Меркездин мафиози

          Районда   гьич   садрани   тахьай   кар   хьанвай;   киш   юкъуз, кIвалахдикай   азад   вахтунда,   райондин   администрацидин   кьили   вири   гьакимриз,   идарайрин   чIехибуруз  вичин  кабинет- диз   эвер   ганвай.   Себеб   садазни   чизвачир,  гьавиляй   вири  чпи чпиз   гузвай   «яраб   вуч   «чп»   хьанватIа?»   суалди   гьелекзавай. Эвер   ганвайбур   вири   кIватI  хьайила,   райондин   чIехиди (адаз вирида  «пахан»   лугьудай)   рахана:   «Гьуьрметлу   юлдашар!»   ( И гаф   ада  вич   кIеве   гьатайла    лугьудай,   тахьайтIа   ихьтин  меж-лисрал    ада    хъвер    кваз    «гьуьрметлу    агъаяр»    ишлемишдай).  Инал    чи   райондин    мафия . . .   багъишламиша . . .  чи   райондин   руководство    вири    кIватI   хьанва.   За   квез   важиблу   кардикай   хабар   гун   герек   я».
          Столдилай   яд   авай   истикIан   къачуна,   яд   «кьар – кьар»  ийиз   хъвана,   ам   кIватI   хьанвайбуруз   килигна.   Вилер   вилера  акIайла,   туьтериз   кьур   акъатнавай   финотделдин   начальникди  цуькIуьн   хъуьткъуьндай   гьерекат   авурдалай   гвяниз   гардандин  дамарар   лашар   хьиз   акъудна,   чукIулдик   квай   лапагди   хьиз   язух   къведай   гьалда   хабар   кьуна:   «Ревизор   къвезвани?»
          Садлагьана    вири    финансрин    министрдиз    килигна,   ахпа   мад    команда    гайи   аскерар    хьиз   паханан    сивиз,  на   лугьуди   исятда     адан    сивяй     акъатдай     келимайри     абурун     кьисмет   гьялда:   я   женнетдиз,   я   жегьенемдиз.
          Пахана    спутниковый   антеннадиз    ухшар   вичин   кьил   кьу-лухъ    жергейра    ацукьнавайбурухъ    элкъуьрна,    аста    ванцелди   лагьана:  «Ваъ,   Гоголан   «Ревизорда»   авай   Хлестаков   къвезвач,  амма   чи   мугьман   (ада   эрчIи   гъилин   тIуб   цавуз   хкажна)  ха-лис    мугьман   я.   Вични    Москвадай!   Садрани   чаз   татай   мугь- ман».
          Кабинетда   авайбур   са   легьзеда   чеб   чпив   кушкушдалди   рахана.   Паханаз   абуруз   регьят   хьанвайди   акуна   ва   ада  тадиз кьетIидаказ   рахазвайбур   лаларна:
          - И   мугьман   Гьажид   вирел   тухвана,   са   ишикIдавай   «са-мопаларни»   хъвана,   са   чуьнгуьрни   вахкана   рекье   хутадай   хьтинди   туш.   Ам  я   правительстводин,   я   президентдин   векил-

