БИША

       БИША

       Гьюрматлу ихтилит урхурайи халуйир ва халйир! Йиз, мегьел, миржид йис дубхьнадариз, саки, гьаз вуш йиз иб иццру гъабхьнийиз. Гьан кIваин гъабхьизуз фтиан вуш. Саб гату айчуз.Дидиз варидари Биша кIуйи, гьаз гъапиш, учв гьарган, сар адми гъяркъиган дугъахъ мявар апIури хъебгруб вуйиган, чакантина инжиг апIруган, яни, биши дапIайин дерккуйи. Гату гизаф кагьлибра вуйич, чан гизаф йисар духьнайиган вуш аьгъдарзуз.
       Гьамус учвуз ктибтуз ккундайиб гьадму вуйизки йиз иб иццру хьурухъантина уз'ин улукьу гьядисйирикан. Дурариз гьядисйир пузкьан рубкьурира даршул, я узу гьадрарин уччвуйи гъавриъ ахънура адарза, гьаз гъапиш аьхюдари чип– чпин арайиъ апIру гафарин гъавриъ гьич хьуз удубкьурадарзухьан. Саб гафниинди, улихь миди кIарзачвуз, йиз иб, ич адашди узу духтрарихьна хъади гъурхнушра ужу гъабхьундариз. Учву фикирра апIуб мумкин ву: иб иццурайиган аьхюдарин гафар узуз гъеерхьундаршул кIури. Гьич макIанай!  Гьаму ич бишайи апIру мявар дерехьри кIури узуна йиз бицIи чуччу гагь му ибаъ тIуб убччври, гагь тмуну ибаъ тIуб убччври ва саспиган сатIиди урччври– адагъури, гатдин сесер мукьмарси ерхьрурихъ хъа аьшкьниинди гьадиин эллешмиш шуйча. Мицисдар тамашйир бицIиган учвура гъапIнушалчва. Ва мюгьтал хьузкьан, гатдин мявар гьациб жюрейинди мукьмариз илтIикIуйча.
       Сад-кьюд йис мидиз улихьна Бишайикан тамашйир апIури ич икриъ деънайча. Ич хуларихьантина рякъюн кIанакк дерин кка. Душвайишван гъваъ ич гъулан жигьиларин гим ву. Фунуб вахтнаъ вушра дурар душв'ин дийигъну шулу.
       Гъулаз духтрарин машин гъафи. Думу гьадму жигьиларин гъвалахъ дебкку, яни ич раккарихь. Душв'ан, фурсар апIури, сар халу эдеу. Машин гьудубчIву. Халуйи аьлхъюр-аьлхъюри вари жигьиларин хулар дисурайиган, ич хиларигъ гъяйи гатдиз фу гъабхьнуш, гьадму халу гъяркъган, дугъаз либгури мявар апIуз хъюбгъю. Ич хиял гъабхьнич гатдира дугъаз хушгел апIурашул кIури. Диди мявар апIруган, гъваин али жигьилар жиниди халуйиин аьлхъюз хъюгънийи. Узуз гучI'вал гъабхьиси гьугъубжвну, учхьан ярхла гъабхьи гатдихъ дихар апIури хъергза. Йиз, гатдиз апIурайи дихариин думу жигьилар гьамус ачухъди аьлхъюз хъюгъю. Дурари кIурайи: "Ва-а-а, я Кюрра, увуз гьатгъу  "Биша" кIура!" 
       Халу йиз багахьнаси гъафи ва: "Имийиз дици даркIур!" – кIури, хай кади гарцIликкан бачI гъивнийиз. Узуз гарцIликкан йивубси гьибгънушра ибаз иццру гъапIундайиз ва душв'ан , штукк кIул ккивну  ккадабгъуринси кьяшишан гъябгъюз ттубчIвнийиз. Узу думуган гъишундайза. Йиз чуччу чан ярхи ккуртдин канчIлихьди иб марцц гъапIнийиз.
