Том. 2 Параграф 8. 3

Глабалізацыя: аб'ектыўнасць працэсу і праблематыка суб'ек-тывізму ў кіраванні ім:
«Глабалізацыяй» сталі называць сукупнасць эканамічных і агульнакультурных з'яў, якія ўздзейнічаюць на лад жыцця і культуры (у тым ліку і эканамічныя ўклады) народаў якія склаліся гістарычна, якія пражываюць у розных рэгіёнах пла-неты, збольшага руйнуючы іх, а збольшага інтэгруючы іх у нейкую — цяпер пакуль яшчэ толькі фарміруецца — глабаль-ную культуру, якой трэба будзе ў гістарычнай перспектыве аб'яднаць усё чалавецтва.
Добрая будзе гэтая глабальная культура альбо дрэнная, г.зн. якая менавіта маральнасць і этыка выкажацца ў ёй? Будзе яна одноязычной альбо шматмоўны  ? — пытанне пакуль шмат у чым адчынены.
Пры гэтым тэрмін «глабалізацыя» для большасці яго ўжываюць не з'яўляецца дакладна вызначаным па сэнсе, а інтуітыўна разумным, паколькі пытанні аб тым, якія з'явы ў сукупнасці скла-даюць працэс глабалізацыі? і як яны ўзаемазвязаны адзін з адным? — нават не ставяцца, а не тое каб на гэтыя пытанні пэўныя адказы былі б агульнавядомыя і агульнапрызнаным.
І ва ўсіх грамадствах ёсць так званыя «антыглабалісты», якія незадаволеныя глабалізацыяй у яе гістарычна наяўным выглядзе і выступаюць супраць яе, не ўнікаючы ў сутнасць і гісторыю гэтага з'явы. Пры гэтым пытанні глабальнага ўзаемапранікнення адзін у адно розных нацыянальных культур на працягу гісторыі не цікавяць «антыглабалістаў» таму, што яны дзейнічаюць зыходзячы з прадузятасці: глабалізацыя — безальтэрнатыўна дрэнна.
Адпаведна альтэрнатывай глабалізацыі, — з іх пункту гле-джання, — нібыта з'яўляецца падтрыманне усімі народамі рэжыму нацыянальнага адасаблення, ізаляцыянізму і кансервацыі сваіх ранейшых культур. Але рэальна гэта — нязбытная ілжывая аль-тэрнатыва, проистекающая з неразумення характару глабальнага гістарычнага працэсу. Прапанаваны «антiаб'яднаўцаў» падыход дрэнны і ў рэчаіснасці не з'яўляецца альтэрнатывай рэальнай гла-балізацыі якая мае гістарычнае месца . Справа ў тым, што:
Аб'ектыўнай перадумовай глабалізацыі з'яўляецца біялагічнае (у тым ліку і эгрегоріальное) адзінства чалавецтва ва ўсіх яго расах і нацыянальнасцях.
Глабалізацыя аб'ектыўна спараджаецца разнастайнай дзейнасцю мноства людзей, якія дамагаюцца свае асабістыя і групавыя ін-тарэсы. І гэтыя інтарэсы большай часткай зусім не глабальнага маштабу: пра лёсы чалавецтва пераважнай большасці людзей на працягу ўсёй гісторыі думаць некалі і неўласціва, і адпаведна ў іх няма думак і ідэй глабальнай значнасці, якія яны б мэта-накіравана ўвасаблялі ў жыццё свядома валявым парадкам.
Тое, што цяпер называецца «глабалізацыяй», мела месца і ў мінулым, але не мела імя і не было гэтак прыкметным у паўсядзённым жыцці таварыстваў і ў асабістым жыцці большасці людзей. На працягу ўсёй памятнай гісторыі цывілізацыі цяпераш-няга чалавецтва «глабалізацыя» паўстае як працэс ўзаемнага пранікнення нацыянальных і канфесійна абумоўленых культур адзін у адно. У мінулым глабалізацыю стымулявала міжнародная гандаль і палітыка заваёў, а цяпер яна стымулюецца большай часткай непасрэдна тэхніка-тэхналагічным аб'яднаннем народных гаспадарак розных краін у адзіную сусветную гаспадарку ча-лавецтва.
Эканамічная складнік глабалізацыі на працягу ўсёй гісторыі дамінуе над іншымі яе аспектамі і ўяўляе сабой працэс інтэграцыі прадукцыйных сіл (насельніцтва розных рэгіёнаў планеты і іх рэсурсаў) у адзіную гаспадарчую сістэму ча-лавецтва, у выніку чаго ў свеце становіцца ўсё менш гаспа-дарчых адзінак, ізаляваных як ад гэтай сістэмы ў цэлым, так і ад іншых яе фрагментаў.
Пры гэтым мае месца уніфікацыя арганізацыі кіравання пра-дукцыйнымі сіламі ў розных рэгіёнах планеты, стандартызацыя ў глабальных маштабах тэхнікі, тэхналогій, прадукцыі.