                - 2 –
ни   туш.   Ам   меркездин   мафиози   я.   Куьн   гъавурда   акьукь, ам  меркездин   мафидин   виниз   тир   жергейрик   акатзава.   ТIварни  вичин,    яни    лакIаб,   Скрипач   я.   Белки    квез    ван   хьайиди   ятIа.   Чи   патарай   я   лугьузвай.   И   информация   лап   чинебанди  я.   (Ада   мад   сирлувилелди   цавуз   тIуб   хкажна).   Эгер   чна   ам    хъсандиз     къаршиламишна     рекье     хтуртIа,    ахпа    квез    чир   хьухь,    Москвадин    банкара     авай    кьван    пул    чи    райондиз   къведа,    яни    чи    гъилиз.    Куьн    аялар    туш   хьи,   за    гъавурда   тваз.   Москвадин   мафини  чи . . . чи . .  . яни  чун   сад   жеда.
          Вири   кис   хьана.   Садазни   и   Скрипач   лугьудай   мафиози-дикай   ван   хьайиди   тушир,   гьавиляй   абур   мадни   артух   мягь-тел,   серсер   хьанвай.
         - АкI   ятIа,   кутугай   гьалда   къаршиламишда   ман, -  кIвачел   къарагъна   райондин   собранидин   председатель   Къалабег  (адаз   Къаналбегни   лугьудай,  гуя   адан  шалвардин   кикерай  садай   Са- мур ,   муькуьдайни   Сулак   гьакьда   лугьуз). - Савкьватарни   япун-жи,   гапур,   бухари,   бармак   къачуда.
         - ТIуьн-хъун   за   тешкилда, -  гаф   гана   сельхозуправленидин  чIехида. -  Анжах   гьазурлух   аквадай   чка   лагь.
         - Чка, - тупIу   цIвел   чухваз   рахана   пахан, -   чка,   лугьун   чна,   «Ханди   кIвачер   чуьхвей   булах».
         - Ам    са    акьван    къулай    чка    туш   эхир   ацукьиз, -  кичIез- регъуьз    лагьана     банкирди. -   Амма   за   долларрикай    Кремль   туькIуьрна   гъида.   
         - Вун   ацукьдай   къулай   чка   за   жагъурда, -  лагьана   адакай   хъел  авай   прокурорди.   Банкирди   и   сеферда   кредитар   хтайла   прокурор    рикIелай    ракъурнай. -   Булах    лагьайтIа,    виридалай   кутугай   чка   я.   Адан   са   тIвар    квяй   я!    Ханди,   ван   къвезвани  квез,   «Ханди   кIвачер   чуьхвей   булах!»
          Гъуьлягъдиз   хьиз   адаз   килигзавай   банкирди   ажугъ   кваз   лагьана:  «Мейит    чуьхуьй   ви  гьа    булахдал».   Амма    адан    ван  садазни     хьанач,    вучиз    лагьайтIа    и   гафар    банкирди    вичин   къеняй    лагьана,    гьатта    лагьаначир,   адан    кьилиз    анжах   гьа  ихьтин   са   фикир – хиял   тир   атайди.
           Нубат   вичел   къвез   акур   образованидин    начальникдин   кьил,   къаю    агажарай    жум    хьиз   куьрс   хьана,    хура     гьатна.
                - 3 - 

Адан   гьал   акур   пахан   вич    рахана:
         - Ана  гьикI   хьана,   мад   муаллимар    забастовкадиз   экъечI-завани?    Къайгъу    туш,    жувани    абурун    гуьгьуьлар   яхъ,   сад- кьве     стIал    нагъвни    вегь,    секин    жеда   абур.   Ахпа    Малла   Насредина   лагьайвал,   я    лам,   я   хан. . .  Вуч?. .   Пул   кIанзава?! Гьа . . . гьа. . . гьа. . .    Ам   такIан    вакIан    пел   яда   хьи    за.    Пул  чпиз   гайила,   чун   «Хандин   булахдал»   вуч   гваз   фида?   Куьрел-ди,   гьам    вун,    гьам    ви   муаллимар,    гьикI   кIантIа   гьакI   жува    секинара.    Ахпа    жувни    булахдал    ша.    Мад    вавай    гъиз   же-дайди    са    сив   я   кьван!-  икI    лагьана,    мад    кIевиз     хъуьрена   пахан,   ахпа   амайбурни.
          - Хъач    гъидани,   чIехиди? -  къара   солдатдиз   ухшар   авай   милица   начальник    къарагъна.
          - Вун   гьакIани    са   ата- пата    хьтинди   я,   вай      акъатзавай   гафарни   гьахьтинбур   хьайила. . . , -  хъел   атана   паханаз.
          - Я   чан   чIехиди,    абуру    вирида   хъач   язавайди   я,   я   та-хьайтIа   рапунал    алайди   я.
          - АкI   ятIа,   гьазура,   герек   атайтIа   лугьуз   жеч.
          - За   канистрда   авай   спиртни    одноразовый   шприцар  гъи-да.  Спирт   96градусдинди   я,- шаддиз   лагьана   кьилин   духтурди.
          - Вун   вучиз    чуьнуьх    жезва,    гарун    начальник?-    жузуна   МЧС - дин   чIехидавай    пахана.
          - Фадлай  гарар   акъатнавач,   шазан   гарун   пул   куьтягь   хьа-на. . .
          - Вуна   савкьват   гъун   патал   чна   чилер    зурзурдани?- хъуь-рена   адан   гаф   атIана    ФСБ- дин   чIехида.
          - Астафируллагь,   астафируллагь! -  чурудилай   гъил   алтадиз   къарагъна   мискIиндин   имам. -  Аллагьди   яргъазрай   ахьтин   ха-саратвилер.     Инсанар   гьакIани    кесиб    хьанва,   садакьа- затIни   гузмач,    пIирерал    физмач.   И    йикъара   100   йис   хьанвай     Ба-жикъиза   са   халича   гъанай   мискIиндиз,   Аллагьди   гайитIа,  ам  куь   мафидиз   кьисмет   жеда.
          - Чи   мафидиз   ваъ,   меркездин   мафиозидиз, - туькIуьр  хъу-вуна   ам   культурадин   начальникди.

