Адамалла шегахь йолуш

  Адамалла  шегахь  йолуш…

   К1еззиг  хан  яц   ас  школехь  болх  бо,  15-16  шо  хан-зама .  Дуккха  а  дикадерг,  а  водерг  а  ган  ,лан  а   дезна  галморзахне  лара  мегар  долчу   цу  муьрехь.   
Вонаш - д1абаханчу  шина  т1еман  т1е1аткъамаш  йитина  лар  ю , иэсах  къаста  ца  туьгуш,шен  хьу  х1инца  а  дика  д1аялаза(атта  дацара  ца  лучу  алапца  хьехархо  болх  бан  цхьа-цхьанхьа  хаддаза  т1еетташ  а  йолуш ), ткъа  диканиш - х1окху  шен  болатан  боларца  хьаьдда  йог1учу   керлачу  г1ирсийн  оьмаран  юьхьанца  адамаллин  васт ,  къинхетам    совбер    бацара  техьа  бохучу  сатийсамашца  йоьзна  а ю.
        Дуккха  а  керла  адамаш  девзина  белхан  меттигашкахь:    хьехархой  ,  яздархой  ,1илманнах; х1ораммо  а  шех  лаьцна   ойланийн  з1идиг  а  йитина  иэсехь. .  Царех  лаьцна  дош  алар  сайн  декхар  лору  ас  .Дош  нийса  а,  дог1уш  а  делахь  цул  доккха  совг1ат  дац  шех  лаьцна  яздинчунна.
        Шеко  яц , дуккха  а  адамашлахь  шен  дика  ц1е  яккхийтар  -иза  деза  а  мехала  а  ду  х1оранна  а.
Х1ара   статья  а хьакъ  волчу  директорах  а,  шен  балхан  т1ехь  кегийрчарна  шортта  пайда  эца  зеделларг  долчу   Ахъядов  Русланах  лаьцна    ю.
              Руслан  ,  Хьасанан  к1ант, суна  дуьххьара  вевзира  «Марем»  гимназии  схьайоьллучу  2006  шарахь. Тхан  къамелаш а хилира    цуьнан  белхан  некъах  лаьцна   -   билгалъевлла  амалан башхаллаш:догц1еналла  ,адамалла,нахаца  юкъаметтиг  лело  хаар. Гушдара  иза  хьехархойн  корматаллех  дика  кхеташ    а,  кхоллараллин  адамашца  уьйр-з1е  лелош, царна  накъост  хила  г1ерташ а схьавог1ий.
      Дикка хан  ю  гимназино  шен жигара кхетош-кхиоран   болх  вайн  Республикехь    д1акхоьхьу.
Лаккхара  гайтамаш  а  болуш  , дика ц1е  йолуш  схьайог1у  дешаран  шахьар. Х1ора  шарахь  аьлча  санна, хьехархошна  семинараш  ло,  бакхий  кхиамаш  боху  дешархоша  тайп-тайпанчу  хаарийн-зеран  конкурсашкахь,керлачу  хааршна  лерина  г1ирсаш  шуьйра  лелабо  юьхьанцара  классашкахь  дуьйна  схьа.
И  шадерг  а  суна  доьзна  хета  хила  везачу  белхан  меттигехь  куьйгалхо  хиларца.
Боккъал  а  башха  а,  шегара  масал  эца  мегар  долуш  а  адам  ду  Руслан. 

