Кандайды

 Жаксы жігіт кандайды
Тандандырып ботенді,
Озі кормей нанбайды.
Оне бойы жыйнакы,
Кумістен тарткан сымдайды.
Акылмен алып асуды,
Атына салмак салмайды.
Ебімен істеп ар істі,
Бейнетке бекер бармайды.
Несібесі кудайдан,
Онды солды шашпайды.
Алдынан келсе ажалы,
Кобалжыйды саспайды.
Киындыктан кынкылдап,
Кері тартып кашпайды.
Намыска тисен орынсыз,
Кеудеге жаны сыймайды.
Белгісіз іске бас салып,
Мандайын таска урмайды.
Жумыска келсе жудырык,
Каріге карап турмайды.
Канагат тутып турмысын,
Артык дуние жимайды.
Касында журген достарын,
Жамандыкка кимайды.
Кісілігі кішіпейіл,
Есік какпай кірмейді.
Уаде беріп озгертіп,
Екі созі білмейді.
Жакыннын болып касында,
Душпанга басын имейді.
Сеніміне серік боп,
Сертінен асте танбайды.
Достыкка аркез данекер,
Узілген жерді жалгайды.
Шакырган тойдан калмайды.
Шакырмаган торіне,
Бас берсенде бармайды.
Осек тасып сусындап,
Саудага келсе кутындап,
Козі оттай жанбайды.
Онеге тутып ескіні,
Онерге сусыны канбайды.
Екі багыт кездессе,
Албетте онын тандайды.
Камкор болып кішіге,
Халкынын камын камдайды.
Корсе кызар сумандап,
Сураусыз басын сукпайды.
Коп ішінде дау болса,
Копшілікті куптайды.
Журген жері санімен,
Казакы асем анімен
Домбыра алып колына,
«Айтайын» деп кандайды.
Тірескен жерде темірдей.
Сус кайраты бойында
Киядагы кырандай,
Канатын жыйып комдайды.
Жау колында болсада,
Арекетсіз жатпайды.
Ок тесседе кеудесін,
«Комектес» деп айтпайды.
Сескенсе де сезімі,
Айткан созден кайтпайды
Білімдіден соз шыкса,
Уйыктап бекер жатпайды.
Душпан тугіл досына,
Ішкі сырын айтпайды.
Марттігі басым мінезде,
Мырзалыкты колдайды.
Жаксы жолдас, жол серік,
Таза суды жалдайды.
Казак корсе «кандас» деп,
Кызды корсе «карындас» деп,
Жомарт конілі жадырап,
Конілін сонын аулайды.
Куналі іске бармайды.
Куманді затты алмайды.
Каргыстан кашып алыстап,
Алгысты аумен аулайды.
Кудайга турак журекте,
Аруак колдап тілекті,
Иманды, коздін жанары,
Осындай жігіт бір текті.
Алыстан іздер аруын,
Шешесін кормей алмайды.
Кыз жаксысы кандайды?
Томенгі жолмен тандайды.
Кыз баланын кылыгы
Жаннат тоннынтугіндей,
Киыгын тастап козінін,
Ішкі сыры білінбей.
Екі козі жаудіреп,
Акботанын туріндей.
Кос анары дірілдеп,
Жасырын козге ілінбей.
Кигаш касы алшактау,
Суретші бір шебердін
Тандап алган кылындай.
Шешеге берген жауабы,
Коныраулы кулындай.
Сымбатты, сулу саусагы
Батырлар тарткан жебедей.
Козгалганда орнынан,
Суда жузген кемедей.
Кос бурымы куралып,
Кыпша белге буралып,
Кесе усынса озіне
Асыкпай беріп жауабын,
Сурагые болса сурарлык.
Міне осындай адепті,
Кылыкты казак кыздары,
Жарга саган турарлык.
Жаксы бала кандайды?
Акесінін алдында
Басы байлы кулдайды.
Айткызбай істеп ар істі,
Акылды айткан тындайды.
Созін болмей улкеннін,
Асыгып турса ымдайды.
Коршісінін тауыгын,
Таспен атып урмайды.
Булактан ішіп таза су,
Шалшыкка колын жумайды.
Озінен кіші баланы,
Жылатып асте урмайды.
Істегенін мойындап,
Отірікке бурмайды.
Урлап нарсе алмайды.
Куштар болып онерге,
Акеден алып онеге,
Білім куып жасынан,
Атаннын жолын жалгайды.
Жаксы келін кандайды?
Жана піскен токаштай,
Періште бір жандайды.
Корші-колан мактаса,
Ауылдастар тамсанып,
«Па-шіркін» деп нанбайды.
Тан саріден оянып,
Малын каузап оріске
Жуынып, аздап боянып,
Отын салып оттыкка
Самаурынга таянып,
Сымга ілініп, жуылып,
Тунмен калган жаялык
Жылы суы кумганда
Ата-енеге даярлык.
Уйкысы канып турганда,
Зыр жугіріп «мырзам» деп
Байына мойын бурганда,
Корпе тосеп «апа» деп,
Жастык салып «ата» деп.
Барі риза конілді
Коныр шайды сіміріп
Ангіме-дукен курганда.
Айта берсен аныз коп,
Осы ауылда, бул манда,
Нанбасанда, нансанда.
Ар жагын озін корерсін
Конакка сонда барсандар.