                - 4 -

          - Вуна   закай   гъалатIар   жагъурмир,   куьн   кьиляй   кьилиз  гъалатIар   я.   ТахьайтIа   70   йисуз   чахъ   галаз   женг   тухвай   куьн,   клубар   агализ,   чи   патав   мискIинриз   дуьаяр   ая   лугьуз   къведачир.
          - Пахана   чин   атIугъайла,   и   гьуьжет   акъвазарна,   культу-радин    начальникди    давамарна:   «Чна   чи   артистар    гьазурда,  дуьз   лагьайтIа,   хъсан   музыкантар   вири   ВИА-яр   туькIуьриз   катзава,   амайбурув   чна   концерт   гуз   тада.
          - Мад   «Перизадаяр»   ядани?
          - Гила   абуруз   «Макоренаяр»   ягъиз    чир   хьанва,   чIехиди. Гьа   икI   райадминистрацида   Скрипач    кьабулунин   план   туь-кIуьрна.   Гьяд   юкъуз   райондиз   Скрипач   къвезвай.
           Ингье,   гьяд   алукьна.   Адет   яз   и   юкъуз   баябан   куьчеяр   машинрай     ацIана.   Чи     уьлкведин    машинар,     мерседесарни,   тойотаяр     гуьгъуьна    джипарни    аваз    райцентрадай     «Ханди   кIвачер    чуьхвей    булахдал»    рекье   гьатна.   Паханахъ   галаз   са   машинда    авай    Скрипач    гъавурда    акьуна    хьи,     райондин   мафиди     адахъ,   яни   Скрипачан   тIвар    алай    меркездин    мафио-зидихъ,   зурба   умудар   акалнава.   Гьелбетда,  и   кар   аннамишай   Скрипачани,   вичикай   лап    Шарвилидикай   хьтин   кьисаяр   ахъа-йиз,   пахан   мадни   гьейранарна.   Булахдал   агакьайла,   ада  вири   акI   мягьтеларна   хьи,   акI   вичихъ   агъадайвал    устад   артистди  хьиз   вичин   кьегьалвилерикай   лагьана    хьи,    булахдин     патав   гьасятда   кьве     халича    суьгьуьрдин    махунай   атай   хьтин   гьуь- руьперийри   гьар   са   куьналди   безетмишна.   Садал   мугьмандиз   гъанвай   савкьватар,   муькуьдал   такур   хьтин   тIуьн-хъун  эцигна-вай.
           Вичи   ийизвай   тапаррин   чIалахъда   вични  акьазвай   Скри-пачан   иштягьар   мадни   ачух   жезвай.   Ада   райондин   мафиди   вичиз   хкянавай   роль   хъсандиз   кьиле   тухун   кьетIна.
          - Гьелбетда,   гьар   са   тIварцIихъ,   лакIабдихъ   вичин   са   тарих   ава, -  Скрипач   гила   фурс   гваз,   вичин   дережа   кьакьан-ди   тирдахъ   инанмишвилелди   рахана.   Гьа   икI   Солженицын   Америкадай   хтайла   рахаз   хьанай,   чаз   яшамиш   жедай   къай-

