Багна

Багна (пераклад апавядання "Зимние демоны")


Вёска стаіць на ўскрайку балота. Выгляд яна мае маркотны і бязрадасны: з дзясятак прысадзістых хат з трысняговымі стрэхамі і сляпымі акенцамі, вакол загоны для коз, адзіная вуліца, роўная, як страла,  патанае ў брудзе. На сотні вёрст наўкол - змрочныя яловыя лясы і непралазныя багнішчы. Далёка ў багну ўразаюцца кліны бульбяных палёў. Неба амаль увесь час зацягнута хмарамі, тут рэдка праглядвае сонца. Улетку над балотамі паднімаецца задушлівае марыва, ад якога гніюць лёгкія і скура пакрываецца скуллем, узімку - золь, пранізлівая сцюжа, лютая ліхаманка і голад, які грызе ванторбы. Прыцемкі тут надыходзяць рана, і людзі зачыняюцца ў хатах, запальваюць лучынкі, якія моцна куродымяць і амаль не даюць святла, і сядзяць, нібы звяры ў норах, не смеючы высунуцца на вуліцу. Яны вераць, што з надыходам цемры зямля, вада і паветра пачынаюць кішэць нячысцікамі.

Жыхары вёскі падобны на балотныя дрэвы - гэткія ж кволыя і хворыя, з запаволенымі рухамі, сонныя, быццам адурманеныя гніласнымі выпарэннямі багнішчаў. Валасы ў іх бескаляровыя, твары  бяскроўныя,  а вочы шэрыя, як балотная вадзіца. Амаль усе яны пакутуюць на  трасцу - над балотамі плодзяцца хмары машкары і камарэчы, якія разносяць заразу.  У іхніх хатах цёмна нават у самы сонечны дзень, бо малюсенькія акенцы ледзь-ледзь прапускаюць святло. Паветра ў іхнім жытле цяжкае і сапрэлае, атручанае  дурманлівым смуродам  гнілога мяса.  Сваіх першынцаў, памерлых у маленстве, яны не адносяць на могільнік, але хаваюць проста ў хаце, пад дошкамі падлогі. Паводле дзіўнага павер'я, мёртвыя немаўляты быццам бы ператвараюцца ў добрых прывідаў-ахоўнікаў агменю... Дый самі яны амаль як мерцвякі. Старых сярод іх няшмат - тут мала хто дажывае да старасці. Але нават тыя, хто яшчэ малады, не маюць ні захапленняў, ні мар, ні жаданняў. Іхняя кроў халодная, як гнілая вада ў балотных вірах, іхнія думкі павольныя і бескаляровыя, а пачуцці млявыя і зыбкія, як марыва над дрыгвой.

Наводшыбе ад вёскі, у самім сэрцы яловага гушчару, з усіх бакоў аточанага багнішчамі, жыве жрэц. Побач з жытлом жраца стаіць капішча  Бахны, бога балот, якога ўшаноўваюць жыхары вёскі. Капішча ўяўляе сабой неглыбокую зямлянку, накрытую галінкамі балотных елак. Ідал сядзіць на троне з трухлявай калоды. Ягонае цела сплецена з яловых каранёў, худыя, каравыя рукі ляжаць на падлакотніках. Галаву бажаства вянчае падабенства кароны з гнілякоў, якія блякла свецяцца ў цемры капішча. Фізіяномія ідала выглядае гнюсна. Доўгі сукаваты нос, запалыя шчокі, юрлівыя вусны, зробленыя з дзвюх замшэлых трэсак. У вачніцы ўстаўлены два белыя, гладка адшліфаваныя камяні.

Штодня жрэц спускаецца ў капішча з ахвярнай чарай у руках. Акунуўшы пальцы ў чару, ён кропіць вусны ідала свежай крывёй. Яна павольна сцякае з вострага падбароддзя бажаства, клейкія кроплі падаюць яму на грудзі. У такія імгненні аблічча ідала нібыта ажывае. Ягоныя вусны  расцягваюцца ў задаволенай ухмылцы, вырачаныя вочы шугаюць сіняватымі агеньчыкамі. Але, магчыма, гэта проста гульня ценяў ды водбліскі гнілякоў ў ягонай кароне…

Бахна сілкуецца крывёй шэрых бязрогіх коз, якіх жыхары вёскі прыводзяць да капішча.  Жрэц пераразае козам глоткі адмысловым нажом з выгнутым лязом і дзяржальняй, абкручанай мяккай скурай. Кроў ахвярных жывёл аддаюць Бахне, мяса і шкуры забірае жрэц.

