Безнен эти. Талипова Фаягуль

;нине к;мг;н к;нне ;ти кичк; кад;р ;йг; кайтмады. Кече энебез елый-елый шешенеп бетте. ; апа нишл;рг; белмич; ;ле бер як т;р;з;сенн;н, ;ле икенче яктагысыннан ;тине к;тте, тик ;ти ген; к;ренм;де.
       Апага 15 яшь иде. Бар пешер; белг;н н;рс;се ул-йомырка ;;м б;р;;ге кыздыру иде. ;тине к;теп аргач, ул б;р;;ге ;рчерг; тотынды. ; мин булышырга тел;п, ;рчелг;н б;р;;гене турарга маташтым. Бишект;ге энебез ;аман да елаудан туктамады. Б;р;;ге табада кыза башлагач, апаны; й;зен; елмаю й;герде, тик к;зенд;ге мо;сулык ;ич т; югалмады. Мин, ;лб;тт;, с;енеп куйдым, ;йд;ге кара;гылык качкан сыман тоелды.
      ;ти кичке ;идел;р тир;сенд; ген; кайтты. Капкадан керг;ч т;, ;й ишеген; тотынырга ашыкмады. ;з эчен; н;рс;дер с;йл;нде, аннары кулы бел;н сул якка селт;де д;, ;й ишеген ачып керде.
– Балалар, мин кайттым- диде ул тавышына шатлык ;ст;рг; тырышып.
Апа елмайгандай итеп, юеш куллары бел;н ;ти кочагына сыенды да, ;кси-;кси елап ;иб;рде.; мин нишл;рг; белмич; аларга карап тордым.  ;ти минем у;айсызлыкны к;рг;нг;ме, мине д; ;з кочагына алды да:
– Кызларым-сез минем тер;к х;зер, берг; без ;и;;рбез диде. Шул к;нн;н башлап ;ти безне; ;чен зур х;рефле ;ниг; ;верелде.
;нине; кырыгын уздыргач, ;би безд; яш;рг; калды. Ш;;;р апалар ;би йортын буш тотмас ;чен, ш;;;рд;н авылга к;чтел;р. Шулай без ятимлек ачысын татымый башладык.
Л;кин зиратка барган саен к;;елне ана юклык сагышы бил;п ала иде. Ул вакытта ;тиг; ничек авыр булганын без к;з алдына китерм;г;нектер.
       ;ти буш вакыты булган саен, кече энебез янына й;герде. Олы апа бала карый-карый м;кт;пт;н т;мам бизде. Укытучы апа ;тине м;кт;пк; чакырткач, безне; ;йд; зур гаил; ;ыелышы булды.
– Р;зил;, акыллым. Син  зур инде,  сине ;йр;т; килешм;с т;, шулай да си;а м;кт;пк; й;рерг; кир;к. Белемсез кеше-юк кеше дип ;йт; иде ;ниегез.
– ;ти, ми;а анда бик авыр. Укытучылар да ;лл; ничек ж;лл;п й;ри.Ми;а ошамый анда.Мин ;йд; д; бик кир;к. ;би бер;зе булдыра алмый бит. Б;ген д; Раилне мин йоклаттым. Ул ;биг; иял;нм;г;н ;ле,- дип озын с;з сузды апа.
– Мин ;йттем, дим;к шулай булачак. ;ниегез дз сезне белемле итеп к;рерг; тел;де. Шу;а бернинди каршылыкларсыз ирт;г; ;к м;кт;пк;! Айг;л т;з; бит, зарлануларсыз й;ри. ;йе бит, кызым?- дип энд;ште ми;а ;ти.
Мин башны гына кактым.
        ;би безд; яши башлагач, к;рше Галим; апа безг; эзен суыта башлады. ;лб;тт;, мин бу к;ренешк; с;ендем. ;ти яныныда буталып й;;е мине т;мам туйдырган иде. ;ле теге атнада гына:- Рафил, си;а ялгыз яш;; бер д; килешми- дип с;йл;шеп тора иде ;ти бел;н. Тоттым да, ;тине ;ит;кл;п алып киттем ул убырлыдан. Яшьлегенд; д; ;ти артыннан чапкан дип с;йли авыл халкы. ;ти безнекене ген;, аны беркемг; д; бирмибез дип килештек апа бел;н ул кичне.
       Кышкы вакыт бик авыр ;тте. Бернич; к;н мич яныннан китм;г;н к;нн;р д; булды. ;ти башта к;рше Зариф абыйдан утын алып торса, со;ыннан, аны; явыз хатыны бирм;ск; кушты диг;н с;з чыкты. ;ти кич буе чырагач санагандай мич каршында утырды да, ирт;н к;рше рус авылына юл тотты. Рус халкы ул яктан бик юмарт дил;р. ;ти чана тулы утын бел;н кайтып керг;ч, апа шатлыгынан елап ук ;иб;рде, бишект;ге Раил д; кычкырып куйгандай булды. ; мин эчт;н Ходайга р;хм;т укыдым. Кышны без авырлыклар бел;н булса да, ерып чыктык.
