Аламатни Керемат

          Фадлай   чеб   чпиз   такунвай   кьве   дишегьли   гьалтзава.
         - Я   Аламат,   ам   вун   яни?   Шумуд   йис   я   вун   такуна? – абур   къужахра   гьатда.
         - Ву. . . у,   я   кьей   тавур   вах  Керемат,   вун   чир   хъжезмач   хьи!   Вун   яцIу   хьанва   гьа!
         - Вунни   шуьмягъ   тIвал   хьиз   кьуранвай   кар   авач.  Де  лагь кван,   гьикI   яшамиш   жезва,  вуч   хзан   ава?
         - Лап   хъсанзава,   чан   Керемат.   Гъуьлни   ава,   гъуьл   хьиз  гьар   са   куьнай   ацIанвай   кIвални.
     Уьмуьр я чаз ганвай легьзе,
     Шадвилелди тухун кьиле.
     Гьатнава зи гила гъиле
     Бахт авай сандухдин куьлег.
      

         - Ву. . . у. . ,  я  Аламат,   бес   на   кьве   йисан   вилик   ви   гъуьл  бегьемсузди  я,   алкаш   я   лугьуз,   шикетарзавайди  тир  хьи. ГьикI  ам   дегиш   хьана?
         - Ам   дегиш   хьанач – е,  ам   дегишарна.
         - ГьикI   дегишарна?
         - ГьикI,  гьикI?!   Эцяна   тумуна   са   кьуьл,   квадарна.
         - Ахпа?
         - Ахпа   за   вахчуна   цIийи   гъуьл.
         - ГьикI   гъуьл   вахчуна?   Абур   рекьин   къерехра   авай   иеси  авачир   шалманар   хьиз   гадарнавани?
         - Я   руш,  яц   тахьай   жунгавар  тIимил   амани   куьчейра, вуч-ни   шегьердин   куьчейра!   Куьрелди,   кьуд   лагьай   гъуьлни. . .
         - Вуч,   вуч?   Шумуд   лагьай?!
         - Зи   кьили   гьакIани   са   акьван   хъсандиз   кIвалахзавайди    туш,   вунани   зи   кенеф   квадармир   ман,   абур   зи   рикIелни   аламукьзавайди   туш.   Зун   компьютер   яни-е ?   Ша   цIийи   кьи-лелай   гьисаб   хъийин   кван:   сифте – МетI,   вил   чапрасди   вуч  тир,   килиг   ваз   ийидай,   рахан   масадав;   ахпа   Чак,   гъваш,  не-да   лугьудайди;   гуьгъуьнлай – гьикI  тир   тIвар? – СикI,  кIвалах-дикай   рахайла   руфун   тIа   жедайди;   ахпани,   чан   вах,- КIулац- гьан-е,   гьун – е   лугьуз,   зи   чан   къачурди (вичин   чан   азраилди   къачуй!),  вуч   кIанзавайди   тиртIа,   зи    кьил   къени   акъатайди  туш.   Адалай   кьулухъ   гьа   вуна   лагьай   алкаш   Кран   хьана. . .
         - Я   Аламат,   им   бес   вад   лагьайди   хьана   хьи?!
         - Я   чан   Керемат,   за   абурун   пелерал   номерар   янач   хьи 

