Пра купальския кветки

Пра купальскія кветкі

Мяне абурала, што ён няправільна прамаўляе імя нашага беларускага класіка. Прычым здавалася, што імя паэта ён скажае наўмысна, каб падражніць (альбо, як яшчэ кажуць, “патроліць”) прысутных.
--  Гэта бібліятэка Янкі Ку’палы? – спытаў ён, уваходзячы.
Імя паэта ён вымавіў менавіта гэтак, з націскам на “у”.
-- Не, гэта кнігарня Логвінава, – адказала дзяўчына ля касы.
-- Праўда? А тады навошта тут вісіць партрэт Ку’палы? – спытаў ён, тыцнуўшы пальцам у сцяну, на якой віселі партрэты класікаў беларускай літаратуры.
-- Таму што ён наш беларускі паэт, -- здзіўлена сказала дзяўчына.
-- Янка Ку’пала? – перапытаў ён.

Я стаяла ля стэлажоў і разглядала кніжныя навінкі. Мне раптам зрабілася крыўдна за нашага Паэта.
-- Шаноўны, трэба казаць Купа’ла, -- сказала я. – Янка Купа’ла.
-- Што? – ягоная ўвага адразу ж пераключылася на мяне.
-- Ну ведаеце, свята такое ёсць, Івана Купалы, -- сказала я.
Ён заўсміхаўся.
-- А, гэта калі збіраюць купальскія кветкі?
Я кіўнула.
-- Ну, так.
-- А вы іх збіралі? – пацікавіўся ён.
Я пахістала галавой.
-- Ды не, неяк не трапляліся.
-- Не? А я збіраў. Увесь час збіраў!
Ёе нечакана ажывіўся. Ступіўшы да мяне, ён заскакаў наўкол, як малады сатыр, падміргваючы і размахваючы рукамі.
-- Кажуць, нібыта яны цвітуць толькі адну ноч. Дык гэта лухта! Яны цвітуць усё лета. З траўня аж да кастрычніка, -- захоплена гаварыў ён. – Прынамсі, у нас за вёскай цвілі. Ведаеце, як выглядаюць купальскія кветкі? Жаўтлявыя такія, пахнуць сланечнікавым алеем. І гарачыня ад іх ідзе, як ад вогнішча, зямля наўкруг аж чорная ад прысаку. Пройдзешся там басанож, і ногі робяцца чорныя, не адмыеш. Штодня я іх збіраў. Рваў, складваў у букеты і дадому нёс. Нават маці на мяне сварылася: годзе, маўляў, іх у хату цягнуць, іх ужо ставіць няма куды!

Аповед быў цікавы, але зрабілася мне неяк ніякавата. Здалося мне, што дзядзька крыху не ў сваім розуме, а звар’яцелых людзей я ўсёткі пабойваюся.
Я схапіла з паліцы кніжку па гісторыі Менска, разгарнула яе і зрабіла выгляд, што засяроджана чытаю. Манеўр спрацаваў. Убачыўшы, што я яго не слухаю, дзядзька страціў да мяне цікавасць. Пагаманіўшы яшчэ трошкі, ён павярнуўся і рушыў да выхаду, падскокваючы на хаду і жэстыкулюючы, нібыта малюючы ў паветры абрысы купальскіх кветак. Калі ён, нарэшце, сышоў, я ўздыхнула з палёгкай.

Яшчэ некаторы час я пабыла у кнігарні, купіла пару кніжак. Выйшаўшы на вуліцу, я з асцярогай агледзелася па баках. Дзівакаватага дзядзькі паблізу не было, і я спакойна пайшла да аўтобуснага прыпынку.
Ужо стоячы на прыпынку, я раптам пачула: “Гэй! Гэй!”. Я азірнулася. Ён стаяў на рагу вуліцы, усміхаўся  і махаў мне рукой. У другой руцэ ён трымаў букет дзівосных кветак. Кветкі выглядалі, як сланечнікі – чорныя сярэдзінкі з вяночкамі жоўтых пялёсткаў, толькі былі яны значна меншага памеру, і колер іх пялёсткаў быў больш яркім, чым у сланечнікаў. Сабраныя ў букет, яны нагадвалі купку мініяцюрных сонцаў у час зацьмення – чорны дыск Месяца ўсярэдзіне і святлівая карона промняў наўкол. Пялёсткі варушыліся, нібы языкі полымя, і, здавалася, сыпалі іскрамі.

Тут да прыпынку падышоў тралейбус, і я спешна ўскочыла ў салон. Дзверы зачыніліся, тралейбус паехаў. На ўсякі выпадак я яшчэ раз азірнулася і паглядзела ў задняе шкло. Пагоні не было.

Усю дарогу дадому я разважала: як жа яму пашчасціла выдабыць купальскія кветкі, удзень, у гэтым вялікім, тлумным горадзе, сярод асфальту і бетону? А што гэта былі менавіта купальскія кветкі, я чамусьці не сумнявалася.