Асет Mукашбеков. Mол акша табудын купиялары

Жалпы редакциясын баскарган: Экономикалык география гылымдарынын докторы, доцент, касіпкер - Кастер Саркытканулы.

Бул кітап ар адамга кедейшіліктін сипатын, турлерін жане одан кутылудын жолдарын, бакыт пен даулеттін арі оган жету багытынын кайда екенін нускайтын кубылнама (компас). Осынын баріне де кол жеткізіп: мол акша табуга болатынына козінізді жеткізіп, екі дуниенін де кызыгын кору Оз колынызда екенін журегінізге уялататын шамшырак пен жол картасы.   

Сен кедейсін, ар-иман кеткен ушып,
Шайтан напсі журекті  алган кушып.
Тыныш омір, салтанат саган огей,
Азап-мазак келеді тыным бермей.

Сен кедейсін, саулыгын тоналгандай,
Не талпыныс кормеймін оналардай.
Алдын кірдін молага, сол гана ма?
Артын жур гой сиынып сол молага.

Сен кедейсін, корсетші байлык кане?
Зейнет акы, жоргек пул, айлык кана,
Баска табыс табуга арынын жок,
Олмес кун гой айтеуір, карынын ток.

Сен кедейсін, білімін болмай ерек,
Кагаз басты тірлігін кімге керек?
Кос диплом жатсада сандыгын да,
Озін журсін жалданып анда-мунда.

Сен кедейсін, адалдык, намыстан да,
Сондыктан да утылдын алысканда.
Екі колга бір жумыс таппай кургыр,
Азат басын кул кылган кілен тобыр.

Сен кедейсін, кедейсін  оз елінде,
Шындык осы, орт жансын озегінде.
Оянып ен уйкыннан, енді козгал,
Кутіп калды коп жумыс тез колга ал!

Кастер Саркытканулы

Аллага шукір! Алдынгы урпакка караганда біздін жолымыз болды. Тап осылай женіл баюга, еркіндікке шомылуга бугінгідей жайлы жагдай: бурын-сонды ешуакытта болмаган. Алемде акша, суйіспеншілік, бакыт аз ба? Алем кандай шексіз болса, Жаратушынын да байлыгы сондай шексіз.  Ен бастысы – ала біл.

МАЗМУНЫ:

КІРІСПЕ
I БОЛІМ. НЕЛІКТЕН АКША, БАЙЛЫК ТУРАЛЫ АЙТАМЫЗ?
Неден бастау керек?
II БОЛІМ. БАЙ МЕН КЕДЕЙ АДАМНЫН  КОЗКАРАСТАРЫ
Сіздін койын кітапшанызга
III БОЛІМ. КЕДЕЙШІЛІКТІН БЕС СЕБЕБІ
Баюга болатыны туралы еш уакытта ойланбайды
Баюга болатыны жайлы шешім кабылдамайды
Істейтін істі унемі ертенге шегеру
Корсекызарлык
Жоспарынын, максатынын, багыт-багдарламасынын  жоктыгы
IV БОЛІМ. БАЙЛЫККА ЖЕТУДІН БЕС ЖОЛЫ
Касіпкерлікпен шугылдану
Акшасы мол кызмет
Касіпкой маман болыныз
Саудамен шугылданыныз
Калган жолмен байыгандар
V БОЛІМ . АКШАНЫН ШИЫРШЫК АТКАН КУШІ
Акша куюдын торт багыты
Сіздін койын кітапшанызга
VI БОЛІМ. АКШАНЫ КАЛАЙ БАСКАРУГА БОЛАДЫ?
Кіріс пен шыгыстын денгейінін сызбасы
Сіздін тандауыныз
Егер карызын бар болса не істеу кажет?
Сіздін койын кітапшанызга
VII БОЛІМ. АКШАНЫ КАЛАЙ КУЮГА (ИНВЕСТИЦИЯ) БОЛАДЫ?
1. Каржы корганысы
2. Каржы кауіпсіздігі
3. Каржы еркіндігі
Сіздін койын кітапшанызга
VIII БОЛІМ. БАСКАША ОЙЛА, ОМІРІНДІ ОЗГЕРТЕСІН
Ойлау турмысынызды аныктайды
Жаксы ойларды жетілдіре тусініз
Ойымыз фани-заттык алемде  жузеге асып, нактылы затка айланады
Адамнын ой-орісінін алапат куші
Корытынды
IХ БОЛІМ. ОЗІННІН КІМ ЕКЕНІНДІ АНЫКТАЙТЫН ЕМТИХАН
(упай санымен)
СОЗ СОНЫ
Пайдаланылган кітаптар


/КІРІСПЕ/

«Таза, адал дуние енбекпен табылады. Сауда жане сапарга шыгу кадірлі іс, курметке лайыкты, ел аралык, достыктын негізі».
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Улы жаратушы жалгыз иеміздін «Мен азапты акылын жумсамайтындарга беремін»-деген созі бар, мундагы айтылып отырган «азап» екі дуниеге де катысты деп тусінуіміз керек. Бул дуниедегі «азап» ол кедейлік, ол дуниедегі «азап» ол – тозак болмак. Кедейлік, ол – малга кедейлік кана емес, ол руханй кедейлік, имансыздык, аурушандык, надандык, намыссыздык жане жокшылык т.б. келенсіздіктер. 

Мол акша табу мен жаксы турмыс: бул бізге бурынгы ойлау жуйемізді тубегейлі озгертуімізді талап ететін шынайы арі накты шындык.
Омірде жуйе курмас бурын омірініздін жоспарын жасауды уйренініз. Кім озінін болашагын болжамайды, онда баска біреулер онын омірін жоспарлайтын болады. Табысты жоспарламай, жетістікке жету мумкін емес. Жокшылыктын тукымын ексен, онда молшылыктын жемісін кутпей-ак кой.

«Алыс-жакын казактын барі кангып,
Аямай бірін-бірі жур гой андып». Абай

Біздін казак баласынын копшілігінін басындагы кедейлік: бірінші – нашар денсаулык,  екінші  – иманынын алсіздігі, ушінші – томен турмыс денгейі. Себептін де салдары болатыны сиякты олардан да кутылудын жолдары бар.

«Тартіптілік – турмыстын жартысына, достасу – акылдын жартысына, уайымшылдык – каріліктін жартысына тен; онерлі, акылды айел байлыктын екіден біріне тен». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Курметті окырман кауым! Осы  кітапты жазуга катыскан авторлардын барі де омірлерінін бастауын нолден бастап, каржынын тапшылыгынан неше турлі сынактардан біресе сурініп, біресе жыгылып, ар жасаган кадамдарынан сабак алып, кателіктерін ой-електерінен откізіп, оздерінін жеке тажірибелерінен кортынды шыгарган карапайым озініз сиякты адамдар. Осы кітаптагы білім, Озінізге деген сенімінізді арттырып, коптеген кателіктерден сактап, максатынызга тездеп жетуге арі бакытты болуынызга комектеседі.

«Биік мансап – биік жартас,
Ерінбей енбектеп жылан да шыгады,
Екпіндеп ушып кыран да шыгады».     Абай, отыз жетінші соз

Осы кітапты оку барысында, коніл-куйініздін жагдайын кадагалап, келенсіз ойларды, жагымды ойлармен алмастырып кулініз. Конілініз котерінкі, омірініз берекелі болсын!

I БОЛІМ. /НЕЛІКТЕН АКША, БАЙЛЫК ТУРАЛЫ АЙТАМЫЗ?/

«Казактын бiр макалы: "онер алды – бiрлiк, ырыс алды – тiрлiк" дейдi. Бiрлiк кандай елде болады, кайтсе тату болады – бiлмейдi. Казак ойлайды: бiрлiк ат ортак, ас ортак, киiм ортак, даулет ортак болса екен дейдi. Олай болганда байлыктан не пайда, кедейлiктен не залал? Агайын курымай мал iздеп не керек? Жок, бiрлiк – акылга бiрлiк, малга бiрлiк емес. Бiрлiк малга сатылса, антургандыктын басы осы. Агайын алмай бiрлiк кылса керек, сонда аркiм несiбесiн Кудайдан тiлейдi, айтпесе Кудайдан тiлемейдi, шаруа iздемейдi. Ауелi бiрiне-бiрi пале iздейдi. Не тусiн, не ажарын, не окпесiн булдап, ол болмаса, бiр пале салып, коргалатып, айтеуiр бiрiн-бiрi алдаудын амалын iздеседi. Мунын кай жерiнен бiрлiк шыкты?».       Абай, алтыншы кара  соз.

– Кедейшіліктен кутылу ушін бастапкыда не істеу кажет?
– Бастапкыда біз акшаны баскаруды уйренуіміз кажет. Аз акша ма, коп акша ма манызды емес. Сіз кандай рухани адам, тіпті сопы болсаныз да акша туралы ойламай тура алмайсыз. Акша омірде басты нарсе емес, егер жетпесе басты нарсеге айланады. Егер журіп-туруынызга акшаныз болмаса, ешкім Сіздін дипломынызга, гылыми атагынызга карамайды. Озініз оте уятты жагдайда каласыз. Егер озініз армандаган омір суру салтына лайыкпын десеніз, онда Сізге акшаны баскаруды окып уйрену керек. Себебі, акша сіздін кай денгейде турганынызды аныктайды.

Екінші ережеге коніл аударыныз. Сіз бір кунде алдынгы жылдарга караганда коп табыс таптыныз делік. Бул спорт жарысына уксас. Спортшы бірнеше минутта женіске жету ушін узак айлар, жылдар бойы дайындалады. Бізге табыс осы минуттарда ап-сатте келген сиякты болып корінеді. Табыс – узак кунделікті кажытатын жаттыгулардын натижесі. Сондыктан да, есінізде болсын – нак калап турсаныз Сіздін максаттарыныз, уміттерініз Сізді бірак багытка: байлык, денсаулык жане табыс жолымен гана жетелеп жургізеді. Арманыныздын іске асу мумкіншілігі туады. Осыны іске асыруга тырысыныз.

/Неден бастау керек?/

«Оз тагдырынды озін баскар, ойтпесен баска біреу баскаратын болады».
Ноел Тичи

– Мол акша болу ушін неден бастау керек?
– Ен алдымен аз молшердегі акшаны баскаруды уйрену кажет. Сіз шагын каражатты менгеруді уйренбей, мол акшаны баскара алмайсыз. Есеп-статистика бойынша ар жуз адамнын он алтысы оз бетінше ісін жургізеді, тек кана бір адам гана жиган байлыгын омірінін сонына дейін сактай алады. Осы адам гана бай болып есептеледі. Акшаны табу онай, сактау киын.

Нагыз байимын деген адам мына ережені есіне сактап алуы тиіс: оз мумкіншілігінізді акшадан жогары койсаныз, акша Сізге тартыла бастайды да, Сізге кызмет істейді. Егер адам оз мумкіншілігін акшадан томен койса, онда акша Сізге не ішіп-жеуді, калай киінуді, кайда барып демалуды, жакындарынызга не силауды аныктайтын болады. Оз омірініздін сапасын озініз аныктаймын десеніз, Оз мумкіншілігінізді акшадан жогары койыныз. Осы сойлемді бірнеше кабат окып ойланыныз. Осы ережені жаттап алып, унемі кайталап журініз.

Сіз оз жумысынызды унатасыз ба? Бір нарсеге кол жеткізу ушін унаткан аз. Іс бастау ушін кулшыныс керек. Егер ісініз алга баспаса – окініш, мазасыздык, жан ауруы мендеп алады. Арманынызга толык берілу кулшынысты туындатады. Озінін кажеттілігіне гана жумыс істейтін адамдар бар. Олар уакытында келіп, уакытында кетеді. Оларга агымнын ішінде журсе болганы, жумыска деген еш кандай сезім болмайды. Адамдар армандауды догарады, сондыктан ешбір жетістікке жетпейді. Егер бай адам болгыныз келсе, ешуакытта агымда калкып журетін адам болманыз.

Озінін бастапкы арманын умытпай, барлык киыншылыктар мен кедергілерден озінін ісінін тупкі натижесін коре алатын адамдар кайтсе де жетістікке жетеді.

–Біздін турмыс жагдайымызды мемлекет пен зан жауапкершілігіне ала ма?
–Сіздін турмыс жагдайынызды Озінізден баска ешкім де – елініз де, мемлекет те, зан да жауапкершілігіне алмайды. Алдынызга койган максатты іске асыру ушін, бізге баска ойлау агымы, баска козкарас, баска тажірибе кажет. Адамнын миындай жетілген нарсе жок, тек кана осынын мумкіншілігін колдануды уйренуіміз керек.

Айналамыздагы адамдардын 98 пайызы ескі, катып калган ойлау жуйесімен ойлайды. Булар біздін туыстарымыз, достарымыз, таныстарымыз. Барінін де айтатындары: акшам болса оз ісімді бастар едім, акшам жок, амал не, ештене істей алмайсын. Акикат олай емес. Бай болу ушін іске кірісу кажет; оз арманынды іске асыру ушін, жана біліммен озінді жетілдіру шарт.

Озінізден сураныз: «адамдар алдымен байып барып акылды бола ма, алде акылды болып барып бай бола ма?», – деп. Арине, алдымен акылды болып барып, молшылыкка колын жеткізеді. Сондыктан, жетістікке жеткен адамдар сіздермен болісетін білімді кабылданыз. Олардан: оз арманына, жумысына жетелейтін куштарлыкты, озін багалауды уйреніп, іске кірісініз. Егер байыгыныз келсе, агыммен калкып журетін адам емес, тупкілікті натиженін адамы болыныз.

Кітаптагы кейбір кагидалар, ойлар мумкін сіздін ойлау жуйенізге  уйлеспейтін шыгар. Егер нактылы алдынызга койган максатынызга жетіп, арманынызды іске асырам десеніз: Сіз окуга, уйренуге ниеттенініз, тусінініз, жаксылыкпен кабылданыз.

II БОЛІМ. /БАЙ МЕН КЕДЕЙ АДАМНЫН  КОЗКАРАСТАРЫ/

«Бакпен аскан патшадан
Мимен аскан кара артык;
Сакалын саткан каріден
Енбегін саткан бала артык». Абай, отыз жетінші соз

Бай адамнын козкарасы Кедей адамнын козкарасы
Бай адам гарыштагы шексіз молшылыкка сенеді.

Мумкіншіліктерді коре алады. Оз омірлерінде Абайдын мына создерін басшылыкка алады:
 «Озіне сен, озінді алып шыгар,
Енбегін мен акылын екі жактап».

Табигаты женімпаз. Олар ушін сатсіздік деген болмайды. Сурінген сатті – саттілікке откізетін копір  деп, осы жагдайды жаксы багалап, тажірибе жинап, кушейе туседі.

Озін оте жогары багалайды: «Мен будан да артыкпын, мен озімді-озім суйемін, мумкіншілігім керемет!»

Адамдарга сенеді. Себебі, озінін ойын баскалардын орындауымен іске асырады. Тауекелге барады, онысы акталады. Ол тек кана акшаны гана емес, алдындагы істін де каркындап дамуын алдын-ала болжай алады.

Табыска жеткен адам не істеу керек екенін анык біледі. Ол озінін максатка барар жолын жоспарлайды, озінін мумкіншілігіне сенімді болып, барлык уакытын осы ойын іске асыруга жумсайды.

Табыска жеткен адам елмен тіл табыса біледі, ар созін коршаган ортага, нактылы жагдайга байланысты ойланып барып сойлейді.


Табыска жеткен адам озінін калтасына карап омір суріп, озінін кірісі мен шыгысын, уакытын унемі есептеп журеді.

Табыска жеткен адам баскаларга кайырымды, мейірімді болады. Асіресе озі араласатын, озімен денгейлес адамдармен жаксы карым-катынас устайды.

Табыска жеткен адам омір агымынан калмауга тырысады. Озінін ісі мен касібіндегі гана емес, елдегі, алемдегі болып жаткан озгерістерді жіті бакылап отырады.

Табыска жеткен адам ылги  жаксы ойлап, котерінкі коніл куйде журеді. Ол кандай жумысты болмасын сапалы істеп, арі жауапкершілікпен карайды. Осыны озіне адет кылып калыптастырады. Конілі дала сиякты кен, озі жомарт, колы ашык болады.

Табыска жеткен адам Жаратушыга унемі алгыс айтып, жок адамдарга камкор болып журеді. Жетістікке жеткен адамдардын басым болігіне тан ортак калып: олар теледидарды оте сирек кореді, уйыктауга ерте жатады. Есесіне ерте турып тан бозынан жумыска кірісіп кетеді. Олар баска адамдар уйыктап жатканда алдагы куннін жумысын  жоспарлап кояды. Бул адеттер – олардын алдыга дамуына  керемет жардемдеседі. Кедей адам жокшылык пен жетіспеушілікке сенеді.

 Булар туралы Абай былай дейді:
«Журекте кайрат болмаса,
Уйктаган ойды кім туртпек?
Акылга сауле конбаса,
Хайуанша журіп кунелтпек».

Табигаты сатсіздік. Арбір сурінген сайын, жолы болмайтынына сенімі арта береді. Осыны озінін омірлік багдарламасы етіп алады. Уайымшыл, жігерсіз, ынжык, жыланкы.

Озін оте томен багалайды. «Мен тукке де турмаймын», «Мен буган лайык емеспін».

Жан баласына сенбейді, баріне де – куманмен, кудікпен карайды. Тауекелге бармайды. Тек кана акшаны гана кореді, осы акшаны жумыска жегуді білмейді. Болашагын болжай алмайды, ой-орісі жутан, таяз.

Омірде жолы болмай журген пенденін омірде айкын максаты жок, онын ойынша табыска жеткендер «жолы болгандар». Ол жагдайга байланысты, біреу туртпелектесе гана іс-арекет жасайды.

Жолы болмай журген пенденін елге суйкімі болмай, озінін келенсіздігін баска біреулерден кореді. Соларды сынайды, мінейді, осектейді, коре алмайды.

Жолы болмаган пенде ысырапшылыкка жол беріп, уакыттын да, акшанын да кадірін білмейді.

Жолы болмаган пенде пайда туседі-ау деген адамдармен гана жакындасып, бакай есеппен араласады. Ойында біреуді алдап кетсем деген максат турады.

Жолы болмаган пенде «лездік маукын» гана басатын істерді гана жіберіп алмауга тырысады.  Калганы «кул болмаса, бул болсын». Омір агымына коніл аудармайды.

Жолы болмаган адам жанын ауыртпай, киналмай-ак пайда тапкысы келеді, реті келсе біреудін нарсесін кымкырып кетеді. Бунын реті келмесе: «Кайырсыз ит, саран» – деп бермеген адамды, коршаган ортаны, туган-туыстарын жазгырады.
Жолы болмаган адамдарга кандай жолмен болмасын, айтеуір дуние тапса болганы. Буларга тан: аямшактык, сарандык, каттылык,  корсекызарлык, кызганшактык, осек айту, сынау, мейрімсіздік, жауыздык, каныпезерлік, коре алмаушылык, коркыныш, мазасыздык, уайым, беті кайту, босандык, ынжыктык, жігерсіздік, бопаулык, суайттык, уадеде турмаушылык. Осы адеттер – булардын дамуына, ойлауына богет.


