Виш манатдин савда

    - Я   кIвал    къени   хьайи   Рамалдан,  чи   кьведан   дердерни  сад  хьайила,  дарман  жагъида.  КIанзавайди  садра  кардик  кьил  кутун  я, -  икI   лагьана   кIвалин    иесиди   мугьманрин   вилик   чай   цана  истиканар   эцигна.   Ахпа  вичин  папаз  вил  яна,  ада  давамарна. – Амма     хуьруьнбуру    гьарда   са   гаф  тийидайвал,   чна   мехъерар  адет   тирвал   авун  лазим  я.   Къуй,  зи  руш  Зуьгьрени   ви  кIвализ  уьзуьагъ  яз  атуй.
    - Валлагь,  Мирзеагъа,  вуна  дуьз  лугьузва.  Мегер  чавай  бубай- рин   адетриз   кIур   гуз  жедани?   Къуй,  зи  гада  Рагьиман   кьилни  са    кIус  вине   хьурай. . .
      ИкI,   Мирзеагъадини    Рамалдана    йифен    кьуларалди    чпин  веледар   эвленмишун   патал   меслятар   ийизвай.  Сада  садал  гаф  гьалд    тийиз,  абуру   савда   ийиз   башламишна.   Гзаф   рахунар  авурдалай   гуьгъуьниз   Мирзеагъади   вичин   рушахъ   пуд   агъзур  манат   михьи   пул  тIалабна.
    - Сад   лагьайди,   кровать,   кьвед   лагьайди,   телевизор,   пуд  лагьайди,   холодильник,  кьуд  лагьайди. . .  цIекIуьд   лагьайди  ха-лича   ва  къад   лагьайдини. . .  вичин    гуьзелвал, -  гьисабна   Мир- зеагъади.  -  Виридахъ   тек  пуд  агъзур  манат.
     И  гафарин   ван  хьайи   Рамалданан   паб   Секне   пагь   атIана,  кузвай  картуфар   тIуьрди  хьиз,  сив  ахъагъиз – акьализ   амукьна.
     Экуьнин   ярар   ядайла   Рамалданни  Секне  кIвализ   хъфена.  Секнедиз   вичин   итимдикай   хъел  авай,  гьавиляй  ам  кал  ацана  хтайлани   вич-вичив   рахазвай :
   - Гьар  патахъай  керкиди  хьиз  язавай   Мирзеагъадиз  пуд  агъзур  манаа  .  .  ат? . . .  Пуд   агъзур   анихъ   амукьуй,  за  а   чпурдиз  пуд    вишни   гудачир.  Гьи  патахъ  ялайтIа,  гьа  патахъ  фидай  Рамалдан  я   ман . . .
    - Бес  хьуй,  бес  хьуй.  Им  вуч   къакъра   ягъун   хьана?  Ам  пудал  гьикI  рази   хьанатIа   лагь.  Эхь,  вацIари   гьуьлуьхъ  гьикI  ялдатIа,  Мирзеагъадини   пулунихъ   гьакI   ялда.
      Рагьиманни   Зуьгьредин   бубайрин   тIални   тIалдин   дарман-ни  сад  тир,  амма   дармандин  къимет  сад  тушир.  Мирзеагъа  аш  акурла  эгечIдай, кIвалах   акурла   катдай  инсан  тир.  Адан  уьмуьр  савдаяр   ийиз   фенай.  Гилани   адан  рикIе   вичин   хайи  рушахъ 
                - 2 -
девлет   къачун   авай.  Дуьнья   гайитIа   тух  тежедай   Мирзеагъа  пуд   агъзур   манатдал   рази   хьана.   Рагьимани   бубадик   тади  кутазвай.
      Рамалдан    лагьайтIа,  гъиле   кьур   кIвалах    кьилиз   акъудда   лугьуз,   кьве   кIвачни   са   чапатIда   туна  акъвазнавай.  Идавай – адавай   бурж   кьаз  ада  кьве   агъзур   манат  кIватIна.  Секнедини,   гъуьлел   «ваз  ви   далдамдин   гъиляй   масадан   зуьрнедин   ван къвезвач»    лугьуз    паркутар    гьалчзавайтIани,   вичи   храй    кьве   гебе   базардиз    тухвана.
    . . . Рагьимазни   Зуьгьредиз  и  кIвалахрикай   са  хабарни  авачир.  Абуру  шегьерда   муаллимвилин   пеше   къачун   патал   эхиримжи  экзаменар   вахкузвай.  Жегьилар   чеб   чпел  ашукь   хьанвай.  Абу- рун   къаст   сад   тир : экзаменар   вахкана,    дипломар    къачун   ва   хуьруьз   хъфейла   эвленмиш    хьун.
          Амма  хуьре   авайди  масад   тир. Гзаф  акъвазай  ци  ни  къачу да   лагьайвал,   хуьрени   фитне   гьатнавай.
        -Агъа   мягьледа  авай  хъуртак   квай  фереярни   кваз  чал хъуь- резва, -  лугьуз   Секнедин   рикI  пад  жезвай.
          Рамалдан   кис   хьанвай,   адаз   папаз  гудай   жаваб   жагъиз- вачир.   Кьве   агъзур    манат   пул   ада   идавай – адавай   буржар   кьуна,  кIуьд   виш   манатни   са   гужуналди   туькIуьрна,  амай   са   уьндуьшкадин   кIекни   маса  гана.  Гила   пуд   агъзур    хьун   патал   амай   виш   манат    пул   гьич   санайни   гьатзавачир.   Рамалданаз    мад   я   гудай,    къведай    затI   амачир,   я   виш  манат   патал   ам   хуьрени   гьатзавачир.
         Мирзеагъади   лагьайтIа   «за   савда   садра   ийидайди   я  лу- гьуз»   гьич   са   кепек   кимиз   пул   къачузвачир. Мегьридини,  хуь-руьн   и  кьил   а  кьил   ягъиз,   фитнечийрик   мадни   футфа   кутаз-вай:  « Я   чан   вахар,   бес   гьакI   руш    кIан    хьуналди,   ам    гудай   ахмакь   гьихьтинди   хьурай?   Валлагь,   гьакI  са  суваб  патал  каци    кьифни   кьадач ».
         Эхь,   Рамалданаз   ва   Секнедиз   гила   хуьруьз  экъечIдай  чин  амачир,   фекъирар   кьве   цIун   арада   авайди   хьиз   тир.  Гаф  кьу лухъ   вахчуртIани   айибда,  тахьайтIа. . .
      