Некалькі разоў у год, у святы раўнадзенства і сонцавароту,  жрэц прыносіць у вёску маленькіх ідалаў, сплеценых з яловых каранёў - дакладныя падабенствы  Бахны, які сядзіць у сваім капішчы на трухлявым троне. Гэтых ідалаў жрэц вырабляе сам, кропячы іх крывёй і мармычучы заклёны. Затым ён дбайна складае фігуркі бажаства ў берасцяны палукашак і накіроўваецца ў вёску.

Людзі сустракаюць яго з радасцю. З глыбокай пашанай бяруць яны з палукашка маленькіх ідалаў і нясуць іх у свае хаты. Наўзамен яны  прыносяць жрацу скруткі белага палатна, гліняныя гладышы, напоўненыя густым і духмяным лясным мёдам, лусты беласнежнага казінага сыра і палосы празрыста-ружовага вяленага мяса. Самі яны і ўзімку, і ўлетку ходзяць у рызманах з дзяругі, сілкуюцца гнілаватай  бульбай ды праснакамі з мякіны, усё лепшае аддаючы жрацу ў абмен на драўляных бажкоў.

Так было спрадвеку, так будзе да сканчэння часоў  - бязмежная багна, балотны бог, ягоны жрэц і бязмоўная паства. І толькі нешматлікія, пачуўшы ляманты дэманаў, што носяцца над балотамі  цёмнымі і сцюдзёнымі зімовымі начамі, раптам пазбаўляюцца розуму і бягуць прэч з багны. Але іх чакае толькі пагібель.

***
Інгве жыў тут, колькі памятаў сябе, а пражыў ён ужо амаль што  семнаццаць гадоў. У яго было некалькі старэйшых братоў і сясцёр. Усе яны, хоць і не былі двайнятамі, выглядалі амаль аднолькава - кволыя і бледныя, з вадзяністымі вачыма і бескаляровымі валасамі.  Бацька быў яшчэ малады гадамі, але выглядаў ён згрыбелым старым. Пануры і маўклівы, ён усміхаўся толькі ў святы раўнадзенства, сербануўшы бражкі  з бульбянага шалупіння. Маці штогод нараджала па дзіцяці, і немаўля нязменна памірала, не пражыўшы і тыдня. Суседкі казалі, што яна ўжо занадта старая, каб мець яшчэ дзяцей… Іхняя сям'я не была ні шчаслівай, ні няшчаснай. Астатнія насельнікі вёскі жылі ў дакладнасці гэтак жа.

Інгве быў дзіўным. Ён ведаў, што нарадзіўся ў гэтай вёсцы, як і яго бацька, і дзед, і прадзед, у сваім жыцці ён не бачыў нічога, акрамя лесу і балота, але ўсё мроілася яму, быццам радзіма яго не тут. Ён смутна ўсведамляў, што дзесьці там, за багнішчамі, ляжыць цэлы свет, велізарны і прыгожы, і невымоўная журба па тым невядомым свеце раздзірала ягоную душу.

Жрэц казаў, што ўсё гэта трызненне. Увесь свет спрэс пакрыты яловымі лясамі і балотамі. На кожным балоце - капішча Бахны, усе яны падобны, як дзве кроплі вады, і ў кожным сядзіць ідал на троне са спарахнелага пня. Бахна - вярхоўнае бажаство.  Ён трымае свет у раўнавазе, засцерагае людзей ад пустых летуценняў і благіх сноў, якія не вядуць ні да чаго, акрамя ўтрапёнасці і скрухі. Доля смяротных - паважаць Бахну і ягоных жрацоў, мірна апрацоўваць палі і ўзгадоўваць ахвярных коз. Бахна - міласцівы бог, ён не патрабуе чалавечай крыві. Ён любіць людзей, даючы ім найвышэйшую асалоду – рахманасць, забыццё і ціхамірны супакой багнішчаў, і не патрабуе наўзамен нічога, акрамя адданасці. 