                - 5 - 

даяр   чириз   хьанай. – За   Растроповичан   скрипка   концерт   баш-ламишдалди   цIуд   декьикьа   амаз   футлярдай   чуьнуьхнай.   Вад   минутдилай,    за   адавай    20   агъзур   доллардин    чек    къачуна,   скрипка   вахкана.   Идалай   алава   яз,  захъ   галаз   мерж   кьур  кас дини    цIуд    агъзур    манат   гана.  Инлай    зал   «Скрипач»  лакIаб   акьалтна.
          - Аферин!   Молодец!   Настоящий   мужчина! – инлай-анлай  и  гафар   гьарагъиз,   вирида   капар   яна.
          - Жувалай    тариф   авун    хъсан    кар   туш,    амма    куьн   чIа-лахъда   акьун   патал  за   квез   авайвал   лугьун: зун   Лужкован  ка-бинетдиз   верчерин   демекдиз   хьиз   физвайди   я.
           Са   ни   ятIани   «при   чем   тут   верчерин   демек?»   лагьана- тIани,   мад   вирида   концертда   хьиз   кIевиз   капар   яна.  Скри-пач   вич   лагьайтIа,   сегьнедал   алай   юморист   Задорноваз   ух-шар   тир.  Ам   хъуьрезвай.
           Гила   Скрипача   зарафат   кваз   райондин   мафидихъ   галаз   таниш   хьун   кьетIна.
          - Ви   кьакьанвални   гьяркьуьвал   сад   хьанва,   пахан.   Моло-дец,   братан.   Са   вацра   тIуьн   тагайтIани   ваз   къайгъу   жедач,   тахьайтIа   са    бязи   залукар   пакамлай   няналди   цIай   квай  ше-мер   хьиз   цIрада.
          - Аллагьди   яргъазрай   чавай   а   залуквилер, - ракьара   гьа-тай   чакъалдин   хьиз   экъис   хьана   паханан   залид   вилер.
          - Аллагьди   яргъаз   авун   патал   дуьа,   капI   авуна   кIанда,  вуна   юкь   гьикI   патахъарда,   ваз   ам   ерли   авачирла, -  Скрипач   кIевиз   хъуьрена.   Райондин   мафиозри,   са   вил   паханаз   ягъиз,  са   вил  чIехи   мафиозидиз,   вилерни   чапрас   хьана,   бегьем  ван тийиз   «хи-хи-хи»   авуна.
           Пахана   ихтилат    дегиш    хьун    патал   тIуьн-хъун  башлами- шун   теклифна.  ТIуьна,    хъвана,   кеф   чIугуна   чпиз   яланчи   тос-тар   лугьуз.  Вирида   чпин   тостар   лугьудайла,  Скрипачан   акьван  тарифар    ийизвай   хьи,  адаз   вич   президент   Ельцин. . . ваъ,  ген-сек   Брежнев    хьиз    аквазвай.    Скрипачани   лап    гьа    Брежнева хьиз   виридаз   пIахарни   гузвай.  Тостар   лугьузвайбуру   чпин  кра