– Озімді бай адам ретінде сезінгім келсе не істуім, неден бастауым кажет?
- Озінізді бай адам сезінгініз келсе, бай адамша ойланыз, бай адамнын соз тіркесімен сойлеп, озінізді бай адамша устаныз. Бул оте манызды. Ойткені олардын ойлау жуйесі елден ерекше. Олар акшасы коп болса да тыным таппайды. Кедейлер айтады: «Мен катты шаршадым, кажыдым! Егер менде акша коп болса, міндетті турде дем алар едім».
 
Байдын барлык акшасын тартып алсан да, жарты жылдан сон кайта байып шыга келеді. Егер кедейге коп акша берсен – жарты жылдан сон такырланып «таз» калпына туседі. Бул дегенініз, байлык пен жокшылык – адамнын ішкі жан-дуниесі, ойлау жуйесі, омір суру салты.

Коптеген адамдар айтады: «Менде жаксы ойлар, идеялар коп, аттен акшам жок. Егер менде акша болса тау копарар едім. Окінішке орай акша да жок, шама да жок. Мен оте акылды, оте талантты, тіпті данышпанга жете кабыл адаммын. Калтам такыр болгандыктан ешнарсе істей алмаймын». Оларга: «Сен іс-арекет жаса, сонда акша пайда болады», – десен, олар: «Акшасыз мен не істей аламын, сен алдымен маган акша бер, сонан кейін іске кірісемін. Азірше менде каржы болмагандыктан, озімнін касіпкерлігім туралы армандаудын озі артык». Бірдемеге кол жеткізу ушін каржы кажет екеніне ол сенімді. Тіптен андай-мундай емес, аса коп акша кажет екенін санасына сіндіріп алган.

– Кандай адамдар жетістікке жетеді?
– Тажірибе корсеткендей, жетістікке жеткен адамдарда барі керісінше. Озініз алган білімді колдана отырып, жетістікке жеткен адамдардын омірлерін зерттеп, олардын жасап кеткен шарттарын, ережелерін мукият басшылыкка алып, Сіз 2-3 айда озініздін каржы кірісінізді 30-70%  улгайта аласыз. Кітапты окып шыканнан кейін, тап осы білімді ала аласыз.

Сізде оз арманынызды іске асыратын мумкіншілік пайда болады. Алдынгы урпакка караганда біздін жолымыз болды. Тап осылай женіл баюга, еркіндікке шомылуга бугінгідей жайлы жагдай: бурын-сонды ешуакытта болмаган. Алемде акша, суйіспеншілік, бакыт аз ба? Алем кандай шексіз болса, Жаратушынын да байлыгы сондай шексіз.  Ен бастысы – ала біл.

Алдымен міндетті турде келешекте: оз омірінізде колданып басшылыкка алатын бай адамдардын устанатын бірнеше негізгі ережелерін есінізге сактап алыныз.

* Максат – Сізді кулшындырып, іс-арекет жасауга мажбур етіп, усак-туйек нарселер мен идеялардын иесі болудан сактайды.

* Акша да адамдар сиякты. Оган жаксы карап озінізден итермесеніз озі келеді. Сізге келіп турактайды.

* Кім озінін болашагын жоспарламайды, онда баскалар ол ушін жоспарлайтынына шуба келтірмесеніз де болады.

* Казіргі колда барымыз, істеген ісімізден туындаган.
Бул ережелерді есінізге сактап алыныз. Патер, колік, саяжай – максат емес. Біраздан сон осыларга кайтып ораламыз.

«Сіздін акша жайынызды айкындайтын экономика емес; шешуші жагдай – озініздін омірге даналык козкарасыныз (философияныз)». Джим Рон

Есінізде болсын! Томендегі карапайым 7 ережені білген адамдардын ардайым акшасы коп болады:
1. Оз амиянынызды (кошелек) толтыра бастаныз.
2. Оз шыгынынызды унемі бакылап журініз.
3. Акшанын кобеюін камтамасыз етініз.
4. Акша кауіпсіздігі мен корганысын сактаныз.
5. Жылжымайтын муліктерді (уй т.б.) табыс козіне айландырыныз.
6. Келешектегі кірісінізді камтамасыз етініз.
7. Акша табудагы кабілетінізді кунделікті арттырыныз.

/Сіздін койын кітапшанызга/

* Бай адам дегеніміз – акша оган жумыс жасайтын адам. Ол акша ушін істемейді, акша ол ушін істейді.

*Оз мумкіншілігінді ардайым акшадан жогары койыныз, сол кезде акша Сізге келіп кызмет істейтін болады. Егер адам озінін мумкіншіліктерін акшадан томен койса, онда акша не ішіп-жеуінізді, калай киінуінізді, демалуга кайда баратынынызды, жакындарынызга не силауды аныктайтын болады. Оз мумкіншілігінді акшадан жогары койыныз, сонда оз омірініздін сапасын Озініз аныктайтын боласыз.

*Акша омірде басты нарсе емес, егер жетпесе басты нарсеге айланады.

*Озінін бастапкы арманын умытпай, барлык киыншылыктар мен кедергілерден озінін ісінін тупкі натижесін коре алатын адамдар кайтсе де жетістікке жетеді.

*Жаксы жетекші-талімгер. Сізді оз еркінізбен еш уакытта істемейтін нарселерді істеуге мажбурлейді. Сіздін мумкіншіліктерініздін козін ашады.

*Егер озініз армандаган омір суру салтына лайыкпын десеніз, онда Сізге акшаны баскаруды окып уйрену керек. Себебі, акша сіздін кай денгейде турганынызды аныктайды.

*Егер байыгыныз келсе, агыммен калкып журетін адам емес, тупкілікті натиженін адамы болыныз.

*Осы омірдегі барлык жеткен жетістігініз – табанды турде богеттерден богелмей отуіннін натижесі.

*Ен жаксысы 3-5 жыл саналы турде шыгынды азайтып, акшаны баскарып журу, сонан сон калган омірінде калай шалкысан, солай шалкы.

III БОЛІМ. /КЕДЕЙШІЛІКТІН БЕС СЕБЕБІ/

«Несібе берген Алла тагала, саган акыл парасат аділеттілікті берді. Солай екен артыкша нарсені сураудан уял».  Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

 Адамдардын байымауынын бес себебі бар. Олар мыналар:

1. Адамдардын байымауынын бірінші себебі, баюга болатыны туралы еш уакытта ойланбайды. Ойланбаганнан кейін осы багытта карай кадам басып арекет кылмайды.

2.  Екінші себебі баюга болатыны жайлы шешім кабылдамайды.

3. Істейтін істі унемі ертенге шегеру – жокшылыктын шылауынан шыга алмаудын ушінші себебі.

4. Корсекызарлыкпен козіне тускен нарсеге кызыгып, лездік  маукын басып сатып ала беру кедейшіліктен шыга алмаудын тортінші себебі

5. Кедейліктін бесінші себебі, уакытша болса да болашакты болжаудын, максатка жетудін нактылы жоспарынын жоктыгы. 

/Баюга болатыны туралы еш уакытта ойланбайды/

Кедейлік пен жокшылыктын бірінші себебі: баюга, молшылыкка жетуге болатыны болатыны туралы еш уакытта ойланбайды. Ойланбаганнан кейін осы багытка карай кадам басып арекет кылмайды.

 «Бес нарседен бес нарсені артык деп біл:
1.  Олімнен тіршілік артык.
2.  Аурудан саулык артык.
3.   Жумыс бастылыктан (мажбур турде магынасында) еркіндік артык.
4.  Карттыктан жастык артык.
5. Кедейліктен байлык артык». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

– Жоктан барды калай жасауга болады?
– Томеніректе калай акша табуга болатынын, «калтан тесік» болса да калай баюга болатын жолдарын айтамын. Осы адістерді табыска жеткен адамдардын барі де кунделікті куйбін тіршіліктерінде басшылыкка алады, іс жузінде колданады. Тауекел деп бірінші кадам жасау озінізге байланысты. Егер де нактылы омірінізді озгертіп, молшылык пен токшылыкта омір сургініз келсе – елестету аркылы жасайтын ОЙША БОГЕТТЕН баска богет жок екенін жан-дуниенізбен уксаныз болганы.

Сурак: – Молшылыкка калыптасу деген не?
Жауап: – Молшылык пен байлык – біз ондіріп, осіріп жаткан заттар емес жане осылай екен деп ойлауымыз да емес. Егер біздін акыл-есіміз бен ойымыз, аз-маз баршылыктын озіне де разы болып – жокшылыкка сенсе, еті уйренсе, онда калган омірініз де тук озгермей-ак осылай отеді. Кайталап айтайын, біз санамыз бен ойымыз кабылдай алатын нарсені – озіміздін калауымыз бойынша гана іске асыра аламыз. Ен жаманы, гарыштан келетін молшылык пен байлыктын келер жолын – санамыз бен ойлау жуйеміздін жудеулігінен жауып тастаймыз.

Біз молшылык пен байлык туралы санамыз бен ойлау жуйемізді біртіндеп озгерте алсак керемет болар еді. Онда алдыга жылжыганымызды байкау киынга сокпас еді. Ойткені, алдымен ойлау жуйеміз озгереді, сонан сон мінезіміз адетке айналмак. Уакыт оте келе озімізге кажетті нарселердін барі жанымызда жургенінен сеніп осы сенім аркылы ойымызды іс жузіне асыра бастаймыз. Тагы кайталаймын: не ойласак сол болады!

– Озімізді-озіміз калай багалаймыз?
 – Сіз осы шексіз алемдегі Жаратушы жараткан пендесінін біреуі ганасыз. Бар болганы осы. Сіз – жеке адамсыз жане адамзатсыз. Сіз, баска адамдар сиякты акикатсыз жане кайталанбайтын адамзат когамынын кундылыгысыз. Осы толык жетілгеннін бага жетпес байлыгы мен молшылыгысыз. Адам баласындай баска жетілген тіршілік иелері бар ма? Сізден артык кундылык бар ма?

 – Оз пікірінізше кандай курметке ие болуга лайыкпыз?
 – Егер сіз аздаган гана бакыт жеткілікті деп есептесеніз, онда сіздін мумкіншілігініздін де осы-ак болганы. Керісінше озініздін будан да жогары мартебеге лайыкты екенінізге сенімді болсаныз жане молшылыктын айналымын біреулерге кызмет істеу аркылы колдап отырсаныз, онда озінізге жогары турмыс денгейі мен шексіз бакытты омір бойы тартып уйіре бересіз. Егер де біреулердін есебінен байып молшылыкка кол жеткізем десеніз, онда озіне-озін ор казганын – бул озінді-озін олтірудін тоте жолы. Осынын тубі кайыршылык пен жокшылыкка акеп тірейді. Есінізде болсын, сіз баска адамдар сиякты молшылыкка малына аласыз. Онын жолы – баска біреулерге комектесу. Сол аркылы озінізді де, баскаларды да бакытты етесіз.

– Оз пікірінізше кандай жетістікке жете аламыз?
 – Егерде сіз кандай заттар жок немесе ешуакытта болмайды деп ойлай алсаныз, керісінше осы заттар омірінізде пайда болып кобейе бастайды. Сіздін табыс пен бакытка жету денгейініз сіздін оган шаманыз жету немесе жетпейтінімен аныкталмайды, озінізді-озініз нак шын журегінізбен, конілінізбен багалай алу. 

Жокшылыкка сену жокшылыкты туындатады, молшылыкка сену молшылыкты туындатады. Істеген енбегініздін карымтасын адам баласынан сураманыз жане де кісіге жасаган жаксылыгынызды дабырлап, босіп айта берменіз. Сінірген енбегініз бен істеген кайырымдылык пен жаксылыгыныздын карымтасын алемнін шексіз байлыгынан сурамасаныз да Жаратушы оны кайтарады. Осынын барлык адам баласына да катысы бар. Буны букіл алемдік аділеттілік карымта кайтару заны дейді.

/Баюга болатыны жайлы шешім кабылдамайды/

 «Коркак саудагердін байлыкка колы жетпейді, тауекелшіл батыр саудагер байлыкта жолы болады». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Адамнын тагдырын болжау ушін балгер не коріпкел болудын кажеті жок. Тек кана бір сурак койсаныз жеткілікті: «Омірдегі басты максатын не, осыган калай жетпексін?».

Егер осыны жуздеген адамнан сурасаныз токсан тогызынын жауабынын молшері былай болады: «Менін жаксы омір суріп озімше бакытты болгым келеді». Сырттай карасаныз жаксы жауап. Біракта теренірек уніліп карасаныз – жетістікке жетудін жолдарынын, мезгілінін, адістерінін, нактылы максаты жок адамнын жалпылама жауабы.

Егер адам озінін омірін озгертемін деп шешім кабылдамаса, тіпті ол кітап окысын, семинарларга катыссын, даулетті адамдармен аралассын барібір ештене озгермейді.  Олар тек кана жалпылама жоспарлайды, айтеуір тубінде бір жетістікке жетемін гой деп озін-озі жубатады. Біракта: «Мен осыны кайтсем де істеймін!» – деп нак айтпайды, белгілі бір шешім жок.

Нактылы максаты, жоспары бар адам белгілі шешім кабылдай алады. Егер не істейтінінізді анык білмесеніз, молшылык аспаннан келіп озі туспейді. Тек кана алдында айкын максаты, осыны іске асыратын жоспары бар адам гана кездесетін кедергілердін барін бузып оте алады.

Омірді корген адамдар былай дейді: «Егер де сен озіннін мумкіншілігіне сенімді болсан, онда осыган лайык шешім кабылдап, ойлаган ойынды іске асырып, алдына койган максатына кайтсен де жетесін!» – деп айтатынындай егер де табыска, молшылыкка кол жеткізгініз келсе, бугіннен бастап «агынмен калкып жузуді» токтатыныз. Озініздін алдынызга нактылы максат койыныз. Осыны кагазга тусірініз, козініз уйреніп, сананызга сініп, конілінізде жатталып калсын. Осы максатка баратын арбір кадамынызды есептеніз, аныктаныз. Осы жоспарынызды колма-кол іс жузіне асыра бастаныз. Сонда озініздін болашагынызды калай ойласаныз, солай болады. Сондыктан да озініздін омірініздін калай болатынын казір аныктаныз. Сіздін кім екенініз, кім болатыныныз ойлау жуйеніздін  сапасына байланысты. Осыны іске асырсаныз озініздін ойынызды, сезімінізді, істін натижесін толыктай ауыздыктай аласыз. 

«Омірдін максаты танып-білу емес, іс арекет». Т.Г. Гексли

1. Женіліске бір кадам калганда, женіс келеді.

2. Жоктын артында – Бар тыгылып жатады.

3. Оз кателігінді талда. Жетістікке жетуді ойла.

4. Табыс тесіктен де келеді.

5. Каласан – болады.

6. Табыска талпынган гана жетеді.

7. Табыс жугірген сайын, жакындай туседі.

8. Баскаларга сенім мен табандылыкты уялат.

9. Ойын іске асканда, арманын орындалады.

10. Озін жаланаяк болсанда, арманын аскак болсын.
 
11. Откеннін барін ортеп ошір де, жоспар жаса.
12. Адамдардын козін жеткізем деп тыраштанба, накты болганын, калай болатынын далелде.

13.  Жанынды салсан да озіндікін ал. Не женіс, не олім.

14. Арбір сатсіздік, осындай саттілікке жетелейді.

15. Жокшылык – сатсіздіктен кейін озгеріп шыгады.

16. Озін-озі женілдім демейінше, ешкімде женілмейді.
 
17. Мареге бірінші жеткен, басын жалганмен бастаган.
 
18. Калауын каркынды болса – табигат озі комектеседі.
 
19. Калауын сатсіздігінді женіске айналдырады.

20. Санага озіміз мойындайтыннан баска богет жок.

21. Оз бакытсыздыгыннын жаратушысы болма.

22. Сенімі жок ой – олі киял.

23. Байлыктын бастауы, сатсіздіктін емі – Сенім.

/Істейтін істі унемі ертенге шегеру/

 «Шеттен шыккан мал шашкыш топас та не болмаса саран да болманыздар. Орташа омір сурініздер. Сонда ылги бір-бірінізбен озара жакын карым-катынаста боласыздар. Таза конілді болыныздар, біліп койыныздар, еш бірінізді амалыныз пейішке кіргізе алмайды, менін озімді де. Алла тагаланын рахым жане шапагаты маган оте коп болган, арі куйыла бергендігінен мен де кіремін жане сіздер де кіресіздер пейішке». 

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Молшылык пен байлыкка жетпеудін ушінші себебі: Істейтін істі унемі ертенге шегеру – жокшылыктын шылауынан шыга алмау.

«Еріншектіктен – салактык,
Салактыктан – надандык...
Бірінен-бірі туады,
Жогалар суйтіп адамдык». Шакарім

Сурак: – Істі кейінге калдыру мен токмейілсудін асері кандай болады?
Жауап: – Бул біздін даму жолындагы богетіміз. Озімізді-озіміз ар уятымыздын алдында алдап акталуымыз. Еріншек адам еш уакытта бакытты, бай болмайды, істейтін істі істеп тастаныз. Токмейілсу де істі ертенге калдырудын бір турі, біракта озініз оны сезбейсіз. Омірдін женіл жолын іздейсіз. Кімнін де болмасын оз омірін, турмысын жаксы жакка озгерткісі келетіні барімізге малім. Біракта буны аркім озінше іске асырады. Біреуі тукте істемей байысам екен деп армандайды. Біракта, жоктан бар пайда болмайтыны сиякты осы ойы арман куйінде кала береді.

Адамдар молшылыкка шомылудын орнына сылтауларды таба береді. Уакыт болган жок, ай, кун дурыс емес. Касіпкерліктін шарты жетіліп піскен жок. Тым тауекелге барып, барлык жиган-тергенімнен айырылып каламын. Келесі жылы коремін. Осылайша шубаландатып, созбуйдага салып, алгашкы кадам куннен айга, айдан жылдарга сагызша созылып шегеріле береді. Адам тіпті баюга болатын жолды коріп, сезіп турса да бурынгы адетінін кулы болып калады. Адамдардын копшілігі бір орнында шенберді айналгандай айналып омір суруін жалгастыра береді.

«Ісіне пысык бол, оз ісінді озін шеш, баскалар «бола береді» деген шешіммен іс кылм». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

 – Баска біреудін санамызга тигізетін асері бар ма?
 – Баска біреу біздін журіс-турысымызды, калай омір суру керек екенімізді айтып мыжындай берсе жанымыз жай таппайды. Жаратушы аркайсымызга кайталанбас, озіміз гана билейтін сана бергенде – мумкін аркім оз омірімен, озінше ойласын дегенді коздеген шыгар. Сана, акыл жок болса хайуанша омір сурер ме ек ...