Цкъа  а  хезар  дац  цуо  хьехархошна  ,дешархошна  ,  дай-наношна  т1е  аз  айдеш,  т1улг  эккхийттал  дерг  царех  даьлча  а.
    Коьртачех  кхиоран  г1ирсаш  -дош,  къолам  ,хьехар дар  лору  цуо.Дешан  а  ду  бес-бесар  алар,  цуьнан  и  башхаллаш    лело  а  хаьа  ,  нахаца  къамел  деш.   Хьехархочун   г1иллакх ( педагогически  такт) лелон  ма-  деззара  нийса  лело  хууш  волу    Руслан ,   цхьатерра доттаг1  ву  хьехархойн,  дешархойн  ,  дайн-нанойн. 
   Амма  харц-бакъ  къасточохь  а  шен  некъ   бу   цуьнан  . Уггаре  а  хьалха  цуо  узу  аьлла  хета  тарло дешархочуьнга, амма  теллинчул  т1аьхьа  юкъара  сацам  а  бой , дерзадо  пайдехьчу  аг1ор.
Цуьнан кхетош-кхиоран балха т1ехь  кхаасаберган  схема  яц ,даим  а  педагогикехь  лелла  йолу   ,  биъса  болу схема  лелайо   ала  мегар ду  - Хьехархо  ,  Дешархо,  Да-  нана ,Психолог   -  и  виъ  охьа  хааво  харц-бакъ  толлуш. Кхеташонехь  хилла  сацам    нийсонан  гурашкахь  лело  а  хьожу..  Х1оранне  а  ша  лелон  деза  г1иллакх  хотту  ,  бехке  волчуьнгара   говза  жоп  доьху ,  кхин  шегар  вониг  ца  далийтар    т1е  а  дуьллуш..
     Руслане    шех  лаьцна  дийцита  йоьллера  со  ,  амма  шен  са  а , дег1  а  юкъараллина  д1адала  кийча  волчу  цуьнан  ч1ог1а  карах  ца  долу  шех  лаьцна  дукха  дийца.  Х1етте  а  жимма  цуьнан  дахарх  яздан  х1ума  вовшех  кхийтира  сан.  Дуккха  а  яздина  цунах  меттигерчу  прессехь.
Шен  хьехархочун  белхан  некъ  болийна  винчу  а,  школа  чекхъяьккхинчу  а  Веданахь .
Школехь  доьшуш  волчу  хенахь  а  вара  иза юкъараллин  жигара  дакъалацархо,  Дружинин  Советан  председатель  хаьржира  итталг1ачу  классехь  волуш. ..
      Мединституте  кехаташ  чуделчул  т1аьхьа  ,  цхьа  кега-мерса  х1ума  юкъа  а  хьаьвзина  висира.  Висира  аьлча  а,  химико-биологически  факультете  кехаташ  дехьа дехкира  кхунах  ч1ог1а  дог тешна  волчу  институтан  декана Григорьев  Василий  Родионовича.Ленинградан  блокадехь а  хиллера   и  декан .Ч1ог1а  бакъахьара  амал  йолуш,  дог-к1еда  стаг  вара  иза , бохуш  дуьйцу  гимназин директоро.Иза  бахьнехь  шех  хьехархо  хилар  а  т1еч1аг1до  цуо.


    1975  шарахь   Веданан №2  йолчу  ишколехь  болх  болабо  химин  ,  биологин   хьехархочун  даржехь  . Вайн  Республикехь  цхьа  мог1а  хьехархой  цуьнан  хилла  дешархой  бу.
Дуккха  а  лаккхара  Сийлаллин  грамоташ  яьхна  цу., Царех  ю  нохчийн  къоначу  президенто        елларг  , иштта  «Къинхьегаман  толамхо», «Элита   образования  и  родительское отличие» Дуккха  а  ду  оцу  стагах  лаьцна  дийца  диканиг.
     Ахъядов  Р.Х.  заманан  чолхечу  киртигех  ца  къехкачих  цхьаъ  ву. Хьекъал-кхетам  дика  цхьаьна  ийна  а,  адамалла  шеца  йолуш  а.Ишттачу  адамаша шайн  лар  юьту  дахарехь.  Нохчийн  педагогикехь  дикачу  аг1ор  г1улчаш  йог1учарех  иза  хиларх  дог  тешна  ю ..Нохчийн къоман   менталитетца  оцу  педагогика - 1илман  принципаш  нисъян  г1ерташ,  уьш  керлачу  заманан  дуьхца  яхкийта г1ерташ  а,  цуо  алссам  къахьоьгу.Халачу  киртигех  къаьхкар  воцуш  а  ,  гуттар  а  керлачуьнан  дуьхе  кхиа  г1ерташ  а  ву  даим  а.
 «Халонаш  йолчехь  бен  кхиам  хир  бац»,-  и  дешнаш  сих-сиха  олу  цуо.Цуо  халонашца   къийса  а  къуьйсу  ца  к1ордош,  къар  ца  луш  а…
     Руслан дика  кхета  1илманах,  шен  белхан  дика  говзанча  а  ву  иза  , амма  мел  говза  хиларх а,  мел  к1орггера  1илма  долуш  хиларх  а  пайда  бац  адамашца  дика  юкъаметтиг  лело  хууш  вацахь,  цаьрца  бийца  мотт  карош  вацахь….И  адамалла  ,  догц1еналла  шеца  дуккха  а  йолуш  ,иза  башха  екъа  а  хуучех  а  цхьаъ  ву  г1алин  № 7  йолчу  гимназин  директор,  боккъал  а  волу  хьехархо-новатор Ахъядов  Руслан…