Сизифан азабар

Дегь   заманадин   Коринфдин   пачагь   Сизиф   гзаф   амалдар  ва   гьарамзада   кас   ялдай.   Лугьуда   хьи,   ада   неинки   инсанар,  гьакI   аллагьарни  (дегь   заманадин   грекриз   аллагьар   гзаф   авай)  ва   ажални   кумаз   алцурарнай. Сизиф   кьейидалай  кьу-лухъ,   аллагьри   ам  жегьнемдиз   ракъурна   ва   адаз   куьтягь   те-жедай   азаб   гана:Сизифа   дагъдин  кукIвал   къван  акъудна  кIан-завай,  амма   дагъдин   гьа   кукIвал   агакьдайла,  къван   зарбдиз   агъуз   аватзавай.  Хкетра   лугьузвайвал,  къени   Сизиф   къван  ялиз азабрик   кума.
          Гьелбетда,   а   девиррин   аллагьар   зулумкарар   я,   лугьуда   са   бязибуру.   Белки   икI   лугьудайбурни   гьахъ   я   жеди,  амма  са  бязи   къенин   йикъан   инсанар…
          Виридалайни   хъсан   кар   галай – галайвал   суьгьбет   авун  я. Де   кIела,   гьуьрметлу,   Сизифан   азабар   и   дуьньяда   такур,  я  агъа   дуьньяда   къимет   тежедай,  малаикар.
          ГьикI   ятIани,   заз   тамай   кIвализ   кIарасар   хкидай   улакь   герек   хьана.  Сизифан   вахтар   туш   кьван,   ламни   къачуна,  фин. Зунни   совхоздин   директор  Къалабеган   патав   фена.  ТIвар  Къа- лабег   ятIани,   адаз   вирида   Ахпабег – Пакабег   лугьуда,  гуя   ди-ректорди   вичел   гьалтай   кар   «ахпадал – пакадал»   вегьедалда.  Гатфарин   гуьлуьшан   вахт   тир,   директорни   ачух   пенжердин  патав   ацукьнавай   ва   вичини   кьефесдавай    билбилрин   хуш   нагъмайрикай   лезет   хкудзавай.   Зи   арзадиз   са   уьтери   килиг-на,   амма   зун   адаз   акунатIа   чидач.   «Ахпа   хъша», - лагьана,  директорди   вичин   «жавабдар   кIвалах»   давамариз   хьана.
          Мад   бюрократрикай   гзаф   кхьинарни   авунва,   амма  абур,  пипин   кIарасда   гьатдай   куквар   хьиз,   терг   жезвач.   Чидач  и  куквариз   гьихьтин   агъу   дарман   жедатIа!
          Лугьун  хьи,  анжах  арзадал   са  къул  чIугун   патал   заз   пуд   варз  бес  хьанач.  Гагь   машинар   гад   кIватIиз   хьана,   гагь  трак-торар   цана   хьана,   гагьни   абур   чIуру   яз   акъвазарнавай. Эхир- ни   са   юкъуз   директорди   зи   арзадал   лап   министрдин   хьтин   къул   чIугуна.
          Арзани   гваз   зун   трактористрин   бригадирдин   патав   ра-къурна.   Кьилин   инженер   ЧIулав   гьуьлуьн   къерехра   кьил  туь-
                - 2 - 
кIуьриз  авалдай.  Бригадирди,  адаз  сабуру  Шурик – Мурик,  муь-куьбуру   Киса – Миса   лугьузвай,   заз   бегьем   жаваб   ганач.
        - АтIангье   тракторар,   ва   а…а…тIангье   трактористар, - тIуб  туькIуьрна   ада. – Рахух   нихъ   галаз   кIантIани,   твах   вуж   кIан-тIани.
          За,  гьелбетда,  трактордин  патахъай  чекни   къачунвай. Дуьм- дуьз   цIемуьжуьд   манат   ганвай.   Зун   трактористар  акъвазнавай  патахъ   фена.  Гена   и   арада   зун   са   танишди   гъавурда   туна.