                - 3 - 
 -  Я   Мирзеагъа,  -  шумуд    лагьай   сеферда   лугьузвай   Рамал-дана,  -  я   хуьруьнви,   чна   ви   пул   недач    хьи,   мад    хьайила    вахкуда   ман.  Виш   манат   яни   ам,   маса   затI?
        -  Ваъ,  Рамалдан  -  жаваб   гузвай   ада,   гъилер   гьар   патахъ   югъуриз, -  зи   кIвалахарни    гьакI   амайди   я.  Завай   фадлай   жу- ван    фикирдик    квай   лулка    галай   мотоциклетни    къачуз   жез-вач.  Гьавиляй   заз   а   виш   манат   зи   нерин   тарцел   хьана   кIан зава.
      . . .  Киш    йикъан    нянихъ    хуьре   са   ван    гьатна.   Рагьимани   Зуьгьреди,    садазни    хабар    авачиз,    чпин    регистрация    авуна.   Регистрация    авур   чарни    абуру    Мирзеагъадин    вилик   эцигна.
        - Им    пуд   агъзур    манатдилайни    къимет    авай   чар   я, - ла- гьана    Рагьима.  -   КIандатIа     кIела,   тахьайтIа . . .  тахьайтIа    чун   хъфида , - ада   ишарадалди  Зуьгьре   къалурна. Мирзеагъани  Мегь ри     цIайлапанди     ягъайди   хьиз,   кIвалин    юкьвал   къах   хьана.
         Мегьридиз   йифизни   вичин   гъуьлуьн   рахунрин   ван   къве-дай:  - «Бес   зин   акьул   гьина   авай?   Вучиз   за   а   кьве   агъзурни   кIуьд   виш   къачуначир?  Виш   манатдин   савдадиз   килигна   за . .       . . .  Уф – ф!  - Эгер   чидайтIа  за  и  кIвалах  ийидай   жал!»
















                1974 – йис.