Багъдаддин саил

                Багъдаддин саил
                Гьикая
Самолетдин нур гузвай лувунин кIаникай Девришбегаз багъри Кавказдин дагълар, абурун рехи хьанвай кукIушар акуна.Ада хайи ватандиз агакьайди ажайиб секинвилелди, амма жуван гуьзел чилел ашукьвиляй такабурлувилелди гьиссна. Ингье адаз генани мукьва лацу бармак кьилел алай пак Шалбуз дагъ. Вилеривай кьатIуз жезвачтIани, адан рикIиз и пак чкадиз къвезвай кьван лезгияр ва дагъви маса халкьар аквазва. Абуру вирида дуьнья халкь авур халикьдивай мурадар тIалабзава, Девришбегани тIалабзава. Вирида - дагъдин накьварални рагарал метIер яна, Девришбега-ничхирди хьиз цавай. Амма Девришбег ничхир туш ам инсан я. Бахтлу инсан.
Бахтлу инсан?! Эхь, вучиз бахтлу туш кьван. Вичин къанни цIуд йис хьайила, ам гьвечIи чIавалай вичин рикIе авай мураддихъ агакьна - адакай къецепатан уьлквейра журналист хьана. Араб уьлквейра и кьве йисан къене ам гзаф къекъвена, адан макъалаяр, репортажар уьлкведин центральный газетрини журналри сифтени сифте яз кьабулзавай. Гьа и йисуз адаз араб уьлквейрай кхьей очеркрай «Къизилдин лекь» премия гана. Вири крар хъсанзавай. Москвада ам вичин свас Селема ва гъвечIи Саяда гуьзлемишзава. Бубани диде сагъ - саламат яз дагъдин хуьре яшамиш жезва. КIан хьайивалди бубадин патав хъфиз жезвачтIани, ам, гьи-
на аваз хьайитIани, телефондай мукьвабурухъ галаз рахазва, абуруз Шаркь патан уьлквейрай пишкешар савкьватар, рахкурзава.
Амма, вучиз ятIани, Девришбега вичин рикIе гьихьтин ятIани гъалаба авайди гьиссзава. Ада вич командировкада хьайи Багъдаддин хаталу йиферни йикъар рикIел хкизва. Ваъ, адаз вичикай къурху авачир, адан рикI американлуйри чпин демократия твазвай Иракдин государство чукIуруни туькьуьларзавай. Чиркин политикри ислягь халкьар тергзавай. Анжах гьа и кар кьилинди тушир Девришбеган рикIиз азият гузвайди... Агьан... гила рикIел хквезва...
Багъдадда юкъузни йифиз цIудради инсанар рекьизвай, гьар садахъ суза ийиз жедач, амма са касдин кьисметди (вичел чан аламайтIани) ам секин тазвач, адан рикI чуькьвезва. Вучиз?И суалдиз Девришбегаз жаваб жагъизвач. Адан япара Багъдаддин базардин цлахъ кеменчадихъ галаз язух къведай аваздалди араб чIалал мани язавай кьуьзуь итимдин ван ава. Кеменчани шезва итимни. Гьи сес я язух къвезвайди?! Дидар я, мани туш. Кьуьзуь касди вичин хизан, кIвал терг хьанвайди лугьузва, адаз вичин багърияр кучуддай кьисметни хьанвач...
Пуд-кьуд югъ хьана Девришбегаз и перишан манидин ван жез, ам къвердавай сугъул жезвай, ятIани ада кьуьзуь касдин манийриз — дердериз яб гузвай. И манийрай Девришбегаз вири араб халкьарин шел, абуру американвийриз ийизвай лянет, къаргъиш аквазвай.Амма, вучиз ятIани, жегьил журналистди и касдикай гьич
са цIарни кхьенвачир. Адаз гьеле куьчеда авай язух ашукьдин тIварни чизвачир.