       Аммаки узуз язухъ ич гатдин гизаф гъабхьнийиз. Халуйи ич гъвалахъ хъайибдизра гъагъи кьусум ккубснийи. Бистнизди гъитIибху гату дубкIну дабхънийи. Гьадмуган уз'анра, йиз чучч'анра гьарйир утIурччвнийич. Ич дихар куркIу адаш чIатинди удучIвнийи. Халуйикди элегри кIури, дубкIнайи гату дугъаз улупнийча ва –  гъабкIирра. Адаш дугъан гъвалахъна душну хушгел гъапIу. "Учвура кьаби гатдин дердер апIурадарнучва..."  кIури дина илтIишнайи жигьилар ярхла гъапIу. Ич адашди халуйиз хулаз гъач кIури хъюгъю, уччву зарафтар апIури гъаши. Узу думу ляхниин мюгьтал гъашиза: гьаз, ич гату гъабч!и адмийикди ич адашди, хъжажагъди, уччву гафар апIурайкIан кIури. ДитIланра гъайри, саб исткан чай убхъуз хулазра теклиф апIуйи. Адашдикна, дугъу бачI гъивунзуз гъапундайза, гьугъубжвундайзуз ич бишайин дерднахьан. Гъира пуз хьибдарзухьан, гьадму халуйи бачI ккежяхган йиз иб иццру гъабхьну кIури. Мумкин ву, ибариъ тIубар урччври мяварикан мукьмар апIруган гъабхьибра, ясана аьхъю гъабхьнушул.
       Сад йискьан гъубшниз иб'ан бухь гъюри, ва, магьа, аьхирки, ич дадайин тIалабариз иб туву ич адашди узу райбольницайиз хъади гъягъюз йикьрар гъитIу.
Фила???
       Узу разишну кудутIнайза, сифте раж вуди ич гъул'ан жара йишваз гьамускьана гъягъярза кIури, юкIв хъади автобусар рякъюз, ягъли ва уччву хулар, кючйириз лигуз, базариинна Хиварин чIвурд'ин гьяйран хьуз!
       Закур!!!
Узухъди йиз чира гъахуз ккабалгу. Фицики, ич дадайи кIурайи: шагьриан гъафи ренгентдиъ учIвиган йиз чуччун фу-вуш, уьзур гъибихъну кIури ва гьаддин гьякьнаан духтриз улупуз.
       Иццрудар ккаъру больница ич гъулаъра айич. Душван аьхюрари ич адашдиз учу Хивна гъайих гъапну. Учу кьюред иццури гизаф вахтнаъ хулаъ гъузбан метлебра ич даданинна адашдин гагь-гагьнак арайиъ шлу гъалмагъалар вуди гъахьну.  Дада болницайиъ санитаркади лихурайич. Дугъу учу Шихдихьна, яни бицIидариз лигру духтрихьна хъади гъурхну. Ич гъуландари варидари дугъаз Ших кIуру, бицIидарира кмиди, гьаз гъапиш аьхюдаризтIан бицIидариз думу газаф танишур ву. Шихди йиз терефнаан гьамци гъапну: "Иб сагъ апIбан бадали, узу фу уьзур вуш аьгъю дапIну ккунду. Ибаз лигру трупка адарзуз. Хивна ЛОР духтрихьна духну, лигуз гъитай. Хъасин, фу-вуш аьгъю дапIну, саб гьяфтайин арайиъ, гьамшваъ ккаъну сагъ апIидихьа. Узхьан фу-вуш аьгъдарди, курди мугъан иб сагъ апIуз хьибдарзухьан. Гьам ражари фу кIуза, мембрана дутIубкIнаш, фици аьгъю апIуза, ясана ибан айтIан гьадабтIнадар фици кIуза, гьатмунуб терефнаан, жара мутмура абхъну адруб шлиз аьгъя-хъа?! Учву улупурайи симптомариинди, яни улариз рякъру лишнариинди узу думу сагъ апIуз хъюгъярза, хъа дидин аьхир бицIириз зарал шлубси гъабхьи?.."