Яз ул елны озак килмич; интектерде. Кошлар ;ылы яклардан кайткач, к;;елл;рг; ;мет кунды. Карлар эри башлагач, ;ти каралты-кураны карарга кереште. Энебезне; т;пи й;реп кит;е тормышыбызны тагын да ямьл;ндерде. Кызганыч, шатлыклы вакыйга артыннан кайгы озак  к;ттерм;де. Апрель ахырларында ;биебез авыраеп китте. ; майда аны хастахан;г; салдылар. Намаз укый алмавына ;й кайгырды мескенк;й. Кызым, ичмасам син ты;ла с;зл;ремне, бас Ходай юлына диг;н с;зл;ре ;аман да х;теремд;. ;бине терелтк;нд;й иттел;р, ;мма й;р;ге аны; озак типм;де инде. Апа м;кт;пне бетерг;н елны ;би д; безне м;;гег; ташлады. Ул вакытта мин тугызда, ; кече энебез д;рт яшьлек иде. Ул елны ;ти биш яшьк; картайды, ; апаны; ш;;;рг; китеп укый башлау кебек хыяллары бер м;лд; ч;лп;р;м; килде.
        ;бине; ;идесен уздырган к;нне, к;рше Галим; кара каплы ч;йл;рен тотып, ;й т;рен; ;к килеп керде. ;ти ашаган урынынан ук торып китте, ; апа ясаган ч;ен кире т;геп, табын ;ыештырырга тотынды.
– Них;л,  кызлар? - дип с;з башлады ул, тыныч кына.- Мен; сезг; кердем ;ле.
– Сезне; безд;н чыккан чагыгыз да юк бит ;ле, Галимэ апа- дидем мин ачудан кайнап.
– Кызлар, ачуланмагыз, тик сезг; х;зер минем ярд;м кир;к.
– Р;хм;т, Галим; апа, тик без инде б;л;к;й т;гел- дип кырт кисте апа.
– Тик Раил бар бит...
–   Раил- безне; энебез. Сез безне; гаил;г; керм;гез инде, Галим; апа. Безг; ;ти д; ;ит;, безг; я;а ;ни кир;к т;гел- дидек без апа бел;н бертавыштан.
Галим; апа шып булды. Кире барылды да, борынын мышык-мышык итеп ;йд;н чыгып китте. Шул к;нн;н ул безне; якка карамады. Х;тта урамда к;рс;д;, энд;шм;де.
       ;би ;леменн;н со;, тормышыбыз озак кына ;айга салынмады. Апа ш;;;рг; кит;ен китте, тик салкын ноябрь к;ненд; сумкаларын к;т;реп кире кайтып керде. Ми;а тикле, ;ти аптырады, бу к;телм;г;н х;лг;.
– Кызым, ;зе; китте;ме, ;лл; кудылармы? - дип сорады ул аннан озакка сузмыйча.
– ;зем ;ти- диде апа башын аска иеп.
– Ну кызым,  синнн;н моны к;тм;г;н идем. Син бит безне; бик боевой. Шулай тиз ;и;елде;мени?
– Юк ;ти. Анда барысы да яхшы, тик ми;а сезд;н башка ;лл; ничек ул ш;;;р диг;н ;ирд;. Ят кешел;р, гел урысча гына с;йл;шк;н булалар шунда.
– ;й кызым, алай эшл;мил;р инде аны. Башта ки;;шл;ш;се калган. Болай юктан гына ташламыйлар укуны.
– ;ти, а;латтым бит инде!
– ;ти,  аптырагач, ми;а карап куйды. Аны; сагышлы к;зл;рен к;рг;ч, мин кем яклы булырга да белм;дем. Шулай да, ми;а ;тине; фикере к;бр;к ошагач, мин:
– Апа, син д;рес ;шл;м;г;нсе;. Безне; турында уйламаса; да, ;нине иск; т;шер. Безг; ген; т;гел, а;а да читен бит, апа!
– Ярар инде алайса диг;нд;й, апа сумкаларын ;ыйды да, ;з б;лм;сен; кереп китте. Д;ш;мбе ирт;н, ;ти апаны вокзалга озатты.
        Тормыш  гел тынычлангандай булды. Энебез балалар бакчасында, мин м;кт;пт;, ; ;ти эшт; иде. Берк;н энебез т;не буе саташып чыкты, та; атканда, ;нине чакырды. ;ти кара кайгыга батты, ч;нки, ул Раилне ;ниг; охшатып, артык к;реп яратты. Апа бел;н мин, бу яратудан к;нл;шм;дек, ч;нки безг; д; Раил бик кадерле иде. Врач апа, Раилне; башларын тотып карагач, Аллам гына диде д;, ашыга-ашыга сумкасыннан н;рс;дер эзли башлады. Бу к;ренешне карап орган ;ти, яшьле к;зл;рен с;рт;-с;рт; б;лм;д;н чыгып китте. ; мин, врач апаны; укол салып бетерг;нен к;тттем д;, аннан сорау алырга керештем.
