Сомирий чалгитди

Президентимизнинг ижодкорлар билан учрашувини,  у кишининг маърузаларини эшитиб, Оноре де Бальзакнинг «Сагри тери тилсими» деган асари сюжети ёдимга келди.
Сагри бу от, эшшак, корамол кабиларнинг орка оёги устки кисми. Бош кахрамон уша терининг кундан-кун кискариб бораётганини куриб, уни уз холида колдиришга харчанд уринмасин бу ишни амалга оширолмайди.
Узи ижод эркинлигига энди етишдик деган жойда, яна давлат ёзувчилари, эркин ижодкорларни исканжага олмокчими?
Кейин ният килиб Куръон очсам Тоха сурасидаги Мусо, Хорун, Сомирий хакидаги вокеа чикди.
Мусо алайхиссаломга тунда уз кавмини олиб, Фиръавн худуди (зулми)дан чикиб кетиш буюрилади. Кавм Мусонинг гапига кириб денгиз ёнига келганида уларнинг оркасидан Фиръавн лашкарлари таъкиб келаётганлиги куринади. Денгиздан бошкага йул йуклиги сабабли, кавмдошлари Мусони айблай кетадилар. Шунда Аллох, Мусога хассасини денгиз ёнига бориб сувга теккизишни буюради. Мусо амрни бажаргач, денгиз иккига булиниб, уртада куруклик йул пайдо булади.
Мусо кавми билан денгиз уртасидан эсон-омон утиб олади, Фиръавн эса бутун кушини билан денгиз сувлари кайта кушилиши эвазига гарк булади. Бу муъжизани кургач, бутун кавм Мусонинг хакикатда пайгамбар эканлигига иймон келтиради.
Шунда Мусо Аллохга миннатдорчилик билдириш учун Тур тогига чикиб кетади. Фиръавн зулмидан кутилган кавмдошларини эса Мусо алайхиссаломнинг холаваччаси Сомирий фитна уюштириб, барча кишиларнинг тиллаларини йигиб ундан бузок ясайди ва «Мусонинг илохи мана шу бузок, у адашиб уни кидириб токка кетди» деб ишонтиради. Мусонинг акаси Хорун уларни бу йулдан кайтара олмайди ва Мусо алайхиссалмдан маломатга колади.
Хуллас, Президентимизни хам кимдир СССР давридаги колипга киритишга кундирибди. Яъни, ижод ахлини, худди СССРдаги каби бокимандаликка ургатишга.
 Сталинизм яратган бу услуб, кайсидир маънода ижодкорларнинг маиший турмушига нафи тегди. Бундай килиниши уша, янги камбагаллар давлатини маънан куллаш учун керак эди. Лекин, бу колип ижод ахлини назорат киладиган, уларни бир колипга солиш назарияси билан СССРни тоталитар тизим булишига олиб келди.
Эсланг СССР тизими нечта дунё тан оладиган ёзувчи ёки шоирни яратди. Адабиёт сохасида СССР ёзувчи ва шоирлари уртасида Нобель мукофоти олганларнинг деярли барчаси СССРнинг тоталитар тизимини, унинг маънавий устунларини коралаганлиги учун олди.
Аслида Ёзувчилар уюшмаси ва барча бошка уюшмалар кандай булиши керак?
 Барча бу ижодий уюшмалар уз огирлигини давлатга ташламасдан, ижодий ишлаши керак. Уларнинг хар бир аъзоси шу Уюшмага кириш учун бадал тулаши керак. Марказий аппарат ана шу бадал эвазига ва конунчиликда ман килинмаган бошка хайрия маблагларидан иборат булиши керак. Яратилаётган асарлар Уюшма рахбариятига эмас, балки бутун халкка манзур буладиган, улар бу асарларни уз хохиш истаклари билан сотиб оладиган, томошасига кирадиган булиши керак. Уюшма рахбарияти Жиноят Кодексига зид асарлар ёзилишини назорат киладиган ва асар яхши чикишига ёрдам бериш функцияларини бажариш керак.
Биз учун СССР колипи кечаги кун.
Бутун дунё тажрибаси эса «Фойдали нарсани, ёкимли нарса» билан баробар олиб боришни талаб килади.
