Чаму Елка, навошта Ёлка

<Паняцце "веды" ўяўляецца настолькі відавочным, што ўзнікае нават спакуса прыняць яго за першасэнснае. Але пры ўважлівым поглядзе ў ім прапануеца сёе-тое загадкавае. Перш за ўсё, звернем увагу, што вядомае бывае двух відаў. Першае (паклiчам яго веданнем існавання) адказвае на пытанні "Што?", "Дзе?", "Калі?". Другое (веды змены) адказвае на пытанні "Як?", "Чаму?", "Навошта?"> М.К. Берестенко.

Пастаянныя формы - рэчы, істота, чараўніцтва так і просяцца назвацца свядома "во-веды". Гэта статыстычнае, грамадска прынятае, ужо шмат разоў правераны стан, вынік працы.

А нешта новенькае, то што ўвесь час рухаецца, то што незразумело - "iз-веды". Складана і неадназначна дадаецца да сутнасці склад "iз". А ўсе разам замацоўваецца ў свядомасці без усякіх двукоссяў.

Пасля размовы з жыхарамі Гукалiрарыi проста пачынаеш разумець, дзе не патрэбныя лішнія доказы. Тым больш нагледзеўшыся, наматаўшыся па рытуальным святах. Уладу Думеру сталі бачны многія з абрадаў у смешным свеце, асабліва вар'яцкае, або рабалепные паводзiны, пакланеньне - калi  ён з'яўляўся першыя разы на новым месцы адразу перад вочамi людзей. Таму ён з радасцю скончыў падарожжа па тупіковаму шляху. Настаў час падвядзення вынікаў абмежаваных строгім самонадзором памяркоўных думак, а не на адварот.

Пытанне наконт кропак у літарах е і ё вырашыўся проста. Усё залежыць ад націску ў словах, сказах. У размовах кожнае на слова, фраза, і гэтак далей, накладваецца рытміка націскаў. Вось яна і падказвае, вызначае месца ўстаноўкі гарызантальнага двукроп'я.

Возьмем для прыкладу некалькі слоў. Плачу або плачу? Калі трэба плаціць за добрую рэч, то скнара будзе плакацца! Пісаць ці пісаць? Калі крытык зламысна, хай і неўсвядомлена, спрабуе падлавіць мары пісьменніка і ўцягнуць іх у плоскасць пахабнага...
А як дзеці разумеюць слова "машына"? Толькi як мульцік пра дзяўчынку з мядвядзём, так зацухмоленыя, што пры тлумачэнні  любога складанага механізму ператварылася ў паняцце адзення ды банцікаў для дзяўчынкі Машы - "Машыны банцікі". Дарэчы гэты прыклад адбыўся сапраўды, калі дзіцяцi ў карнавальным касцюме Вожыка і няўмела але ж навёў на выснову аб націсках. Уладу з казачным сябрам Елем моцна запомніліся эмоцыі, позiрк, недарэчная усвядомленасць у адказе - А, машына! - І ў гэтым апошнім складзе "на" свядома гучала і трапляла пад націск тое, чаму нідзе не вучаць. Націск патрапіў на лiтару "Н".