«Адамнын сырткы дене жаралысы,
Напсісі айуанмен анык тендес.
Болектігі – жалгыз-ак таза акылда,
Алін келсе, жол тап та осыны емдес!» Шакарім

Оз акылынызды, сананызды омірінізде колдана отырып кандай болмасын шынга шыгуга мумкіншілігініз бар. Адамнын даналыгы да осы Жаратушы берген кукыкты колдана білуде бугып жатыр. Дана адам дегеніміз – озінін санасын калауынша толыктай пайдаланып, ботен біреудін осы агымга араласуына жол бермеу.

Бірінші караганда табыс жинаган байлыгынмен гана есептелетін сиякты. Расында, молшылык пен байлык манызды, біракта нактылы марапат – озіннін лазаттанганынды, канагаттанганынды сезіну. Мысалы Эйнштейнді алайык. Ол омір бойы бай болган жок. Біракта табыска жетпеді деп айта аламыз ба?  Адамзаттын алып тулгаларынын ерекшеліктері ерінбей енбек етіп, оздерінін максаттарына жетіп лазаттануларында. Нагыз байлык акшамен гана есептелмейді. Баска да рухани байлыктар жеткілікті. Байлык деген угымга адамнын оз тагдырын озі шешетін касиеттері мен шексіз бакыттылыктын не екенін сезінетін денсаулыгынмен мамыражайлыгын да кіреді.

Адам – санасы сенген, коз алдына елестеткен максаттарынын баріне де ерінбей енбектеніп, кумырска сиякты алган бетінен кайсарлыкпен кайтпаса жетпей коймайды. Оз жумысынызды жан-танінізбен беріліп істеніз. Бугінгі істейтін істі, еріншектеніп еш уакытта ертенге калдырманыз!

/Корсекызарлык/

Молшылык пен байлыкка жетпеудін тортінші себебі: Козіне тускен нарсеге кызыгып, лездік  маукын басып сатып ала беру кедейшіліктен шыга алмау.

«Сабырлылык, унемділік жане кажетсіз ысырапкершілікке жол бермеушілік, пайгамбарлык сипатынын жиырма торт касиетінін бірі. Ысырапкершілікке жол берменіз». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Адамдардын басым болігі арбір тапкан тиынын лезде жумсап, карызга жане несиеге дуние алуга бейім турады. Егер де осы адетінізден кутылмасаныз сізде ешуакытта акша болмайды, байымайсыз. Унемшілдікті адетке айландырыныз. Акшаны бет алды шашпаныз. Байлыкка баратын жолды ансап турсаныз, ол жол базарга баргандай карапайым арі тузу. Ол негізінен мына екі созден турады – ынтаныз бен унемшілдігінізден. Уакытынызды бет алды ысырап кылып, акшанызды расуа кылып шаша берменіз. Осы уакытыныздын да, каражатыныздын да карымтасы  барынша кайтатындай етіп акшаныз бен уакытынызды жумыска жегініз, мумкіншілікті утымды пайдаланыныз.

Адам табигатында омір суруге керекті жанталастын тукымы салынган. Осы омір ушін жанталас – адамзаттын алга жылжып дамуынын басты себебі. Туганнан олгенге дейінгі аралык,  пенде ушін алма-кезек кайталанып жататын сынак аланы. Осы омір ушін куресте біз бага жетпес тажірибе жинактаймыз. Осы куресте, алдымызга койган максатымызга жеткізетін даналык, куш, куатка ие боламыз.

Омірде жолы болмаган пенделер оздерінін омірлерін «женілдін астымен, ауырдын устімен» откізгісі келеді. Олардын тусінбейтіні, омір осыларды езіп жіберетіні. Омірдін шыргаландарына каймыкпай каскайып карсы туру ушін мыкты мінез, айкын максат, нактылы жоспар болу керек.

Омірдін манін тусінгеннен кейін, біз осы максатка жетелейтін курестін шартын кабылдаймыз. Натижесінде ерінбей енбек етіп, корсекызарлыктан, бет алды тапкан табысынды онга-солга шашып, карызга кіре беруден кутылмай максатка жетуге болмайтынын тусінеміз.

Егер де баска біреулерге: жок-жітіктерге, жетім-жесірлерге ондірген онімінізді, камкорлыгынызды шын ниетінізбен, ыкыласынызбен усынсаныз, сіздін табыска жетудегі мумкіншілігініз арта туседі. Адамдармен араласып карым-катынас жасагандагы ниетініз коп жагдайларды аныктайды. Баскаларга шын ниетінмен жардем берсеніз, онда озініздін табыска жетуінізді жылдамдата тусесіз. Жамандыктын да, жаксылыктын да карымтасы букіл алемдік аділеттілік занына сайкес адамнан емес – Алладан кайтатынын сананызга сініріп, миынызга кашап жазып алыныз!

 – Откен кателіктер мен кемшіліктерді калай кабылдау керек?
 – Ешнарсе істемейтіндер гана кателеспейді, натижесінде бір кадам да алга жылжымай озінен озып кеткендерге кызганышпен карайды, озгандар – тауекелге баргандар. Откен кемшіліктер мен кателіктерді тажірибе жинаудын мумкіншілігі деп кабылдау керек. Сіздін кушті не алсіз болуыныз – озініздін іштей дайындыгынызга, коніл куйінізге, елестеткен ой орісінізге байланысты.

 –  Табыстын негізгі себебі неде?
 – Омірге калай карайсын, омір саган солай карайды. «Не ексен, соны орасын». Біздін іс-арекетіміз, ой орісіміздін натижесі, ал біздін іс-арекетіміз баска адамдардын сезіміне, коніл куйіне, іс-арекетіне асер етеді. Калыпка тусу дегеніміз, белгілі жуйеде ойлауга адеттену. Буны уйренуге, жинактап жуйеге тусіруге болады. Будан шыгатын кортынды: біз озіміздін коніл куйіміз бен ойлау жуйемізді бакылауга алып, корскызарлыгымыздан арылып оз омірімізді озіміз баскара аламыз!
 
/Жоспарынын, максатынын, багыт-багдарламасынын  жоктыгы/

Молшылык пен байлыкка жетпеудін бесінші себебі: уакытша болса да болашакты болжаудын жоспарынын, максатынын, багыт-багдарламасынын  жоктыгы.

 «Болжай білу жарым ырыс, достасу акылдылыктын жарымы, бала-шаганнын аз болуы женілтектіктін белгісі».

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Табыска шыгатын акылы мен кабілеті бар адамдар елімізде толып жатыр.   Бірак оларда алдыга карай итермелейтін болашакка уакытша болса да арналган жоспарлары жок. Біреудін табыска колы жетіп ал енді біреудін тыгырыктан шыга алмауынын себебі неде? Осы сурактын жауабын адамзат баласы жаралганнан бері іздеуде. Бул сурактын жауабы адамнын мінез кулкынын жаксы жане келенсіз жактарынын астарында шыгар. Озіннін тулганды толыктай білу – озін туралы барлык білгенінінін жиынтыгы. Бул барімізде де бар касиет. Бул – адамдар калай журеді, сойлейді, ойлайды, іс-арекет кылады, тіпті десеніз омірге деген козкарасын да аныктайды. Сіз коргенініздін баріне бірдей сене бермейсіз, керісінше, неге сенесіз соны гана коресіз. Бірдемеге сенген кезде гана барып, оны коресіз.

Уш турлі кісінін тілегі кабыл болмайды.
«1. Суйык журісті айелі бола тура оны талак етпеген кісінін.
2. Біреуге акысы бола турып оган кулык жасаган кісінін.
3. Оз малын акылсызга берген кісінін, себебі Алла тагала «малды акылсыздарга бермендер» деген». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Сіз озініздін елестетуініз, сенуініз, кабылдауыныз бойынша гана алемдік акикатты озгертіп барып, озініздін бейне такта-экранынызга тусіресіз. Егер озініз жаксы, кабілетінізге сенімініз мол болса – бул сіздін алемге деген козкарасыныз. Бул озініздін болашагыныз бен мумкіншілігініздін, сондай-ак, кедергілер мен келенсіздіктерді багалай білуініздін адісі. Сіз айтасыз: «Жарайді, бул да аукымды жоспарымнын бір болігі», – деп. Осылайша озінізді кедергілерден азат етесіз. Сізді устап туру мумкін емес.

Психологиядан білетініміз, осыган умтылу ушін, адам озінін санасынын терен тунгиыгында (Газиз жанында) «кіршіксіз Меніне» багдарланып койылган. Оздерінін «кіршіксіз Менін» нак білетін адамдар жетістікке тез жетеді. Ен жаманы «келенсіз Мен». Окінішке орай, кейбір адамдар еліктейтін тулгалар – кылмыскерлер, арам, іш мерез, суркия, жагымпаз, екіжузді, сайкал, имансыз, паракорлар, кара ниетті адамдар. Кейбір «келенсіз Мені» жетегінде журген пенде: «Мен де осылар сиякты болсам екен», – деп осыган умтылады.

Біреуге еліктеу – сіздін омірінізге катты асер етеді. Бір гылыми зерттеу институтынан мынандай кызык, ерекше жагдайды аныктаудын реті келді. Казіргі атакты болган адамдар, бала кездерінде табыска жетіп, данкка боленген адамдардын омірбаяндарын окып зерттеген екен. Натижесінде, оздері сезбесе де, оларга жас кездерінде шабыттандырган тулгалар сиякты болуларына автоматты турде Газиз жан денгейінде багдармала жасап, жазылып койылган.

Еліктейтін аса манызды тулгалар – озінінін ата-анан. Егер ата-анан: енбеккор, адал, кайырымды,  жаксы адамдар болса, олар сіз ушін кіршіксіз болып, солар сиякты болуга талпынасын.

IV БОЛІМ. /БАЙЛЫККА ЖЕТУДІН БЕС ЖОЛЫ/

«Егер де мал керек болса, колонер уйренбек керек. Мал жутайды, онер жутамайды. Алдау коспай адал енбегін саткан колонерлі – казактын аулиесі сол». Абай, отыз ушінші соз

/Касіпкерлікпен шугылдану/

«Алла тагала жаксылык етпекші болган кісісіне баска біреулерді муктаж етіп кояды». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Байлыкка жетудін бірінші жолы касіпкерлікпен шугылдану. Бул барлык бизнестін жане баскарудын туткасы. Бунын диканшылыктан бастап, онім ондіру, жылжымайтын мулік, компьютер т.б. сату, жук тасу, калыпты жане калыпсыз жуйелі бизнес сиякты неше-алуан турі бар.

Озіміздін елде сонгы жылдары пайда болган миллионерлердін барі де оздерінін жеке касіптерінін аркасында байыды. Байлыктын бастауынын барлыгы да бір онім туралы идеядан немесе кызмет корсетудін белгілі бір турінен басталады.

Сатті касіпкерлік дегеніміз  бірнеше ондірісті: жер, енбек, каржы, шикізатты біріктіріп, осыны баскаруды іс жузіне асырып, онім ондіргенде немесе кызмет еткенде сатып алушы осылардын жалпы кунынан артык бага беріп, ондірген онімінді немесе корсеткен кызметінді сатып алуы. Онім ондіруге, тасымалдауга т.б. кеткен шыгындардын сыртындагы табысты  кіріс немесе косымша кун дейді.

Таза кіріс – шыгыннан тыс куйылып жаткан табыс, байлык. Егерде сіз кіріс кіргізудін жолын ойлап тапсаныз, касіпкерлігініз гулдене береді. Кандай болмасын кіріс акелетін істі дурыс баскарып, сауатты жургізсеніз –  акшага тауелсіз болып, байып молшылыкка кенеле бересіз.

– Акылы мен кабілеті бар адамдар баршылык, бірак олардын табыска жете алмауларынын себебі неде? Букіл адамзатты баскарып билейтін адамдардын саны канша?

– Шынга шыгатын акылы мен кабілеті бар адамдар елімізде толып жатыр.   Бірак оларда алдыга карай итермелейтін сенім куші жок. Сіз озіне толык сенімді, ойлау жуйесін тубегейлі озгерткен адамды женуініз мумкін емес. Ол адам озінін алдына койган максатына, сатсіздікке ушырап жатканына карамай, кайта-кайта умтыла береді де, тубінде кайтсе де женіске жетеді. 5% пайыз гана адамдар адамзатты баскарып билейді, осы адамдарды жетелеуші олардын – оздеріне деген сенім куші, ойлау жуйесінін ерекшелігі жане мукалмас жігері.

«Егер саган сурамай-ак Алла тагаланын амірімен бір мал келсе оны алып, оз дуниене косып кой». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)
 
– Kасіпкер адам унемі жанталасып журуі  кажет шарт па?
– Касіпкерлікте  асыгыстык кажет емес. Біз келісім-шарт колма-кол жасалса екен дейміз. Бізге істі бастауда сабырлылык, жобаны тынгылыкты тексеруге уакытымыз жетіспейді. Халкымыздын «сабыр тубі сары алтын» деген даналык созін естен шыгарып аламыз. Сабырлылык та ерлікті кажет етеді. Негурлым алдына койган максатынызды іске асыруга деген кулшынысыныз кушті болса, согурлым кездесетін кедергілерді жену ушін сабырлы болганыныз абзал. Молшылык пен байлыкты ансасаныз онын жолы карапайым да тузу. Ол ушін ерінбей енбек етіп, уакытынызды бет алды расуа кылманыз. Кім болатынынызды коз алдынызга елестете берініз. Осы елесті буге-шугесіне дейін, осы арманын мен максатынды іс жузіне асканша зерттеніз.


«Акшадан акша туындайтынын» умытпаныз. Акша дегеніміз – куш. Осы кушті ныгайта беру ушін уш нарсе істеуініз кажет: туракты турде акшаннын бір болігін сактап кор жинаныз жане кандай болмасын карыздан кутылыныз. Ай сайын тускен кірістін 10 пайызын болек жинаныз, бул кімнін болмасын баю жолынын бастауы.

Керекті адамдармен унемі карым-катынаста болыныз. Себебі таныстык пен байланыс талай есікті «теуіп ашуынызга» комектесіп, кедергі жасайтын керексіз бейнеттен куткарады. Байланыстын сапасы мен саны баска асерлермен салыстырганда аса манызды. Кажетті адаммен кажетті жерде, керекті уакытта танысуыныз омірінізді тубегейлі озгертіп жіберуі мумкін. Таныстарыныздын шенберін улгайта беру ушін тізім жасап, когамдык жумыстарга белсене араласыныз.

Тізім жасаныз: Біріншіден озінізге пайдасы тиеді-ау деген  озініз туратын жердегі беделді адамдардан бастап, улттык денгейге дейін ел колемінде атагы шыккан алдынгы катарлы 25 адамнын тізімін жасаныз. Осылардын аркайсымен жакын арадагы 12 айдын аралыгында кездесудін  жоспарын жасаныз. Осылармен кездесіп болганнан кейін тагы да осындай 25 адамнын тізімін жасаныз. Бул тізімге – жергілікті акімнен бастап, укімет депутаттары мен улкен касіпкерлерді кіргізініз. Озініз білуге тиісті адамдарды тугел тізініз, сонан кейін осы адамдармен кездесудін жоспарын жасаныз, осы жоспарды узакка созбай іс жузіне асырыныз.

 «Жаксылыкты рахымшыл умбетімнен талап ет, олармен дастархандас бол. Жаксылыкты залымдардан кутпе, сонда залымдар кездесетін лагынеттен кутыласын. Я, кудірет егелері! Алла тагала жаксылыкты жаратты, жаксылык істеуші кісілерді жаратты, ол кісілер жаксылыкты суйеді, тілегі жаксылык істеу. Ол кісілерге жаксылык істеушілерді кездестіреді. Шолдегеннін сусынын кандырып, сусаган жерге су жібергенде, су жердегі нарселерді калай тірілтсе, озі де сол сиякты жаксылыкка жетеді. Жаксылык жасаушылар акыретте жаксылыкка жетеді».
Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Ішкі мамыражайлык калпынызга жане сырткы жетістіктерінізге жетуге айналанмен карым-катынас жасаудын манызы зор. Мумкіншілік болган сатте адамдармен араласыныз. Ар турлі когамдык жумыстарга белсене араласыныз. Ата-аналар жиналысынан бастап барлык когамдык, саяси-алеуметтік жиналыстарга белсене катысыныз. Мундай жол сіздін дареженіздін кандай жагынан болмасын курт осуін арттырады. Сізді ел-журт тани бастайды, копшілікке танымал бола бастайсыз. Абыройыныз артып, атагыныз шыгады.

/Акшасы мол кызмет/

Келесі баюдын екінші жолы – акшаны мол толейтін гулденген компаниянын кызметкері болу. Казіргі еліміздегі миллионерлердін он пайыз молшері осындай жолмен байыгандар.

«Арамнан сактан. Сонда максатына жетесін. Алла тагаланын бергеніне шукіршілік ет, сонда сенен бай кісі болмайды, коршіне жаксылык жаса, иманды боласын. Озіне тілеген жаксылыкты баскага да тіле, бул мусылмандыктын белгісі. Адалдыкка ман бермей оны жогалтып койма. Унаткан кісіне жылы кара мусылмандык болар, коп кулме, коп кулкі орынсыз нарсе». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Осы адамдар аянбай енбек етіп кызмет бабымен жогарлай берді. Енбегіне карай мол енбек акы, си акылармен марапатталып, компаниянын таза кірісінін немесе акциясынын белгілі бір пайызына ие болгандар. Унемі дамитын аумакты компанияларда байлыктын таусылмас кайнар булагы – кірістен кіретін мол акшадан кызметкерлерге де мол несібе буйырып турады.

Озімізді біреулердін силаганын, суйіспеншілікпен караганын калаймыз. Коршаган адамдармен жаксы карым катынаста болуын калаймыз. Булай болмаса омірде табыска жетуіміз курделеніп, киындап кететінін де білеміз.

Біріншіден, омір курделі. Осылай болган да, алі де бола береді. Баскаша сізге де, маган да, баскаларга да болмайды. Омірді калай кабылдасаныз солай болады. Осыны тусінсеніз омір карапайым болып аділетсіздіктен, тунілуден запа шекпейтін боласыз.

Екіншіден, калай болгыныз, кім болгыныз келетіні озінізге гана байланысты. Сіз кай жерді тандадыныз сол жерде турсыз. Сіз аркашанда оз іс-арекетінізді, карекетсіздігінізді тандауга еріктісіз.  Сіздін бугінгі омірініз – озініз кабылдаган жаксы немесе жаман шешімдерініздін жиынтыгы.  Егер де болашагынызды озгерткініз келсе дурыс шешім кабылданыз.

Ушіншіден, сіз кім болгыныз келетініне, кандай жетістікке жеткініз келетініне уйрене аласыз. Осынын барі оз ішінізде жатыр, буган шектеу жок. Алдыга жылжу ушін кайта уйренуініз немесе бурынгы келенсіз адеттерінізді тастау керек. Казіргі білімінізбен алдыгы жылжымайсыз. Сіздін болашагыныз осы саттен бастап не уйренесіз, неге жаттыгасыз соган байланысты.

Ойдын артынан ой, істін артынан іс істеп озініздін омірінізді мауелі бакка айландыруынызга болады. Озініздін талпынуыныз аркылы бурын сезбеген кереметті сезесіз. Оз тагдырынызды оз бакылауынызга алуды уйренесіз. Бурынгы армандап журген ойынызды калай іс жузіне асыруды уйренесіз. Тек кана кутіп отыра берменіз, осы саттен бастап іске кірісініз. Озінізді озініз жогары котере берініз!

