «Алла тагаланын амірімен саган екі ул береді, улкен улын сарсенбі куні дуниеге келеді, есімін Сарсенбай деп, екінші улдын атын Шахимардан деп коясын, Шахимардан анасынын ішінде жеті айлык болганда, Рахымбай, саган катер келеді, содан аман калсан, олмейсін!».
Рахымбай уйіне келіп, алган аянын жубайы Бобекке куанышпен баяндайды. Дуниеге сарсенбінін сатті кунінде Сарсенбай келеді. Ол 5 жаска келгенде анасы Шахимарданга жукті болады. Аянда айтылгандай Шахимардан жеті ай іште болганда Рахымбайды Кытайдын сырткы барлау баскармасы туткынга алады.
/Екі жаста ат тебуі, аруактын келіп емдеуі/
Сарсенбай екі жаска келген кезінде далада ойнап журіп, байлаулы турган аттын астына кіріп кетеді. Сол уакытта ат басынан теуіп, мурны мен кабагын бетінін ішіне кіргізіп, шелпек кылып жібереді. Шар еткен даусын естіген анасы Бобек далага атып шыгып, кан жоса болып жаткан улын котеріп, уйге алып келеді.
Улынын жагдайын корген акесі Рахымбай озі білетін емші кытай йогіне кетеді. Сол кезде уйге аяк астынан гайыптан ак боз атка мінген, аккиімді аксакал келеді де, шалажансар, бет аузы дал-дул сабиді емдеуге кіріседі. Сол гайыптан пайда болган аксакал мен йог екеуі біргіп кемтар болып калган кішкене улды бір жыл бойы емдейді, аузына камыс тутікше салып айран, сутпен коректендіреді.
Тылсым дуниеден аяк асты келген аккиімді, акбоз атты аксакал аты-жонін айтпаган, есімін сурайын десе, Рахымбай мен Бобектін батылдары жетпейді. Бір жыл откеннен кейін аккиімді ата:
– Ай, Рахымбай, баланын бет-алпеті осыдан артык жондеуге келмейді. Балан
48-49 жасында катты котеріліп ауырады, содан олмей калса, омір жасы узак болады да 96 жас жасайды,– дейді.
Осы созден кейін акесі Рахымбай кытай йогін риза кылып шыгарып салады, ак боз атты, ак киімді аксакалга ак боз айгырдын уйірін сыйга тартпакшы болады. Аксакал астындагы ак боз атпен Рахымбайдын касында, екі-уш ауыл улкендерімен келе жатып, ак боз айгырдын уйіріне жакындаганда, ак боз атты гайыптан келген ата: «Балам, ана жалгыз шидін тубіне барып, дарет сындырып алайын», – деп козден гайып болады. Кейінірек пайымдап байкаса, ак боз атпен келген аксакал киелі аталардын біреуінін аруагы екен. Осыдан кейін аруак жок деп калай гана айта аламыз! Себебі, Сарсенбайдын озін де киелі ата-баба аруактары фани алемге белгілі бір максатпен жіберіп отырган окілі гой!
/Акесі Рахымбай аруагынын семсер силауы/
1981 жылы мамыр айынын басында тангы сагат уш жарым-торт шамасында оянып кетсем, киіз уйдін алдына тенбіл торы атпен акем Рахымбай келіп тур. «Ас-саламугалейкум!», – деп екі колымды беріп амандастым. Ол маган «Ма, балам» деп екі жузі лыпылдаган семсерді береді, осы кезде мен: «Мына семсер откір екен, колымды кесіп аламын, маган кынын бер!», – деп сурадым. Акем: «Байка, балам! Байкамасан оз колынды озін кесесін! Кынын кейін беремін», – деді.
Сол сатте мен артыма бурылып карап, жубайым Алтынга: «Менін онім бе, тусім бе?», – деп едім, Алтын маган: «Ай, Сарсенбай, саган не болган? Сен ояусын гой» – дегеннен сон, акем турган жакка кайта бурылганда, акем де, семсер де козімнен гайып болды. Алтынга іле-шала: «Ішіндегі балан ул болады екен, атын Семсер кояйык» – дедім, улкен улым Кайрат атып турып: «Аты маган уксас болсын. Талгат деп койыныз»– деді. Осымен баламды Талгат деп атадым.