Багъдаддай Москвадиз хъфидай юкъуз жегьил журналист мугьманханадай санизни экъечIначир, ада вичин багъаж гьазурзавай, чарар, документар садахъ      ийизвай. Бирдан адан кIвализ гьа вич хьтин жегьил  журналист татарви Рашид атана.
- Ваз къе кьуьзуь ашукь акунач гьа, ада гила араб чIалалди ваъ, са маса, заз гилалди ван тахьай чIалалди мани язавай. Гъавурда гьатзавайни авачни заз чидач,
амма яб гузвайбурун кьадарни гзаф тир. Сада накъвар михьна, ашукьдин кIвачерик вичин гарданда авай къизилдин яцIу зунжур гадарна.
- Ваз Иракда авай арабрин нугъатарни чидайди я эхир. Бес ам гьи чIал хьуй? – жузуна - Девришбега вичин кIвалах давамариз.
- Инин нугъат туш. Амма манида Дагъустан гаф авай, гьавиляй за а мани цIийи кьилелай зи телефондин трубкадиз кхьена. Белки, ваз чир жеда лагьана.
- Сифте гьадалай башламишдай ман, кутур кван ви аппарат. Секин кIвале мад таниш тир кеманча шез башламишна, ахпа ам язавайдини. Чемоданда шейэр
твазвай Девришбег садлагьана кьулухъди гадар хьана, ада Рашидавай трубка къачуна, лап гьа япал эцигна. Эхь, им лезги чIал тир, ягъалмиш туш, лезги чIал я. Амма са гьихьтин ятIани михьи, адаз я хуьре, я шегьерра ван тахьай хьтин чIалан чешне.
Девришбегаз вахт авачир, ам Москвадиз хтун герек тир, гьавиляй ада, Рашидаз саил хьанвай ашукьдилай вил алуд тавун тапшурмишна, адан мани вичин
телефондиз къачуна, ам са вуч ятIани рикIелай алатнавайди хьиз аэропортуниз рекье гьатна.
Нубатдин отпускни Девришбега, хизанни галаз, адет хьанвайвал, бубадин хуьре акъудна. Буба Гьамид, диде Тевриз, чIехи баде Айишат, стхаяр, вахар, езнеяр Дев-
ришбеган хизан хтунал пара шад тир. Са кьвед-пуд югъ алатна, амма Девришбеган рикI секин тушир. Ада мад ва мад сеферда, вич кьилди авайла, Багъдаддин
саилдин манидиз яб гузвай, и манида неинки са Дагъустандин тIвар авай, гьакIни саилдин вичин тIварни  кьунвай: Девриш.
Девиришбега тавур жуьре хиялар хьанач, амма са фикирдал адавай акъвазиз жезвачир. Адаз, гьасятда Багъдадда авай Девришан патав хъфена, кIан-пун чириз кIан хьана: им журналистдин пешекарвилин буржини тир эхир. Амма буба-дидедиз гьикI лугьун, отпуск куьтягь тахьанмаз, вучиз хъфизвайди ятIа са багьна жагъурна кIанда. ТахьайтIа, абур бейкеф жеда.
Эхирни са нянихъ Девришбега, са багьна-затIни жагъур тавуна, авайвал ахъагъун кьетIна. Нянин фу-затI тIуьрдалай кьулухъ, ада Багъдаддин саилдикай
ихтилат кудна ва эхирдай мани кутуна. КIвале лал кьенвай. Телефондин трубкадай акьван михьидаказ акъатзавачиртIани, патан сесеривай ашукьдин ван та-
мамдиз квадариз жезвачир. Вирида кисна яб гузвай:
Гьи чIалал зун рахайтIани,
Дидар кьадай кас амайд туш.
Гъурбатда невс ацIайтIани,
Гьалал фан са кьас амайд туш.

Лянет хьайи дявейри зун
Кьиляй-кьилиз кармашна хьи.
