Чоныштым почыныт

ТУНЯЛАН ЧОНЫШТЫМ ПОЧЫНЫТ
Мыскара ойлымаш

Кенеж каныш вашеш Васёкын тунемме 5 «а» классыште генеральный уборкым ышташ лийыч. Игече ты кечын эрденыже кечан ыле гынат, кечывал деч вара, лачак йоча-влакын классым эрыкташ т;налмышт годым, й;рым кычалше виян мардеж тарваныш. Эсогыл школ воктене радам дене кушшо вичкыж куэ-шамычым п;г; гаяк п;гыртен шогалтыш. Тыгай с;ретым ужын, нунын классыште тунемше Коля Карасёв уремыш, куэ-влак деке лекте да нунын пелен, ик самырык, кужу да вичкыж куэ т;неш энертен шогале.
Йочан мом ыштылмыжым вигак умылен мошташат огеш лий: ала куэм виян мардеж деч аралынеже, ала класс эрыктыме сомыл деч семынже шылнеже. Но кеч-мо гынат, т;жвал т;сш;, чурий сынже дене путырак серьёзнын, ала-мом шонкалышын коеш. Пингвин, маныт, й;р деч ончыч лач тыгай сынан лиеш.
Икмыняр жап гыч класс вуйлатыше Елизавета Ивановна окна гыч уремыш ончалят, Колян куэ йымалне шогылтмыжым ужылден, йодо:
-Карасёвшо тушто мом ыштылеш?
-Йогыланаш лектын шогалын дыр, - тура йылман Лена Семёнова тунамак пелештенат шуктыш.
-Тыгай тале мардежеш кылменат кертеш, - ала-мом семынже шонкалышын каласыш туныктышо да Васёк велыш савырнен, ешарыш, - мий, ;жын пурто, уремыште орадыланен ынже шогылт.
Васёкын лишеммыж годым Коля Карасёв лачак тувырысо полдышлам мучыштарылеш ыле: виян мардежеш урвалтыжат лыйык-лойык веле лупшалтеш.
-Елизавета Ивановна тыйым ;жаш колтыш, айда классыш каена, - мане Васёк.
-Уке, мый ом кай, - вигак тореш руале Коля.
-Тыгай юалге да виян мардежыште мом шогылтат?
-Тыге к;леш.
-Ончал, кечыжат укес, кеч тувыретшым м;нгеш чий, кылмет вет, - чаманышын пелештыш Васёк.
-Э-эх-х, тыйжат нимат от умыло аман?
  -А мом тыште умылашыже? Кече уке годым да юалге мардежеш к; вургемжым кудаш шогалеш – тугакат раш.
-Уке, нимомак от пале. Тыге мый уло т;нялан чонем почам, - кугешнышын пелештыш Коля.
Тыгай шомакым колмеке, умбакыже Васёк нимом пелешташат ;р;, лачак шинчажым гына пашкартен шогале, пуйто йоднеже: «Кузе?».
Кузежым Коля Карасёв шкежак умылтараш пиже.
-Ужат, - манеш, - теве пушенге-влак кугу выньык семын мыйын могырыш савырнен, вуйыштым лупшат?
-Ужам. Мардеж нуным п;гырта.
-А нуно кажне вуй савалтышышт, лупшалтышышт дене юж гыч т;рл; шижмашым, шонымашым, уверым мыланем кондат да почылтшо чара онышкем, чонышкемак пуртат манын от шоно?
-Ала дыр.
-А нуно мыланем чынже денак юзо вийым кондат, тыге мый ушанрак, талырак, писырак, мудречак лиям.
-Мо-о… Ы-ы, о, у-у… - мугыматыш Васёк.
-От ;шане?
-Ом пале.
-Ынде, тугеже, пален лий.
-А мардежше тыланет т;рл; ораде да осал шонышым, икманаш, чепухам гына поктен конда гын? Нуныштат вет тыйын почылтшо чонышкет пурен кертыт-ыс.
-Уке, огыт керт, - туран да йодышлан нигунар ;рмалгыде вашештыш Коля.
-Кузе?
-А мыйын аралтышем уло.
-Могай?
-Теве, - пурла кидыштыже ыреслыме кок покшел парням ончыктыш.
Вувер да осал деч аралалтме тыйгай й;нж; нерген такше Васёкат колын. Чыла чынак, очыни.
-Шукат кутырышым ала-мо тыланет, - пелештыш Коля. – Й;ра, мий, тый классым эрыкташ полшо, а мый эше изишак т;нялан чонем почам.
-Тый мо, мыйжым й;ршеш орадылан шотлет? – ;пкелалте Васёк. – Уке, мыят классыш ом п;ртыл. Мыят тыйынлак т;нялан чонем почнем.
Тунамак пинчак ден тувыржам кудаш кудалтышат, Коля Карасёв семын Васёкат мардеж ваштареш шогале. А пушенге-шамыч шангысылак кугу выньык семын рвезе-влак могырыш савырнен, вуйыштым лупшат.
Тыгодым класс вуйлатыше Елизавета Ивановна адакат окнаш ончале. Ындеже шинчажланат вигак ыш ;шане. Мо томаша? Кок тунемшыже уремыште кыдал йотке чара шогат.
-Нимат умылен ом керт, - пелештыш туныктышо. – Васёкшым Карасёвым ;жаш колтышым огыл мо?
-А тыште умылашыжат нимом: кок кугу йолагай паша деч шылын уремыш лектын шогалыныт, - адакат туран руал каласыш Лена Семёнова.
-Й;шт; мардежеш шижде кылменат кертыт. Мий, Петя, нуным классыш ;жын пурто, - Елизавета Ивановна ындеже Смирновлан ш;дыш. 
Тольык тудыжат уремеш йомо. Иктаж вич минут гыч окнаш ончальыч гын, ынде кумытын кыдал йотке чара могыран шогат. 
Нуным кызытак классыш ;жын пурташ манын, туныктышо ынде Валера Петрухиным колтыш. Но тудат м;нгеш ыш п;ртыл. Моло-влак семынак вургемжым веле кудашаш т;нале.
Тунемше-влакше мом толашат манын умылаш лийын, Елизавета Ивановна ынде шкеже уремыш лекте.
-Кечат укес, адакше мардежат юалге, вургемдажым молан кудаш шогалында? – умылынеже класс вуйлатыше.
Моланжым йоча-влак тунамак ;чаш-;чаш каласкалаш т;нальыч.
Туныктышо умылыш: тыге нуно путырак ушан, тале, мудреч лийнешт. Тунам тудо эн ончыч кудаш шогалше Коля Карасёв деч йодо:
-А кушеч тыйже чыла тидым палет?
-Омешем кончен, - нимом шылтыде вашештыш садыже.
-Моло нимо ушанат омешет кончен кертын огыл?! – й;кшым кугемденрак йодо туныктышо. Вара тунамак к;штен каласыш: - Вургемдам чийызат, кызытак почешем - классыш!..