       Гьамциб дикъатлу жаваб гъабшигантIан ич адаш рази гъахьундар узу ЛОРихьна гъахуз. Ваъ, хъасин Шихдиин, гьадму тIилисим кайи трупка гьамина чав дубхну лигри кIурира илигънийи дугъ'ин ич адаш гьа, бицIир тина гъахуз дархьиш трупка мина хуз гизаф харжар гъягърин кIури теврира гъахьну. Мугагьназ ич дадайизра кIури гъахьну: думгьа, ичв духтри сагъ апIри! ГьапIузди дурариз гьюкуматди пул тувра, йишв'ин шулдарш скорийиз дих дапIну хай вуйибси апIри.
       Ич дадайира жаваб вуди кIури шуйи: "Уву, жилир, фунуб больницайикан улхурава? Жараб фукIара кIурдарза, гьаму узуз, санитаркайиз, жараб дарапIри, гьеле чпи буржлу вуйиб, саб халаткьана туври".
       Гьей, вари ктибтури гъашиш, ич адашдинна дадайин тIуртIрар ккудукIрудар дар. Учву фтин гъанаъ а йипайчва, узуна йиз чи закур Хивна гъярача гьа!
       Гьирин ухди гъудужвну Хюл'инна гъушча.  Мина-тина адмийир уч шлу йишваз гьаци кIурич. Райцентрийиз гъягъюз кIури дина ич больницайин аьхюрра гъафнийи. БицIи машиндиъ уршрубкьан эъну, мушвлан, мимидар, вари адмийир гъушнийи.
       Больницайин аьхюриз чаз йишв ккудрубкьиган, чан пажнахдихьна хулаз душну,  дугъан машин хъапIуз гъитнийи. Учура разишну кдутIнийча: гьамус учура машиндиъди гъягъидича  кIури. Фу лигурва, валус Хюл'инди гъюбси, учу шубрид иццурайидар гъитну, ГъуштIилна чпиз кьукьназ хяларди гъярайидар итну хъапIуз гъиту. Адашди гъапнура вуйи:  шулуш гьаму бицIидаркьана гъайихай, иццурайидар ву, гьа йиз баладар. Аммаки дурариз учу гьясбикк гъашдар.
       Йиз кIваъ убшрадариз, гьаз ич больницайин аьхюри, чав гъайихра дупну, учу иццурайидар вуйиб аьгъядира, машиндиъ идритди, жарйир, сагъудар итну гъушнуш!
       Гъул'ан гъябгъруб сарун фукIара имдайи. Чара имдрудар яягъди гъягъбанди гъашича.
       ЯрхибтIин–жикъиб, учу Хивна хъуркьради, сяътар шуббар шулайи.
       Уччву магазнар, идарйир, чIвурд, маставай рябкъюз тямягь хъади гъушдариз, эргнайивалихьан ва бизарвалихьан фукIара рябкъюрадайчуз.
       Кьан шула кIури, магазнариъкьана удручIвди учу ич адашди дишла  паликлиникайизди хъади гъурху.
       Чехари диву цIийи дараматариъ гизаф марцциди ва уччвуди вуйи.
Регистратурайиан ич карточкйир гужназ адагъну, ЛОР духтрихьна гъягъюрча кIури  улдарихьан гьудучIвурайиган, душваъ айи медсестрайи гъапи: "Агъа ва жарадар Асккан Яраккна душна. Агъа ччвур ибариз сифте ва аьжаинди гъеебхьнийиз.
       Адашдихьан думу фуж– вуш ачухъ апIин гъапиган, аьгъю гъабхьизуз, думу йиз ибан духтир вуйиб, яни ЛОР. Гьамус гьапIру? Учу кIахъниди уьргънаминди минди, гьадму ич гату гъабчIи халу яракар гъаши. Узу мюгьтал гъашиза. Ич адашдина дугъу гафар апIуримиди, узу, ич гатдиз гъапIуб узузра апIур кIури гучI дубхьну, дугъхьан ярхла гъашиза.