Оз омір суруінізді дурыс тагам мазірімен, дурыс дене жаттыгуларымен, агзанызды ауык-ауык тазалап турумен, дурыс демалумен уштастыра білудін манызы оте зор.

Омірдін казынасы, гажайыптын кереметі оз колынызда. Бул акылдын, озінді кім болгын келсе, сол кылатын кабілеті. Пейіш оз ішінізде. Осы жумакты тауып рахаттаныныз. Сіз пейішті жерден де табасыз. Егер де коп куш, куат, узак омір іздесеніз, онда табигаттын зандылыгымен журсеніз осынын баріне кол жеткізесіз.

Омірде нактылы жоспарыныз болсын. Болашакка сеніммен караныз. Сіз козкарасынызды, жоспарынызды озгертуініз мумкін, бірак болсын. Сіздін шабытты жоспарыныз алдыга кулшынып, омірге ілесе біліуі керек.  Осы кезде жетілген акылыныз куатты болып, тан ойыныздын сонынан ілесетін болады. Сіз не ойлайсыз, солсыз. Бул озініздін акылыныз, куатыныз аркылы іске асады. Жумыс жасауы ушін корек берініз. Ми тук істемесе, былжырап кетеді. Танге де, акылга да унемі іс-арекет кажет. Егер муны істемесек, онда барымызды жогалтамыз. Дене мен ойдын токырауы аздырады. Акылдын ішіндегі келенсіз ойларды куып, каркынды іс-арекет берініз. Ішкі бакыт пен куш жинауды іздеудін жолында токтап калманыз.

 – Aлдыга жылжытпайтын, жетістікке жетуімізге богет жасайтын кате пайымдауды калай тусінеміз?

 – Сізге когамнын тигізетін ар турлі асерін ескерсек, онда неліктен сіздін табиги кабілетініздін, ішкі мумкіншілігініздін жабылуы белгілі болады. Сондыктан да іс-арекет жоспарын курмас бурын, ен бастысы болашакта кездесетін богеттерді жане оны жою жолдарын аныктап алуын кажет. Буган: аямшактык, «шык бермес Шыгайбай» сиякты сарандык, каттылык, козтоймастык, корсекызарлык, мейрімсіздік, жауыздык, каныпезерлік, коре алмаушылык, коркыныш, мазасыздык, уайым, беті кайту, босандык, ынжыктык, жігерсіздік, бопаулык, суайттык, уадеде турмаушылык, оз-озіне разы болу жане бурынгы кемшіліктерін мен кателіктерін жатады.

Томендегі шарттарды есінізге сактап алыныз:
Казіргі омір суріп жаткан пенделердін ен бастысы – озінсін. Озіннін шексіз мумкіншілігіне сен, бул сенін улы жетістіктеріне бастаган бірінші кадамын.

1. Саган кандай кабілет дарыса да, ен алдымен озіне унайтын шешім кабылда да, осыны іс жузіне асыр.

2. Жумыстын озін айналысканы натижесін береді, оны ары дамытпасан туралайды, кері кетеді. Озіннін туа біткен кабілетінді корсете, жетілдіре, пайдалана біл.


3. Озіндегі бар кілтпен керекті есікті аша білсен, кім болмасын омірде табыска жетеді.

4. Надандык когертпейді, білімнін зияны жок. Тауекелге бар, сонда озіннін ойлау кабілетіннін денгейін молшерлейсін.

/Касіпкой маман болыныз/

Баюдын ушінші жолы: оз бетінше миллионер болгандардын ішіне касіпкой мамандык иелері кіреді – дарігерлер, инженерлер, саулетшілер, тіс дарігерлері, зан кызметкерлері.

« Алла тагала буйырган несібенізді беруші касібінізді тастаманыз».

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Касіпкерлігініз артып, сананыздын денгейі жогарлаган сайын акылыныздын да кабілетін толыктай пайдаланатын боласыз. Бул сіздін келенсіз сезімдерінізді туншыктырып, істеген істін жауапкершілігін толыктай озінізге жуктейді. Осы шарт сізді балалык  дауренінізден басталган шыргаландарыныздан бастап, казіргі келенсіздіктерінізге дейін толыктай азат етеді. Бул сіздін мінезінізді жайлы етіп калыптастырып, копшіліктін сізге  еліктеп, айналаныздагы араласып журген кісілердін сізді даріптеп, сізбен сойлескенін мактаныш тутуына акеледі.

Бугінгі куні кім екенініз, озініздін ойлау кабілетініздін денгейі. Сіздін сырткы келбетініз – бул сіздін ішкі бейненіздін пандік корінісі. Айналаныздагы – денсаулыгыныз, карым-катынасыныз, шыккан биігініз, жануяныз, омірдегі жетістігініз сіздін акылыныздын жумысынын жемісі. Озінізбен болатын озгерістердін барі ойлау адісінізбен аныкталады. Озініздін ойлау жуйенізге озгерістер кіргізе отырып омірінізді де озгертесіз. Кандай асерлер осылай ойлануга, сананыздын жогарлауына, мамандыгынызды жетілдіруге алып келді?

Кейбір адамдардын ерекше болып омірге келуі мумкін, бірак бул оте сирек кездесетін жайт. Пенделердін басым копшілігі азгана талант жане болар-болмас кабілетпен осы дуниенін есігін ашады.  Табыска жеткен адамдар, негізінен оздерінін азгана таланты мен болар-болмас кабілетін оте жогаргы денгейге жеткізіп кана барып максаттарына жеткендер.Сіздін мумкіншілігініз оз ішінізде бугып жатыр, біракта осынын козін ашып жетілдіру кажет. Тек сонда гана озініздін неге кабілетті екенінізді толыктай корсете аласыз.

Озініздін жеке кабілетінізді аныктайтын тендеу: ( ТБК туа біткен кабілет + ЖБК журе біткен кабілет) х К кулшынысыныз = ЖН жеке натиженіз. Бул тендеуде туа біткен кабілетінізге, журе біткен кабілетініз (білімініз, тажірибеніз, журе-келе жинактаган омірлік даналыгыныз бен талантыныз) косылып осы екеуінін косындысы кулшынысынызга кобейтілгенде, жеке натиженіз шыгады.

Бул жерде  К – кулшынысыныз белгісіз. Сіздін ар іске деген кулшынысыныздын денгейі артурлі, тіпті шексіздікке дейін болуы мумкін. Кулшынысыныз озініздін еркініздін бакылауында болады. Сіздін максатынызга кулшынысыныз жеткізеді де  тагдырыныз осыган байланысты болады. Сіз оз мамандыгынызды негурлым терен игерем деп кулшынсаныз, касіпкейлік денгейініз де согурлым оте жогары болып, табысыныз мол болады да, байыган миллионерлер сапынан бірак шыгатын боласыз.

Коптеген адамдар оздерінде кандай куш-куат бар екенін сезбейді. Сондыктан оздерінін санасынын егесі болуга талпынбайды. Олардын санасын коркыныш, жігерсіздік, уайым, шешімсіздік т.б. толып жаткан келенсіздіктер жаулап алган.

Мен ушін табыска жету – алдына койган максатка карай уздіксіз жылжи беру. Табыс – алеуметтік, рухани, психологиялык, молшылык, ореннін дамуларын уздіксіз арттыра отырып жалпы когамнын дамуына озіндік улесінді косу.
Табыс – сонгы аялдама емес, каркынды турдегі козгалыс. Біз табыс ушін туганбыз.

1. Егер біз ойымызды багындыра алсак, онда оз тагдырымыздын багытын, беталысын озіміз калаган жакка багыттай адамыз. Бір созбен айтканда болашакта кандай алемде омір суретінімізді, озіміздін турмыс жагдайымызды озгертуімізге асер ете аламыз, калауымызша жасай аламыз.

2. Біз оміріміздін 4/3 болігін баскаларга уксауга тырысып жогалтамыз.


3. Булынгыр болашактагы белгісіздіктін алдындагы коркыныш – адамдардын белгілі шешім кабылдауын кешіктіріп богет жасайды.

4. Омірде жетістікке, табыска жету адамнын тыныс алуы сиякты туа біткен касиет.


5. Табыс, жетістік, молшылык, байлык дегеніміз – озін алдына койган максаттарыннын туракты турде орындалуы жане осы осы багытта токтап калмай унемі алдыга карай жылжи беруін.

/Саудамен шугылданыныз/

Баюдын тортінші жолы: Оз бетінше байып миллионер болгандардын ішіне саудамен шугылдангандар жане осы салада кызмет істеп жургендер кіреді. Булардын басым копшілігі арнаулы оку орындарын бітірмегендер, біракта олар алып- сатуды жете менгеріп алгандар.

«Ырыстын кун кору улесінін оннан тогыз болімі сауда да, ал онннан бір болігі шаруада». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Байлык дегеніміз акшаннын бар болып, сырттан куйылып келіп жатуы. Сіз коп молшерде акша табуыныз мумкін. Егерде осы акшаныз озінізге жумыс жасаган кезде гана байыйсыз. Баю ушін алдымен акша табуыныз керек, сонан кейін осы акшаны озінізге кіріс акелетіндей етіп жумыска жегуініз кажет. Баюдын купиясы карапайым.  Онын аты кундылыгын жогарлату. Табыска жеткен адамдар адамнын немесе касіпкерлігінін (бизнесінін) кундылыгынын багасын арттыра алады. Баганын кундылыгын бір жерден арзанга сатып алып, екінші жерде кымбатка сатуга болады. Букіл сауда бизнесі осы негізде жумыс істейді.

Кандай болмасын каржы табысы: тутынушынын суранысын білуден, керегін тауып беруден турады. Оз бетінше байыган адамдардын молшылыкка жету жолдары да артурлі. Кейбіреуі егін осіріп, курылыс салып, уйдін ішін безендіріп, енді біреуі асхана, мейрамхана ашып, баска біреуі жук тасып дегендей адамдар казір неше турлі акша табудын жолдарын тауып алган. Осынын барі олардын оз жумыстары мен сататын заттарын баскалармен салыстырганда жаксы білуінде, осыдан кіріс алуында.

 /Калган жолмен байыгандар/

«Копшіліктін назарын аударатын абыройга еге болу – жаксылык емес. Дегенмен ол адамды Алла тагала такаппарлыктан сактаса зияны жок». 

Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Баюдын бесінші жолы: Миллионерлердін калган бір пайызына шоу-бизнесте кызмет жасайтындар, кумар ойыншылары, онер адамдары, онертапкыштар, утыста жолы болгандар, т.б. суйык-суганак жолдармен байыгандар кіреді. Окінішке карай осы топтагы адамдар копшіліктін жіті бакылауында, коз алдарында болады. Сондыктан да молшылыкка жетудін жолын білмейтін адамдардын  копшілігі баюдын, табыска жетудін жолы тек осы екен деп кана ойлайды.

«Біреу жаксы ниетпен карыз алса, карызга алган акшасын кайырлы (жаксылыкка) каражат жасаса, Алла тагала ол кісіден жардем аямайды».

 Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Копшілік адамдар менен сурайды, акша коп табуы ушін кай салада жумыс істеу керек деп. Бул сурактын жауабы унемі, кунделікті озгеріп турады. Себебі, сатып алушылардын турмыс жагдайлары жаксарып, сана денгейлері оскен сайын сураныстары да озгеріп отырады. Осыган байланысты, нарыктын булжымас занына орай – казір алгашкы байыгандардын агымга ілесе алмагандары озінен-озі жойылып, олардын орнына жана байлар он, жуз еселеп кунделікті каулап осіп пайда болып жатыр. 

V БОЛІМ . /АКШАНЫН ШИЫРШЫК АТКАН КУШІ/

«Каржы тауелсіздігіне кол жеткізу ушін, сіз озініздін кірісініздін белгілі молшерін корга айналдырыныз; корды касіпорынга; касіпорынды кіріске; кірісті инвестицияга, ал инвестицияны (куйган каржынызды) каржы тауелсіздігіне айландырыныз». Джим Рон

Сізге ен алдымен озінізге деген сенімділік кажет. Сіз дукенге барганда, баска жермен салыстырганда бір жарым есе арзан затты корсеніз, озінізде бар болса да, колма-кол сатып алгыныз келеді. Егер сатушы келіп затты тандауга комектескісі келсе, жай карап турмын деп айтыныз. Егер каласаныз сатып алатынынызды сезесіз. Акша сенімділікті уялатады. Бул жагдай асіресе айелдерден жаксы байкалады. Дукенде айелдерді сырттай бакыланызшы, амяинынын ішіндегі акша молшерінін кандай екенін бірден ангарасыз.

Конакта отырганда калтасы калын адам коп сойлейді. Бул озінен-озі болады. Сондыктан да, Сіз акшаны озінізбен бірге алып жургенде, онын шиыршык аткан кушін шыныктырасыз. Акша озінізбен болганда, тартібініз ныгая туседі.

Озіне сенбеу сатсіздіктен де жаман. Ен тауірі тук істемегеннен де, істеп коріп кателескен жаксы. Кателіктер бізге тажірибе, білім береді, ал сенімсіздік пен дудамал – коркыныш пен куман тугызады. Осы акикатты тусіну адамга куш беріп, озіне деген сенімділігін арттырады, табыска жол корсетіп, жетістікке жетелейді.

Егер Сіз коп не аз болмасын акшага байсалды арі сенімді турде карамасаныз – ешуакытта байымайсыз. Егер Сіз аз акшанын да молшерінен уріксеніз, онда акшаныз еш уакытта кобеймейді. Сондыктан да, акша табу шеберлігінізді шынданыз. Озініздін мумкіншілігініз бен мамандыгынызды акшадан жогары койыныз. Тек сонда гана Сіз табыскер арі тауелсіз адам бола аласыз.

Тауелсіз адам деп кімді айта аламыз? Озінін жубайына, балаларына, озіне, достарына берген уадесін орындайтын адам тауелсіз. Егер омірінді ертегіге айландырам деп уаде берсеніз – жасаныз. Егер озіннін талантынды дамытам деп уаде берсеніз – дамытыныз. Егер туган-туысынмен карым-катынасынды жаксартам десеніз – жаксартыныз. Егер балаларыма жогары білім берем деп уаде берсеніз – орынданыз. Бул деген нагыз еркіндік арі тауелсіздік. Біз осыган баріміз де лайыкпыз.

/Акша куюдын торт багыты/

«Барімізде де екі-ак тандау бар – жай гана куйбін тіршілік кешу немесе оз оміріміз бен тагдырымызды озіміз куру». Джим Рон

Кірістін коздерін кобейту:

2. Акция жане кор 3. Жылжымайтын мулік

1. Нактылы акша 4. Компаниянын болігі болу


Акша агашынын бутактары

Акша кірісінін турактылыгына кол жеткізу ушін акшаны торт багытка кую шарт, олардын аркайсысынын озіндік максаты арі мумкіншіліктері бар.

Бірінші багыт – Озініз банкіде сактап журген нактылы акшаныз. Оган тисуге, баска максат ушін есеп-шоттан алуга болмайды. Себебі, олар Сізді каржылай корганыспен камтамасыз етеді. Онымен коймай, жылдык, айлык осімнін аркасында бул акша унемі кобейіп, озінен-озі осіп жатады.

Екінші багыт – бул компаниялардын акциясы жане багалы кагаздар. Бунда турган киын ешнарсе жок, бастапкыда оте курделі, тусініксіз болып корінуі мумкін. Тек осы багытты окып барін талдап уйренініз, биржадан акция сатып алуга тырысыныз. Бастапкы кезде аз акшага алыныз. Кенет бул акция кунсызданып кетсе коркынышты ешнарсе жок, есесіне Сіз тажірибе жинактадыныз.

Уакыт  оте келе жагдайды дурыс багалап, уакытында сатып алуды, керекті кезде сатуды, сенімді акцияга каржы салып, акша байгесінде акша табуды уйренесіз. Осымен шугылданатындарда бір кызык ереже бар – олар елдін журектері дауаламай  корыккан кезде акцияларды сатып алып, елдін барлыгы багасы котеріледі-ау деп уміттенгенде, кайта сатып жібереді.

Ушінші багыт – жылжымайтын мулік. Олар аркашанда багалы, оны сату онай, арі унемі кіріс акеліп тура алады. Букіл алемде жылжымайтын мулік каржы салудын ен сенімді козі деп есептеледі.

Егер уй немесе патер сатып алуга шешім кабылдасаныз, тек кана табысты, жетістікке жеткен адамдардан гана алыныз. Тіпті сагат, аяк киім сатып алсаныз да – корінген жерден емес, саликалы дукендерден алыныз. Копшіліктін айтатыны: «Базардан арзанга сатып аламын». Біракта, баріне де толеу керек. Кымбат дукендерден сатып алганда, Сіз тек кана акша бересіз. Базардан алганда затты іздеймін деп табаныныздан таусылып, тілініз салактап, борша-боршаныз шыгып – уакыт жогалтасыз.

Акшаны жумыс істеп кайтарып алуга болады, ал уакытты кайтара алмайсын. Жумыс істеуге кеткен сагаттын санын кобейтпей, озіннін жумыс кунінді узартпау – табысты болудын негізгі шарты. Сондыктан, барлык оку жуйесі – уакытты багалауга, оны баскаруга жане утымды пайдалануга багытталган. Тагы да кайталаймын – ен абзалы 3-5 жыл тыным таппай тырбанып жаксы жумыс істе, калган уакытта жумыстан лаззат алатындай істеп, калыпты омір суруге дагдылан.

Жылжымайтын мулікті тек кана табысты адамдардан гана сатып алыныз. Неге деп сурарсыз? Уй иелерінін келенсіз жагдайлары – кара ниеттерін, тобелес, урыс-керіс, жаман коніл-куйлерін  уйдін кабыргалары бойына сініріп алады. Сондыктан, уйінізде урыс-жанжалга жол берменіз, бунын барі рухани жагдайынызга кері асер етеді. Озініздін іштарлыгыныздан, арзанга умтылмай – сал кымбаттау болса да, дуние-мулікті жетістікке жеткен адамдардан сатып алыныз. Отбасынын бакыты, шаттыкка боленіп уйлесімділікте болуы акшадан кымбат. Акшаны кайтарып алуга болады. Дуние-мулік оздерінін иелерінін шыргаландарын, кара ниеттерін, сатсіздіктерін бойларына кордалап жинап алады.

Сіз акшаны аяп корсекызырлыкпен дуниені арзанга сатып алганда, Сіздін омірініздін баска кырына жаман асер етеді. Алыпсатарлыкпен кайта сатып жіберемін деп алсаныз да, конілініздегідей болмайды. Тіпті саткан куннін озінде, акшанызда береке кашады. Ен дурысы жана патер сатып алыныз немесе жана уй тургызыныз. Себебі, осы шанырагынызга барлык жаксы ниетінізді, калауынызды, арманынызды, умітінізді багыштайсыз. Сіз онын кандай болатынын, калай туратынынызды, ар болмеге не орналастыратынынызды армандап уйініздін кабыргаларына жагымды куатты, жайлы жагдайды, ак ниетінізді сініресіз. Сондыктан, жана салынып жаткан курылыстан жана патер сатып алыныз немесе озініз калауынызга сайкес келетін жана уй тургызып алыныз.