                - 2 -   

кIерец   тарарал   хьиз.   Дуьз   лагьайтIа,   а   алкаш   Кран   жедал-ди   сад  мад   хьанай – гъуьрчехъан   Гьарам.
         - Ву. . . у,   шегьердани   гъуьрч   жедани?
         - Пагь,   ахьтин   гъуьрч   шегьерда   ава  хьи,   дагъдин   хуьрера  авайбуруз   гьич   ахварайни   таквадай.   Гьуьлуьн    къерехда    авай   куьчедиз    мичIи   хьайивалди   таза   жейранар   экъечIда – абуруз  «дуьгвеяр»   лугьуда,    абурун    жергеда   сад – кьве   кални   жеда.
         - АкI   хьайила,   ви   Гьарам   гьабурал   гъуьрч   ийиз   физвай  ман?
         - Эхь,   я   кьей   тавур   вах,   фин   ийидай,   викIегьдиз,  дамах- чахмахна,   амма   экуьнахъ   кIуф   гъуд   гайи   памадур   хьиз,  ви-чни   башкIул   акъатай   хеб   хьиз   хьана   ракIарихъ   ярх   хьанваз   жагъидай.   На   лугьуди,   ам   кьуьзуь   жанавурдин   саракай   хкат-навайди   я.
         - Абур   гьич,  я   кас,   гила   гьикI   аватIа   лагь   кван.
         - Гила,   чан   Керемат,   лап   хъсанзава.   И   гъуьлуь   за   гьикI  лагьайтIа,   гьакI   ийизва,   вуч   заз   кIан   хьайитIа,   гьам   къачу-зва.   «Ваъ»,   «жедач»   лугьур   гафар   ерли   чидайди   туш.
         - Ам   вуч   я,   кимиди   яни?
         - АкI   лугьумир,  я   кьей   тавур   вах,   ваз   гунагь   жеда   инва-лиддал   хъуьруьн. . .
         - АкI   хьайила,   ам   набут   я  ман. 
         - Набут   ваъ,  я   руш,   ам   лап   чIуру   гаф   я. . . набут.   Просто инвалид   первой   группы.
         - Лап   алкIанвайди   я   лагь   ман. Са   куьнуьзни   герек   амай-ди   туш   ман,   мотор   аламачир   «Запорожец»   хьтинди.
         - АлкIун   вучтинди   я,  я   авам,   инвалидрин   коляскада   аваз   фурфалаг   хьиз   къекъвезвайди    я.   Шегьердин   чIехи   куьче   ву-ча,   гзаф   машинар   физвай,   гьа   светофордин   патав   акъвазна,  яни     вичин   коляскада    ацукьна,   пул   ийизвайди  я.   Йикъа   3-4   агъзур.    Гъил    ачухбур    я   чи    шоферар,    чеб    сагъ   хьуй,   я  ал-лагь,   чпиз   мадни   пулар   хьуй. . . долларар,   еврояр.
         - Я   руш,   адан   язух   тушни,   пакамлай   няналди   рекьин   къерехда   машинрин   гум   квай   нефес   чIугваз?

                - 3 -   
         - Пагь,  ваз  ам  вич   акван,   Америкадин   президент   Рузвельт  лугьуз   ван  хьайиди   яни,  гьам   хьиз   ацукьна,  кьилел   таж   алаз,  сиве   сигарет,   вилерални   чIехи   айнаяр   алаз. . .
         - Ву.  . . у,  а   ви   Рузвельт   буьркьуьдини   яни?
         - Вуч   буьркьуьди!   Са   тIимил   кьван   вилер   зайиф   я   ман, тахьайтIа   адаз   зи   чин   чупурди   тирди   аквадай.   Квез   я    адан   акун!   Пул   хкизвани?   Хкизва.
         - Я   Аламат,   бес   ада   садра   кьванни   вич   галатна   лугьуз   арза-ферзе   ийидачни?
         - Авайвал  лагьайтIа,  адавай   акьван   хъсандиз   рахазни  жез-вач.   Адан   кIаник   квай   рекъвер   хайила,   ракьунбур   хтунвайди   я.   Ахпа. . . ам   са  тIимил   галкIинни   ийизва. . .
         - АкI   хьайила,   вун   адахъ   галаз   рахазвачни?
         - Рахана   вучда,   рекъвер   хайила,   машиндихъ   галукьна,  ам  япарални   залан   хьанай.
         - Ву. . . в,  кьей   тавур   вах,  я  рахазвач,  я  кикIизвач,  я   экъуь-гъзавач,  я   хъвазвач,  я  гьахьзавач,  я . . . ва   пулни   вири   кIвализ   хкизва.  Ви   гъуьл   къизилдин  гъуьл   я  хьи,   инвалид   ятIани!
         - Къизил-гимиш   за   лугьузвач,   амма   зун   рази   я   аллагьди  гайи   йикъал.  Гила   вуна   лагь   кван,  я   Керемат,  вун   гьикI  яша-миш   жезва,   ви   гъуьл   гьикI  я?
         - За   ваз  гьикI   лугьун,   чан   вах.  Зи   гъуьл   и   гила   акъатна-вай   «цIийи   лезгийрикай»   я.
         - АкI   ятIа   вунни   кефина   ава   ман.
         - Вуна    зи   кайи    лекьерал   кьел    алахмир   тIун.   Сифтедай   зани   фикирнай:   бизнесмен   я,  пулар,   девлетар   авайди   я,   жу-вани   асайиш   чIугвада.
     Гишин кьиф хьиз ац1ай к1ат1ал,
     К1валел кьунвай лук1 хьана зун.
     Лампа хьтин жедай кьац1ал,
     Ц1ай такьуна, кабабна зун.
         - ГьикI   хьана,   канани?
         - Кана   кармаш   хьанайтIа   ам,  зун   бахтлуди   тир   хьи. Вири  ава,   къелеяр   хьтин  кIвалер,  багьа   мебель,   хрусталдинни   къи-зилдин   къаб-къажах,   машинар,   дача. . .
         - Мад   вуч   кIанзава   ваз,   ахьтин   гъуьл   авай?
         - Мад. . .  са   ажал,   я   заз,  я   гьадаз.   Девлет   хьуникай   вуч-да,  я  вах,  ваз   за  гьана   незвайди   фу   хьиз   яни?  Чна   гьа   кIва-ле   авай    затIар    ишдемишзавайди    хьиз   яни?. .   Яшамиш    чун 