Бес тахьана, хва къакъудун,
Гила хизан тарашна хьи.

Гьинава зи кьве вилин экв –
Багьа руш ва кIани хтулар?
ХарапIайрал зун тIиб хьиз тек
КIанчI яз ама кай дувулар.

Арабистан, я Дагъустан,
Куь накьварал зун жеч секин.
Залан гъамар - дердер низ тан?
Аман багъри, я дуст эркин.

Ватанди заз авур къаргъиш,
«Хаиндин» тIвар хьана багъиш.
Багъдад кIвал яз хьанвай вердиш,
Эхир саил хьана Девриш.

Мани куьтягь хьана. Садайни ван-сес акъатзавачир. Анжах цлан сятинин ван къвердавай кIевиз къвезвай. Ачух пенжердай гьахьзавай гатун йифен серинвални
кIвале авайбурун серинвал сад садак акахьна, кIвал мадни рекъизвай.
- Я чан хва, ахьтин саилар исятда Багъдадда гьикьван хьанватIа. Гьикьван хизанар чкIана, гьикьванбур телеф хьана. Ша, чна са маса ихтилат ийин, тахьайтla чун вири перишан хьанва... - Ихтилат масанихъ элкъуьриз кIан хьана Гьамидаз. Амма Айишат бадедиз Гьамидан амал бегенмиш хьанач.
- АкI хьайила, - кIвачел акьалтна Гьамид, ваз лугьуз кIанзава хьи, а саил Девришбег я, яни буба я. Тушни?
- Эхь, хва, чна яб гайи сес ви бубадин сес я.
- Икьван йисар алатайла, сесер чир хъжедайди яни? Белки ухшар авай сес я жал. Буба гилалди ама лагьана за умудзавач.
- Зи умуд, хва, садрани атIайди туш. За квез ихтилат авурди тушир акур ахварикай. Амма гила за лугьун.
Девришбег хкведалди, яни и хтул хкведалди пуд югъ амаз заз ахварай яргъи лацу чуру квай, вичелни лацу яргъи халат хьтин перем алай са кьуьзуь кас акуна. Ада заваи зи мурад хабар кьуна. За «жегьил хъхьун» лагьайла, а касди зун са гъвечIи гададин патав тухвана. «Ингье ви жегьилвал» лагьана, ам вилерикай квахь- на. Гадани Девришбегаз ухшар тир. Амни, «жагъура ви жегьилвал» лугьуз-лугьуз, цIрана ва зунни ахварикай кватна.
- Аламатдин ахвар я, - кIевиз лагьана икьван гагьди киснавай Девришбега. - Лацу чуру квайди Багъдадда аваи зи буба я, гъвечIи аял, ваз акунвай, ам зун я.Пака зун Москвадиз хъфида, гьанайни Багъдаддиз .Ам жагьурда.
- Белки, вуна ам жагъурда, белки, ам гьа зи бубани я жеди, аста ванцелди шаклудаказ лагьана Гьамида.
- Бес икьван вахтунда адаз цIийи хизан хъхьана, амни телеф хьанва, гила чакай хабар хьаналди адан рикIе хьанвай хер сагъ жедани? Я адаз чун акуна кIан жедани? Чидач ман...
- Я дах - зирекдиз рахана Девришбег, - гьар гьикI хьайитIани, зун аниз хъфизвайди я, за вири чирда, квез хабарда. Эгep завай ам рекьив гъиз хьайитIа, ам чи  буба яз хьайитIа, гьелбетда, гьамани галаз зун иниз хкведа.
Ракъини ифирнавай Багъдаддин куьчедай Девриш¬бег базардихъ физва. Рашида адаз саил-ашукь гьа виликан чкадал аламайди лагьанай. Дугъриданни, саил вичин чкадал картондин ишикIрикай раснавай дехмеда къатканвай. Нисинин рагъ ргазвай вядеда чIижерин куьнуь хьиз авай куьлгеда, зегьемвилизни килиг тавуна, чилел экIянавай картондал ксанвай. Девришбег па¬тав гваи чайханадиз фена ва гьанай саил мус къарагъдатIа акваз, килигиз хьана.