Людзі беззапаветна верылі жрацу. Інгве ж прамовы жраца здаваліся хлуснёй. Яму агідны быў балотны бог,  прагны да крыві, на яго наводзіла нуду  маркотная  вёска і яе насельнікі, больш падобныя на мерцвякоў, чым на жывых людзей.  Немагчыма, разважаў Інгве, каб увесь свет уяўляў сабой адну суцэльную дрыгву, і не было тут іншых багоў, акрамя Бахны!

Аднойчы ён паспрабаваў выбрацца з балота. Калі яго бацькі, браты і сёстры сышлі працаваць на бульбяныя палі, ён прыхапіў з хаты лусту праснака з мякіны і крадком, хаваючыся за тынамі, выслізнуў за ваколіцу. Перад ім распасціралася шэрая багна і бурыя яловыя гушчары. Інгве вырашыў проста крочыць наперад і наперад, з надзеяй, што калі-небудзь балота ды і скончыцца. Некалькі дзён ён прабадзяўся сярод багны і яловых лясоў. Часам яму здавалася, быццам ён бачыць  прасвет паміж дрэвамі, яму нават мроіліся абрысы прасёлкавай дарогі, жоўтыя палі і рознакаляровыя сельскія дамкі, зусім не падобныя на шэрыя хаты балотнай вёскі. Сэрца яго пачынала радасна біцца, ён паскараў крок - але кожны раз збіваўся са шляху і зноў трапляў у глыбіню лесу. Потым, напаўмёртвы ад голаду і стомленасці, ён выйшаў да капішча Бахны. Ногі самі прывялі яго да жытла жраца і яго балотнага бога. "Ну што, Інгве, нагуляўся? Паглядзеў на вонкавы свет? - спытаў жрэц, і вусны яго расцягнуліся ў кплівай ухмылцы, зусім як ў ідала Бахны. - Павер, тут няма нічога, акрамя дрыгвы, а ўсё іншае – трызнене, летуценні пустыя. Вяртайся дадому, Інгве, і не гняві больш Бахну!".

Больш Інгве не спрабаваў збегчы, але скруха яго зрабілася яшчэ больш вострай і горкай. У адчаі ўзіраўся ён у хмурнае восеньскае неба. Неба было шэрага колеру, быццам бязмежная багна распасцерлася над багнай зямной, але ў нетрах снегавых хмар утойваліся дэманы зімы і цемрадзі, чакаючы свайго часу. Штосьці здарыцца, казаў сабе Інгве. Штосьці… Штосьці… І тады ўсё зменіцца!...

***
…Яна прыйшла адной лютай зімой, калі маразы стаялі такія, што балоты застылі да самага дна, бярвёны ў сценах хат расколваліся, як трэскі, а птушкі замярзалі ў палёце і мёртвыя падалі на абледзянелы снег. Толькі чорныя ваўкалакі, якім не страшная была лютая  сцюжа, ценямі насіліся па шаране і вылі на ледзяны Месяц.

Упершыню за доўгі час  бог багны не атрымаў ахвярнай крыві. Людзі невылазна сядзелі ў сваіх горача напаленых хатах, іх джаліў хатні гнюс і трэсла ліхаманка, а за акенцамі, затканымі марознымі ўзорамі, трашчала сцюжа. У гэтыя дні ніхто так і не наважыўся адправіцца на балоты, каб прывесці  да капішча бязрогіх коз. Людзі баяліся гневу Бахны, але страх змерзнуць да смерці аказаўся мацнейшым.

Лютыя маразы трымаліся некалькі дзён, а  потым распачалася снежная бура. Неба завалакло бялявай каламуццю, снежныя віхуры насіліся па-над змёрзлай багнай, а балотныя елкі енчылі і хіліліся да зямлі, як трыснёг.