/Ак жылан «Акмоншактын» пайда болуы/
Сарсенбай отагасы 1983 жылы мамыр айында – Каскелендегі жекешелердін койларын кіші Долан сайында багып жургенде басынан откен тылсым окигалардын біреуін былай деп баяндайды:
– Ішкенім алдымда, жемегенім артымда, жайлауда жапанды жалпагынан басып, киіз уйде кунде жиын той, коніл куйім шалкып, армансыз адам екеу болса, сонын біреуі мен, жалгыз болса, ол да мен деп, киіз уйде алансыз уйыктап жатканымда денемді суп-суык бірдене оралып айналып журді, оянайын десем, ояна алмаймын. Ертенінде айелім жук жинап жургенде менін жастыгымнын астынан оралып жаткан ак жыланды коріп айкай салады. «Не болды?», – деп жугіріп келсем, оралып жаткан жыланды кордім.
Амет деген кой багып журген комекшім жугіріп келіп таякпен жыланды олтірмекші болды. Аметтін колындагы таягын «Акел бері!», – деп оз колыма алдым. Сосын Аметке: «Сен барып ешкінін сутін сауып алып кел!», – дедім де ак жыланга карасам, тырп етпей жатыр екен. «Шагатын болса, туні бойы мені шагатын еді, бойыма оралып шыккан осы жылан екен гой!».
Аметке сауып акелген сутін ак жыланнын басына куй дедім. Амет сутті куяйын деп ынгайлана бергенде, сол сатте ак жылан ыскырып, басы ісініп, Аметке айбын корсетті. Сол кезде баріміздін денеміз туршігіп, заре-кутымыз кетті. Сасканымнан «Акел сутті озіме!», – деп айта беріппін. Сутті колыма алып едім, ак жылан оралып кайта орнына жатты. Сутті озім куйдым, ак жылан былк етпеді, сол уакытта маган бір ой келді: суттін жартысын куйып, жартысын айеліме бердім, айелім куйганда ак жылан не істейді екен деген ой болды.
Айеліме бакырды бергенде, ак жылан жубайыма карап, басын бір сілкіп тастап, сут куйганда мейірлене орнына жатты.
Далага шыгарып тастау ушін таякты жыланга жакындатып едім, ак жылан озі таякка оралды. Сосын айеліме бердім, жылан ундемеді, тексеріп адейі Аметке таякты устатып едім, аяк астынан ак жылан ыскырып, айбат шекті. Озім кайтадан таякты колыма алып, далага ак жыланды шыгарып салдым. Осы уакыттан бастап бул жылан унемі менін жане жубайымнын жастыгымнын астында жататын болды. Бала-шаганын барі уйреніп, онын атын «Акмоншак» койдык.
Амет ак жыланды коргеннен сон іле-шала, екі куннен кейін:
– Саке, мен ауылга біржола кетейін, мені жібер.
– Не болып калды?
– Бугін ертен ерте уйге кіріп келсем, сіздін екі аягынызда екі
жолбарыс жатыр екен, маган ырылдады.
– Ай, Амет! Сен не сандарактап турсын? Кане корсетші маган –
дегенде Аметтін 12 жастагы баласы:
– Ага, бул жолбарыстарды мен де кордім.
– Онда мен сендім, Амет ма саган, істеген енбегіннін акысы – деп,
Сарсенбай калтасынан акшасын суырып береді де, озіне алгысын айтып, баласы екеуін шыгарып салады.
/Аке аруагынын онінде келіп куран, нан, туз устатып ант алуы/
Сарсенбай отагасы жас кунінде букіл Алматы, Талдыкорган облысын зар еніреткен аты шулы барымташы арі такымы кеппейтін баукеспе уры болган. Озі былай дейді:
– 1986 жылы кыркуйектін алтысы куні кундізгі сагат бір-екі шамасында киіз уйде шай ішейік деп отырганда акем уйге кіріп келді. Акеме: «Ас-саламугалейкум!», – деп кол бердім. Касында екі адам бар, солардын біреуі кызыл коныр такия, устіне коныр шапан киген, басы такыр адам.