Тортінші багыт – компаниянын бір болігі болып: патент, авторлык кукы, лицензия, камсыздандыру полисін сатып алыныз, келешегі бар онеркасіпті тікелей каржыландырып инвестиция куйыныз. Осынын келешегіне (проект) акшаныздын бір болігін берініз. Узак мерзімдік жане кордаланатын камсыздандыру полисінін бірнешеуін сатып алуынызга болады. Булар Сізге сенімділік тугызып, Сіздін болашагынызды камтамасыз етеді.

Осы каржы куюдын торт багытынын біреуіне гана акшанызды салуга болмайды, ойткені барлык жерде белгілі бір тауекел бар. Бул «Тауекел тас жарады немесе бас жарады». «Тауекел тубі жел кайык – отесін де кетесін».

/Сіздін койын кітапшанызга/

«Женілге умтылманыз; жаксы жакка умтылыныз. Шыргаландарды ескермеуге тырыспаныз; озініздін дайындыгыныздын денгейін котеруге тырысыныз. Киыншылыктардан кашкалактаманыз; кеменгерлікке умтылыныз».

Джим Рон

Байлыктын белгісі-символы акша унемі: уйыктаганда, жумыска барганда озінізбен бірге болуы керек. Кысылтаян-киыншылыкта, кудер узгенде, шаршаганда байлык белгісі акшанын туріне караныз. Ол сіздін куатынызды, кушінізді еселеп арттырады. Бул асерді, сезімді тусіндіру мумкін емес.

Коптеген адамдардын армандары бір баска, істеген істері тіптен баска. Олар уакыт оте келе бастапкы бастаган жеріне кайтып оралады. Егер казіргі істеп жаткан ісін молшылыкка, байлыкка апармаса, онда тандауды озін жасаганын. Жокшылык, кедейшілік – сенін тагдырын.

Акшаны баскаруды акшан болмай турып уйренуін керек, акша пайда болганда озіне женіл болады.

Махатма Ганди айткан: сенін алганын олмес кунін ушін керек,  бергенін омір суруіне комектеседі.

Адамдардын екі тобы болады.

1. Біреу колымен істеп, басымен акша санайды – айеліме канша, патерге канша, карызыма т.б. каншасы кетеді деп.

2. Енді біреу басымен акша тауып, колымен санайды.

Адамдардын жиі кедейшілікке ушырайтын  себебі, максаттары саликалы-салмакты болса да, оздері керагар, карама-карсы багытка карай журеді.

Егер озіне бай адам ретінде сезінуге рухсат берсен, саган байлык пен табыска толы баска омір келеді.

Егер Сіз коп не аз болмасын акшага байсалды арі сенімді турде карамасаныз – ешуакытта байымайсыз. Егер Сіз аз акшанын да молшерінен уріксеніз, онда акшаныз еш уакытта кобеймейді. Сондыктан да, акша табу шеберлігінізді шынданыз. Озініздін мумкіншілігініз бен мамандыгынызды акшадан жогары койыныз. Тек сонда гана Сіз табыскер арі тауелсіз адам бола аласыз.

VI БОЛІМ. АКШАНЫ КАЛАЙ БАСКАРУГА БОЛАДЫ?

«Акша оны жинаудын карапайым ережелерін білгендерді унатады».

Д. Клейсон

Алдымен акшаны баскаруды уйренініз. Енді Сіздін кірісініздін болінуін арнайы сызба бойынша жіктеп,  акша баскарудын адісін уйренейік.

Барлык тапкан табысыныздын он-он пайыздан келешекке жане демалуга салганнан кейінгі калган акшаныз – 100% айлык табысыныз болып есептеледі

Акшаныздын 10 % (пайызын) алдагы келешек болашагынызга куйыныз. Буган тисуге кукыныз жок. Бул сіздін аскак арманыныздын акшасы.


Акшанын тагы 10 % коніл котеруге, дем алуга, сергуге, конакка, театр, концертке баруга, силык, кайырымдылыкка куйыныз.


акшаныздын 55% компанияга салыныз
(озініздін аткарып журген жумысынызды жетілдіруге, одан арі дамытуга).

акшаныздын 45% озініздін есебінізге салыныз (коммуналдык толемдер, ішетін тамагыныз, киетін киімініз, балалардын окуына т.б.)

Акшаны баскаруды уйренгеннен кейін, Сізге акшанын озі келетін болады. Акша онымен калай жумыс істеуді білетіндерге гана келеді. Егер акшамен жумыс істеуді білмесеніз, ен дурысы тук те істемеу. Алдымен акшаны баскаруды уйреніп барып: акшаны кайда, калай жумсайтынынызды білініз, іске сонан сон гана барып кірісініз.

Сіздін айлык табысыныз – бул туракты жалакы емес, озініздін кабілетінізбен, акылынызбен, енбегінізбен тапкан акша. Бул Сіздін ісініздін жагдайына байланысты арлі-берлі аунакшып туруы мумкін. Сіз акшаны патер акыга, тамакка, емханага, окуга, балалар бакшасына, киім-кешекке жумсайсыз. Адеттегідей коніл котеру мен дем алуга жетпейді. Сіздін айлык табысыныздан не калды?! Дым да калган жок. Біз тап осылай істейміз, сатсіз жолы ашылмаган адамдар да осылайша істейді. Олардын айтатындары – егер коп тапсам бірдеме калуы мумкін еді. Мен сол кезде акшаны жинаймын.

Бір кезде гулама адамнан сурайды: «Барінін де бай болгысы келеді, барінін де мумкіншіліктері мен жагдайлары бірдей. Біракта, неліктен біреулері молшылыкка шомылады, басым копшілігі жутап журеді? Олардын айырмашылыктары неде?». Сол уакытта алгі гулама кісі: «Байлар озіміз айтатын «кажетті шыгын» дегенді біледі». Онын мензегені мынау еді.

Сіздін табысыныз туракты турде осіп келе жатыр деп санайык: откен айда 300 доллар алып осы акшага омір сурдініз, осы айда Сізде 500 доллар болса да, барін жумсап койдыныз. Келесі айда кірісініз 1000 долларга оседі, осыган орай Сіздін де суранысыныз кобейеді. Сіз тіпті 2000 доллар алсаныз да, шыгыныныз кіріске сайкес бола береді.

/Кіріс пен шыгыстын денгейінін сызбасы/

Кірістін денгейі
1000 $

1000 $
Шыгыннын денгейі
Кірістін денгейі
500 $
500 $
Шыгыннын денгейі

Кірістін денгейі
300 $
300 $
Шыгыннын денгейі

Cіз 300 долларга да жаман турган жоксыз гой. Неліктен булай болады? Себебі, Сіздін араныныз ашылып, жана сураныстар пайда бола береді. Ешуакытта да сураныстарга бейімделменіз, жинакталыныз. Индиянын бір гуламасы айтыпты: «Бул фани алемнін кумарлыгы теніздін ащы суына уксас: ішкен сайын шолдей тусесін». Сіз базардан коконіс, жеміс-жидек, киім, азык-тулік сатып алганда, осыны осірген немесе жасаган адамнын кірісін улгайттыныз. Себебі, кандай болмасын шыгын, біреуге кіріс болып кіреді.

Адамдар табысты  коп таба бастаса неге коп шыгын шыгарады? Олар келесі айда будан да коп табамын деп дамеленеді, аныгында осы акшаны калай табатыны жонінде алі ойланган емес. Табысынын денгейі, озінін денгейіне шамалас. Кіріс неге оспейді? Себебі, озінін денгейі коп табыс табуга сайкес емес. Олар алі акшаны баскару ілімін уйренбеген, макурым. Коп акша табудын жане оны сактаудын адістерін, жолдарын білмейді.

Жетістікке жеткен адамдарда мулдем баскаша. Олар алдымен жоспарлаган акшасын жинайды, сонан сон калганын жумсайды. Бірінші оздерін жарылкайды. (Озін жарылкау дегеніміз: кандай болмасын шыгыннын бетіне карамай, Озінін білімін котеріп, рухани денгейін жетілдіріп кемелденуі ушін арнайы ізденіп, унемі окып уйрену).

Казіргі уакытта кейбір аукатты, баймын деген адамдардын оздері ертенгі кундеріне сенімсіз. Олар кымбат коліктер мініп ресторандарга барып тамактанса да, кабактарынан кар жауып ашылмай, тунеріп журеді. Олар біледі: екі-уш ай жумыстары журмей туралап калса, карыздарын толей алмай борышка белшесінен бататындарын. Егер бул бір жылга созылса, бастарына кара тунек, акырзаман орнайды. Осындай жагдайлар маза бермей, конілдері аласапыран болып журеді. Себебі, олар оздеріне-оздері толемеген ягни алдымен оздерін жарылкамаган.

Есінізде болсын – алдымен озіне толе, калганын коре жатасын. Ойтпесен балана, жубайына сендерді жаксы коремін деп айта алмайсын. Олардын осыны сезінулері ушін, іс-арекет жасап, далелдеуін шарт.

Себебі, озіміз акша баскаруды тусініп алдык. Осынын аркасында Сіз – озінізге арі кожайын, арі кулсыз. Озініздін кірісініздін 10 пайызын келешекке сактаныз. Бул сіздін акшаныз емес, бул  сіздін арманыныздын акшасы, бул акшага тисуге кукыныз жок. Калган акшаныздан тагы да 10 пайыз коніл котеруге, сергуге, конак шакыруга, конакка баруга сактап койыныз, будан артык емес. Бул акша бір жерге бара калсаныз, біреуге силык алсаныз да кажет болады. Сізге белгілі бір жуйе кажет. Егер белгілі бір жуйе курап алсаныз, ол жуйе оз бетінше жумыс істей береді. Сол кезде Сізге акшанын озі келеді де, курган жуйеніздін бір болігіне айланады. Озініздін турмыс жагдайыныздын курт жаксарганына Озініз тан калатын боласыз.

Есебімізге оралайык. Енді калган акшаны 100 пайыз деп санап, осы акшанын 55 пайызын компаниянын есебіне, калган 45 пайызын озіміздін есеп-шотымызга саламыз. Кей кездерде кірісіміз 1,5 есеге артады да, кейіннен бастапкы калпына келеді. Неліктен? Сіз жауапкершілікті озінізге жуктеген жоксыз. Акша онымен не істеу керек екенін білетін адамдарга гана келеді. Ол ушін бул білімді игеріп кана коймай, осыны іс-жузіне асыруды да уйрену шарт.  Егер біздін ішкі торт куатымыз (тан, жан, сана, рух) озара уйлесімділікте болмаса, онда акша кандай акылды болсан да кашып кетеді. Сондыктан да, олар озара сайкестікте болулары керек.

Бірінші ережені есінізге сактап алыныз. Кіріс сіздін денгейініздін дамуын  осірмейді, керісінше денгейініздін рухани дамуы кірісінізді кобейтеді. Адам озінін болашагынын жауапкершілігін озіне жуктемесе – кіріс азаяды. Канша тырбандасан да, канша табыскер болсан да, кірісініз бен шыгысыныз тен болып турады. Акшаны баскара білу - осы шенберді бузуга комектеседі.

Осы адіс бойынша Сіз – жалдамалы жумышсысыз, молшерлі жалакыны озініздін кірісінізден Озініз тагайындайсыз. Осы саттен бастап шыгыныныз шектеулі, бурынгыдай бет алды шашпайтын боласыз. Бул дегенініз, егер Сіз келесі айда коп табыс таба бастасаныз, онда компаниянызга (озініздін жумысыныз) акшаны молырак саласыз. Ал озініздін 45 пайыз жеке есеп-шотынызга унемі акша салып отырыныз. Себебі, кундердін кунінде жумыссыз калуыныз мумкін. Сол кезде жеке есеп-шотыныздагы акшаныз оте кажет болады. (Жеке касіпкерлікпен шугылданатындарга).

Осынын барі не ушін істеледі? Шыгынды болдырмай алдын алу ушін. Кіріс осе берсін, шыгын тапжылмай бір денгейде турсын. Бугінгі кунге енбек акыны калай аныктауга болады? Бугінгі кунді, айды, жылды жазыныз. Казір былтыргы осы куннен бастап, бір жылда канша акша тапканыныздын есебін шыгарыныз. Осы сомадан тура 45 пайызды алып тастап, калганын 12 айга болініз. Бул корсеткіш сізді куанта ма? Жок? Сізге кайтсеніз де устанган ережені басшылыкка алуга тура келеді. Есептегендегі шыккан сан, Сіздін айлык табысыныз. Егер байыгыныз келсе, бул акша кандай аз болса да, будан бір тиын да артык жумсауга тиіс емессіз. Бул Сізге унай ма, унамай ма, онда біздін шаруамыз жок: егер шын ниетінізбен молшылыкка шомылып, даулетті адам болып, бакытты омір суремін десеніз – осыган конуініз шарт.

/Сіздін тандауыныз/

«Егер де сіз 40-50 жаска толганда каржы тауелсіздігене колыныз жетпесе, онда сатсіз елде турганынызды  жане сатсіз уакытта омір суріп жатканынызды білдірмейді. Бул дегенініз – сіздін іс-арекетініздін жоспарынын дурыс еместігінін корсеткіші». Джим Рон

Сізде енді алдынгы тараулардагы акпараттарга суйене отырып тандау жасауынызга толык мумкіншілігініз бар.

1) Озініздін омірінді озгертем деген шешім кабылдап, есеп курылымынын адісін колдана отырып акша жинауынызга болады.

2) Немесе ешкандай озгеріссіз барін баз-баягы калпында калдырыныз.

Осы екі жагдайда да Сізге айтеуір бір шешім кабылдау керек. Баска жол жок. Мумкін біреулерге алгашкы акшанын колемі ойындагыдай емес, тукке турмайтындай болып корінуі мумкін. Бірак, бул жеміс агаш осіп шыгатын заулім агаштын дані гой. Бір алмада канша дан барын аркім де санай алады, біракта осы дандерден канша алма пайда болатынын ешкім де айта алмайды гой. Сондыктан, есептегенде шыккан сан – алгашкы дан.

1. Сіздін осу денгейініз

№ 3 №4              №2

/Сіздін омір суруініздін денгейі/

Кунделікті аз-аздан акшаны жинай берсеніз, Сіз жаксы омір суре аласыз. Алгашкыда мардымсыз корінер. Ал жинамасаныз №2 сандагы денгейде  корсетілгендей озгермей омір суресіз. Жинай бастасаныз біртіндеп котеріліп №3 сандагы денгейге, біраз уакыттан сон №4 денгейге жетесіз. Бул жаксы корсеткіш.

Тіпті акшаны аздап жинаганнын озінде жагдайдынызды озгерте аласыз. Бодо Шеффер Сингапурда оку откізгенде, сабак біткеннен кейін біреу келіп: «Сіздін айтканыныз маган унайды, біракта менде жинайтын акша жок. Табысым олмес куніме азер жетеді», – деп калтасынан шылымын алып шегеді.

Бодо Шеффер оган карап турып: «Сіз шылым шегесіз бе?!». «Онсыз калай болады», – деп жауап кайтарады алгі адам. Сол кезде Бодо Шеффер онын 18 жасынан казіргі 60-ка келгендегі аралыкта темекіге кеткен акшасын жинап сактаганда не болатынын есептеп береді. Куніне орташа 2 доллардан есептегенде натижесі 43 мын доллар болады.  Бірак алгі адам: «Менін темекі тартканым артык», – дейді. Бодо Шеффер осы жиналатын акшанын  жылдык косылатын устеме пайызын корсетпегенін айтады. «Немене, буган устеме пайыз косылып, акша еселеніп арта ма?!», – дейді таныркаган темекіші.

Бода Шеффер тусіндіреді. Егер акшаны банкіге дурыс салса, жыл сайын устеме пайыз косылып кобейеді. Ен жогаргы устеме пайыз сонгы бес жылда косылушы еді. Сіз калай ойлайсыз, егер алгі адам жылдык 14%  осіммен салганда барлык акшасы канша болады? Усак-туйегімен торт жарым миллион доллар болар еді.

Егер Сіз  8% осіммен куніне 1 доллардан жинасаныз, молшермен 30 жылда 1,8 – 2 миллион доллар акшага ие боласыз. Адамдар адетте куніне бір доллардан артык акшаны шашады. Сондыктан аз гана салып жинаган акшаныздын озі жагдайынызды озгертеді. Бізге булай болу мумкін емес сиякты корінеді. Біз банкіге бірден 1000 $ салганды унатамыз. 100 немесе 500 доллар ушін банкіге барып кажеті не, осы акшаны уйде де сактай аламын гой.

Біракта, аз акшанын озі жагдайды озгертеді. Егер сенін коніліне кырык бес пайыз конбаса, онда будан да коп табыс табасын, кырык бес пайызын да оседі.  500 доллардын 45% пайызы коп акша емес, ал 5000 доллардын 45% пайызы комакты каржы. Егер осы кырык бес пайызыннан артык акша калса, келешекке салган каржынды 15%, сонан сон 20%, 25%, 30%, 40%, 50% дейін осіру керек. Біракта, демалуга салган 10% каржыга ешуакытта тиспеніз, акша есеп-шотта жатып осе берсін.

Мысал, 10 мын доллардын 10% бул – комакты каржы. Сіздін бугінгі тіршілігініз осы. Денсаулыгынызга жумсаныз, біракта жана мумкіншіліктерінізге шашпаныз. Аскак омір сурініз, себебі коп тапкан сайын: сіздін ортаныз озгеріп, баска адамдар пайда болады. Сізге баскаша киінуге, баскаша журіп-туруга, жаксы жерлерге баруынызга тура келеді. Арине, шыгыныныз да кобейеді, бірак осыган дайын болыныз.

Сондыктан, акшаныз кобейсе де 10% демалуга, коніл котеруге салган каржыныз жетеді. Біз бугін омір суреміз, жаксы омір сурініз, кей кездерде туган-туыстарынызга карайласыныз. Бірак та, 55% акшанызды унемі жумысынызга (компания) салуды естен шыгармай, туракты турде салып отырыныз. Аздп салганда канша болатынын озініз есептеп корініз.

/Егер карызын бар болса не істеу кажет?/

«Пейішке кірдім, онын есігінін устінде жазылган нарсені кордім: Онда садакага он сауап, карызга он сегіз сауап деп корсетіліпті. Сонда мен касымдагы серігімнен сурадым: Жебірейіл достарым, неген садакага он сауап, карызга он сегіз сауап берілген. Жебірейіл оз жауабында: «Садака байдын да кедейдін де колына тусе береді. Карыз беру болса тек муктаж адамнын гана колына туседі» деді». Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

Егер Сізде карыздар бар болса, онда баска тургыдан карап алдынгы сызбаны озгерту керек. Дурысы былай істеу кажет. Ай сайын 10% акшаны келешекке, 20% акшаны карызды кайтаруга жинаныз. Калган акшаны тап алдынгы адіспен екі есеп-шотка 45% жане 55% болеміз. Егер карызын болса, ойын-сауык не тенін? Байкадыныз ба, белшесінен карызга батып журген адамдардын оздері бір жерге барып демалуды жоспарлайды. Адамдарда ерекше адет бар. Карызга батып турса да, конілін котеріп сергігісі келеді. Мынандай ереже бар – еш уакытта карызы бар адамнан дуние-мулік жане бідеме сатып алманыз. Бул киелі кітаптардын барінде де жазылган.