Яна прыйшла разам з бурай. У яе былі белыя валасы і белая вопратка. Як белая завея, ляцела яна над застылымі балотамі, наперадзе яе беглі калматыя ваўкалакі, а следам сеяўся срэбны пыл. Яна спявала, і спеў яе быў, як выццё віхуры ў заснежаным гушчары. Яна  падбірала з зямлі адубелыя цельцы мёртвых птушак, і ў яе руках яны ператвараліся ў празрастыя ледзяныя пацеркі. Яна налыгвала іх на срэбную нітку, каб зрабіць сабе каралі.

Бахна сядзеў на троне ў сваім логаве, на дне найглыбейшай прорвы. Яго дрыгва змерзла да самага дна, зыбкая балотная жыжка зрабілася цвёрдай, як камень, і толькі ў палацы Бахны было цёпла і волка. Са  столі палаца звешваліся жмуты зеленаватай ціны, сценамі служылі слізкія, пераплеценыя карані тапляка, а ножкі трона патаналі  ў тлустым, бурым глеі. Трупна свяціліся гнілыя калоды, па падлозе поўзалі карычневыя жабы, а ў кутах кешкаліся клубкі балотных гадзюк. 

Бахна прыслухоўваўся да выцця буры над багнай, хмурыў калматыя бровы.
- Скадзі! - прагаварыў Бахна. Ягоны голас быў, як булькат гнілой вады ў балотных вірах, зацягнутых тванню.
- Зноў з'явілася, праклятая ведзьма. Вырашыла замарыць мяне голадам. Дакучаеш мне сваімі вар'яцкімі песнямі. Але ведай, ведзьма, цябе тут ніхто не пачуе. Ніхто, ніхто! - крыкнуў Бахна і тупнуў нагой. З-пад яго касцістай ступні паляцелі камякі глею. Перапуджаныя жабы спешна паўзлі ў цёмныя куты, а чорныя гадзюкі выгіналіся і шыпелі, выцягваючы дрыготкія раздвоеныя языкі.

***
Інгве не спалася ў гэтую віхурную ноч. У хаце было цёпла і ціха. Сцены падрыгвалі пад ударамі ўраганнага ветра. Куродымела лучына, падвешаная над гліняным гаршчком, распаленыя іскры з шыпеннем падалі ў ваду. У хаце ўсе спалі покатам, хто на падлозе, хто на лаўцы, адна толькі маці сядзела каля печы і прала пры святле лучыны. З выбеленай ніткі яна сатчэ тонкае палатно, каб вымяняць яго на драўляных ідалаў. Але неўзабаве і яе змарыў сон, верацяно выслізнула з яе пальцаў, і яна задрамала, апусціўшы галаву на грудзі.

Інгве ляжаў без сну, гледзячы ў цемру. Яму мроіліся галасы ў скуголеннях буры.  Галасы гаварылі, нашэптвалі, а потым  склаліся ў суладны хор.  Дзіўнай была гэтая песня. Мелодыя была цудоўная і незнаёмая, слоў было не разабраць, але песня абуджала дзівосныя відзежы.

Зімовы заснежаны лес, мерзлы месяц глядзіць з сіневата-чорнага неба.  Цішыня наўкол, мёртвая цішыня, толькі зрэдку то тут, то там раптам  схіляецца галінка пад цяжарам снега,  і сыплюцца на гурбы сняжынкі шапаткім срэбным дажджом. 

Цені рухаюцца па фіялетавым снезе, чорныя цені. Хто гэта - здані, ваўкі? Яны ўсё бліжэй. Ужо чутныя крокі і прыглушаныя галасы. Яны выходзяць з цемры  - высокія, станістыя, ў адзеннях з ваўчыных шкур, каля пояса ў іх мячы ў скураных ножнах. Іх валасы белыя, як снег, а вочы сінія, як лёд. Пазвоньваюць жалезныя  кудмені на іх запясцях, бразгае сталь. Хтосьці з іх зацягвае песню, астатнія падхопліваюць, і песня іхняя нібыта выццё снежнай буры…

Інгве здрыгануўся, адганяючы ад сябе насланне. Адкінуўшы дзяружку, якая служыла яму коўдрай, ён падняўся, падышоў да акенца, пераступаючы праз целы спячых, і прыхінуўся да змёрзлага шкла. Ён не бачыў нічога, акрамя белага снежнага змроку. А потым нешта стукнула ў абарваную аканіцу, слізгануў цень па марозных узорах. Інгве разгледзеў абрыс вузкай далоні і пільны позірк лёдзіста-сініх вачэй. Хтосьці глядзеў на яго з самага сэрца зімы і ночы. "Інгве!..." - пачуў ён голас, ціхі і ясны.