       Чухсагъул Заануриз, саб арайиланси, улар ккадатну, думу гьудубчIву. СацIибсана вуйиш, юкIв швякьярихъ дабхърайиз. Му фу аьламат ву, пуз ушв тIапIрайган, адашди учу гьитну улихь, "хирург" дибикIнайи урчIаризди учIвча. Душваъ: "Бейбала-халу, Бейбала-халу" кIури сар дишагьли айи. Учу учIвубси духтри адашдиз хъжагъуриси: "Саб хъим–хъимра дарди, маларин гъазмиъ учIврайиси, гьапIрайидар вучва?!" –  гьерху. Адашди: "Йиз мал жюревалилан хил алдабгъ, Бейбала-халу. Гьамрариз дилигну ккунду. Сарин иб иццура, тмунурик ренгентдиан уьзур дибихъна!" – ккарагуриси гъапи. Духтри: "Гьаму халайихъди ккудубкIайиз кародорикк энгел йихьай". – тIалабнан гьисниинди мушв'ан адаъча.
       Дишагьли удучIвайиз ккилигури, каридорикк скамейкайиин деъча.
Йиз кIваъ ич гатдин "тIягъюн"– халу ахънамийиз ва дугъкан ич адашдихъди сюгьбат ккебгъза:
       – Я адаш, ихь гату гъабчIи халуйиз нач шулдаркIана, гьациб ужуз тIул дапIну, лизи палаш хъабхьну, чан маш адсмийиригъна гъядябгъюз?
       – Дугъан адмийиригъна гъядябгъюрайиб чан гъуллугътIан дар, йиз бай.
       – Фици? Магьа узуз, учв фуж вушра, дугъан гъуллугъ рябкъюрадарзуз, хъа чан маш...
       – Думу фуж вуш аьгъяйвуз?
       – Ваъ.
       – Вари медицинайиъ лихурайи работникарихъси дугъахъра хъайиб, палаш ваъ, лизи халат ву ва учвра духтирди лихурайир ву.
       – Хъа ихь дадара медработник дарин, вуш дугъахъ лизи халат гьаз хътар?
       – Ари думу суал, гъулаз гъушиган ихь больницайин аьхюриз тув.
       – Санитарккйиризра лизим алатар ккуниб чаз рябкъюрадарш, дугъаз аьхюр пуз фици шулучвхьан? Узу мидинра гъавриъ ахърадарза. Думу бюркьюр вуйин дарш, улариан бюркь рубзури жарар дярякърайи! Даршиш вари гьюкумдрар гьацдар духьнайин? Касибар!!! Гьамциб суалнура ккагъразу: гьамкьан пис халуйикан духтир фици гъахьнукIан, адаш?
       – Думу, саб гъапиб, халу дар. Ихь гъулаъ бабкан гъахьидариз халуйир кIуруб дар, хъа имйир кIури аьдат ву. Чав гьацдар курсар гъурхиган, дугъкан духтир гъахьну.
       – Дици вуш дугъу ихь гату гьаз гъабкIну?
       – Чаз "мяу, мяу" апIури учв биши гъапIган.
       – Мявар гъапIну кIури гатар йихурин?
       – Дугъаз ихь гатдикан ухдихъанмина хъял кади гъабхьну.
       – Диди дугъаз гьапIнухъа хъял кади хьуз?
       – Думу ярхи ихтлат ву, саб жараган ктибтидизавуз. Хъа гьамус духтрихьна гъягъюз гьязур йихьай.
       Дишди ягъчIвур минутдиланси хирург азад гъаши. Учу дугъахьна кьюбпи ражарира гъушча. Дугъу гьерху: "Фу кIура бицIидари? БицIидари фу кIура?" Адашди ич уьзрар гъапи.
       Духтир:
       – Сану жара жалоба аничв?
       Адаш:
       – Ваъ.
       Ич Адашдихьан карточкийир диисну, душвак фу вуш гъибикIу, хъасин медсестрайира душвкан чан журнализди ктикIу.
       Бейбала духтри учлан заъланди ул алдатну гъибту ва мичIалдиси гъапи: бицIидарин духтрихьна хъади гъарах, гъапи.
