Тархонлик фожеаси

  Якинда буладиган сайловлар хакида куча-куйда, метрода, автобусда, таксида, самолетда, поездда, ошхонада, чойхонада турли-туман гурунглар буляпти. Йук тортишувлар унчалик булаётгани йук. Чунки, телевидениедаги дебатларда сиёсий партиялар микроскопик муаммоларни гапиришяпти. Улар асосан Хукумат Дастурларига суяниб гапиришяпти.
  Албатта, сиёсий партияларимиз ичида энг профессионали Халк демократик партиясидир. Уларда жахон стандартларига жавоб берувчи  сиёсатчилар купрок. Бошка партиялардаям профессионал сиёсатчилар етарли. Ахир ун йилдан буён Конунчилик палатаси фаолият юритяпти!
  Мана шу давр ичида депутатлар бошка купгина мамлакатларга бордилар, уларнинг дебатларини телевидениеда курдилар, профессионал урф одатларини ургандилар, жорий килдилар ва хоказо.
  Аммо, сиёсий партияларимизнинг уша манаман деган депутатлари дебатларда иштирок этишмаяпти. Бу норозиликми ёки локайдликми узларига хавола.
Депутатга ухшаш мансаб кадимдаям булган. Унинг номи Тархон, Додхох, Туксабо юзбоши, мингбоши деб аталган. Хон ва амирлар мухим давлат тадбирларидан аввал уларнинг фикр-мулохазалари билан уртоклашган. Энг зарурлари кабул килинган. Хозиргидек факатгина когоздаги хисоботлар булмаганиям яхши булган экан.
  Энди уша мингбоши, додхохлар аклли-фаросатли, халкнинг дарду хасратини эшитиб, уни тугри шакллантириб Хукумат даражасига етказиш кобилиятиям булган. Албатта, бундай шахсларнинг энг яхшилари Амир Темур рахбарлиги даврида булган десам хато эмасдир.
  Давлатимиз тарихидаги энг трагик вакиллар Тархонлар даври Чингизийлар даврида булган. Тархон деган унвон Чингизхонданам аввал булган. Бу унвон Хонни улимдан куткарган ёки салтанатга катта фойда келтирган кишиларга берилган. Ухшаши Англияда “СЭР” унвони.
  Чингизийлар даври  жуда тахликали булган. Бухоролик яхудийлар, Бухорони конга белаган Чингизхонни Ирок сафаридан кайтаётганда шоду-хуррамлик билан, байрамона кийимларни кийиб кутиб олади. Кечаги зулм-ситам учун фожеани кутган Чингизхон бенихоя хурсанд булиб, Бухоро шахри ахолисига энг мукаддас унвон «тархон»ликни хадя килиб юборади. Яхудийлар кадимда Александр Македонскийни хам худди шундай кутиб олганлар. Бу хакда Иосиф Флавий тарих ёзган.
  Тархонларга катта имтиёзлар берилган. Тархон ёрлигини олган кишининг туккизта жинояти кечирилган, тархонлик унвони унинг туккиз авлодига жорий этилган. Тархон энг мукаддас даргох, салтанат маркази хоннинг ёнига хеч кимнинг рухсатисиз кириб бориши мумкин булган. Мана шу тархонлар Чингизхон улганидан кейин унинг угилларини бир-бирига гиж-гижлайвериб отани болага, акани-укага карши килиб куя бошлаган.
  Игво-гийбат, тус-туполоннинг, улдир-улдирларнинг энг авжига чикканидан сунг, буларга бархам бериш учун Амир Темурдек шахс адолат байроги остида дунёга келган.
  Амир Темур ёшлиги, яъни хали давлат тепасига келмаган пайтида юртимизга келган Ибн Батута Бухороликларнинг уз сузида турмасликлари, мехмонларни севмасликларини, мункирликлари сабабли бошка жойларда гувохликка олинмаслигини айтиб утади (Ибн Батутанинг ўзимизда янги нашр этилган китобида бу матн тушириб ;олдирилган -А.Ш.). Албатта, уша кишиларнинг купчилиги тархонлар булган менимча.
Амир Темур тахт тепасига келгач нафакат тархонларни, хатто Чингизий хонларнинг хам попугини пасайтириб куйган. Тархонлик ёрлиги хеч нарсага ярамай колган десаям булади.
   Амир Темур вафотидан сунг куп утмай тархонлар яна кучайган. Бу гапимнинг исботини Мирзо Улугбек ва унинг угли Абдулатиф уртасидаги урушдаёк куринади. Кейин яна ота-бола, ака-ука урушлар давом этаверади.
   Кизик бир холат. Чингизхон юртимизга 1220 йилда келган. Бухоролик яхудий тархонлар ёрликни уша пайтда олган, уларнинг туккиз авлоди 270 йил тархонлик имтиёзидан фойдаланган, демак 1500 йилда Шайбонийхон бошчилигидаги чингизийларнинг юртимизга келиши бежиз эмас эканда? Уларга яна тархонлик ёрлиги керак эди. Уни эса факат Чингизийлар бериши мумкин эди-да.

   


Рецензии