Ахоплены страхам, ён адхіснуўся ў цемру хаты, кінуўся на посцілку і закапаўся галавой у падушку, набітую трухлявай саломай. Ён ляжаў, заціскаючы вушы далонямі, але ўсё роўна чуў ціхі, ласкавы шэпт,  які клікаў яго па імені.

Раніцой бура ўціхамірылася. Снегавыя хмары разышліся, і праглянула сонца, такое рэдкае ў гэтых краях. Блакітнае неба ззяла над белымі снягамі, а паветра, звычайна атручанае балотнымі выпарэннямі, было празрыстае і чыстае, як крышталь.

Было па-ранейшаму холадна, але мароз трохі адпусціў, так што можна было выйсці на вуліцу без рызыкі закалець да смерці ў лічаныя гадзіны. У гэты дзень бацька адправіў Інгве на балоты, да капішча, прывязаўшы да пяньковай вяроўкі адразу дзвюх бязрогіх коз. Бахна пэўна быў  галодны пасля некалькіх дзён змушанага паста, і адной  ахвярнай жывёлы магло быць недастаткова…

Ля ўваходу ў капішча Інгве сустрэў старую. Яна была не з ягонай вёскі. Інгве ніколі не бачыў яе раней. Яна была апранута ў паўкажушак з ваўчыных шкур, з-пад футравай шапкі выбіваліся сівыя кудлы. На поясе ў яе віселі адубелыя цельцы птушак і жмуты засушаных зёлак. 
- Дабрыдзень, Інгве! -  праскрыгатала старая.
Ён глядзеў на яе са здзіўленнем. Адкуль яна прыйшла? Дзе ўтойвалася яна ўвесь гэты час - у лесе, на балоце? І адкуль ёй вядома ягонае імя?
- А дзе жрэц? - сказаў Інгве.
Старая ўсміхнулася, агаліўшы не па-старэчаму моцныя, белыя зубы.
- Спіць твой жрэц. Замарыўся, небарака. Усю ноч не спаў, усё мармытаў свае заклаёны, варажыў над агмянём, кідаў у жароўню вядзьмарскі парашок са змяіных скур і жабіных костак. Маліўся Яловай Калодзе, каб аднадзіць зімовых дэманаў. І бач ты - дапамагла малітва! Ужо сцюжа аслабла, а неўзабаве адліга прыйдзе, папаўзе з багны волкая смуга, пажыраючы снег. І тады мы пакінем балоты... Хочаш пайсці разам з намі, Інгве?
 - Хто ж вы? - ціха спытаў  Інгве.
 - Імя мне Скадзі, - пачулася ў  адказ. - Я прыйшла разам з бурай, віхурнай марознай ноччу. Я спявала, але людзі не чулі мяне. Яны спалі,  і нішто не ў сілах было абудзіць іх ад мёртвага сну багны. Але некаторыя ўсё яшчэ могуць прачнуцца.

Быццам у задуменнасці, яна правяла рукой па сваім поясе, яе кашчавыя пальцы перабіралі адубелыя цельцы загінулых птушак.
- Жадаеш ведаць, чаму ты не здолеў выбрацца з багны? Жадаеш ведаць, што будзе з табой, калі ты памрэш? - спытала старая. Яна пільна глядзела на Інгве, і позірк гэтых лёдзіста-сініх вачэй быў яму знаёмы. На яе раскрытай далоні ляжала мёртвая птушка.
- Вазьмі, Інгве. Вазьмі, не бойся. Так ты здолееш убачыць.