Яхши асар бутун дунёга машхурлик олиб келиш билан бирга, иктисодгаям наф беради. Ахир яхши битта бадиий ёки мультфильм миллиард доллар даромад келтириши мумкин.
Китоб хам шундай. Масалан дунёда энг куп марта сотилган бадиий китоблар ун иккиталиги куйидагича:
1. «Дон Кихот» испан ёзувчиси Сервантес 500 млн. нусхада чоп этилган;
2. «Гарри Потер» хакидаги асарлар, инглиз ёзувчиси Джоан Роулинг, жами 447 млн.нусхада чоп этилган.
3. «Узуклар хукмдори» муаллифи инглиз ёзувчиси Д.Р.Р.Толкин, 150 миллион нусха чоп этилган;
4. «Унта негр боласи» муаллифи инглиз ёзувчи Агата Кристи 100 миллион нусха чоп этилган;
5. «Икки шахар хакида кисса» муаллифи инглиз ёзувчиси Ч.Диккенс 200 миллиондан ортик нусхада чоп этилган;
6. «Кизил кулбадаги уйку» муаллифи хитойлик Цао Сюэцинь (асар 1759-1791 йилларда ёзилган) 100 миллиондан ортик нусхада чоп этилган;
7. «Хоббит ёки у ёкка ва оркага» муаллифи инглиз ёзувчиси Д.Р.Р.Толкин (асар 1937 йилда ёзилган) 100 миллиондан ортик нусхада чоп этилган;
8. «Шер, ялмогиз ва кийимлар шкафи» муаллифи инглиз ёзувчиси К.С.Люьис (асар 1950 йилда ёзилган) 85 миллион нусхада чоп этилган;
9. «У» (аёл) муаллифи инглиз ёзувчиси Г.Райдер Хаггард 83 миллион нусхада чоп этилган;
10. «Кичик шахзода» француз ёзувчиси Антуан Сент Экзюпери (асар 1943 йилда ёзилган) 80 миллион нусхада чоп этилган;
11. «Да Винчи коди» инглиз ёзувчиси Ден Браун, асар 2003 йилда ёзилган 80 миллион нусхада чоп этилган;
12.     «Ал кимёгар» португал ёзувчиси Пауло  Коэльо, асар 1988 йилда ёзилган 65 миллион нусхада чоп этилган.
СССР пайтида ихтиёрий равишда энг куп сотилган асар Л.Толстойнинг «Уруш ва тинчлик» асари 36 миллион нусхада ва уша давр учун ихтиёрий-мажбурий сотилган Н.Островскийнинг «Пулат кандай тобланди» асарлари (36 миллион нусха) дунё рейтингида 25 – уринда турибди.
Дунёда камида 10 миллион нусхадан куп  чоп этилган асарларнинг узиям юздан ортик. Китобсавдоси менимча, курол-ярог савдосидан кейинги уринда туради. Хуллас, Ёзувчиларнинг давлат уюшмаси эркин ижодкорларни колипга солишга уринса, бунака дунё микёсидаги асарлар ёзиб  булмайди.
Кафолат бериб айтаманки, энг куп чоп этилган Гарбий Европа мамлакатлари ёзувчиларининг биронта асари давлат буюртмаси асосида ёзилган эмас.
Айтишларича, «Гарри Поттер» хакидаги асарлар муаллифи, инглиз ёзувчиси Жоан Роулингнинг жамгармаси 1 миллиард долларни ташкил килади.   
Ёзувчиларнинг асарлари мажбурий сотилиши керак эмас. Мажбурий сотиш яна сифатсиз, дардсиз, «кизил» асар булиб колаверади.  Халк уни ихтиёрий сотиб олсин. Ёзувчи ёки шоирнинг зурлиги Уюшма Рахбариятининг эркатойи булгани учун эмас, балки канча китоби дуконлар оркали сотилганлиги ва бюджет ундан канча даромад курганлиги, чет элларда севиб укилаётганлиги билан бахоланиши керак.
Ёзувчиларга уй-жой, бино, коттедж булар хаммаси яхши. Аммо, Ёзувчилар уюшмаси битта эмас, бир нечта, аксарияти Нодавлат-нотижорат ташкилот булиши керак.
Охирида ёзувчи ва шоирлар!
Президентимизнинг ме;рибонликларини суиистеъмол килманглар!
Давлат бюджетига осилманглар!
Бюджет маблаги кариялар, ногиронлар, болалар учун!
Сиз уз кучингизга ишониб ижод килинг!
 
 


Рецензии