       Ич адашдик хъял кубчIву:
       – Уву, Бейбала– халу, учу рихшанд гъаз гъапIунва? Фу бадали учу саб сяаьтдин арайиъ увуз ккалигури дерккунва? Уву яв хулаъ а кIури, гьеле учкан хабар гъадабгъ! Фу вуяв му карточкйирик дибикIнайиб: "хирургический уьзур ктар, сагъ ву". Мурарик хирургический уьзур ктруб узузра аьгъяйзуз гьа! Уву гизаф пациентарихъди ляхин апIурайиб главварчдин улихь гьамцдар тIулар, иблис- шейтIанвалар апIурайва, даршиш, фукьандариз гъилигиш, гьадмукьан артухъ пул туврайин вазлиъ фальшивкйириинди? Учву ичв йишвар ккарграйиган, йишвар адру учу гьапIча?!
       Духтир:
       – Узуз фу кIурава, жан хялужв! Агъа адар. Трупка дугъан кабинетдиъ а, хъа душв'ин жюлег алабхъна...
       Духтрин катIарццру гафар ккудукIайиз кабинетдиан удучIвча ва бицIидаринурихьна гъушча.
       Адашдин улхбарихъ духтир риш уччвуйи хъпехъу. Аьхиринишв'ин, Шихди гъапи гафар дугъура гъапичуз ва Агъайикан вуйи Бейбалайинсдар гафарра му шуркан ктучIву.
       Ич карточкйир чахьна гъадагъну, закур гъачай кIури, учу чанишв'ан адау.
Му шуркан адашдиз хъял гъафундайи; белки думу уччвур вудишвман вушул.
Йигъар хябяхъдихънара илтIикIнади, автобусдин остановкайиккна гьяракат ккипча. Больницайин урариан удучIвиган, хъана, сарун,  гьадму, ич гъула адми, духтир Кюрра-ими гьахъунчуз. Дугъу адашдихьан ккятIялхъюри гьерху:
       – Бейбала гъилигнийин?
       – Дугъу трупка адариз гъапнийи. – Гьялаки жаваб туву ич адашди.
       – Чан "трупкайиан" гьаз гъилигундайи? – пну думу гъяаьлхъю.
       Ич адашдик хъял кубчIву ва:
       – А дубг сарун, Биша!
       – Хъял гъюзкьан дариз. Зарафатиз!
       Учу гьар чпин йишварихьинди гьудучIвча. Мурарин улхуб кIваиндимиди адашдихьан гьерхза:
       – Кюрра-имийиз "Биша" гьаз гъапнийва, адаш?
       – Хъа чав алчагъ гафар апIруган. Дугъаз бицIиган "Биша" кIури гъахьну, яни дугъ'ин али нугъат гьациб вуйи.
       Хябяхъдин автобусдиъди Хиван ГъуштIилнакьан ва дилинзина ликриъди, мучIушнаъди гъулазра гъафича.
       Дада ич гьунарниин мюгьтал духьнайи. Думу гьамусра хъугънадайи, учу, бицIи, чан веледари гьаму гъагъи, ярхи рякъяр фици ликри ккадаънийкIан кIури.
       Гъул'ан удучIвруган саб уьл ади пакетра хьайчухь. Ич гьадму уьл, гъафунра хътарди йиччвси гъипIча. Гашна гъаллаш гъашидариз гъафун гьибгъурдайчуз.

                ***

       Выборарин хьубпи март йигъ худа-худ хъубкьрайи, амма, ич адашдиз духтир шуру: Агъа кIулиъ ади, Ляхлаз духтрарин комиссия гъибди гъапиб, мегьел, дуфнадайи.
       Магьа, выборарин йигъра хъубкьу.
       Сесер ирчуз гъярайи ич адашдихъди узура гъушза. Гьаз гъапиш, Хюл'инишв, халис мяракаси дебккнайи.
       Сесер ирчру идарайин гъвалахъ Ил'ясдин коммерческий магазиндин "чарх" гьяракатниинди илтIибкIурайи. Душв'ан деетурайи гьарйирина мукьмари гьарсарин рюгь чахьинди зигурайи.
       Кефнак кайидар гизаф айи. Дурариз хъана, хъана, хъана убхъуз ккундайи. Дурар, гьациб дюшюш ккабхъайизкьан, хъацIнайи чIяш-тапанчйирси ккеънайи.
       Ич адаш думукьан ичккийихъ иштагь хъайир даршра, дугъхьан убхърударихьан жин хьуз гъабхьундайи.