Сіздін карыз жайлы басты устанатын багытыныз былай болуы керек. Егер туысыныздан карыз алсаныз, былайша пайымдайсыз: тезірек кутылсам жаксы болар еді. Осыдан кутылу ушін жанталасасыз. Айлык табыс ала салысымен бірден карызыныздан кутыласыз. Біракта, Сізге келесі айга дейін омір суру ушін баска біреуден карыз алуга мажбур боласыз гой. Кандай айырмашылык бар?! Сондыктан да, тек 20% кана карызга деп жинаныз. Егер олар наразылык білдірсе айтыныз: «Болшектеп алгын келмесе, карызынды толык жиганымша куте тур».

Кандай карызга болмасын белшеннен батып турсан да, тапкан табысыннын он пайызын келешегініе сал. Бул Озінізге корганыс арі сенімділік береді. Есінізде болсын, осы ережеден сал ауткысаныз болды, жагдай озгеріп сала береді.

Осы ережемен журіп адеттенсеніз, онда ойлау жуйеніз бен тартібініз озгереді. Мысалы, карызыныздан кутылган кезде, автоматты турде сананызга сінген ереже жумыс істей бастайды. Сіз келешегінізге 10% немесе 30% акша сала бастайсыз. Осы саттен бастап Сіздін жинак корыныз уш есе жылдамдыкпен осе бастайды. Кей кездерде карыздын да жаксы жагы бар. Оз уакытында осы тажірибе озінізге керек болып турган, Сіз осыдан дурыс кортынды шыгардыныз.

Сізге озініздін есеп курылымынызда жуйенін негізін куруыныз шарт. Сізде канша акша бары манызды емес, ен маныздысы – жуйе. Егер Сіз – менде азірше акша аз, біраз кобейсін, сол кезде барін жуйе бойынша жасаймын деп Озінізге сенбейсіз. Оз болашагына сенбейтін, омірде жолы болмай, жолдары жабылып калган адам гана осылай айтады. Оз болашагынызга сенбесеніз – омір сурудін кажеті не?

Егер турмысымды тузей алмаймын десеніз, онда Сізге окып кажеті не? Егер озініздін елінізге, президентінізге, айелінізге (куйеуінізге) сенбесеніз, олармен бакытты бола алмаймын десеніз, онда бул не омір  – озінді-озін неге алдайсын? Егер ертен байимын деп уміттенбесеніз, онда акшаны не ушін жинап журсіз?

Коптеген адамдар айтады: біз акшаны киналып-кысылатын кунге сактап журміз. Бізді уйреткенде – акшаны кысылган сатте гана колдан, сол ушін жина деп уйретті. Біздін санамызга: акша кысылган сатте комектеседі деген тусінік сініп калган. Бул олай емес. Біз болашакка сенуіміз керек. Сондыктан, акшаны жинай отыра, озіміз армандаган, ойлаган омір суру салтымызды курамыз.

Ерте ме, кеш пе кім болмасын осыган кіріседі, осыны істейді. Мысалы, куста екі канат бар, адам да сол сиякты екі канатпен ушуы шарт: біреуі – рухани, біреуі – байлык. Екеуі тен болган жагдайда Сіз самгап ушасыз, себебі Сіз еркіндікте, кеністікте калкып ушып жургенінізді сезесіз немесе омір Сізді тукыртып, коркытып ушпак тугіл, жоргалауга зар кылады.

/Сіздін койын кітапшанызга/

«Озінізге емес – баскалардын оз омірлерін кыска откізуіне жетекшілік кукын берініз. Озінізге емес – баскалардын усак-туйекке бола дауласуына кукык берініз. Озінізге емес – баскалардын жоктан озгені уайымдауына кукык берініз. Озінізге емес – баскалардын оздерінін болашактарын біреудін колына беру кукыгын берініз». Джим Рон

Акшаны баскаруды уйренгеннен кейін, Сізге акшанын озі келетін болады. Акша онымен калай жумыс істеуді білетіндерге гана келеді.

Ешуакытта да сураныстарга бейімделменіз, жинакталыныз. Индиянын бір гуламасы айтыпты: «Бул алемнін кумарлыгы теніздін ащы суына уксас: ішкен сайын шолдей тусесін».

Жетістікке жеткен адамдар жоспарлаган акшасын алдымен жинайды, сонан сон калганын жумасайды. Бірінші оздерін жарылкайды.

Кіріс сіздін денгейініздін дамуын  осірмейді, керісінше денгейініздін рухани дамуы кірісінізді кобейтеді.

Егер Сіз  8% осіммен куніне 1 доллардан жинасаныз, молшермен 30 жылда 1,8 – 2 миллион доллар акшага ие боласыз. Сондыктан аз гана салып жинаган акшаныздын озі жагдайынызды озгертеді.

Кандай карызга болмасын белшеннен батып турсан да, тапкан табысыннын он пайызын келешегініе сал. Бул Озінізге корганыс арі сенімділік береді.

Акшаны жинай отыра, озіміз армандаган, ойлаган омір суру салтымызды курамыз.

Сізге озініздін есеп курылымынызда жуйенін негізін куруыныз шарт. Сізде канша акша бары манызды емес, ен маныздысы – жуйе. Уакыт оте келе санамыз тартіпке уйреніп, жуйе оз бетінше жумыс істей бастайды.

VII БОЛІМ. АКШАНЫ КАЛАЙ КУЮГА (ИНВЕСТИЦИЯ) БОЛАДЫ?

«Тындасаныз – Сіз коп узамай умытасыз, корсеніз Сіздін есінізде калады, істесеніз – Сіз тусінетін боласыз». Конфуций

1. Каржы корганысы
2. Каржы кауіпсіздігі
3. Каржы тауелсіздігі

Сіздердін копшілігінізді кызыктыратын, акшаны кайда жане калай куйсам екен деген сурак. Сіз акшаны баскаруды уйренгеннен кейін, акшанын озі Сізге коп молшерде келе бастайды. Тап осы сатте каржыны кую туралы білімініз кажет болады. Себебі, адамдардын басым болігі артык акшаларын кайда саларын, куярын, онын нактылы мумкіншіліктерін білмей дал урады да, максатсыз бет алды усак-туйекке шашады. Кейін барып ойланады, акшаны белгілі максатка жумсап кіріс алуга болушы еді. Бірак кеш, ойткені бар акшасын жумсап койды.

Келініз, алтын жумыртка табатын тауык туралы мысалды есімізге тусірейік. Бір шаруанын тауыгы алтын жумыртка таба бастайды. Козіне сенбей, колына устап кореді. Шыныменен алтын екен. Ол зергерге барып корсетеді, зергер сатып алады. Екінші куні де тауыгы алтын жумыртка табады. Кундердін-кунінде шаруанын шыдамы таусылып, алтын жумыртка калай пайда болатынын коргісі келіп, тауыган бауыздап ішін жарып караса, тагы бір алтын жумыртка бар екен.

Сіз ушін алтын жумыртка – салган акшаныздын осімі. Бізге алтын жумыртка табатын тауыкты озіміз жасауымыз керек. Сізде аздап акша корлана бастаганда, алтын жумыртка табатын тауыкты осіруге мумкіншілік туады да, жана киім-кешек, темір тулпар, кажетсіз заттар т.б. сатып аламыз. Демалатын жер 7уйіміздін іргесіне тиіп турса да, шетелдерге баргымыз келеді. ашасынан жел есетін темір тулпар, енселі уй, кобірек алтын сылдырмактарга ие болсак – бізде бай адамнын катарына косылушы едік деген пікір калыптаскан. Жок! Бул олай емес. Кымбат коліктер мініп, асыл киімдер киіп, алтын сылдырмактар тагып журген коптеген адамдардын, банкідегі есеп-шоттарында сокыр тиындары жок. Себебі, акшасын бет алды шаша берген. «Айдаганы бес ешкі, ыскырыгы жер жарады» – нын кебі.

Коптеген адамдар жаксы табыс тауып, табысы такырланганша, уакытша байиды. Акшаны сактап, онан арман кобейткеннен де, акшаны табу аркашанда женіл. Сіз топас бір бай адамды кордініз бе?! Жок. Екінші курстын студенті унемі профессордан коп тусінемін деп ойлайды. Сержант озін майордан акылды санайды. Кейбір кезде далада турган сержанттан да, генералмен тез тіл табысасын. Унемі осылай, неліктен? Себебі, усак адам аркашанда озінін кісілігін баса корсеткісі келеді.

Сондыктан да, бізге алтын жумыртка табатын тауыкты жасау – кажеттілік. Есептеп корініз, айына шектен шыкпай калыпты омір суруініз ушін канша молшерде акша кажет.  Кірісініз куйылып жатса да, осы есептеген каржынын молшерінде омір сурініз.

Ен жаксы акша кую – бул озіне кую. Бул озіннін баланды окытканнан да артык. Кейбір ата-аналар неге баласынан туніліп кетеді? Себебі, оздері тоя тамак ішпей, жарытып киім кимей, баласы окып адам болсын деді.

Бала ержеткеннен кейін: «Сендер маган ерекше не жаксылык істедіндер?! Елдін барі балаларын окытып жатыр». Ата-анасынын жанкештілігін, мусапір калпын – баласы жай гана калып деп багалады. Бундай созден кейін ата-анасы кайтіп тунілмейді. Бул алемде озіне-озін каржы куйганга – білім алып, рухани дамуга еш нарсе жетпейді.  Алемде окінішке калдырмайтын басты екі нарсе бар – Кудайга кулшылык ету жане озінді силай білу.

Буны ешкім де тартып та, урлап та алмайды, аркашан озінмен бірге. Озім айына екі жуз долларга омір суретін адамдарды білемін. Озініздін айына омір суретін акшанызды есептеп корініз. Озініздін каржы жоспарынызды (алтын жумыртка табатын тауык) жасап байканыз. Сіздін бурынгы жасаган барлык жоспарларыныз талан-тараж болса, енді білетін боласыз, нагыз каржы жоспары мен шашу жоспарынын айырмашылыктарын.

1. /Каржы корганысы/

«Кедей адамдар жумсагандарынан калгандарын сактап кояды. Бай адамдар жинагандарынан калган акшаларын жумсайды. Ангіме сол белгілі бір акша молшерінде болып отыр, тек философиясы - козкарасы ар турлі». Джим Рон

Казакстанда орташа отбасы молшермен 300 долларга омір суреді. (Кандай санды алсаныз да еркініз). Осыны алтыга кобейтсек 1800 доллар болады. Алты саны айларды, ал 1800 доллар отбасынын жарты жылдык омір суруіне кажетті каржы. Бунын барі нені білдіреді? Егер осы акша бар болса озінізді сенімді, байсалды сезінесіз. Сіз біркалыпта болып, іштей урейленбейсіз. Сіз білесіз – жумыстан кыскарып, не ауырып калсаныз да, жануяныз жарты жыл кынк етпей омір суреді. Бугін калай, ертен солай болатынын. Осы аралыкта Сіздін отбасыныз каржылай коргалган.

Кейбіреулерде бул акша баягыдан бар. Егер сізде жок болса ше?! Онда ешкандай кыдыру, коніл котеру, бет ауызды бояйтын кымбат арлендергіш бояу, арак, сыра, шылым, такси дегендерді осы акшаны жинап алмай умытыныз. Тек ен кажетті тамакты гана алыныз.

Енді осы акшаны 12 айга кобейтсек 3600 доллар болады. Кімде осы акша бар – жаксы. Калгандарына алдынгы озінді шектеу ережелерін устану шарт. Себебі, жарты жылдык корыныз жеткіліксіз, одан да озінді камсыздандырып бір жылга кор жинап ал. Осы аралыкта озінді колга алып, баска жумыс тауып озгеруіне абдан болады. Бул дегеніміз – каржы корганысы.

Автоколік пен мулкінізді сактандыруды алайык. Есеп-статистиканын дерегі бойынша сактандырылган колікпен ештене болмайды. Апат – сактандырылмаган коліктін токсан пайызымен болады. Неге екенін білесіз бе? Себебі, Сіз сактандырылган мезеттен бастап, ішкі жан-дуниенін сенімділігін аласыз. Ал, дуние-мулкінізді сактандырганда, болашактагы коркыныштан кутылып, урейге бой алдырмайсыз.

Мысалы, біреу акшанын кунсыздануы жайлы сыбыс естіп, акша кунсызданады, барлык дуние кымбаттайды деген алып-кашпа созді естиді. Барлык жинаган акшасына, болашакта кажеті болар-ау деп неше турлі заттарды сатып алады. Уйіне апарып тыгып кояды. Бір айланып уйіне кайтып келсе, урылар тып-типыл кылып тонап кетіпті. Алгі адам катты рухани соккы алады. Неге осы жагдай болды? Себебі, онын санасында кедейшіліктін коркынышы уялап жатты. Коркыныш келенсіз окигаларды озіне тартып алды. Дуние-мулкін камсыздандырган адамнын санасында коркыныш, келешекке деген дудамал болмайды, бет алды урейленбейді.

Озінізде керекті каржы корланган кезде, баска акшага коспай жеке есеп-шотынызга салып койыныз. Сол уакытта акшаныздын нактылы канша екенін білесіз. Азірше, жоспарлаган осімінізді салып, шыгынынызды теженіз. Бул озініздін жануяныздын каржы корганысы ушін кажет. Кенеттен касібініз журмей, киыншылыкка тап болсаныз да, Озінізге сенімді боласыз. Бундай жагдайда есеп-шотыныздагы салган акшанызды шетінен кеміріп жей бересіз.

Бул акшанын Сіздін касіпкерлігінізге уш кайнаса сорпасы косылмайтынын білініз. Бул тек отбасыныздын гана каржысы. Колынызда нактылы акша болуы шарт. Буган кандай жагдай болмасын тиспеніз. Егер де жеке есеп-шотыныздагы акшаны жумсап койсаныз, іле-шала кайта толтырыныз.

Акшанын бір касиеті бар. Киелі кітаптарда: кімге береді, сонікі кобейеді, кімге берілмеген болса, оныкі азая береді деп жазылган. Бул зандылык аркашанда жумыс істеп жатады. Комакты каржы корланганда, кірісініздін кобейіп жатканына Озініз тан калатын боласыз. Жана усыныстар тусіп, жана мумкіншіліктер ашылады. Кіріс кобейе береді. Бул омірдін заны. Кімге беріледі, сонікі кобейеді, кімге берілмеген болса, оныкі азаяды.

/Каржыны калай кую керек/

Каржы корганысы:

300$ х 6 = 1800$ отбасынын алты айлык шыгыны.
300$ – отбасынын бір айлык шыгыны.
300$ х 12 = 3600$ отбасынын жылдык шыгыны.

2. /Каржы кауіпсіздігі/

«Бурын айтатынмын: «Коптеген заттар тым кымбат». Менін устазым: «Маселе заттын кымбаттыгында емес. Маселе сенін сатып алуга шаман келмейтігінде» – деді. Сол кезде маселенін барі озімде екенін тусіндім».

Джим Рон

Енді 300 долларды 150-ге кобейтеміз. Бул формуланы Бодо Шеффер ойлап тапкан. Математикадагы Пифагордын формуласы есінізде шыгар? Бул формула еш уакытта, ешкашанда озгермейді. Сол сиякты Бодо Шеффер де каржы кауіпсіздігінін нактылы есебін шыгарган. Каржы тауелсіздігіне ие болып, каржы корганысын камтамасыз ету ушін, сізге біртіндеп 45 000 доллар жинау кажет. Осы молшердегі акшамен гана Сіз оз отбасыныздын каржы кауіпсіздігін камтамасыз ете аласыз.

Осы акшаны кандай банкке болмасын 8% жылдык осіммен салсаныз, жылына 36000 доллар аласыз. Егер осы акшаны 12 айга болсеніз, онда айына 300 доллар толемакы алып отырасыз.

Бул дегенініз 45 000$ жинасаныз, Сіз – каржы кауіпсіздігіндегі адамсыз. Тіпті оміріннін сонына дейін жумыс істемесеніз де, банкіден ар ай сайын устеме пайыз акшанызды алып калыпты омір суресіз! Мынаган коніл аударыныз, сіз алдымен каржы корганысын курып 3600 доллар жинадыныз. Сонан кейін гана барып келесі екі-уш жылдын аралыгында 45 000 долларды жинай бастадыныз. Есеп-шотыныздагы осы акшанын аркасында Сіз каржы кауіпсіздігіне ие болдыныз. Себебі, жумыс істемей-ак, ай сайын банкіден 300 доллар алып, кынк етпей олгенше омір суре бересіз.

Енді мына суракка жауап беріп байканыз – егер осы ережені будан бес жыл бурын білгенде, осы ережені колданып каржылай корганган болар ма едініз? Иа, алде жок па?

Копшілік адамдар ойша болсын озіне бай болуды рухсат етпейді, байлар сиякты ойлана алмайды. Сондыктан біз сіздерге акшаны табуды емес, акшаны баскаруды уйретеміз. Тукым сеппес бурын алдымен жерді баптап алу кажет. Тукымда такыр жерге сепсен омірі шыкпайды гой.

Жаратушы табанды, ойлай алатын, іскер адамдарды унатады. Олар ушін гажайып жасайды. Жаратушы мусапір, ынжык, озіне сенбейтін адамдарды унатпайды. Катты жел алсіз осімдіктерді тез сындырады. Токтап калган барлык нарсе жетілмейді, осуін, кобеюін токтатады, козгалмай омір суруін догарады. Шоптер, гулдер, тіпті арыктагы су да козгалмаса оледі, батпакка айланады. Сол сиякты Жаратушы озініз бірдене істей бастасаныз, Сізді уната бастайды.

Сіздін іс-арекетініз тіпті бір адамнын болмасын ал-аухатын жаксартып табыска акелсе, тагдырдын озі Сізге жардем бере бастайды. Бай адамдардан суранызшы, ненін аркасында байлыкка колы жетті деп. Олардын копшілігі былай дейді: «Шынымды айтсам, озім де тусіндіре алмаймын. Тек жумыс істей бастап едім, барі де рет-ретімен калыптасып кетті».

Жасым келіп калды, бастапкы салатын каржым жок, жануямнын жагдайы жок, салык коп, зан богет болады деген жыланкы создерді айтпаныз. Озіннін іс-арекетке кіріспегенінізге акталу іздеменіз. Озінді актап алганынмен, Сіздін омірініз озгеріссіз калыпта калады. Одан да шешім кабылдап, Озініздін аскак арманынызга карай жылжый бастаган жаксы гой. Осыган озінізді тубегейлікті иландырыныз да, іске кірісініз.

