Штангадаги капалак

   Вертуаль кабулхона, «Халк билан мулокот ва инсон манфаатлари йили» хакикатда Узбекистон шароитида жамият ва инсон хаётида ривожланишнинг янги динамикасини  бошлаб берди. Бу ривожланиш окимини эволюцион кейинги боскичга олиб чикиб янада кенг куламли ишларни олиб бориш учун нима килиш керак?
   Узбекистон иктисодиёти янада юкорига кутарилиб чикиши имконияти бор мамлакат. Бу борада Узбекистоннинг аклий потенциали хам жисмоний имконияти хам етарли.
Бундай хулосаларга келишимга сабаб Хукуматимиз соглом фикрларга кулок солаётганини кузатиш мумкин!
    Соглом фикр деганда нимани назарда тутяпман?
    Тасаввур килинг мамлакатимиз ахолиси уттиз миллиондан ортик, икки-уч миллион мехмонлар хам бор, ахолининг бир икки миллиони ахолимиз гудак болалар хисобига тугри келади.
    Йигирма миллион ахоли турмуш, тирикчилик билан банд десак тугри булар. Мана шу одамларнинг хар бири, пул топиш учун кунига турли туман унтадан фикр юритади деб тасаввур килинг. Икки юз миллионта фикр Узбекистон худудида айланиб юрибди.
Энди бу фикр юритувчиларнинг энг яхшилари, яъни халол касб эгалари осмондаги кабутарлар дейлик.
    Пул олмаса конуний ишни хам бажармайдиган, порахур, коррупционерлар, пул деса одамларга тухмат килишдан тоймайдиган, таъма дея, окни кора, корани ок дейдиган Нафсикул кишиларнинг уй фикрларини дахшатли, учиб юрадиган Аждархолар деб тасаввур килинг.
    Индамасангиз бу Нафсикуллар осмонимизда учиб юрган кабутарларни еб битиради ва пастга тушиб жамиятни хам халокатга учратади.
    Соглом фикрни эса мана шу осмонимизда учиб юрган Аждархоларга отиладиган уклар деб тасаввур килинг!
Шавкат Миромонович давлат рахбарлигига келгач мана шундай укларни отиш купайди ва кучайганлигини кузатиб, осмонимизда эркин кабутарлар парвоз килаётганлигини куряпмиз (куйидаги матнда «Ук»ни, «соглом фикр»га алмаштирамиз).
Узбекистонни ривожлантириш буйича салмокли соглом фикрлар икки жойда айтиляпти менимча. Биринчиси Президентнинг тор доирадаги мулозимлар билан булаётган учрашув, диалог ва йигилишларида. Бунинг купидан биз хабардор эмасмиз.  Лекин, кутилмаганда кандайдир янги савоб тадбир устидан чикиб колаётганимиз унинг боши «юкорида»лигини билдириб куймокда.
Электр энергияси таъминоти узлуксизлигини таъминлаш, тежамкор гидростанциялар курилишига эътибор кучайиши, пенсияларнинг уз вактида туланиши, картошка экишнинг купайиши, тергов хоналарида камералар урнатилиши ва хоказолар.
Бу соглом фикрларни тайёрлаб бераётган манба Президентнинг вертуаль кабулхоналаридир.
Соглом фикрлар айтилаётган иккинчи манба Интернет тармоги. Тугри бу манба хашакирок. Гапираётган кишилар маданиятсиз, тарбиясизрок. Аммо, кидирса «нотугри фикр оркали тугри фикрга йул топса булади» дегандилар И.А.Каримов.
2017 йил 22 апрель куни «Узбекистон» телеканалида Куддус Аъзамнинг «Очик мулокот» курсатувида Узбекистондаги газета ва журналларнинг амалдорлари иштирокида кизикарли мулокот булиб утди.
Куддус Аъзам зийрак, топкир, истеъдодли журналист. Саъйи харакатлари хам тахсинга лойик.
