Ruska Ch 11. Не iснуём

Я, па шчырасці, не разумела, чаму Цэнтральнаму ўпраўленню спатрэбіліся менавіта беларускія выданні. Самі па сабе яны не ўяўляюць каштоўнасці – тоненькія брашуркі на шэрай паперы, бедна ілюстраваныя, з мяккімі вокладкамі. Каштоўныя яны толькі для беларусаў. Для тых, хто ўсё яшчэ атаясамлівае сябе з беларускім народам. На ўсю Імперыю такіх набярэцца добра калі некалькі соцень. Тубыльцы Паўночна-Заходняй акругі – тутэйшыя – у большасці лічаць сябе неэтнічнымі рускімі. Тых, хто валодае беларускай мовай, можна пералічыць па пальцах адной рукі.
Нацыянальныя мовы ў Імперыі не забароненыя. Тутэйшыя размаўляюць выключна па-руску, адчуваючы да роднай мовы нейкую грэблівасць. Нічога дзіўнага. Нам з школьнай лавы ўбіваюць, што продкі беларусаў былі батракамі, якія стагналі пад пугай то жамойтаў, то палякаў, то лялькаводаў Агульнага Захаду ў залежнасці ад гістарычнага перыяду. За ўвесь час свайго існавання наш народ не стварыў нічога выдатнага, акрамя дранікаў ды тузіна песень, падобных на стогн. Мы не жылі, а вякамі гібелі ў чужынскай няволі, пакуль Старэйшы брат не выгнаў чужынцаў на Захад, дараваўшы нам свабоду і працвітанне. А таксама адукацыю, культуру, прамысловасць і гэтак далей. Мы існуём дзякуючы Імперыі. У нас са Старэйшым братам адна гісторыя, агульны лёс і аднолькавы менталітэт. Прынамсі, так сцвярджае прапаганда. Гэта не тое каб наўпроставая хлусня, хутчэй езуіцтва. Гісторыя Дзяржавы Расійскай у вышэйшай ступені велічная і гераічная. На тле гэтай велічы нашы продкі выглядаюць нагэтулькі ўбога, што мімаволі паўстае пытанне: можа, беларусам увогуле не варта існаваць? Ці не лепш растварыцца ў абдымках Імперыі, адрынуць сваю ідэнтычнасць (у якой няма нічога каштоўнага), назвацца рускімі, хай сабе неэтнічнымі, гэта ні ў якім разе не таўро непаўнавартаснасці, наадварот, знак якасці, бо нарадзіцца этнічным – толькі паўсправы, галоўнае быць рускім у душы...
У Імперыі жыве шмат народаў, і ніводзін не саромеецца сябе так, як беларусы. Я лічу гэта нашай нацыянальнай катастрофай, толькі не гавару аб гэтым услых. Сташак аднойчы прагаварыўся, за што атрымаў турэмны тэрмін і метку "кантрольнага". Такую ж метку мае былы яго сукамернік – кантрабандыст і этнічны расеец. Белы. Цікава, адкуль такое мяно, мабыць, з прозвішча – я ўспомніла – Чарноў. І як яго собіла займець "кантрольнага", не за тую ж сварку з інфарматарам "гестапіка"? Каламутны тып. Яму ўсё роўна, што цягнуць цераз мяжу, галоўнае, каб за гэта плацілі. Абяцаў дапамогу, і дзе ён? Як прапаў з рання, дык дагэтуль ні слыху ні дыху, а я вар'яцею ў няведанні. І ад Сташака ніякіх навін. Перажыць бы сягонняшні дзень.
Пачуўшы званок, я падскочыла, як уджаленая. Я кінулася да стала, схапіла тэлефон – на экране адбіваўся чужы нумар.
– Віта, добры дзень, – пачулася ў слухаўцы. – Гэта Лявон Сцяпанавіч. Ты можаш зараз гаварыць?
Лявон Сцяпанавіч Сямашка зваў мяне дзіцячым імем – Віта, так павялося з часоў студэнцтва, калі я наведвала яго лекцыі ў Мінскім гуманітарным, і за гады нічога не змянілася, я так і засталася для яго дзяўчынай-шкаляркай, выдатнай у навуках, але бесталковай у жыцці. Прафесар не званіў мне з часоў сваёй адстаўкі, я нават нумар яго не пазнала.
– Добры дзень, Лявон Сцяпанавіч! – павіталася я і спытала, не хаваючы трывогі: – У вас усё ў парадку?