Са кьадар вахт алатайла, саил къарагъна. Чиниз къагьведандай яд яна, аста-аста камар къачуз, на лугьуди, адаз къекъуьни гзаф азият гузвай, ам чайхана-
диз атана. Девришбега, гьасятда кIвачел къарагъна, атай кьуьзуь касдиз вичин столдихъ ацукьун теклифна.
Къайгъусузвилелди жегьил итимдиз килигай ашукьдиз и кас, са шумудра вичиз  манияр лугьудайла, акурди ва ада пулни гайиди рикIел хтана.
Кьуьзуь касди са истикIан чай хъвана. Садани чайханада авай маса итимрин суьгьбетриз яб гузвачир, абуру гьарда вичин са сирдикай хиялзавай. Чайхана-
диз илифнавай муькуьбурун суьгьбетар Америкадинни Иракдин дяведикай, Саддамакай тир. Кьвед лагьай истикIандай са xупl авурла, ашукь жегьил итимдиз,
«ваз вуч кIанзава?» лугьудай суал гузвайди хьиз, килигна. Ам раханачиртIани, и суал журналистди гьасятда кьатIана. Адани, гьа им виридалайни кутугай легьзе тирди аннамишна, кьуьзуь касдивай хабар кьаз башламишна.
- Багъишламиша, гьуьрметлу кас, заз квехъ галаз гьикI рахадатIа чизвач, - михьи араб чIалалди лагьана Девришбега. - Зун журналист я, Россиядай я. Генани
лугьун хьи, зун Дагъустандай я, - Девришбег кьуьзуьдан чиниз килигзавай ва адаз, Дагъустандин тIвар кьурла, ашукьдин чина авай биришар, вилерилай спелрал-
ди яргъи хьанвай зулар-зулар биришар гьикI юзанатIа, акуна. Са тIимил кьван акъваз хьайи ада кIевиз, хъсандиз гъавурда гьатун патал хълагьна: - Зун лезги я.
И гафуни ашукьдиз акI таъсирна хьи, адан гъиле авай истикIанни къаб зурзана са тIимил амай гъиляй  аватиз. Ам гуьзетзавай Девришбега гьасятда
истикIанни къаб кьуна столдал эцигна. Кьуьзуьдан жендек акI зурзазвай хьи, на лугьуди ам токдик кутунва. Са бегьем вахтунда адавай рахаз хьанач, сив ахъайиз
са вуч ятIани лугьуз кIанзавай, амма адай ван-сес акъатзавачир. Девришбега чайханадин иесидивай, къайи цяй кьежирна, тасмал гъун тIалабна. Тасмалдалди чин, пел, гардан михьайла, са xyпl къанвай чайни хъвана, ашукьди накъварив ацIанвай вилер жегьил итимдал хкажна, кьве гъилини адан гъил кьуна, чуькьвена. Туьд кьагьардив ацIанваз, ада са бубат гъавурда гьатдайвал лезги чIалалди лагьана: «Бес вун лезгидалди вучиз рахазвач. Ваз зунни лезги тирди чизвачни?»
Девришбега вичин сир, хиялар, мурадар садлагьана ачухнач, гьавиляй ада лагьана:
- Гьуьрметлу ашукь, заз вун лезги тирди гьикI чир жедай, вуна манияр араб чIалалди лугьузвай. Идалай алава яз, чун я таниш тушир, я чун сад садав рахайди туш.
- АкI хьайила, ваз за лезгидалди лугьудайла ван хьанвач. Къайгъу туш, ваз ван жеда, ван жеда зи сузадин. Ина зегьем жезва, ша чун сериндик куьчеда ацу-
кьин - икI лагьана, ашукь къецел экъечIна.
