Тарихий хотирани тиклаш, эзгу иш

   Шотланд ёзувчиси Вальтер Скотт тугрисида шундай фикр укиб колдим. “Вальтер Скот шотланд халкининг тарихий хотирасини тиклаган шахс”. Бир карашда жуда оддий туюлган гап, аммо унинг замирида канча мехр туйгуси мужассам.
Якинда Россия Сенати Раисаси Валентина Матвиенко юртимизга келиб, 1996 йилда бобомиз Амир Темур музейи очилганини куриб. “Тарихни тиклаш ишларини бошлаганларинг 1996 йилда-я!” деб хайратини яширолмади. Чунки, уша пайтда Россияда жиноятчилик эмас, балки давлат тизими чукур депрессия холатида эди. Россиялик сиёсатчи бу гапларни эслаганида, узларида булган вокеаларни кузга келтиргандир? Россиядаги 1998 йилги дефольт эсингиздами?
   Бизда эса уша йили “Тарихий хотирасиз келажак йук” номли рисола эълон килинган. Муаллиф кимлигини албатта, хамма узбек билади, деб уйлайман. Ота ушанда 60 ёшда булганлар. Халкимизда киши 60 ёшида акли тулади, деган гап бор. Нобель мукофоти олган ёзувчилар, олимларнинг ёшларига эътибор берсангиз уларнинг купчилиги 60 ёки ундан-да катта ёшга кирганларида мукофот олганлар.
Тарихий хотиранинг ахамиятини мен, икки славян ака-укаларнинг хозирги кундаги келишмовчилигида курдим.
   Сочи олимпиадасини руслар Петр Биринчи давридан бошлаб ёритишди. Ундан илгари Киев Руси хакида “гапиришмади” украинларнинг босимидан хайикишди. Вахоланки Пекинда хитойликлар уз тарихларини жуда кадимдан бошлагандилар. Компас, музкаймокни яратганликларини намойиш этгандилар. Мана шу тарихий хотирани тиклаш ишлари Россияда сал илгарирок бошланганида ака укалар уртасида зиддият келиб чикмаган булармиди?
   Аксинча англо-саксон халкларига эътибор беринг, Германияда фашизм вужудга келган пайтдаям Америка Президенти “Гитлер сукинь сынь, все равно наш” деган экан. Уша уруш давридаги душманлар тарихий хотирасини тиклаб бугунги кунда яна апок-чапок буп кетишди.
   Ёзги олипиадаларга эътибор беринг-а! Америкаликлар енгил атлетикани, англияликлар велоспортни, австралияликлар сузишни булиб олишиб, медаллар шодаси буйича кўз илгамас, “яширин” биринчиликни олиб куйишади. Бу олдиндан келишиб олинмаганми?
   Худди шундай ишлар бошка холатлардаям юз бераверади. Акли расо киши бу куринмас, ички тулкинни англаб олади. Конунлар, суд тизими, молия тизими ва хоказолардаям, узаро “шивирлашиб” ишлашади. Нега? Чунки, улар кариндош, “акчани чап чунтагидан, унг чунтагига солгандай” гап. Тавротдаям, Забурдаям, Инжилдаям, Куръондаям одамлар уртасида ахилликка чакирилади. Яхшилик килгандаям, айнан ишни уз кариндошингиздан бошлашингиз кераклиги хадисларда айтилади. Кариндошликни узиш эса кораланади.
   Тарихий хотирани тиклаш эзгу ишлигини англаб етгач, бутун дунё халклари бир ота-онадан таркалиб, уларнинг тилиям дастлаб битта Боботил тили булганлиги хакида гоя буйича “Нур устига нур ёгсин ёхуд 4800 аввалги бир сузимиз хакида дунёда бораётган бахс хакида” асаримни эзгу ниятда эълон килгандим.
Узбек тарихчи, тилшунослари томонидан бу асар совук кабул килинди. Энг якин ижодкор дустларимдан бирига “Ака, асарим хакида нима дейсиз?”-деб сурадим.
У менга самимий гапиришдан узга чораси йуклигини сезди-да:
–Тугрисини айтсам, мен лолман. Фикр билдириб куйсам агар сен хато килаётган булсангчи?-деди.
   У кишининг гапи тагида хадиксираш аломатини курдим.
Энг якинларимдан хисоблаб юрган кишиларимдан бири шундай деяпти-я, деган уйда бир неча кун юрдим. Кейин, китобни бадиий асар сифатида эълон килиш ниятида гоя топдим, яъни “Ўлмасвой уйига келиб котиб ухлаб колди ва туш курди, тушида эса Геродот, Диодор, Беруний, Кошгарий, Мирзо Улугбек, Абулгози ва бошка тарихчилар билан сухбат курди”.
   Аммо, бу гоямга бир неча дустларим кескин каршилик килишди ва изланишларни давом эттиришни маслахат беришди. Шу, шу лингвистлар, филологлар, тарихчиларнинг асарларини интернетдан кучириб олиб укиб ётибмиз-да. Битта нарса хотиржам киладики, Кашкадарёда учта туманда, Сурхондарёда учта туманда кариндошларим бор. Хеч булмаса шулар асарим кадрига етар, деяпмиз-да...
Аллохнинг кудрати билан шу асаримни дунё сахнига олиб чиколсам эди...
Бунинг учун мехнат, мехнат ва мехнат килиш кераклигини менга айтяпсизми? Рахмат, тугри айтяпсиз, биродар. Агар иложи булса битта дуо килиб куйинг, биродар...      

   


Рецензии