         - Абуруз  лугьун   гьакIан   кар   я, - лагьана   ада   заз   чинеба. Аквар   гьаларай   и   кас   геж   дуьньядиз   акъатнавайбурукай  тир-тIани,   фад   дуьньядин   гъавурда   гьатнавайбурукай   тир. – Садни  къведач,   эгер   вуна   чек   къалурайтIа.   Виридалай   са   гьал  ре-гьим   авайди   Булама   я.  Вуна   Буламадиз   лагь : гьуьндуьшкадин кIек   квай  хинкIарни   гьазурда,  са   кьвед – пуд   шуьше   эрекьни, къад   манат   пулни   гуда.   Эхирдай   чекни   гвайди   лагь.
         - «Булама»   вуч   я?   ТIвар   яни? – жузуна   за.
         -  Яда,   ина   садазни   вичин   тIвар   кьуна   эверзавайди   туш. Садаз   Макарон   (ам   яргъиди   я),   муькуьдаз   Кьашкьа   духтур (гачал   я),   пуд   лагьайдаз   Тарашка (яхунди   я),   кьуд   лагьайдаз Спирмет (хъунал   рикI   алай   Пирмет)   ва   икI   мад.   Булама   а   касдал   эрекьдихъ   галаз   булама   хъвайидалай   кьулухъ   акьал-тайди   я.  Им   вуч   я,  гьеле  садан   лакIаб   Галантерея  я,  ада  ма-шиндин   кабина   туьквен   хьиз   туькIуьрнава.   ИкI   эверайлани,  вичи   лап   дамахдивди   «гьай»   лугьуда.
          Мад   яргъияр   тавуна,  зунни   Буламадин   патав   фена. Вири, жув   гъавурда   тунвайвал,  лагьана.
         - Эгь,  дуст  кас,  зи   трактордин   кабинадин   къавай   тIили  къвезва   ман,  тахьайтIа   за   ви   кIарасар   ширтна   хкидай   хьи, - гьайифдивди   лагьана   Буламади.
          «ТIили   атун,   гьелбетда,   хъсан   кар   туш.   Къе   рагъ   ава,  амма   белки   гьа   тамуз   фейила   марф   къвада   жал», - фикирна  за.  Зунни,  халис   слесарь   хьиз,   кабинадин   къавал   хкаж   хьана. Герек   зарятарни   жагъурна,  за   кабинадин   къав   «мерседесдин» лак   янавай   къавуз   ухшарна.
         - Лап   хъсан, - рази   хьана   Буламани. – Гила  фейитIани  же-да,  амма   прицепдин   хур   са  чкадилай   патахъ   хьанва.
                -  3  -   
          За   прицепдин   хур   хкудна,   сварщикдив   гьа   чкани   туь-кIуьруьз   туна.   Гила   зун   Буламадин   куьмекчи   глагол   хьанвай. Ахпа   за   радиатор   алудна,   ам   чатук   паяльникдалди   туькIуьр  хъувуна.  ЭрчIи   патан   цепь   алудна,   са   башмакьни   дегишарна. Чапла   патан   цепь   тIарамарна. Ягъ  михьдай   фильтраяр   цIийи-бур   эцигна.   Амма   я   гараждай,   я   складдай   гар   ядай   цIапу-рар   жагъанач.   Югъни   няни   хьанвай.
          Пакад   юкъуз   зун   райцентрадиз   фена.  ЦIапурар  жагъа-нач.  Ина – ана   суракьна,   эхирни   Манасдай   гьатна.  Дамахдивди за   цIийи   цIапурарни   гьалдна.
        - Лап   хъсан, - разивална   Буламади. – Гила   фейитIани   жеда  тамуз,   амма   лентер   авач   эхир.