Уша кунги амалдор журналистларнинг купчилигини шахсан танийман. Хаммаси хакида илик фикрларим бор. Шунинг учун курсатувни мирикиб томоша килдим.
Курсатув бошланганида студияда утирган танишларимнинг биронтаси билан эрта –индин учрашиб колсам  «ака аравани курук опкочдингиз» деган маънода бироз хазил киламан деган фикр пайдо булди.
Курсатувда иштирок этаётган шахсан таниганларимдан Сафар Остонов хакикатда мард, истеъдодли журналист, катъиятли инсон, лекин у киши давлат одами, шунинг учун катикни хам пуфлаб ичади.
Шухрат Ризаев хакикатда окил, файласуф инсон. Зур фикрларни гапиради, аммо Сафар акадаги катъият у кишида йук. Яъни, айтган гапларини амалга ошириш учун бировни ранжитмайди.
Саъдулла Хаким – шоиртабиат, ажойиб инсон. Бу кишининг олдида факатгина яхши гапларни гапириш керак. Бирон бир масалани, муаммони гапирсангиз, уша муаммони узларига чин юракдан олиб, мазалари кочиб колишиям мумкин.
Аммо, хали студиядаги мехмонлар гапиришни бошламасидан журналистика муаммоларида чукур гапиролмасликларини мен хис килдим. Чунки, хакикатда журналистиканинг икир-чикири-ю, хато камчиликларини гаприш керак булса, бу борада уз фукаролик позицияси билан донги кетган Шароф Убайдуллаев, Карим Бахриев, Хамрокул Аскарларни таклиф этиш керак эди. Эркин Аъзам келганида хам куп муаммолар ечимини топиш йуллари ойдинлашиши мумкин эди.
Куддус Аъзам кириш сузини тугатар-тугатмас мендан-да зийракрок Тулкин Эшбек жуда оддий килиб «урток бошловчи барибир журналистика сохасида чукурлашолмаймиз» деган маънода арзимас муаммони кутарди.
Куддус Аъзам дархол Тулкин Эшбекка огохлантириш берди.
Майли Тулкин Эшбек нега бундай килганини биров тушунгандир, тушунмагандир. Балким, унинг фикри бошкачадир, менга номаълум. Менга шундай туюлди.
Бекзод хакикатда истеъдодли ёш авлод журналисти, лекин унинг саъйи харакатлари самарасиз булаётганини Куддус Аъзам биргина «газетанг тиражи нечта?» деган гап билан тухтатиб ташлади.
Энди бу менинг субъектив фикрларим эканлигини охирида айтиб утишим хам керак.
Аммо, курсатув бошланганидан кейин, студияда утирган иштирокчилар гапира бошлагач, мен хато килганим маълум булиб колди. Мен хато килганимдан хафаям эмасман.
Хамма амалдор журналистлар виждонан тугри гапириб, вазиятни тугри бахолашди. Улар нега халк уларга ишонмай куйганини хам руй-рост айтишди...
Хулласи калом бу курсатув давлатимиз ва жамиятимиз хаётида соглом фикрларини саралаб, унинг объектив, субъектив томонларини тахлил килиб, Президентимизга ёрдам берадиган,  тараккиётимизга улкан хисса кушадиган куч уз тайёрлигини билдирди.
Лекин, лекин...
Узбекистондаги боскичма-боскич эволюцион ривожланиш деганда Интернет журналистикаси бу бушликни аллакачон тулдирди. Нафакат чет элдаги, мамлакатимиз ичидаги интернет нашрлар хам ахборот чанкокликни кондиряпти. Улар ёш, шижоаткор ва жасоратли.
Аммо, тажрибали, тахлилга уста ОАВларини кучсиз деб булмайди, зарур булиб колса, улар уз сузини айтишади.
Качон? Улар амалда кучли булишини кандай тезлатиш мумкин?   
Узбекистон шундай жойки, «Узбекистонда ишламасанг хам очингдан улмайсан!!!».