       Чан таяри думу магазиндиккинди хъчIюхюри гъурху ва вуш-дарш саб шампанскийин птуркка аьлчIябгъюз гъиту.
       Ич адашдиз узу чахъди хъа кIури фукIара дайи, яни, думу узуз къаршу сабанра шулдайи. Гизафси дугъу узуз гьамци кIури шулзуз: вахт вуяв гьарсаб хасият аьгъю апIуз ва гьадмуган яв гатуси, чиси, дадаси имбударра ккун хьидивуз.
       Мумкин ву, Кюрра-ими узуз даккнир вуйиган, чав гъаписи: дугъан гъуллугъназ дилигну, ич адашдиз думу узуз ккун хьуз гъитузра. Вуш гьапIнухъа, думу Хиван Ляхлаз вилусдиъди гъюру гъуллугъчи ву кIури! Дугъу йиз гату гъабкIну! Учв, гьяйванатдихъсикьан аькьюл хътру пис кас ву! Ваъ, узхьан думу ккун апIуз хьибдарзухьан.
       Магазиндикк адашди убхри тмундари убхъури, зарафтар апIурайи вахтнаъ, мушваккинди, завариан ахъурси, гьаму узуз даккун духьнайи, ич гъула жви, Кюрра-ими ккучIву. Дугъан гьюрмат уьбхюрайидарси зиълан чпи уччвуйи улупури, варидари хилар гъидису, гьерхуб-хъерхуб гъапIу, ва учв, гьаму гъулаъ пропискайиъ амиди хьпаз дилигну, сесер ирчуз гъафир вуйиб улупу.
       Ич адашди жарарихьинди гьачIабккурайи румка Кюрра-имийихьинди туву  ва выборар ихь кIваз ккунибси гъахбаз, саб тост пуб ккун гъапIу.
Кюрра-имийи румка дибисну, гъурзлуди ич адашдихьан гьерху:
       – Йип Кезин, эгер, уву гиран апIуруш, кIурдарза, кьюб гаф яв адресназ пуз хай шулин?
       – Гьамциб аьшкьлу йигъан гьапIру гирнар!
       – Чан фу гъапишра гиран апIдарва?
       – Увхьан узуз фу пуз хьибдивухьан? Узу вуйир вазлин аквси, бетдин кIегьси марцци адми – гьапIру гиран гьей! – Ич адашди дугъаз ихт'яр туву.
Кюрре-имийи чан тост ккебгъу:
       – Учву "Дикая Роза" кинуриз лигури айчва? – Магазиндикк ккайидари кIулар хъау. – Ари гьадушвак режиссерин ччвур яв нугъатнакан ибарат ву, Кезин. Ширидан! Яв, Ширидандин терефнаан гьаму румка запIдиза!
       – Хасади увуз гъапиб узлан алдабкъура гьа! – гъапи ич адашди.
Мушваъ айидари: "Э-э-эгь, Биш-ш-ша! Мугъак башаккайи гаф даршулда!" – пну гъибту.
       Мурари мици гъапиганра, узуз насигьятар туврайи ич адашдира гъапи:
       – Чухсагъул увузра, Биша, ихь бицIигандин вахтар кIваин алаъбаз! Ма гьаму шкалатдин тка хъив. – ЧIукIар дапIнайи сникерсдикан туву.
       Биша-имийи дибисну гъипIу. Ва-а-а, фйир кIура узу, хъюнтIичри аьхю адмийиз! Ччан таяри гъапну кIури...
       Ва ич адашди хъана гьерху:
       – Ширин вуйин Кюрра?
       – Фукьанушра!
       – Ари йиз нугъат, ичв, хивари кIуруганси, лакIам, "Ширидан", гьамцибдилан арайиз дуфнайиб ву!
       Адашди сабсана тики гъазабгу.
       – Хъа вадар! Ширин дар кIурубдилан! Саб гъапиб уву хиварик кялхъюз, дурари гьякь грамматический чIал апIуру.
       – Хъа грамматикайин чIалнан бина ккивдар фужар ву?!