Інгве павольна працягнуў руку. Калі пальцы старой на імгненне дакрануліся да ягонай далоні, яго апякло холадам, як ад дотыку да мерзлага жалеза.

Інгве узяў мёртвую птушку, сціснуў яе ў далоні - і тут на яго нахлынулі бачанні. Ён убачыў змрочнае логава, асветленае гнілякамі. Калыхаецца ціна, звісаюць слізкія карані, тлуста паблісквае карычневы глей. У вязкім глеі кешкаюцца жабы і змеі. Іх тут незлічонае мноства - усё дно логава пакрыта імі, нібыта жывым дываном. А над жабамі і гадзюкамі  на трухлявым троне сядзіць вірлавокі ідал, хмыліцца, злізвае ліпкую, загуслую  кроў з выродлівых вуснаў. 

"Ніхто не ўратуецца з балота, - пачуў Інгве голас старой. - На вас праклён Бахны. Яго чары трымаюць вас тут, як мух у павуцінні. Але нават пасля смерці вам не здабыць свабоды. Бачыш гэтых жаб і змей, што коўзаюцца ў брудзе? Гэта душы памерлых. Вы нараджаецеся напаўмёртвымі, жывяце, як балотныя расліны, без мар, без захапленняў, а калі вы, нарэшце, паміраеце, так і не пажыўшы толкам, вас забірае Бахна і замуроўвае ў сваім  логаве - навечна!".

Інгве стаяў, сціскаючы ў руцэ мёртвую птушку. Бачанне ўжо развеялася, але агідныя вобразы ўсё яшчэ плылі ў яго перад вачыма.
- Няўжо зусім няма надзеі? - прагаварыў  Інгве. -  Няўжо нельга вызваліцца?...
- Гэта магчыма, - адказала старая. – Я магу вывесці цябе з балота. Але для гэтага табе прыйдзецца памерці – памерці, каб абудзіцца да новага жыцця. Ці гатовы ты прыняць смерць, Інгве? Ці не баішся ты?
 - Не, не баюся, - сказаў Інгве. – Вечнае гібенне ў багне страшнейшае нават за смерць. Вызвалі мяне, Скадзі!
Яна ўсміхнулася.
- Няхай будзе так, Інгве. Ты зрабіў свой выбар.

Старая пацягнулася да яго. Ледзяныя, кашчавыя  пальцы абхапілі яго шыю, і яе вусны прыціснуліся да яго рота. У Інгве перахапіла дыханне, магільны холад увайшоў ў яго сэрца, кроў застыла ў яго жылах, і сам ён стаў, як мярцвяк.

Скадзі адхілілася. Яна больш не выглядала старой. Перад Інгве стаяла панна, самая прыгожая з усіх, што ён бачыў у сваім жыцці. Яе постаць была тонкая і гнуткая, нібы клінок, аблічча белае, як снег, а вочы гэткага ж колеру, якім бывае зімовае неба ў ясны марозны дзень, калі глядзіш на яго скрозь аскепак празрыстага лёду. На яе плечы быў накінуты плашч з ваўчыных шкур, срэбныя сняжынкі сыпаліся з яе белых валасоў, і срэбрам была вышывана яе белая сукенка.

 - Хадзем, Інгве, - прамовіла  яна. Яе голас звінеў, як ільдзінкі.

Скадзі узяла яго за руку. Яны стаялі, павярнуўшыся спінамі да капішча і балота. Перад імі распасціралася снежная  раўніна, а ўдалечыні, у зіхатлівым блакітным прасторы віднеліся абрысы рознакаляровых хатак, ігольчатыя спічакі храмаў, збудаваных у гонар невядомых багоў, а яшчэ далей, каля самага гарызонта, цямнела халоднае паўночнае мора…

Калі Інгве не вярнуўся дахаты, яго бацька і адзін са старэйшых братоў адправіліся на пошукі, на ўсякі выпадак прыхапіўшы з сабой пару крэмневых драбавікоў. Але зброя ім не спатрэбілася. Яго знайшлі на балотах, даволі далёка ад вёскі. Ён ляжаў, распасцёршыся ў снезе, ў яго нерухомых вачах адлюстроўвалася зімовае неба, яго твар  і валасы былі пакрыты тоненькай коркай лёду. На ягоным абліччы застыла ўсмешка, а ў яго сціснутай далоні ляжаў маленькі лядзяш у выглядзе птушкі.