                - 4 -   

сад   лагьай   мертебада   жезва.   КIвале   авайбур   гъуьлуьн   чIехи бубадилай    амай   куьгьне   кравутни    чIутари    тIуьнвай   кIуртар  я.   Къаб-къажахни,  ништа,  гьи   девирдинди  ятIа.  Зав  са   куьнал-ни,  вичи   къачунвай    затIарал,   гъил  эцигиз  тазвайди   туш. КIва-ле   чайдин   сервизар   вад   ава -  за  чай   чайдандиз   къачузва.   ЧайникI   хада   лугьуда,   муькуьбур   куьгьне   жедалда,   вини   мертебадиз   хъфейтIа,   ана   руг   жедалда. 
         - Ву. . . ув,   ам   маркунал   алай  кицI   хьтинди  я  ман:  я   зани  недач,  я    масадазни   гудач,   лугьудай.
         - ТIуьн    атIуй    адан,    холодильникда    гьар   са    затI   жеда,  амма  чна   незвайди    ширин   чайни   ниси  я.   Лугьунни    «нусу»  лугьуда.  «Чи   бубайриз,-  лугьуда   туьтуьна   акIайда,-  тухдалди  нусуни   фу   жагъайди   туш.   Вуна   хъуьтуьл   месел   кьецIивал  ийимир».
         - Я   Керемат,  вавай,   гъуьл   кIвале  авачирла,   чам   авачир   мехъер  ийиз   жедачни?
         - Я    кьей    тавур    вах,   садра    за,    къуншидин    паб   атанваз  акурла,   са-пуд    какадикай    къайгъанах    авуна,    гъуьлуь    ам   зи   вилерай    хкана.   Пуд    юкъуз.   Зи    вилер    гьа   какаяр     кьванбур   хьана.   Ахпа   демекдай   какаярни   вичи,  гьисабиз,   вахчуз   хьана.
         - Бес  а   девлетдикай,   кIвалер-къарикай   вучзавалда?  Аялар-ни   квез   авач   эхир.
         - Ихьтин   небгетдиз   аял   жедани?!   Девлетар   йиса     кьвед-ра – вич    хайи    юкъуз    ва    яран    сувариз – дустариз    къалуриз   герек    жезва.
         - Я    чан   вах,    ахьтиндак    фу    недалди,    адакай    катайтIа   хъсан   я   ваз.   Экв   ямир,   фу   немир,   а   затI   гъиле   кьамир,   газдиз   цIай   ямир. . .  ам   вуч   я?   КIамай   яни?   Вуна   зи   гъуьл   инвалид   я   лугьуз,   инвалид   ви   гъуьл  я   хьи!   Вични   къанни   сад   лагьай   группадин!    Адан  чка   психбольница  я.   Вахтунда    гьаниз   твах.   Адаз   маса    чара   амайди   туш.   Жуваз   зи   гъуьл   хьтин  са   нормальный   инсан   жагъура!
         - Я   Аламат!
         - Я  Керемат!