       – Сарун яв дидихъ фукIара хътарив!
       – Явашда, Кюрра, уву хъял гъюруб дарихь гъапундайна?! – Ич адашди хъюлар гъафириз мябгъян кIуру саягъниинди гъапи.
       Мушвакк ккайидарикан сари: "Хъа «Биша» лакIам наънан гъафиб вуш аьгъяйвуз, Кюрра?" гьерху, хъа имбудар гъяаьлхъю.
       – Гьавачва, дицдар зарафтар гъитурхьа. ХЪебехъай учву, саб медицинский, уччву нанйир кайирикан анектод ктибтурзачвуз, – кIури думу узухьинди гъилигу, ва, – мугъаслачвайчву, дуфну гьаму йиз чви учIв, – йиз гату гъабчIири му магазиндиккан ккутIуккзу. Я ич адашдира дугъаз чIалкьан гъапундар. ГъапIу чIурувал адайиз аьхир! Гьацира узу мурарин мицдар гафарин гъавриъ ахърадайза.

                ***

       Сакьюдар йигъарилан гъулаъ хабар абхъу медкомиссия дуфна кIури.
       БицIидар хъайи вари дишагьлийириз дих апIури ич дада кючйиригъ гъючIву.
       Думу гъяйиз учура гьязур духьну гъузча.
       Адашдиз камиссияйикан хабар адайи. Гьариз душнайи.
       Нагагь дупну, комиссия дуфну учв адарди гъабшиш кIури, ич Хивна ушбакан адашди вари дадайикна кидибтнайи.
       Гьамус гьаци хьузра гъабхьи. Ренгентдин анализарра хьади, йиз ч'ччуз лигуз фтизатор комиссияйихъди дуфну ккундийи, гьаз гъапиш, гъулаъ хъана гьацдар уьзрар дидихънайидар айи. Хъа узуз лигуз трупкара хьади ЛОР дуфнади ккундийи. Ич язухъшназ, я му, я тму комиссияйихъ хътайи, эгер гьацибдиз комиссия пуз хай шулуш.
       Комиссия вуйич кIури дуфнайидар шубур байна шубур риш вуйи. Дурарин арайиъ Кюрра-имира айи.
       Дугъу ич гъулаъ таза швушварикди урус чIалниинди гафар апIуйи. БицIидари фу ипIураячв, дурариз фу туврачва кIури гьерхрайи.
       Ич дадара, ич адашси, рихшанд гафар аьгь апIуз шлур дар.
       Дугъу Кюрра-имийиз гъапи:
       – Уву урус чIалниинди гьерхуз, гьаму швушвар айи гъул'ан дарна дарш?! Увуз аьгъдардайвуз, байкIа, дурари фу ипIураш! Валлагьи йиччвар-ччимар итIурадарда!
Гату гъабчIири гъапи:
       – Узуз узу му гъул'ан вуйиб мурариз аьгъю апIуз ккунди адайзуз аьхир. Уву наънан гъахьива мушвахь?!  Вай – Кезин, вай – чан шив, саб вуда чпин, жарарик бурж гъидритрудар! Я главвраЧ, гьаму гьамусра ляхниъ гъитну аминив, утIутIуккди?
       – Гьаму учвусдар духтрар вуйиган йиз бицIидариинна гьамциб гьял гъабхунчва!
       – Уву фуж вува, яв жилир фуж вуяв, яв бицIидариз гьадмукьан аьшкьниинди лигуз?! Шлиз фу гьюрмат гъапIунчва? Фуну гъуллугънан эйсйир вучва? Фила хулаз хялижв гъурхунчва? Ич хул'ан, гьаму ярхи йигъди адми кам шулдарич. Му Ляхлаъ хялижв гъюру хал гьаму больницайин аьхюрин вуш аьгъдарзуз, сарун фуну хал аячв?!
       – Дарш уву зиркь адабтIнава! Хялар, гъюрушра, ичв жандиз жафа гъабхьи пулихъ алдаурадардучва. Дици вуш, учу, имбудар, абйир, бабар, чвйир, чйир, саб гафниинди багахьлуйир хъайидар дар!
