Хьонкехь

  Юьртахь цхьацца диканаш-вонаш а литтина ,сарахь г1ала  ц1адаьхкира  тхо:со а,х1ара чуьраниг а.Юург  яра  катоьхна  ян  езаш.Сихха  кега-мерса  г1уллакхаш  д1а  а  дерзийна,сийсара х1окхуьнан йишас  баийтина
хьонка  чохь  болу  т1оьрмиг схьа  а оьзна,цу  чуьра  хьонка  шун  чу  а  биллина, и ц1анбан  охьахии  со.
 Сехьа  чу  вели  х1ара, дуьхьал  охьа  хии.Кегийра  хелигаш  схьа  а оьцуш ,царна т1ера  мачаш  д1аяха  х1утту и ша-шена вела а воьлуш. "Цхьа х1ума дага-м  деана хьуна кхунна"- шек йолу со.
-Хьо хиллий цкъа а хьонке вахана?-хотту ас,цуьнан ойланийн хьаса лаьцча  санна.
-Дера хилла-кх цкъа-м,-дийцар доладо ц1ийндас.
-Тхо х1етахь кегийра дара,со а,Дида а,Дуда а,вайн луларчу Вавас шен доьзалца  хьонки  дигинера  тхо.
 Тхо  кхоъ вара,церан чуьра виъ стаг вара,кхин а лулахой а бу тхоьца.Шен жимахйолу ши йо1 а ялайинера:ка дика йолуш йолу Маржан а,яах1ума ян Селихьат а.
Хьонкех дерг дика девзаш а,хууш а вара Вава."Мурйоьлла дечиг охьайоьжначохь  дукха  хуьлу  жахар"-хьийхира цуо тхуна.Йилбазалла доцуш стаг а вара ша,  дуьххьал  д1а иштта цхьацца бахьанашца,хьонке воьдуш а,жий воьдуш а доьзал  кхобуш хене волура иза.Цуьнан-м барх1 йо11ий,цхьа к1анттий  дарий,кхаба дезаш...
Хьонка гулбина чудирзи тхо,цхьана дечиган йиначу тоьли чу.
Юха дика тхайна жахар а биъна,д1а парг1ат девлича,Вава хьовзо ваьккхира оха, цхьацца  хилларш-лелларш  дийцийта...
   Д1адоладира Вавас шен  дийцар:"Хьасттах веъна со-суо хьонке,арахь цхьа  вон  г1овг1а  ели,  д1а  ара  ваьлла  со –говр  яц ,  не1арехь  лаьтташ  ча  ю-кх(тхо-м  вовшех  а  хьоьжуш  доьлу ).  Ши  т1амар  д1аса а  хецна лаьттачу  чане  ас  боху,  хьада  д1аяла   мА  лаза  яйта  соьга  хьо.  Мичара?  Меттах  а  ца   йолу.Юха  хьан  т1ейолалушшехь  топ  ялийтина  ас  когах  ,  юха  а  къар  ца  ло  .Хьада,  д1аяла  ма  ейта  соьга хьо, олу  ас  ,  амма  хьаьнга лоь  а  ца  хаьа,  кхин  цкъа  са  лоцуче  топ  тоха  йийзира  сан. Тоьхна   ча  охьа  а  йиллина  ,  говр  лаха  д1аволавели  со,  къаьхкина  д1аяхначух  тера  ду.  Д1а  ладоьг1ча  ,  т1ехьа  цхьа г1овг1а ю,  ча  ю-кх  т1аьхьа  текхаш,  д1атасвели  со  ,  со  ма  вахло ведда  ,  хьалха хьаьжча  цхьа  1ин  ду,  цу  чохь  кондар  ю  ,со  оцу  кондарх  тасавелла  виси,  ча-м  яхна  1инах  иккхира.."
Бакъ  дара  я  дацара  ца  хаьа  ,  тапаьлла  ла-м  дуг1ура  оха   цуьнга,  сих-сиха  Селехьат  юкъа  а  кхоссалуш:"Оввай,  Дада,  ма  дика  ду  хьо  цуо  вен  ца  вийна,  оха  х1ун дийр  дара  т1аккха?"
Иштта  Вавас цхьацца инзаре  х1умнаш  а дуьйцуш,Селихьата  иза  д1а  а  нисвеш,тхо 1аш долуш,   ц1еххьанна  хьун  юккъехь  цхьа  ирча  экханан  мохь  белира  ,  г1еххьачул  ч1огг1а  массеран  а  дагчу  кхерам  а  тосуш  ,  Мохсолта-м  (тхох  уггар  а  зоьрталниг)  кхеравелла , не1арера  а  д1атиллира.
-Алмаз  лаьцначух  тера  ду  цхьаммо  -элира  Вавас,кхин шек  а  воцуш,- вай  кхузахь  хааделлачух  тера  ду  цунна.
Йо1-м  кхера  а  елла  дена  т1ехьа хилира."Вай,   Дада  ,  зудабераш  д1акхуьйлу  ма  боху  цара,  со-м  кхоьру,со  ма  йигахьара."
Забарна  т1ера  волчу  вашас:"  Хьай  деллахь  1е  1ад, хьо  йолче- олу  йишига (ч1ог1а хаза  яцара  иза)  хьо  гича  дог  иккхина  лийр  ду  -кх   иза  ,  д1а-м  х1етте  а  юьгур  яцара цуо хьо ."...
Оцу   буьйсанна  наб   ца  кхийтира тхох   цхьанна  а,боккъал  а Вавас дуьйцу Алмаз    схьакхачарна  кхоьруш,1уьйранна  тхайн галеш сарале хьонкех а дуьзна,дукха чехка  ц1а  а  дахара,кхин хьонке  ког  а  ца  баьккхира-дерзийра  шен  къамел тхан  стага,хьонкийн  хелигаш  лаьтта  а тесна.

Тхаьш  хьонка  а эцна,иза  моссаза  буу ,карла  долийца   суна  х1ара х1ума.


               



"Хьонкехь" в буквальном переводе  означает "За  черемшой".
В  кратком  эпизоде юмористического  рассказа показаны простодушие,открытость,трудолюбие
простых людей из народа,проводящих несколько дней в лесу,собирая черемшу.
Забавным в этой истории является рассказ старика(может,специально  придуманный для  ребят)о том,как он одолел медведя.
 Раздавшийся  среди  ночи  крик какого -то животного,по рассказу главного героя-  вопль Алмаза(Лешего),схваченного кем-то в глуши леса.