                - 6 –

рилай   ва    чпелайни    тарифар    авун    рикIелай    ракъурзавачир.  Идалди   абуру   чпин   патай   меркездин   мафиозидиз   авай  вафа-лувални   къалурзавай.  Гьар   са   рахазвайда   чпин   паханан   тари-фарни    ийиз    хьана,    иллаки    кьвед    лагьай    сеферда    тостар   хълагьдайла.
           Ичкиди    беденда    ифин   тунвай   Скрипач   и  карди   са  тIи-мил    сефиларна,    амма    ада    вичин   гуьгьуьлар   абуруз   ашкара  авунач   ва   кIевиз   садлагьана   малумарна:
          - Гила   за   квез   меркездин   са   анекдот  ахъайда. ГьикI  ятIа ни   Горбачев  вичин   кабинетда   кьве  гъилини   кьил  кьуна  ацукь-навайла,  аниз   Сталин   атана.   «ГьикI   я,  Михаил   Сергеевич,  че-тинзавани?»  хабар   кьуна   Сталина.  «Лап   четин   я,   Иосиф   Вис- сарионович,   вуч   ийидатIа   чизвач».   «КIанзавайди   кьве   месэ- ла   гьялун   я,   Михаил    Сергеевич.   Сад    лагьайди,   политбюро- дин  состав  вири   гуьллеламишна  кIанда. Кьвед  лагьайди,  Кремл диз    къацу   шир   яна   кIанда.   Ахпа    вири    туькIуьда».   «Иосиф  Виссарионович,-  фикир   авурдалай   кьулухъ   хабар   кьуна   Горба- чева, - вучиз  Кремлдиз   къацу   шир   язавайди   я?»   «Килиг, Миха-ил   Сергеевич,   сад   лагьай   месэладай   ваз   са   суални   хьанач, я  шаклувални    авач,    гьаниз    килигна,    кьвед    лагьай    месэла   са  акьван   важиблуди   тахьуниз   килигна,  чун   адал   маса    сеферда меслятдалди   хкведа».
           Райондин  мафиди,   капар   янатIани,  туп  нин   варариз  яна-тIа,    кьатIана.   Амма    Скрипача,   и   кар   вичиз    чир    тахьайдай кьуна,   мадни  «зарафатар»   ийиз   хьана.
          - Ваз   гаф   авач,   пахан,   вуна    муьгъ    ремонт   ийиз    расхо-дай   кьван   пуларихъ   адан   винел   12 муьгъ   эцигиз   жедай.  Газ-дин   турбаяр   ава   гьа,   гьарда   вичи   гъанвайди   я   лугьуз   тести-кьарзавай,   абур   гьар   сад  са   миллиондай   акъвазна   хьи!   Абур  вуна   Турциядай   яна   гъанани,  братан?   Вун   и   гафарикай   хкIа-мир,   пахан,   и   крарни    тавурла ,   вакай   мафиози    гьикI    жеда  кьван?   ТахьайтIа,  валлагь,   муаллимризни   духтурриз   вахтунда  пулар   гайитIа,   ваз   къизилдикай   памятник   эцигда.  Инсан  яша-миш   жезвайди   50-70  йис   я.   Мафиозидин   уьмуьр   мадни   куь-