       – Вушра, узуз му девриъ, касибарин маш ккадарзуз.
       – Шлиз шул, учвуз, ичв гъуллугъариинна хъана дурарихьан фукIара ккудрубкьруган! Хъа узу фу кIузу мициб усал гьюкумдиз!
       – Ав, дюз вува, учуз гъубзрайиб учвусдар рихшанд апIубтIан дарчуз. Фунуб ашдиз кьил вучва? Учвкан учуз фу ккубкьра?
       – Вуш, ккубкьрудар сагъ апIинай, ккудрубкьрудар йихай! Кундарзуз ичв сфатар дяркъну. Гъач йиз бай, гъач йиз риш, ихь хулаз гъягъидихьа. Магьа гьаму ихь гъула жвуву ачухъди гъапунхьуз гъуллугъчйир фтиз гъуллугъчйир вуш. Узура шлиин уьлбюкьну ляхнар апIура йипайчва. Жан Заанур Яв жан гъурбан Уву йиз веледарихъандира гъапIундайнахъа! Ув'ин уьлбюбюкьди узу гьапIурза кIури хъюгънайкIан, учу уьрхру Иса Месигь!
       Дадайи учу хъчIюхюри хъади хулаз гъафи ва чан жан ккядябхъяйизкьан учу гъурччу. Хъасин, ипну суза учвра гъишу.
       Гьаму варибдин гъавриъ ахъуз ккунди ич зяиф дадайиз суалар тувуз ккайир вуйза ва дугъан дерд хъана адабшвур кIури язухъ дубхьну ккябяхъну гъузза.

                ***

       Адаш гьар'ан гъафиган, дугъхьан гьерхза:
       – КIваинди иминив, адаш, ухьу Хив паликлиникайикк деънайиган, Кюрра– имийиз гатдикан фтин бадали хъял гъафнуш, ктибтурза гъапиб?
       – Гьадму гь амусра кIваълан гьархундарнив? Хъял гъюз, увузра гъюрийвуз, жан бай, хъа дицикьан жвув пис хьуб ужу дар. Учв йицIубпи классдиъ айиган, гъабхьи гьядиса ву. Эвелцнихъна ихь йишвариъ шлин мурта ижмиб вуш яман гьюжатар ахьри шулихь. Кюррара муртйир йивуз гизаф ккунир вуйи. Думуган ихь гату бякьяди амийи. Кьюлар дисуз дурарин ахъиъ убчIву ихь гатдихьан тахчайигъянсина гъядахьну юкьуб мурта гъюргънийи ва гьадрар итIуради Кюрра хъуркьнийи. Раккнар хъирхьну, думуган дугъу ихь гату бегьем гъубччвнийи. БицIи гатди язухъ шлу мявар апIурушра ахъ'ан деебтундайи. Эвелценган баяри йивуз муртйир акъин гъапиган, чаз гатди гъапIуб ва чав гатдиз улупуб ктибтнийи. Ва, хъасин, кялхъри баяри дугъахъ "КIутIу" кIуру нугъатнан ерину "Биша-бай" кIури нугъат хъибтIнийи.
       Гьаддихъанмина, думу гьар наан гъяркъишра ихь гатди дугъахьинди мявар апIуйи. "КIутIу" нугъат ич адашдиинди иливнийи.  Мявар гъеерхьу Кюррейин жандилан зириз гъябгъюйи  ва дугъаз, чав гъапIу писвал кIваин шуйи.
       – Белки, адаш, чав гъубччвиган, дугъаз ихь гатди люкьнар апIури шул?
       – Мумкин ву, жан бай. Учв гьяйванат вушра, дидиз чаин алапIу бала кIваинди гъубзнамийишул.
       – Хъа я адаш, уву "аьхюрикна" гьаз кIурдарва Кюрра пис адми ву кIури? Думуган думу ляхниан утIурккиди ва йиз иб сагъ хьибди.
       – Яв иб сагъ апIрур ихь Агъа хьиди, жан бай. Гьадгъаз ккарагури апIин.
       – Хъа я адаш, Дугъкан сацIиб кидибта. Думу хъана жилариинна гъюру кIураки...