          Мад   вучда?  Тормозар   авачир   трактор   гваз   физ   жеч  хьи.   Мад   гьатна  зун   суракьда.   Дербент,   Хачмас,  Баку,   Махачкъала  тупIалай   авуна,   гьатнач   лентер.  Эхир   зун   Ростовдиз,   дуь. .уьз «Россельхозтехникадиз»   фена.   Аман – минет,   дад – бидад   аву-на,   къачуна   лентер.
          Гила,  гьакъикъатдани   кIамайди   кIарасар   хкиз   фин   тир.
        - Бес   прицепдик   квай   чархар? – нарази   хьана   Булама. – Абурни   куьгьнебур   я.
          Чархар   за   Кутаисидин   заводдай   гъана.  Мад    рехъ   тахьуй лагьана,   Еревандай   генераторни   къачуна.   Бакудай   хкведайла  кабинада   эцигун   патал   гагь   чими   ийидай,  гагьни   гьава   къур- дай   кондиционерни   гъана.   Японский   видеомагнитофонни   къа-чуз   кIанзавай,   амма   пул   бес   хьанач.
        - Де   хъсан, - пIузарриз   мез   гана   Буламади. – Бес   карбюра-тор?
          Карбюратор   акъудайдазни   экъуьгъуьз,  мад   гьатна  зун   ре-кье.   Дерди – бала   ахъагъай   сада   заз   лагьана: трактордал   кар-бюратор   жедайди   туш.   Гена   зун   Огнидай   элкъвена   гьа,  та-хьайтIа   кIамаш   Буламадин  гафуниз   килигна,  лап   гьа   Москва- да   кьван   физвай. . .
          ИчIи   гъил   хтун   тахьуй   лагьана,   цIийи   аккумуляторни   къачуна.
          Вири   эцигна   куьтягьна,   амма   Буламадин   чин   чIуру   тир. Себеб?   Себеб   чи   райондин   туьквенрай   хъвадайди   куьтягь   
                - 4 - 
хьун   тир. Икьван   кIвалахар   авурла,   кьве   шуьше   эрекь   тагъун дуьз   туш   эхир.   Зун   мад   Бакудиз   акъатна.   Са   сумка   эре-кьарни   къачуна ( запасни   хьуй),   кьулухъ   элкъвена.   Амма   ре-кье   зун   ОБХСС –ди   кьуна,   эрекьарни   вахчуна,   са   гужбаладал- ди   зун   дустагъдикай   хкатна.
          ИчIи   гъилди   хтай   захъ   галаз   Булама   рахунни   авунач…
          Эхирни,   чара   атIай  зун   къунши   хуьруьз   фена.   ЯхцIурни  цIуд   манат   гана,   лам   къачуна.   Ингье,  зи   кIарасарни   гъенел   хтана.  Булама   лагьайтIа,  за   «мерседес»   хьиз   туькIуьрай  трак- торда   аваз,   заз   таварар   гуз,   зи   гъенелай   йикъа   къадра   агъуз – виниз   физва.
          Вахтар   физва,   вахтар   дегиш   жезва.   Эгер   дегь   заманада   аллагьар   гзаф,   Сизифар   сад   тиртIа,   гила   гена   Сизифар   гзаф  я,   аллагь – тек.
          Яраб,  Булама,   вун   грекрин   аллагьрин   гъиле   гьатнайтIа,  ваз   вуч   жаза   абуру  гудайтIа?!  Белки   гъил   ква   хьайи   чка-дихъ   агакь   тийидай   жаза   гудайтIа?  Я   тахьайтIа,   гьамишалугъ   яз   трактордин   кабинада   агална,   Египетдин   фараон   хьиз,   кьу-рурдайтIа?. ..
          Гьар   гьикI   хьайитIани,  вун   гьа   грекрин   алалгьрин   гъиле    гьатуй   ман   Булама.   Чи   аллагьдивай   ви   дуван   акваз   жезвай   хьтинди   туш.
          Яраб   регьимлу   Булама   ихьтинди   хьайила,   бес   амайбур   гьикI   ятIа???