Егер Сіз каржы кауіпсіздігіне колыныз жетсе, онда жинаган негізгі акшаныздын устеме осіміне омір сурсіз. Бул мулдем жумыс істемей жатып ал деген тусінік емес. Енді котеріле алатын келесі денгей бар.

/Акшаны калай куюга болады/

Каржы кауіпсіздігі:
300$ х 150 = 45 000$ 45 000$-нін 8%-ті = 3600$
150 – формула 6000$ : 12 ай = 300$
300$ – айлык шыгын 12 – айлар

3. /Каржы еркіндігі/

«Табыс – сикыр да , тылсым да емес. Табыс – озіннін тубегейлі білімінді біртіндеп колданудын натижесі». Джим Рон

Калай ойлайсыз, жаксы омір суруініз ушін Сізге канша акша кажет? Калаган нарсенізді сатып алу, кей кезде кафе, ресторанга, Шетелде демалу ушін. Айына 3 000 доллар кажет деп молшерлейік. Бул сізге коп акша ма? Сіз осы акша озінізде бардай илануыныз жане осы омірге лайыкпын деген берік сенімініз болу шарт. Оз мумкіншілігінізге куманданбауыныз керек. Сізге былай айтуынызга да болады – мен озімді калай устаймын, солай боламын. Бірак біз айтамыз: «Егер озінізге сенсеніз гана, Сіз солай бола аласыз. Осы сезімге боленініз».

Енді 3 000 долларды 150-ге кобейтеміз натижесі 450 000 доллар болады. Бул акшаны 8...10 жылдын аралыгында жинауыныз кажет. Сенініз, бул коп акша емес. Жаксы патерініз немесе мурага калган енселі уйініз болса онда Сіз байсыз. Мысалы, откен гасырдын 90-шы жылдары жылжымайтын мулік 5-7 мын доллар болатын. Колігінізді сатып уй алуга болатын. Казір калада екі-уш уйініз болса, Сіз нагыз миллионер болып есептелесіз.

Казір омір жаксара бастады, мол табыс табудын мумкіншіліктері туындап, кімнін болмасын баюына барлык жагдай бар. Сондыктан,  курделі киын жагдайга, салыктын жогарлауына, алемдік дагдарыска шагымдануга болмайды. Есінізде болсын – барлыгы Озінізге байланысты.

Сіз кажетті каржыны жинап алганынызда, каржы еркіндігіне ие боласыз. Банкіге осы акшанызды 8% осіммен салганда, Сіздін кірісініз жылына 36 мын доллар болады. Осыны 12 айга болсеніз айлык таза кірісініз 3 мын доллар болганда, Сіз болашагыныздан урейленбейсіз. Сіз акша ушін емес, акша Сіз ушін жумыс істейтін болады. Коптеген адамдар осыны жасайды.

Сізге неліктен аукатты, табысты адамдардын когамына косылмаска? Бул Сіздін де колыныздан келеді. Сіз озінізді баска бай адам ретінде сезініп былай дейсіз: «Иа, мен баймын, байсалдымын, оз еркім озімде, мен казір акша туралы ойламаймын, маган казір женіл». Сіз бул калыпка 8...10 жылда жетуінізге болады. Сіздін журегініз, Сіздін сананыз бір багытка карай жылжып, Озінізді жаксы коретін жакындарыныз, Озініз ушін куресуге дайын болсаныз, бул акикатка айланады. Осы іс жузіне асканда – Сіз салмакты сенімділікті жане ішкі жан дуниеніздін канагаттануын сезесіз.

Сіздін бірдемеге кол жеткізгініз келеді, окінішке орай барі Сізге богет жасайды, себебі осындай кагида калыптаскан. Себеп, баягыда естіген жаман сыбыс-акпарат болуы мумкін. Немесе біреудін келенсіз тажірибесі. Адамдар Сізді алган бетінізден тайдыру ушін неше турлі жагымсыз ангімелер, тусіндірмелер айтады, булай болуы мумкін емес дейді. Озінізді колынызга алыныз, озінізге гана сенініз, елдін угітін, алып-кашпа созін тындаманыз. Біреу ушін біреу омір сурмейді.

/Калай акшаны куюга болады (как инвестировать)/

Каржы еркіндігі:
3000 $ х 150 = 450 000 $ 450 000 $-нін 8%-ті = 36 000 $
3 000 $ – айлык таза кіріс 36 000 $ : 12 ай = 3 000 $
  12 – айлар

/Сіздін койын кітапшанызга/

«Сізге сагатка толемейді, осы аралыкта курган кундылыгынызга толейді».

Джим Рон

Бізге алтын жумыртка табатын тауыкты озіміз жасауымыз керек. Сіз ушін алтын жумыртка – салган акшаныздын осімі.

Озініздін отбасыныздын каржы корганысын камтамасыз ету,  жыл бойы калыпты омір суру ушін кажетті акша корын жинаныз. Мысалы, 300 долларды 12 айга кобейтсеніз 3600 доллар болады. Осы акша жиналмайынша коніл котеруді, кыдырысты жане кажетсіз шыгынды умытып, тек кана ен кажетті нарселерге гана акша жумсаныз.

Каржы тауелсіздігіне ие болып, каржы корганысын камтамасыз ету ушін, сізге біртіндеп 45 000 доллар жинау кажет. Осы молшердегі акшамен гана Сіз оз отбасыныздын каржы кауіпсіздігін камтамасыз ете аласыз. Осы акшаны кандай банкке болмасын 8% жылдык осіммен салсаныз, жылына 3600 доллар аласыз. Осы акшаны 12 айга болсеніз, онда айына 300 доллар толемакы алып отырасыз.

Каржы еркіндігін камтамасыз ету ушін, 450 000 доллар жинаныз. Банкіге осы акшанызды 8% осіммен салганда, Сіздін кірісініз жылына 36 000 доллар болады. Осыны 12 айга болсеніз айлык таза кірісініз 3 000 доллар, Сіз болашагыныздан урейленбейсіз. Сіз акша ушін емес, акша Сіз ушін жумыс істейді.

Істі бастасан букіл Гарыш Сізге комектеседі. Сенініз, акикаты осылай. Себебі, Жаратушы табанды, ойлай алатын, табыскер-іскер адамдарды унатады. Олар ушін гажайып жасайды. Жаратушы: мусапір, ынжык, жыланкы, озіне сенбейтін адамдарды унатпайды. 

VIII БОЛІМ. /БАСКАША ОЙЛА, СОНДА ОМІРІНДІ ОЗГЕРТЕСІН/

«Омірде куны ескірмес,
Багасы кунды асыл соз». Суйінбай Аронулы

Оз омірін жаксы жакка карай озгерткісі келмейтін адам кем де, кем шыгар. Бірак, бул аркімнін колынан келе бермейді, ол ушін – адам озінін ойлау жуйесін тубегейлі озгертуі кажет. Бул онай емес. Мен сіздерге осы тыгырыктан шыгатын жолды усынгым келеді.

Коз алдынызга тамаша, жайлы жерде орналаскан курылыс аланын елестетініз, сіз осы аланга конілініз калаган курылысты сала аласыз, бірак алдымен аланды тазалау керек кой.

Алгашкы бейне. Коз алдынызга келтірініз, Сіз адемі енселі уй салып, озініздін керемет келешегінізді, ертегіге бергісіз омірінізді кура аласыз. Буны іс-жузіне асыру ушін, озінізге богет жасап журген – кордаланып, жиналып калган талай кокыстардан арылуыныз кажет. Келесі бейне. Озініздін омірініздін кезендерін толыктай майлы бояумен бояп, суретке сала алатын таза кенепті коз алдымызга елестетейік.

Сіз болашактагы оз омірініздін багыты-сценариын жаза аласыз. Егер конілініз толмаса, ошіріп тастап кайта жазуынызга болады. Бул адамнын  бойындагы керемет адістерінін бірі – омірде не унамайтыны манызды емес, маныздысы – кайта ошіріп, баскаша жаза алуынызда. Кино тусіргенде бір коріністі ар кырынан бірнеше кабат кайталап тусіреді.

Кейбір кезде бейнетаспаны алдымен сыншыларга корсетеді, олар біраз жерін тукке турмайды деп жамандайды. Сол кезде бейнетаспанын сыналган жерлерін кесіп алып, кайтадан курап, жамап-жаскап баскаша кылып озгертеді. Сізге де тап осылай істеуге болады.

Сіздін фильмініз казір ондірісте ар минутта, ар сагатта корсетіліп, токтаусыз журіп жатыр. Біракта, сіз кез келген сатте: «Маган мына арасы унамай тур, менінше бул жерін кесіп алып, баскаша жасаганым жон болар», – деген кортындыга келуініз мумкін. Сіз озініздін ойлау жуйенізді, омірінізді тап осылай озгерте аласыз.

/Ойлау турмысынызды аныктайды/

«Жай гана кулшынып коюын жеткіліксіз. Егер де акымак болуга кулшынсан, онда аузынан кобігі аккан жындысурейдін озі болып шыга келесін».
 
Джим Рон

Озіміздін шешуші шартымыздан бастайык: сіз оз уакытыныздын басым болігінде не туралы ойлайсыз, сол боласыз. Біздін оміріміздін барлыгынын да озіндік себебі бар. Бул Гарыштын басты заны. Ен мыктысы – сіздін ойыныз. Сіз – не ойлайсыз, солсыз. Сіздін ойыныз – барін бакылайды, барін іс-жузіне асырады.

Шетелдін бір университеті жуздеген мын пенделерден – уакытынын басым болігінде не жайлы ойлайтындарын сурапты. Жауаптарын бірнеше топка боліп жіктепті. Сонан сон, осылардын ішінде жетістікке жеткен 10% адамдардын жауаптарын талдаса, бул адамдар унемі жетістікке калай жетуді жане оган баратын жолдарды ойлап журеді екен.

Бул электр шамынын коп фазалык коскыш тетігі сиякты.  Егер коскыштын тетігін «жарык» дегенге коссаныз букіл болменізді жаркыратады, томеніне коссаныз ала коленке болады. Сіздін миыныздын ішіндегі ойынызда осындай коскыш тетік бар. Ол барлык куатымен косылганда: сіз куаттысыз, шабыттысыз, жайдарысыз, акылдысыз, кайырымдысыз, сіз – барлык жаксылыктын жиынтыгысыз, аркашанда осы калыпта болгыныз келеді. Сіздін ойыныздагы коскыштын тетігі томен денгейге косылса: сіз ашулысыз, мазасызсыз, урейлісіз, аурсыну мен сагынышты ансаган дарменсіз адамсыз.

Сондыктан, сіздін максатыныз – озініздін коскышыныздын тетігінін унемі косылып туруы, осыны іске асырудын ен тамаша адісі: буны нактылы калай іс-жузіне асыруды – жатсан да, турсан да унемі ойлап журу. Барлык уакытта осы жайды гана ойланыз. Нені калайтынынды, осы максатынды іс-жузіне асыру ушін кандай лайыкты кимыл жасау керектігін ар минут сайын ойлай берсеніз: сіздін коскышыныздын тетігі – автоматты турде жогары денгейдегі куатка косылады.

Табигаттын улы зандарынын бірі – алмастыру заны. Сіз бір уакытта, белгілі бір ойды гана басынызга устап тура аласыз – жайлы не жайсыз. Жагымсыз ойды, жагымды ойга алмастыруыныз керек. Бул дегенініз:  озінізден келенсіз ой, жаман кылык байкасаныз бірден баска арнанын не денгейдін жарыгына косылыныз. Бул жарыкты озінізге унайтын, озінізді бакытты кылатын нарсеге багыттау керек.

Егер омірінізді жаксы жакка карай озгертіп, жетістікке жетемін десеніз,  сізге мына акикатты білуініз шарт – омірде бізді етегімізден тартып, алдыга жібермей турган сырткы асер емес. Сырткы жагдайлар бізге ешкандай да асер ете алмайды. Арине, сіз айналаныздагы озініз коріп турган нарселердін баріне коніл аударасыз. Коріп тургандарыныздын оз беттерінше сіз ушін – ешкандай да, магынасы мен мані жок. Іштей, осынын мен ушін магынасы бар-ау деп коніл аударсаныз, осы зат белгілі молшерде гана – магына мен манге ие болады.

Сіздін омірінізде: озінізді молшерлі денгейде бакытка шомылдырган немесе зардапка ушыраткан белгілі бір адамнын асерінін болуы мумкін. Бірак, буны білмейтін, оны танымайтын адамга онын еш кандай асері жок кой. Осыны бар болмысынмен тусінген сатте, жоктан озгеге кумпитіп коніл боле беретінінді угасын: озінді кежегеннен кейін тартып, алдыга жібермей турган – тек озіннін коркынышын жане ішкі жан-дуниендегі куманін.

– Коркынышты, сенімсіздігінді жене білу деген не?
– Ішкі жан-дуниендегі коркыныш пен сенімсіздігінді жене білу – улкен жетістіктін басы. Тозакты корген адам туралы мысал бар. Ібіліс бір адамга – жер бетінде ар пенде оздеріне кішкентай тозак жасап алатын, адамдарды аздыратын арі куртатын: бангіні (наркотик), аракты, кылмысты, ауруларды, жаман кылыктарды озіне уйір кылгызытын курал-саймандарын корсетеді.

Сонан сон: «Казір мен саган озімнін колымдагы мактанышым арі куанышым, гажайып улкен жетістігімді корсетемін», – дейді. Муражай сиякты ала-коленке бір болмеге алып кіреді. Болменін ортасында іші жарык, айнекпен коршалган жашік, ішінде канжар. Ібіліс айтады: «Бул менін бага жатпес байлыгым. Барлык кару-жарак, курал-сайманымдарды жиып пайдаланганнан горі, осы канжарыммен гана сансыз адамнын омірін буздым».

Пенде: «Бул не? Кадімгі канжар гой». Ібіліс: «Иа, бул озіне деген сенімсіздіктін канжары. Егер мен осы канжарды адамнын санасына кадай алсам, онда онын кабілеті мен ойынын арасына жік саламын. Егер мен адамдардын оздеріне деген сенімсіздіктерін туындатсам – онда оларды омір бойы тозакта омір суруге мажбур  ете аламын».

Шындыгында бул талім алатын окига. Себебі, озімізге деген сенімсіздік, куман бізді кимылдатпай тастайды. Негізінде адам баласы ерекше кабілетпен, касиетпен жаратылган. Талантында шек жок.

Психологтардын дайегі бойынша, карапайым адам озінін акыл-ойынын мумкіншілігінін 2% гана колданады екен. Біздін миымызда 20 млрд жасауша (клетка) бар. Ар жасауша, молшермен баска 20 мын жасаушамен байланыскан. Бул дегенініз адам ойынын ар кырынын муміншілігінін коптігі соншама – бір санынын артында 8 парак нолдердін тізбегі болады.

Біздін миымыз букіл Гарыштагы белгілі молекулалардын санынан да коп ойлар туындата алады. Сіз адам сенбестей акылдысыз. Казіргі кабілетініз бен мукіншілігініздін айырмасы жер мен коктей.

Біріншіден, озінізден сураныз. «Мен озіме куманданамын ба? Мені кандай куман мен сенімсіздіктер жібермей тур?». Бул озініздін ойлау жуйенізді дурыс багытка карай озгертудін негізгі бастауы.

/Жаксы ойларды жетілдіре тусініз/

«Омір кажеттілігіне емес, сінірген енбегіне жауап береді. «Егер сізге бірдеме кажет болса, онда осыны алыныз» емес, керісінше: «Сіз сінірген енбегінізге карай, керегінді аласыз». Джим Рон

Коптеген адамдар: «Озімнін ойлау жуйемді калай озгертемін? Оз ойымнын багдарламасынын тізгінін колыма калай ала аламын?», – деп жиі сурайды. Жауап мынандай: сіз аскак армандай бастаныз. Мен осы адісті колдаймын. Аскак армандау аркылы болашакта бес-он жылдын аралыгында миллион доллары бар, омірі шаттык пен бакытка толы жеке касіпкер болатынынызга сенініз. Сіз оз ісініздін керемет майталман шебері арі ынтымакты отбасы иесі екенінізді сананызга жазып коясыз. Осылайша сикырлы таякшаны сермеп калып болашакты елестетесіз, бес жылдан кейін омірініз барлык жагынан да кіршіксіз болатынын білесіз.

Сонан кейін отыра калып жазыныз: «Егер менін омірім бар жагынан кіршіксіз болса, онда былай болуы керек: енсесі биік адемі уй; бакытты жануя; жаксы білім алган дені сау балалар; саяхат; банкідегі акша; коздін жауын алатын жи;аздар; салауатты, магыналы омір салт; Осынын барі іске асатындай, сізге ешкандай шектеу койылмайтындай жазыныз. Омірініз кіршіксіз болса не коп болар еді, не аздау болар еді? Осыны озініздін жубайынызбен бірігіп істегенде сураныз: «Кымбаттым, егер біздін оміріміз бар жагынан кіршіксіз болса, бугінгі тіршілігімізден кандай айырмашылыгы болар еді?».

Осыларды аныктап тізбектей бастаганда сіз озініздін «кіршіксіз Менінізді» де ныгарлай тусесіз. Алемде оз омірлерінін болашагын айкын білетін ерлі-зайыптылардын татулык карым-катынастары оте берік болады. Армандары, максаттары айкын ерлі-зайыптар узак мерзімдік максаттарына лезде жетеді.

/Ойымыз фани-заттык алемде іс жузіне асып, нактылы затка айланады/

«Кору мен сезу – болу, ойланып-толгану – омір суру». Шекспир

Біздін ауруымыз, кедейшілігіміз – сезім асерлеріміздін, ойлау жуйеміздін сырткы корінісі. Ой куаттын кемелденген бір турі, Ой талкандай да, кайта кура да алады.

Біз мынаны аркашан есте тутуымыз кажет. Біздін ойымыз фани-заттык алемде іс жузіне асып, нактылы затка айланады. Сондыктан басканын емес, нактылы оз ойыныз кері кеткен келенсіз болса, онда ауру тудырып, жокшылыкты тартады. Ал жеке басыныздын шыргаландары – журектегі Газиз жанынызда (журектегі Жаратушынын озі)  талкандалу агымынын іске косылганынын белгісі, хабаршысы.

Озінізді коршаган назік алем ойынызды кабыл еткен кезде, коздеген максатыныз орындалмай коймайды, себебі озініздін ойыныздан шашырап шыккан куат назік алеммен акпарат алмасады. Не ойласаныз сол болады деген ереженін іс жузіне асканын козінізбен коріп, конілінізге уялатасыз. Баскаша болуы мумкін емес...

Адам санасы – сенген, коз алдына елестеткен максаттарынын баріне де ерінбей енбектеніп, кумырска сиякты алган бетінен кайсарлыкпен кайтпаса жетпей коймайды. Оз жумысынызды жан-танінізбен беріліп істеніз. Бугінгі істейтін істі, еріншектеніп еш уакытта ертенге калдырманыз!