У той дзень Бахна так і не атрымаў ахвярнай крыві. Ля ўваходу ў капішча жрэц знайшоў не бязрогіх коз, а пару бярозавых калод, абкручаных пяньковай вяроўкай.

***
Уночы над балотамі насіліся зімовыя дэманы. Нават у вёсцы чутныя былі іхнія ляманты і нястрымны рогат. Людзі сядзелі ў сваіх хатах, дрыжачы ад страху і шэпчучы малітвы Бахне. Зрэшты, жрэц напярэдадні суцешыў сваю паству,  сказаўшы, што гэта апошняя ноч жаху, а заўтра прыйдзе адліга з багны, і дэманы знікнуць.

Калі бы хтосьці са смяротных адважыўся выйсці за парог сваёй хаты, то, угледзеўшыся ў зімовую імгу, ён убачыў бы, што не дэманы, але чорныя ваўкі-пярэваратні носяцца над балотамі, і вочы іх зіхацяць зялёнымі і пунсовымі агеньчыкамі. А калі бы той невядомы смяльчак прыгледзеўся больш уважліва, то са здзіўленнем усвядоміў бы, што гэта зусім не ваўкі, а вершнікі на чорных канях. Яны ўбраныя ў ваўчыныя шкуры, ў іх белыя валасы і сінія вочы, а ў руках яны трымаюць запаленыя паходні.  Вершнікі рагочуць і крычаць ва ўсё горла. Іхнія коні дзікія, без сёдлаў, без аброцей, шалёны  сівер трэпле калматыя грывы, і камякі снега ляцяць з-пад капытоў. На чале вершнікаў скача Скадзі. Яе снежныя валасы сцелюцца па ветры, а з грывы яе чорнага каня сыплецца ледзяны пыл.

Калі гэтая неўтаймаваная кавалькада пранасілася міма капішча Бахны, адзін з вершнікаў - магчыма, гэта быў Інгве, а магчыма, хтосьці іншы -  шпурнуў падпалены асмалак у жытло балотнага бога. Яловая страха шуганула імгненна. Не мінула і хвіліны, як усё капішча было ахоплена полымем. Трашчалі яловыя галінкі, гудзеў агонь, пунсовыя языкі цягнуліся да чорнага неба, і ва ўсе бакі ляцелі снапы іскраў. Неўзабаве занялося і жытло жраца. Ён ледзь паспеў выбегчы на двор, перш чым над ягонай хатай зашугала полымя пажару.

Жрэц стаяў, хутаючыся ў цёплы плашч, пашыты з казіных шкур, і глядзеў, як агонь  пажырае капішча. Ён быў спакойны. Такое ўжо здаралася на ягонай памяці. Лютымі, марознымі зімамі людзі неспадзеўкі пазбаўляліся розуму, зрывалі з хатняга алтара маленькіх ідалаў і шпурлялі іх ў агонь, а некаторыя нават кідаліся ў капішча Бахны з кнотам і крэсівам у руках. Усіх іх потым знаходзілі на балотах, змёрзлымі да смерці. У вёсцы пагаворвалі, быццам пасля смерці яны ператвараюцца ў калматых ваўкоў-пярэваратняў са зграі Скадзі. Але жрэц меркаваў, што іх проста забіраюць дэманы. Што ж, туды ім і дарога. Спаленае капішча  кожны раз адбудоўвалі нанава, на трон садзілі новага Бахну і зноў прыводзілі яму шэрых бязрогіх коз, а жрэц атрымліваў шчодрыя падарункі. "Так было спакон вякоў, так будзе заўсёды," - разважаў жрэц.

А Бахна шалеў у сваім логаве, выў, скрыгатаў зубамі, дзёр сваю касмыкаватую бараду і з бяссільнай злосцю штурхаў нагамі жаб і гадзюк. Яму было з чаго злавацца, бо яшчэ адна жывая душа выслізнула з яго ўчэпістых пальцаў.