- Заз вуна суалар гумир, заз журналистар вужар ятIа хъсандиз чида, - лагьана, сериндик ацукьайла, ашукьди. Зун а вуна лугьузвай ашукьни туш, за анжах зи
дердер тир ахъайзавайди. Амма за рикI низ ачухзава, яд уьлкведин халкьариз. Зун низ герекзава, зи дердер за низ пайда? Эхирни за ара-бир лезгидални лугьуз хьана. Заз зи ивидин, зи накьвадин инсандал акуна кIанзавай, ам зи гъавурда гьатда. Ингье, Аллагьди зи патав вун ракъурна. Лезгидалди лугьунихъ мад са себеб ава. Эхиримжи къад йисуз заз Дагъустан, зи лезги хуьр ахварай аквазмачир. Ваъ, вуна фикирмир хьи зун арабламиш хьана, ваъ, ваъ. Ватандивай зун къакъатун лап яргъалди хьана ва гила эсиллагь гьамишалугъди. Амма са варз вилик заз хуьр ахварай акуна. Зун ахварай са дагьардиз аватзавай, бирдан са дишегьлиди залди лацу шалдин са кьил гадарна. Кьве гъилини шал кьуна зун дагьардай акъатна, и дишегьли заз чир хьана, амма ам зав раханач, ада за вахкай шал кьилихъ галчукна, «жуван рехъ жува жагъура» лагьана, дагъдин жигъирдай винелди еримишна. Зун адахъ агакьнач, я ерли агакьни ийидач.
Са легьзеда саил кис хьана. Девришбегани чуькьзавачир, вучиз лагьайтIа саилди суалар гумир лагьанай. «Къуй ял ягърай, ахпа ада вичи давамарда», - фикирна Девришбега. Гьа икI хьунни авуна, са легьзедилай кьуьзуьда вичин суьгьбет давамна.
- Вуна хабар кьазвач, вун хъсан журналист я, - лагьана ашукьди.
- Ваз сабур ава. Амма ви кьиле арадал къвезвай суалдиз за жаваб гуда. А дишегьли зи свас, зи сад лагьай юлдаш Айишат тир.
ИкI лагьайла, и сеферда Девришбеган рикIик гъалаба акатна. И кас адан бадедикай рахазва, акI ятIа и ашукь, дугъриданни, адан чIехи буба жезва. Амма суьгьбетдиз яб гун кван.
- Айишата заз хва багъишнай, - суьгьбет хъийизва ашукьди.
- Гьамид фад-фад чIехи жезвай, адаз хъуьруьнар чир хьанвай. Чун аял акваз мадни шад тир, анжах и шадвал фад пашманвилиз элкъвена. Ватандин чIехи дяве
башламиш хьана, хуьряй итимар цIудралди фронтдиз тухузвай. Фронтдиз фидай югъ зазни кьисмет хьана. Зун Айишатани Гьамида хуьруьн кьилихъ галай пIирел
кьван рекье туна.