«Бошка мамлакатларда уззу-кун югуриб, чарчаб хориб келаман. Узбекистонда яшаганимда тушгача югурсам буларди»,-деган чет элликларнинг эътирофларини эшитганмиз.
Хозирги пайтда Узбекистон давлат журналисти деганда икки елкасига турттадан одам утирса буладиган, буйи икки метрлик, куллари бакувват, вазни 120-130 килолик уттиз ёшлик навкирон, аммо танбал йигитни тасаввур килинг.
У утирсаям, ётсаям бир кунлик овкати тайёр. Бу овкат – унинг мажбурий обунадан тушаётган даромади. Шу даромадни олиб куйсангизгина у жойидан кузгалади, булмаса ётаверади ёки олдидан утганнинг хам, кайтганнинг хам кулига караб утираверади.
Унга бундай текин нон берманг, нонини узи топиб есин. Бунга айни хозирги кунда хеч кандай монелик йук. Шундай бакувват, норгул йигит бир кун кийналар, икки кун кийналар, аммо учинчи кун йулини топиб кетади. Бунга психологик баръер халакит киляпти холос. Бу нима дегани?
Маколанинг номи нега «штанга устидаги капалак»? хозир тушунтираман.
Бизнинг ёшлигимизда «Сеними, шошмай тур!» деган мультсериал буларди. Уша ерда битта эпизод бор. Бош кахрамон Бури спорт секциясида штанга кутараётган булади. Зил-замбил штангани кутараётганда унинг бир томонига капалак келиб кунади. Буни курган Бури уз устидан назоратни йукотиб, штанга кутараётган кулининг уша, капалак кунган томони огирлик килиб пастга кайрилади. Кейин капалак штанганинг иккинчи тарафига кунади, Бурининг кули хам уша тарафга караб кийшая бошлайди, кейин уртага кунади ва штанга Бурининг устига кулайди.
Бизнинг давлат журналистикамизда хам холат шунга ухшаш. Аслида капалакнинг вазни хеч кандай роль уйнамайди. Лекин психологик таъсири кучли. Энг яхшиси «капалак»ни учириб юбориш керак.
Бу «капалак» мамлакатимиз журналистикасида мажбурий обуна.
Энди дархол ОАВ танкидга берилиб кетишмасин. Конунларга тегишли узгартишлар киритиш талаб этилади.
Хозирча укувчилар, обуначиларни жалб килишнинг энг яхши, синалган услуби СУД  РЕПОРТАЖЛАРИ.
Чунки, Суд тизими мамлакатимиздаги колипга солинган демократик институт хисобланади. Бу ерда даъвогар, жавобгар, айбланувчи, окловчи, прокурор катнашуви бор, баъзида прокурор иштироки мажбурий. Буларнинг хаммасини конун тарозисига, адолатли ва конуний тарзда солиш хакида касамёд килган, Президент томонидан тайинланган Судья бор!
 Бу йуналишни барча ривожланган демократик давлатлар босиб утдилар ва муваффакиятга эришдилар. Бундай материаллар эса жуда куп!
Мисол учун охирги пайтда тарафларнинг фикрини эшитмайдиган, серзарда судьялар (айникса Кашкадарё вилоятида) пайдо булганини куп эшитяпман. Нега тарафларнинг фикрини судья эшитмасдан булиб куяди? Адвокатларга нисбатан беписандлик килади? Бунака калта фикрловчи судьялар кандай судья булиб колишди? Уларни ким тартибга олади? Буларнинг барчасини тажрибали журналистлар килади. Тажрибали журналистда учта сифат булади. Биринчидан – Заковат; Иккинчидан – Жасорат; Учинчидан – Махорат;
Бундай журналистлар юртимизда куп. Аммо уларнинг бошига  «капалак» кунган. Шу капалакни Хукуматимиз хайдаб юборса, давлатга хам, жамиятга хам, иктисодиётга хам факат фойда келади. 
 


Рецензии