Кевытыш каеныт

КЕВЫТЫШ КАЕНЫТ
Мыскара ойлымаш

Кужу кенеж каныш жапыште Васёк ;машсе семынак теният коваж деке Олмасола ялыш унала миен. Коважын каласкалымыж гыч пала: ожно, совет жапыштет, тиде ялыште чылажат воктенак лийын, ;рдыж ялышкыже пайремлан але кугу сомыл дене веле коштыныт. Ялыштак магазинат, школат, клубат, туштак библиотекат, медпунктат, урем лукышто кугу, йырже т;рл; пушенге дене с;растарыман мотор п;ят лийыныт. Калыклан паша верат ситен: кокш;д; утла вуй пурыман, комплекс сынанак ушкал ферма лийын, воктенак презе ден ;шкыж ;рдыктарыме в;та, имньымат, с;снамат, изиш ондакракше шорыкымат «Рассвет» колхозын Олмасола бригадыштыже кученыт. Т;рл; маркан трактор ден автомашинат тыште шагал огыл лийын.
Кызытше ялыште нимат кодын огыл, ятыр моло вере гаяк лач демократий гына озалана. Ялжат эркын дене пыта: самырыкше пашам кычалын олашке да ;рдыж кундемыш лупшалтыт, а шонгыжо…
Ындеже теве шымлу ийым эрталше коваже эсогыл шинчалланат пошкудо Лажвел ялыш ныл менге чоло чапа-чапа топкышаш. Тольык шонго вуйжо дене эреже тусо кевытыш коштын шукта мо? Й;ра, Васёкын ача-аваже, ч;ч;й ден кокаже-шамыч ола да посёлко гыч толмышт еда аваштлан мо к;лешанжым лынак кондаш толашат.
Адакше унала толшо Васёкат коважлан полшымо амал денак таче теве Лажвел ялысе кевытыш тарванен. Могай-гынат кочкыш-й;рвар дене коважым сийлынеже огыл-ла? Ала шкежат изиш сийлалтнеже.
Коваж деке толмо почеш тошто тошкышорава дене кудалышт толашыш. Но тачыже, Лажвелыш каяш лийме гын, кодшо шыжымак клат пырдыжеш поген сакалтыме эше ик велосипедым волтыш. Тудын орава-тыртыш-шамычшым терген нале, п;тыркалыш, ;йлыш, икманаш, кечывал йотке семынже шогылт эртарыш. Кечывал деч вара пошкудо ялыш пырля каяш к;ныш; йолташым кычалаш пиже. Шке танашыжым ыш му. Адакше, йочажат ялыште кокыт-кумыт веле кодыныт. Кодшо ийын ял гыч Лажд;р ден Й;лед;р школыш, маныт, кок йоча гына коштын. Чын, кенеж жапшылан Васёк семынак моло йоча-влакат коча-ковашт деке ;рдыж кундем гыч ик жаплан толын лектыт. Да нуныштат шукынак огытыл.    
Пырля каяш к;ныш; шке ийготанрак йочам ыш муат, Васёк Сергей ч;ч;йжым с;рвалаш пиже. Тудыжо коваж деч тораштак огыл, кум п;рт гоч веле ила. Эше тылзат уке, кенеж т;налтыште гына салтак гыч п;ртылын, сандене але моло семын ;рдыж кундемыш  шикшалт шуктен огыл. Васёкым изишак с;рвалтарыш гынат, содыки Лажвел ялыш пырля миен-толаш к;ныш. 
Ынде теве коктын тынге-тонго корно дене пошкудо ялыш кудалыт. Кевытыш каят. Велосипед ;мбалне шинчышыжла, Васёк семынже т;рлыжымат шонкала, адак могай-гынат шуткым ма, мыскарам ышташак вана. Эй, шонен муо вет.
Пошкудо ялыш миен шушаш лишан, изирак тайылым к;зым; годым, ч;ч;йжылан ш;лешт-ш;лешт пелештыш:
- Сергей ч;ч;й, айда м;нгеш ялыш кудалына.
- Молан? – йодеш садыже.
- А мый оксам налаш монденам.
- Кузе тыге?
- Ала-кузе дыр. П;ртончылно ;стембак луктын пыштышым да тушанак коденам, витне. Сумкажым теве налынам, а оксам уке.
- Э-эй-й, аныра вуй! – ыштале ч;ч;йж;.
Савырныштат, коктынат м;нгеш Олмасола велыш кудал колтышт.
Ял мартен шумеш кок гана тайылым к;зыман да волыман. Кокымшо тайылым вончымеке, ял йотке велосипед педальым тошкыдеат кудалаш лиеш. Ындеже коктынат лач тыгак, педаль тошкыдеак кудалыт. Теве уремыш кудал пурашат пычырик веле кодо, лач тыгодым адак Васёк мутым лукто:
- Сергей ч;ч;й, айда м;нгеш Лажвелыш кудалына.
- А оксатше?
- Окса мыйын к;сеныштак кия улмаш.
- Мо-о?! – велосипедше гыч т;рштен волыш ч;ч;йж;.
- Оксам, манам, монден омыл улмаш, - пелешткылеш Васёк.
- Тый мо, шуткым ыштылат? Тый палет, мый к; тыгай улам?
- Ч;ч;ем улат. Монденат гын, ушештарем: ачамын изажын эргыже улат.
- Уке, мый дембель улам! А тый дембельым пацан гай тынге-тунге ш;дыркалынет?! Не выйдет!
Сергей ч;ч;йжо дембель улам манын моктанен, эше ала-момат ойлышт пытарыш. Вара велосипедыш к;зен шинчын, м;нгыж; кудал колтыш.
Тыгана тупела лекше мыскаражлан верчын Васёклан шкетланже Лажвел кевытыш каяшыже логале.