Абуру гъилер юзуриз, зун фургъунда акьахна райцентрадиз фена. Мад заз абур ахкунач. Инсафсуз дяведи завай абур къакъудна. Фронтда хьайи зун чан
аламаз амукьна, амма абур фашистри тергналдай. Фронтдиз фейи са вацралай зун есирда гьатна. Разведкадиз фейи вад касдикай пуд кьена, чун кьве кас - зунни са туьркмен - немсери кьуна. Гьа идалди зи дяве куьгягь хьана, амма азабринни азиятрин четин рехъ башламиш хьана. Вучда абурукай гьисабна - зун хьайи
концлагерарни, лукI хьиз хузайинрин садан гъиляй акъатиз масадан гъиле гьатай шегьерарни хуьрер, ван хьайи-тахьай уьлквеяр. Дяве куьтягь хьайила, зун сиф-
те Франциядиз акъатна, анай Грециядиз. Инайни са туьркди чун вичин заводра кIвалахиз Туьркуьядиз тухвана. Амма рекье чи пароходдин иесийри чун араб уьл-
квейриз акъудна. Садбур Египетда амукьна, муькуьбур Сириядиз, Йемендиз, зунни са кабардинец Иракдиз акъатна. Кьисметди зун кана кабабна. Иракда зун са
хузайинди вичин ширинлухар акъуддай фабрикадиз кIвалахал тайинарна. Дявеяр башламишдалди, зун колхозда бухгалтер тир. Амма ина я чIал тийижиз, я фаб-
рикадин кIвалахрин гъавурда авачиз жуван везифа кьилиз акъудун четин тир. Заз немс чIал са жуьре чир хьанвай. Хузайиндин рушазни немс чIал чидай. Ада-
кай зи таржумачини хьана, араб чIалан муаллимни. Са кьве йисалай заз араб чIални чир хьана, жуван пешедайни хъсан тежриба хьана. Зунни инин уьмуьрдихъ
галаз вердиш жезвай.
Залан «ухьт» алатна, саил шегьердин а кьил таквазвай куьчедай са гьиниз ятIани яргъаз килигна, ахпа жегьил журналистдиз килигна.
- Вун саданни чIалахъ жемир, эгер ваз лугьуз хьайитIа, гъурбатда чIал рикIелай алатда, гъурбатдикай ватан жеда. Таб я вири. Зун датIана жував лезгидалди рахадай, кьилди авайла, фикир-хиял лезгидалди ийидай, жуван ватан рикIяй акъатдачир. Амма инсан гьина хьайитIани яшамиш жеда, вердиш жеда а чкайрив, белки, ватанда авайдалай хъсан яшамиш жеда, анжах ихьтин уьмуьрди ватандин чилин, ватандин цин ва гьавадин тIям гудач хьи, гудач. Чаз ванер къвезвай, есирда гьатайбур ватанда хаинар хьиз кьабулзавайди, гьавиляй аниз хъфиник гьич умуд кутазмачир. И вядеда зинни хузайиндин руш Аминадин арада кIанивилин лишанар пайда хьана. Къвез-къвез чи муьгьуьббат мягькем жезвай.
Авай са руш тиртIани, бубади чи алакъайриз манийвал ганач ва са тIимил вахтундилай чи мехъерарни хьана. Вахтар фена, чаз са рушни хьана, яран бубани
диде рагьметдиз фена. Руш чIехи хьана, ам гъуьлуьз фена ва гьабурни чи патав яшамиш жез хьана. Яшар хьуниз килигна, фабрикадин кIвалахар езнедал тапшур-
мишна, за ял ягъиз хьана. Зи кеспи гила хтулрихъ галаз вахт серф авун тир. Заз зун бахтлу инсан хьиз авай, виридан арада зунни са инсан яз аквазвай...
Мад сеферда дериндай «ухьт» аладарна, саилди яйлухдалди вичин вилер михьна.
Бахтар пайзавайдав гъамарни гвайди я. Башламишна американлуйри Багъдаддал бомбаяр вегьез, амма вучиз ятIани пуд бомба зи кIвалелни фабрикадал аватна. Зи хзандикай садни амукьнач, абур кана, сурар кьванни абуруз кьисмет хьанач. И юкъуз зун са кар аваз нотариусдин патав фенвай. Вучзавай за нотариусдикай, зунни зи хзандин патав гвайтIа!..
Кьуьзуьдавай ихтилат хъийиз хьанач, ада мад яйлух вилерив агудна. Девришбег са геренда кIвачел къарагъна, са къад метридиз анихъ фена, ахпа хтана.
- Гила, журналист, ваз суал аватIа, вавай гуз жеда,- ашукьди сифте яз суьгьбетдин вахтунда кьил хкажна вилер жегьилдихъ элкъуьрна. И суьгьбет авурла,
адаз вичин къуьнерилай дагъ алатайди хьиз хьанвай.