                - 7 -   
руьди    тирди    квез    залайни    хъсандиз   чизва,   гьавиляй    гъиле   авайла    кеф   чIугу.   Муаллимрини    бегьем   тарс    гузвайди   туш,  тахьайтIа    абуру   тарс   гузвай   куьнни   гьа   муаллимар   хьтинбур  жедай.  Руьгьдин   бередайни,  яшайишдинни.  Духтурар – абур   ха-лис   кьасабчияр  я,  инсанрилай   чан  аламаз   хам  хтIунзавай. Ми-лицаяр,  ментар   ман,  къачагърин   гвяна   авач,  чпиз   хийир   къве дай   рекьерални   базаррал   къаравулда   ава.
           Паханаз  са   вуч  ятIани   лугьуз   кIанзавай,  амма   Скрипача, адаз   яб   тагана,   давамарна:
          -Вун  ви   чиновникриз   килиг,  абуру    къачузвай   кьван   риш-ветрихъ    Канарский    островар   чи   райондиз   гъиз    жедай.   Гена  гьуьлуькай   четин   месэла   авач. . .
          - Каспи   гьуьл   патав   гва   кьван, - вичин   гаф    туна   и   арада  икьван    гагьди   сивяй   келима   акъат   тавур    образованидин   на-чальникди.
          -Каспи   гьуьлуьз   жув   алад, -  жаваб   гана   Скрипача.-  За  лу-  гьузвай   гьуьл   чи   халкьдин   накъварикай   жеда.   КIелна   дипло-мар   къачурбур   куьчейра,   кьиле    нагъвар,    жибинда    долларар  авайбур   кабинетра   вун   хьтин   начальникар   хьайила   жезвайди   я.   Ихьтинбурулай    арза   ни   кьабулда?   Прокурорди   0012- ДРТ -  14сун – 20гун   нумрадин    справка    тIалабзава,    ам    гвачиз   арза   кьабулзавач.    Анжах    и   справка    неинки     чи   уьлкведа,    гьатта  ООН-дин   экспертризни   вучтинди   ятIа   чизвач.   Амукьзавайди  я  чилер,   я   цавар,  лугьуз,   ялвар   авун   я.   Анжах   кесиб   халкьдин   дуьаярни    Аллагьдихъ    агакьзавач.    Сад-кьве    кепек   аваайбуру,  сифте    ришвет    гана,   ахпа   дуьа    ийизвай,    амма    гила    имам  пайда   хьанва.   Ада   рекьин    къерехра    сейфар    эцигна,   пIире-рин   кIаникай   турбаяр   кутуна,   пул   саниз   кIватI   жедайвал   авуна.   Яни   Аллагьдихъ   и   ришветни   агакьзавач.   АкI   хьайила,  дуьаярни   яб   гудай   кас   амачиз   амукьзава.
          - Я   братанар,   куьн   сефил   хьана   хьи?   Век   мне   свободу  не   видать,  за   куь   маса    гудайди   туш.   Зун   куь    кефияр    ачух   хьуй   лагьана   рахайди   тир.  Я   братан,   элкъвена   ам   паханахъ,- халкь   квез   герек  я?   Анжах   са   сесер  гуниз.   Гана    гьардаз    са  «самопал»,   я   са   чуьхуьнардай    запун,   къачу    квез   сесер.   Вот 

                - 8 - 

и   все.   Ахпа   куь    кар  аку.   Мад   сечкияр   жедалди.
           Скрипач    инихъ-анихъ     килигна,    адаз    межлис   къайиди   акуна   ва   абурун    руьгь    хкажун   патал    коньяк    авай     рюмка   хкажна,   ада    лагьана:
          - И   тост    за   меркездинни   райондин   мафияр   сад   хьунин   сагълугъдай    хъвазва.   За   меркезда   куь   агалкьунрикай    ва   куь   ниятрикай    лугьуда.  За   умудзава,    гъвеч1и   банкарикай   зун  ра-хадач,   чIехи   кьуд-вад   банкдай   квез   пулар   сад-кьве  вацралай  къвез   башламишда.
           И   гафарин   ван   хьайи   райондин   мафия   «иншаллагь»,  ви  сивяй    аллагьдиз    ван   хьуй»   лугьуз,   са   кIвачел   акьалтна.   Ви-рида   «ура» -дин   ван    алаз   хъвана,   ахпа   вири   лезги   макьам-рин   ван    алаз   кьуьлуьник   экечIна.
           Геждалди    тIуьнар – хъунар   авурвиляй    пакад    юкъуз   ми-лицадин   начальник    кьил   тIаз   ахварай   аватна.   И   арада   адаз  Махачкъаладай    зенг   авуна.  Телефондин   трубка   кьур   ам   юкь-ваз    жида    сухайди    хьиз    полдал    ярх    хьана.    Куьрс    хьанвай   трубкадай    тикрарзавай   ван   къвезвай:   «. . .  зонадай    катнавай  Мусаев    Алибег    Гьамидович    кьун    патал    серенжемар    аку. . . серенжемар    аку. . .  аку. . .»