/Адамнын ой-орісінін алапат куші/

«Біз омірге не берсек, одан тек соны гана табамыз». Эмерсон

– Кедейшілігіміздін себебі неде?
– Кедейшілігіміздін себебі сыртымызда емес, ішкі жан-дуниемізде екенін тусінетін уакыт жетті. Басты себеп, біздін козкарасымыздын озі сау емес. Емделу ушін алдымен омірге деген козкарасымызды озгертуіміз кажет.

Арбір пенде баласы Гарыштын бір болшегі. Сондыктан, ол сонын зандылыгымен омір суруі кажет. Егер ішкі жан-дуниенде уйлесімділік болса, онда сыртында да уйлесімділік болады.

Гарыш алемінін зандылыгын тусіндіру арекеті, сонау ыкылым заманнан бері келе жатыр. Артурлі дін агымдарында хадистер, сурелер, аяттар турінде берілген. Бізден кажет ететіні, тек кана осыларды тусіну. Бурынгы адамдар, казіргілермен салыстырганда анагурлым діндар болган. Олар киелі кітаптардагы кагидаларды бузбауга тырыскан.

Казіргі «оркенниетті» алемде негізгі багыт: фани-заттык жалган алемнін кызыгы, ал рухани дамуга коніл аз болінеді. Бул адамзатка, алемге кандай катер тондіреді? Акырзаман. Осымен коріпкелдер бізді коркытады. Ой адамнан туындап, біржакты куатка ие. Ойдын куші Галамат! Галымдардын есептеуі бойынша адам ойынын куаты, атом куатына караганда шексіз. Адамдар оздерінде кандай алапат куат куш корынын бугып жатканын сезбейді, білмейді. Осы куат куртатын да, курайтын да кушке ие!

Кортынды:
Егер сіз кедей арі ауру болсаныз, онда Газиз жаныныздагы ойлау жуйеніз, кылыгыныз, тартібініз, ниетініз букіл Гарыштык зандылыктарга «томпак» келтіріп тур деген белгіні хабарлап жатыр. Осы кедейшіліктен кутылып, аурудан жазылу ушін: біріншіден, канда ойлар, кай тартіп, кандай кара ниет екенін аныктап алу кажет. Екіншіден, Акикаттын, Гарыштын зандылыктарын бар болмысынмен білуін, тусінуін, кабылдауын шарт. Кандай аурудын, кедейшіліктін, кайыршылыктын болмасын тупкі себебі: адам оз омірінін уш негізін тусінбеуден туындайды:

А) Оз оміріннін максатын, ман-магынасын, не ушін жарык дуниеге келгенін тусінбеу.
А) Гарыштын зандылыгын тусінбеу, кадагалап сактамау.
Б) Газиз жанында – кара ниеттін, куртатын ойлардын, жексурын кылыктардын, кауіпті сезімдердін болуы.

IХ БОЛІМ. /ОЗІННІН КІМ ЕКЕНІНДІ АНЫКТАЙТЫН ЕМТИХАН/
 (упай санымен)

Сіз ушін ешкім де ойланбайды. Сіз ушін ешкім де іс-арекетке кіріспейді. Сіз ушін ешкім де табыска жетпейді. Жетістікке жететін Сіз гана! Осыган шаттаныныз, куаныныз! Есінізде болсын: Біз неге сенсек, соган колымыз жететін болады. 

Ескерту: Упайыныз негурлум жогары болса, жетілу денгейініз де, омірге бейімделу кабілетініз де согурлым жогары.

1 кесте. Бірінші емтихан

Коркыныштын себебі 1 упай 2 упай 3 упай
1. Ата-анадан корку Мен акемнен де, шешемнен де коркамын Мен ата-анамнан анда-санда гана жасканамын Калайша озіннін туган ата-ананнан коркуга болады?
2. Озін жайсыз сезіну Мен шыргаландармен беттескенде озімді оте жайсыз сезінемін Кей кезде шыргаландарды шешуге тура келгенде, озімді жайсыз сезінемін Оз шыргаландарымды озім шеше алатыныма нык сенімдімін
3. Жумыс жайлы мазасыздану Жумыстан айырылып каламын ба деп унемі коркып журемін Кей кездерде гана жумыстан айырылып каламын ба деп мазасызданамын Мен ешуакытта кунімді коре алмаймын деп мазасызданбаймын
4. Мен туралы баскалар не ойлайды Мен туралы баскалардын ой пікірі унемі толгандырады Бул жайында анда-санда гана ойланамын «Ит уреді керуен кошеді» демекші, бул жайт мені толгандырмайды
5. Ниеті жаман адамдармен карым-катынасыныз Кара ниетті адамдар мені коркытып, санама урей уялатады Мен бундай адамдардан аулак журуге тырысамын Мені ешбір жан коркыта алмайды, тек Жаратушыдан гана жасканамын
6. Зиянсыз уй жануарлары, мысык пен иттер Мен оларды корсем коркамын Ит пен мысыкты корсем озімді ынгайсыз сезінемін Уй жануарлары маган ешкашан урей тудырган емес
7. Махаббат пен суйіспеншіліктін тураксыздыгы Мен суйетін  адамымнан айырылып калатын сияктымын Кей кезде махаббатым баянсыз бола ма деген кауіп мазалайды Озім суйетін адаммен  арамыздагы катынаска сенімдімін
8. Денсаулык Менінше басым унемі ауырып журеді Кей кезде денсаулыгым туралы мазасызданамын Мен бул жайында басымды коп катырмаймын, денсаулыгым бес!
9. Шешім кабылдау Шешім кабылдамас  бурын азаптанамын, куйзелемін Бірнеше шешім кабылдау керек болса, есім шыгып, берекем кетеді Маган нактылы шешім кабылдап, тауекелге бару тукке де турмайды
10. Жауапкершілік Реті келсе жауапкершіліктен кашамын Егер маган гана байланысты болса гана, белгілі шешім кабылдаймын Мен жауапкершілікті тугелдей озіме аламын, жок болса іздеймін


2 кесте. Екінші емтихан

Сіз біреудін сыртынан осек айтасыз ба? 1 упай 2 упай 3 упай
1. Сіз  осек айтуга бейімсіз бе? Мен еш ойланбай-ак, адамдарды осектеймін Бурын осекті буркырататынмын, казір оны койдым Мен ешкашанда адамдардын сыртынан осек айтпаймын
2. Сіз уадеде турасыз ба? Уаде деген бос соз, жел созді айттын бітті, ушып кетті Мен ушін уаденін манызы бар, бурын беталды бере беруші едім Мен уадені Кудай созі деп тусінемін
3. Сіз жымкырып, урлайсыз ба? Онда турган не бар?! Мен усак-туйекті кымкыратынмын. Казір оны койдым Мен ешуакытта урлыкпен айланыскан емеспін
4. Тосек лаззатына деген коз карасыныз? Баска біреумен тосек лаззаттына шомылган емеспін, бул куна Анда-санда болып турады, біракта дурыс емес шыгар деп ойлаймын Тосек лаззаты ¬–калыпты табиги жайт, келіссен болды да
5. Сіздін жоспарыныз Егер мен бірдемені жоспарласам болды, жоспарым іске аспайды Мен жоспарымнын кейбір болімін гана орындай аламын Алдымдагы максатым анык болганнан кейін, ойлаган жоспарымды іске асырамын
6. Сіздін пайымдауынызша, баскаларга богет болып журсіз Коршаган ортамдагы адамдар менен кудерлерін узді Мен біреулерге богетпін деп анда-санда ойлап коямын Озіме сенімдімін,  ешкімге де богет емеспін
7. Сіз озініздін жануянызды менсінбейсіз Озім силайтын адамдарымды менсінбеймін, сол ушін кейде уяламын Кей кезде озімнін жануядагы міндеттерімді орындап турамын Мен озімнін жануямды жаксы коремін, олар да мені силайды
8. Мумкіншілік дегенін барі бос соз! Мен барлык мумкіншіліктерді жіберіп аламын Мен кейбіреуін гана пайдаланамын Мен аркашанда жіберіп алмауга тырысамын
9. Сіз алдайсыз, отіріктін майын тамызып, майпандатып жібересіз Каныма сініп кеткен адет, озіммен тук те істей алмаймын Анда-санда зу еткізіп отірік айтамын, реті келсе кулакка кос аяктап тебемін Кандай жагдайда болмасын, шындыкты айтамын
10. Сіз білімнін мумкіншілігін жіберіп алдыныз Мен ушін білім мен ілім тукке де турмайды Мен окта-текте кітапка карап коямын Мен озіме кажетті білімді игергенмін
10. Акталу Осы кітаптагы мысалдардын барі мен ушін жазылып айтылган Егер осынын маган пайдасы тисе, мен озімді актап аламын Озімді актап алуга далелдерім нактылы, бірак мен буны сирек колданамын

3 кесте. Ушінші емтихан

Келіспеушіліктін себептері 1 упай 2 упай 3 упай
1. Коре алмаушылык Мен озімнен артылган, дарежесі жогары адамдарды коре алмаймын Коре алмайтын адамдарым бар. Кызганамын, ішімді мысык тырнайды Мен бундай нарселерді укпаймын, аркім оз алемін озі гана курады
2. Кызганшактык Мен оте кызганшакпын, ішім, терім тар Мен осыдан кутылуга тырысып журмін Кызганыш деген не? Мен буны сезінбеймін.
3. Кек сактау Мен кекшілімін, еш нарсені кешірмеймін Маган жабірді умыту оте ауыр, озегім ортенеді Мен ешкімге де кек сактамаймын, кешірімдімін
4. Ырылдап итше ыза болу Сактаныныз! Мен кімді болмасын кауып аламын! Анда-санда озіме ие бола алмай кутырамын Мені байсалды калпымнан тайдыру киын
5. Шыдамдылык Менін айтканым гана болады, баскана конбеймін Менімен келісетін адамдардікі гана дурыс Пікірлердін ар турлілігі - омірдін ман-магынасы мен сані
6. Сенімсіздік Мен ешкімге де сенбеймін Кейбір адамдарга гана сенемін Шынын айтса, мен оте ангалмын
7. Жала жабу Мен біреуді кемсітіп жала жапканнан лаззат аламын Кей кездерде ак адамга жала жауып, оны каралаймын Буган уакытым жок. Жазыксыз жанга жала жабу деген не озі?
8.Ошпенділік Мен коршаган ортага ошпенділікпен караймын Жактырмауым созімнен де, ісімнен де білініп турады Аруакытта кішпейілмін, адамдарды бауырыма басамын
9. Шыдамсыздык Мен ушкалак шыдамсызбын, бірак бул маган барібір Кей кезде «жугіріп тышар» шыдамсыз, ушкалакпын Адамдар менін байсалдылыгыма сенеді, маган уміт артады
10. Біреуді мазактап, кекетіп, келемеждеу Мен озімді корсету ушін біреуді кекетіп, келемеждеймін Менін кекетіп, келемеждегенім кей кездерде корініп турады Бір нарсені баса айткан кезде гана колданамын

4 кесте. Тортінші емтихан

Озіне деген сенімділік 1 упай 2 упай 3 упай
1. Жаксы кіріс Ойлаган ойымдагыдай емес, байлыкты іздеп журмін Менде барі бар, сонда да азырак, алі де болса екен деймін Жаксы табыс табамын, акшаны рахаттанып шашамын
2.Таныстарыннын коп болуы Маган коп адамдардын кажеті жок Менін араласатын бірнеше  танысым бар Мен  таныстарым оте коп, санын білмеймін. Барі мені таниды
3. Сіздін кескін-келбетініз, сырткы бейненіз Мен «ішім тутін – сыртым кубыжык тектес» мерез пендемін Менін келбетім мен тур сияпатым калыпты адаммын Менін ішкі акикатымды - сырткы келбетім айшыктап турады
4. Кабілетініз, акылыныздын денгейі Менінше, менде акыл да, кабілет те жок Орташа калыптагы адаммын Озімнін акылым мен кабілетім жогары денгейде
5. Баскалар сізге калай карайды Менен адамдар кашкалактайды Айтеуір араласамын Адамдар менімен болганды калайды
6. Журектілік Мен сужурек коркакпын Кажет болганда батылмын Мені имендіру мумкін емес
7. Ел алдына шыгып сойлеу Тек мен емес! Аузын буган огіз сияктымын Маган  елдін алдында сойлеу унамайды Елді аузыма каратып, косіліп сойлеген унайды
8. Денсаулык Денсаулыгым жок Кей кезде ауырамын Мен оте сирек ауырамын
9. Сенім Сенім деген ен? Кімге кажет? Кей кезде сенімсіздік шалыгы шалады Тылсым куштін озіме комектесетініне сенемін
10. Туратылык Шектен шыгып кетемін, тураксызбын Кысылганда шектен шыгып кетемін Мен барлык жагдайларда  сабыр сактаймын

5 кесте. Бесінші емтихан

Адамнын жетілмеуінін себебі 1 упай 2 упай 3 упай
1. Екіжузділік Мен екіжузді, жагымпазбын, сабынсыз кіремін Кей кезде сайкалданып сызыла каламын Мені ел калай кореді, солаймын
2. Озімшілдік Мен тек озімді гана ойлаймын. Калгандарыннын кунын - бір тиын Ара-тура озімшілмін, кей кезде кісімсіп: кісінеп коямын Озімнін белгілі кызыгушылыгым бар, бірак озімшіл емес – копшілмін
3. Мені біреулер унемі андып жургендей корінеді Мені кудалап, андып журген адамдардын барына сенемін Кей кезде мені жабірлегісі келетіндерді кездестіремін Мені андитын жауларым жок. Елге жаксылык кана тілеймін
4. Озін бакылай алмау Озінді бакылаудын не екенін білмеймін Анда-санда шектен шыгып кетемін Мен озімді унемі бакылауда устаймын
5. Жайбасарлык Мен оте жайбасар адаммын Кейбір істерді ертенге калдырамын Ісетейтін істі, колма-кол істеп тастаймын
6. Озін томен санау Мен елдін жетістігіне табынамын Мен баскаларга сирек болса да жалпактаймын Мен ешкімді де пір тутпаймын. Пірім – бір Алла
7. Мактаншактык Мен озімді-озім борттіремін Бідеме істесем, босіп кетемін Мені, менін істеген ісім айтады
8. Каталдык, канпезерлік, жауыздык Біреуді ренжіту, оган зардап шектіру мен ушін куаныш, лаззат Анда-санда шагып аламын, аяушылыгым аз. Жыгылса куанам Біреуді жазыксыз жазалаудан, кемсітуден аулакпын
9 Шектеліп калу Мен озімді аркашан дурыс деп есептеймін Кейбір маселелерде айтысуды каламаймын Менін оз пікірім бар, егер далелдесе мен акикатка жыгыламын


СОЗ СОНЫ

Ойлаган пайдалы ойынды,
Іске асырып жайландыр.
Карекетінді істеген,
Адетіне айландыр.

Адетін мен мінезін,
Жымдасып сонда оседі,
Калыптаскан мінезін –
Тагдырынды шешеді!

Асет Мукашбеков

Кадірлі Окырман! Осы кітаптан алган білімініз алі Сіздін гулденуініздін негізі болуга ерте. Себебі, білетіндер коп, ал осы білімді іс-жузіне асыратындар – аз.  Сондыктан окып кана кою бізге еш жаналык алып келмейді. Окыганды колдана білу басты орында турады. Жогары білімді жастар каншама, бірак басым болігі осы білімдерін нактылы омірде колдана алмайды. Білімді адам дегеніміз табактай дипломы мен гылыми атагы бар адам емес, озгелер тыгырыкка тірелген жерде – тайпалактап жол тауып  шыгып кететін адам.

Білімді адам тек кана жуйеде жумыс істеп кана коймай, озі – жеке касіпкерлікте де, отбасында да, омірде де жеке-дара жуйе кура алады. Адам баласы кауымдасып жасайтын тіршілік иесі болгандыктан жуйесіз омір суруі мумкін емес. Сен не біреудін курган жуйесінде, не болмаса озін курган жуйеде жумыс істеуге тура келеді.  Сен ушін  маныздысы осы сонгысы болмак.

Пайдаланылган кітаптар:

1. Куран Карим, казакша магына жане тусінігі.
2. Пайгамбарымыздын бір мын бір хадистері. – Шымкент каласы – 1992 ж.
3. Абай (Ибра;им) Кунанбайулы. «Шыгармалардын екі томдык толык жинагы». – Алматы: Жазушы, Олендер мен аудармалар.  – 2004.
4.  Шакарім Кудайбердіулы. «Иманым». – Алматы: «Арыс» баспасы. –  2000.
5. Наполеон Хилл. «Думай и богатей», «Добивайся успеха и богатей, исользуя силу убеждения», «Ключ к богатству», - Минск: ООО «Попурри», 2006.
6. Наполеон Хилл. «Вы сами способны творить чудеса» – Минск «Попурри» – 2004.
7. Валерий Синельников. «Путь к богатству. Как стать и богатым, и счастливым» – М.: ЗАО Центрполиграф, 2007. – (Тайны подсознания).
8. Ренди Гейдж. «Богатсво рядом». – Москва – Санкт-Петербург: «Диля» – 2007
9.  Джим Рон. «Семь стратегий достижения богатства и счастья». –
10.  Сокровишница высказываний и цитат Джима Рона.
11. Уэйн У. Дайер. «Поверь в Себя». – Минск: ООО « Попурри». – 2000.
12. Зиг Зиглар. «На самой вершине». – Минск: ООО « Попурри». – 2001.
13. Сьюзен А. ДеФиллипс. Корпоративные секреты. «Реальная достижения успеха» -  Ростов-на-Дону: 2006
14. Ренди Гейдж. «Почему вы глупы, больны, и бедны...». – Москва – Санкт-Петербург: «Диля» – 2007
15. Фрэнк Беттеджер. «От неудачника – до переуспевающегео коммерсанта» – Минск «Попурри» – 2003.
16. Джордж С. Клейсон. «Секреты денег известны избранным. Самый богатый человек в Вавилоне». Москва: – «Рипол Классик». – 2006.
17. Дейл Карнеги. «Как завоевывать друзей и оказать влияние на людей». – Москва: ООО «Евро-пресс». – 2004.
18. Брайан Трейси. «Как разбогатеть с нуля». – Минск: ООО « Попурри». – 2005.
19. Брайан Трейси. «Первый миллион. 21 способ его заработать».
20. Асет Мукашбеков. «Рух пен таннін саулыгы», – Алматы: «Алейрон». – 2007.
21. Асет Мукашбеков, Серік Шалкарулы. «Акыл есті билеп алган жокшылык пен кедейшіліктен калай кутылуга болады?» – Алматы: «Алейрон». – 2007
22. Асет Мукашбеков, Тілеуберді Кулиев. «Желілі бизнестін комегімен акымактык пен жокшылыктан калай кутылуга болады?»  – Алматы: ЖШС РПБК «Дауір». – 2008
23. Асет Мукашбеков, Тілеуберді Кулиев. «Тибет медицинасынын онімдерінін негізінде – желілі жеке бизнесті курудын купиясы» – Алматы: ЖШС РПБК «Дауір». – 2008
24. Асет Мукашбеков, Рахпар Кудіретоллакызы. «Оз тагдырынды - озін калай озгертуге болады?» - Алматы: ЖШС РПБК «Дауір». – 2009