Бес рикIе эхзавай кьван дердерин пар нихъ галаз кьезилардай?! Ингье а касни жагъана адаз, гила кьейитIани къайгъу авач.
- Вуна гилани ви тIвар ачухнач эхир, тахьайтIа ам сир яни? - суал гана жегьилди.
- Сир вучиз жеда кьван, тIвар зи Девриш я.
- Девриш яни, тахьайтIа Девришбег?
- Яъ, ваз зи тамам тIвар гьинай чида, за виридаз таниш жедайла «Девриш» лугьузвайди я.
- Заз якъин чидач, ибур зи фикирар, виревирдер я.
- Мад гьихьтин виревирдер авуна вуна?
- Завай ваз лугьуз жеда хьи, ваз ахварай акур Айишатни, аданни ви хва Гьамидни сагъ-саламат я, абур хайи хуьре яшамиш жезва. Абуру гена вун амач жеди
лугьуз фикирзавай.
- Жедай кар туш. Бес есирда авайла, чаз Дагъустан немсери барбатIна, хуьрер чилив садна лагьанай хьи. Лагьайдини чи мусурман, дагъви тир.
- Ахьтин сад-кьве алчах вири халкьарин арада жедайди я, - лагьана жегьилди. - Амма немсер лагьайтIа, гьич Дагъустандин сергьятдизни акъатайди туш.
- АкI ятIа... акI ятIа зи пабни аял сагъ я ман?.. Яваш, ваз абур гьинай чида?
- Заз гьикI чир жедач кьван, Гьамид зи буба я, Айишатни — чIехи диде. Абуру зал тIварни ви тIвар эцигна: Девришбег.
Кьуьзуь кас тарпна кIвачел акьалтна, ада жегьил итимдин гъилериз, хъуькъвериз теменар гуз, «зи хтул, зи рагъ хтул» лугьуз, ам къужахламишна. Са кьадар вахтунда вичи-вичик дуьаяр кIелиз, ада вичин хтул къужахдай ахъайнач. ИкI кьве Девришбег - чIехи бубани хтул - Багъдаддин куьчедал сада сад къужахла-
мишна, геждалди акъвазна. Яд уьлкведин куьчейра кьве лезги. Алатай девирни къенин девир санал туьш хьана. РикIер къарсатмиш хьанвай абур са арадилай мугь-
манханадихъ рекье гьатна. Йиф абуру суьгьбетар айиз акъудна. Хтулдиз вичиз жагъай чIехи буба Дагъустандиз хквен тийиз кичIезвай, амма кьуьзуь Девришбега
лагьана:
- Зун ина ни ва куь кьазма. Эгер заз Айишатни Гьамид ахкуртIа, хуьруьн кьилихъ галай пIир ахкуртIа, заз гьа легьзеда кьейитIани, къайгъу туш. Аллагьди гайи ксарикай гьисабда за зун.
Аллагьди гана кьуьзуь Девришбегаз, адаз, икьван йисар алатайла, вичин ватан, хуьр-кIвал, Айишат ва Гьамид ахкуна. Вилерай накъвар физвайтIани, абур
бахтлувилин накъвар тир. ПIирелни фена ам пакад юкъуз, кьве мет чилиз яна, ада хайи чилиз темен гана. Ахпа тупIалай авуна са тIимил накьв сивиз вегьена
ам, гишинда фу хьиз, тIуьна.
КIвализ хтайла, са xyпI къайи ядни хъвана, ам айвандик дивандал къаткана. Къаткана - мад уьмуьрлух къарагъ хъийидач лагьана. Адан бедендивай уьмуьрдин зидвилерни шадвилер эхиз хъхьанач, абур вири сад хьиз адал къвана. Марфар ваъ, юргъар. Абуруз таб гудай къуват адахъ амачир.