Акем маган: «Ай, балам, сені Кудайдан сураганда сені маган беріп еді. Тусіне кіріп талай аян бердім, сен соны, балам, тусінбедін, укпадын. Сен укпаган сон Кудайдын алдына барып, каскайып отырып алдым. Осы баланы сураганда маган беріп едін, бул балага беретін аманатым бар, осы балага жолыктыр, ен сонгы тілегім осы дедім. Мына кызыл коныр такия, устіне коныр шапан киген, басы такыр адам сені коргап журген періштен! Екінші адам Курайш руынан шыккан Арыстанбаб бабан, сенін иен, осы иене сені тапсырып бердім».
Менін артымда он жагымда бибі Фатима анамыз турган шыгар деп ойладым, бетінде калы бар. Акем: «Мына кісілердін айтканын істейсін, отірік айтпайсын, жаманшылык жасамайсын, неке суын ішпей айелге бармайсын, душпанына жаксылык жасайсын!», – деді.
Арыстанбабтын колында улкен Кураны бар екен, Кураннын устінде нан мен туз тур. Акем маган: «Осыны жеп, ант іш! Антты бузсан, тіліннен айырыласын!» – деді. Мен: «Сізді Кудайдын алдында, Арыстанбаб аруагынын алдында жерге каратсам, тілім емес, мойным артыма кайырылсын!» – деп ант ішіп, наннан жедім.
Акем: «Ай, сорлы балам-ай! Оз обалын озіне!», – деп тілімнен устап, тік котерді. Осы тылсым жагдайды Сарсенбайдын жубайы Алтын тугелдей сезіп, озара сойлескен дауыстарынын барін естіп отырады жане куйеуінін аягынын жерден бір метр котерілгенін оз козімен кореді. Осы сатте енгезердей Сарсенбайдын денесінін кіп-кішкентай болганын да коріп отырады. Содан Сарсенбайдын тілі салбырап тусіп кетті, сойлей алмай калады. Бір уакытта арт жагымнан бір кісі Сарсенбайга тез шомыл дейді.
Сакен даладагы кайнап турган самаурынга суык су араластырып шомылганда тілі орнына келеді. Сонан сон Сарсенбай отагасы уйіндегі харам жолмен келген дуние-муліктердін барін ауласына жинап, от койып ортеп жібереді. Алладан кешірім сурап, бірден рухани жолга туседі.
/«Ак ана» Зейнекамал Каржымбайкызынын устаз болып ем жасауы/
1995 жылы кузінде мен котеріліп ауырып, байкамай ак жыланым Акмоншакты білмей калып, екі жерден шауып, жерге коміп тастадым. Одан кейін будан катты котеріліп ауырдым. 1996 жылы Кошмамбет ауылында туратын уйгыр Сыдык курдасыма барып сурадым: «Маган не болды? Кормеген зат маган корінеді. Сен емшісін гой», – деп едім, емханасы кіргізіп карап отырды да: «Сарсенбай, уйден шыгып кетші, мен катты кысылып кеттім, саган шамам келмейді екен», – деді. Мен далага шыгып кеттім.
Сыдык жаныма келіп: «Копа станциясында халык «Ак ана» деп атайтын Зейнекамал деген емші келіншек бар, сол кісіге алып барайын», – деп мені Зейнекамалга алып барды. Ол кісі есігінін алдында кутіп тур екен, мені емханасына кіргізді. Уш кун емделесін, акеннін аруагымен тілдестіремін, сіз коріпкел екенсіз деді. Уш кун откеннен кейін акем аруагымен тілдесіп, Зейнекамал маган Арыстанбаб пен Кожа Ахмет Йассауидін басына барасыз деп, батасын беріп, мені аулие аралатып жіберді.
Арыстанбабтын басына барып, батасын алып, оз-озіме келдім. 1996 жылы озім «Ак анадан» жазылып, «Ак жол» козгалысынын керуенімен Арыстанбаб бабанын басынан уйге кайтып оралганда, Кудіреттін кушімен білген Куранымды окып, ушыктап дем салып адамдарды емдей бастадым. Коріпкелдік, баксылык т.б. касиеттерім де ашылды.
Свидетельство о публикации №211100901542