       Шул ачыкланды, Раил ниндидер инфекция  эл;ктерг;н. Бернич; с;гатьт;н температурасы т;шм;с;, аны хастах;н;г; озатасы иде.Шул вакытта, мин ;бине; намазлагын эзл;п таптым да, Ходайдан Раилг; ;и;еллек ;иб;р;ен тел;п дога кылдым. ;би гел ;йт; иде, доганы чын к;;елд;н укыса;, Алла;ы Т;гал;г; ул бары иреш;ч;к дип, с;зл;ре рас килде бит: ике с;гатьт;н со; Раилне; иренн;ренд; елмаю барлыкка килде. Раил бел;н булган вакыйгадан со;, ;ти т;п игътибарын энебезг; юн;лтте. Яраткан эше д; икенче урынга к;чте.
        ;ч ел  ;ттте д; ките.  Энебез беренче сыйныфка керде, ; мин Казан диг;н зур калага юл тоттым. Бу очракта да, Ходай догаларымны ишетте ахры, мин бернинди м;ш;катьл;рсез укырга кередем. Тел;гем ;ни кебек укытучы булу иде. Без китк;ч, ;ти гел мо;суланып калды. Без злб;тт;, моны а;лый идек, шу;а вакыт булган саен, к;чт;н;чл;р к;т;реп авылга чаптык. Без кайтуга ;;рвакыт кайнаган ч;й ;;м ягылган мунча булды.
       Апаны сорап кил;се к;нне, ;ти ирт;н ;к зиратка китте. С;гать уникел;р тулды,  ; ;ти ;аман да кайтмады. Апаны; шатлыклы й;зен; курку й;герде, ул х;тта пешерергш куйган б;лешен д; оныта язды. Кия; ягы килеп ;итк;ч, апа ;тине аклар ;чен с;б;п;р эзли башлады. Кунаклар т;рг; узганнар гына иде, алар артынан елмаеп ;ти д; кереп килде. Апа кояштай балкыды. Тик мен кия; буласы кеше ген; бик каушады. ;ти кия;г; апаны тиз ген; бирерг; ашыкмады, гад;тт;геч; с;з н;сел тикшер;д;н башланды. Кем ;йтмешли, эте-бете калмады, ;тиг; барысы м;гъл;м булды. Аннары никах-туй м;ш;катьл;ре турында с;йл;штел;р, шуны сиздем апа ;изни кешед;н к;зен д; алмады. ;ти сорау бирг;нд;, ничектер борчылгандай утырды. Шомырт ч;ч;кл;ре коелып, авыл халкы сабан туйлары турында с;йли башлагач, апа кия; йортына к;чте. Тик каенана бел;н  ген; с;зл;ре килешм;де, кызганыч.  Апа зарын т;г;рг; гел безг; й;рде. ;  аны мин ген; т;гел, и; элек, ;ти ты;лады. ;изниебез акыллы булып чыкты безне;, апа бала алып кайтасы елны, я;а йорт торгызды. Б;би ашын без шул йортка алып бардык. ;ти онык тугач, ничек с;енг;нен к;рс;гез сез, аны с;зл;р бел;н ген; а;латырлык т;гел иде. Х;зер д; кулыннан т;шерми алты яшьлек Булатны!
           Кече энебезд; олы тормыш юлына чыккач, ;тине ялгызлык баскандай булды. Апа ;;м мин еш кайткаласак та, ул гына ;итми т;сле иде а;а. Энебез д; барлык буш вакытын ;тиг; багышлады. Тик элекке нык ;тиебез х;зер мо;су к;рен; сыман. ;зебезг; яш;рг; аласы идек, каршы т;ште, ;ниегезне ташлап бер ;ирг; д; китмим д;, й;рмим д; диде. ;й, апа ;пк;л;п й;рде ;тине; шул с;зл;рен;. ; ми;а ;тине; бу с;зл;ре к;;еленн;н чыккан гомерлек сагышы кебек тоелды.
         ;ти беркайчан уфтанмады. Авырлык кил; торды, ул аны ;и;; торды. Бервакыт к;рше Зариф абый: «;й, Ф;рит, бу д;ньяларда  син кем  ;чен яш;де; со;?»  дип сорагач. Балаларым-алтыннарым ;чен диг;н ;тиебез. Кемдер тормыш м;гън;сен эшенд; к;рс;, безне; ;ти аны безд;-балаларында к;рде.