Вайны на працягу гісторыі цяперашняй глабальнай цывілізацыі абумоўлены большай часткай непасрэдна эканамічнымі інтарэсамі, хоць самі па сабе эканамічныя інтарэсы — следства пэўнага светапогляду і светаразумення, а акрамя таго — ідэалагічныя канструкцыі ў шэрагу выпадкаў былі закліканы схаваць за словамі аб высокіх ідэалах прымітыўнае жаданне пограбить, заняволіць суседзяў або ачысціць ад іх тэрыторыю, на якой у далейшым мелі намер жыць самі агрэсары  . Але па-за залежнасці ад ідэалагічнага забеспячэння і палітычнай канкрэтыкі той ці іншай гістарычнай эпохі.
Інтэграцыя прадукцыйных сіл носіць аб'ектыўны характар, паколькі ні цяперашняе чалавецтва, ні якое-небудзь адно нацыянальнае таварыства (у тым ліку і рэліктавыя першабыт-ныя культуры, якія захраснулі да цяперашняга часу ў камен-ным стагоддзі) не можа існаваць без якой бы то ні было сістэмы вытворчасці і размеркавання прадукцыі, і ўсе людзі так ці інакш зацікаўлены ў нарошчванні яе эфектыўнасці, каб атрымліваць прадукцыі пабольш і мець пры гэтым вольны час. А адно з сродкаў нарошчвання эфектыўнасці сістэмы вы-творчасці і размеркавання прадукцыі — абмен дасягненнямі культуры розных народаў ва ўсіх яго праявах.
Гэта ўсё ў сукупнасці азначае, што глабалізацыя — працэс у гісторыі чалавецтва непазбежны — аб'ектыўны: перапыніць або спыніць яго працягу можа толькі чарговая глабальная катастрофа — ваенная, тэхнагенная або прыродная. Ён народжаны не воляй тых ці іншых «глабалізатараў», і ён працякае па-за залежнасці ад жадання і волі кожнага з праціўнікаў ці прыхільнікаў нейкай змя-стоўна не заможнай «глабалізацыі наогул».
Аднак аб'ектыўная непазбежнасць працэсу глабалізацыі не азначае, што ён не можа быць кіраваным і гістарычна аб'ектыўна не з'яўляецца даўно ўжо кіраваным па суб'ектыўным волнасцям.
Культура — сукупнасць усяго інфармацыйна-алгарытмічнага забеспячэння жыцця людзей, не перадаецца ад пакалення да пакалення ў гатовым да ўжывання выглядзе на аснове гене-тычнага механізму біялагічнага віду «Чалавек разумны» . Пры гэтым культура, досыць устойлівая, у пераемнасці пакаленняў, ўяўляе сабой адзін з фактараў, да якога ўсякая культурна свое-асаблівай папуляцыя біялагічнага віду «Чалавек разумны» ге-нетычна падладжваецца ў працэсе змены пакаленняў.
Усякае грамадства некаторым чынам самоуправляется ва ўзаемадзеянні з навакольным прыроднай і сацыяльнай асяроддзем. Па дасягненні некаторага ўзроўню развіцця культуры — грамадства ў некаторых формах выказвае канцэпцыю свайго самакіравання, пасля чаго канцэпцыя арганізацыі жыцця грамад-ства становіцца фактарам, вызначальным далейшае развіццё культуры ва ўсіх яе аспектах. І пасля гэтага дзейнічае прынцып «культура — следства і выраз пануючай канцэпцыі кіраван-ня», дзеянне якога распаўсюджваецца і на навуку грамадства ў цэлым, а на гістарычную і сацыялагічную навуку — у асаблівасці.
Як было адзначана пры разглядзе поўнай функцыі кіравання (раздзел 6.3), стымулам да арганізацыі кіравання аб'ектыўна існу-ючымі працэсамі і разгортвання тых ці іншых праектаў з'яўляецца ціск на псіхіку людзей адпаведных фактараў у іх жыцці. Адпавед-на аб'ектыўнасці працэсу глабалізацыі і ўздзеяння яго на жыццё рэгіянальных таварыстваў і людзей у іх — у культуры чалавецтва непазбежныя шматразовыя на працягу гісторыі пастаноўкі пытан-ня аб кіраванні глабалізацыяй як аб'ектыўным з'явай у сваіх ма-ральна абумоўленых інтарэсах па-за залежнасці ад таго, ёсць у культуры такое паняцце «глабалізацыя» альбо ж яго няма: працэс-то аб'ектыўна мае месца і ўздзейнічае на жыццё людзей — больш ці менш асэнсаваная рэакцыя на працэс непазбежная.При этом необходимо указать на одно обстоятельство.
Грамадства можа выказаць канцэпцыю кіравання, аднак для таго, каб яно ўсвядоміла яе менавіта ў якасці канцэпцыі кіра-вання, яно павінна ўсвядоміць і нейкую версію досыць агуль-най ў сэнсе універсальнасці прымянення тэорыі кіравання.
У адваротным выпадку канцэпцыя кіравання не можа быць осознана менавіта ў кіраўнічым аспекце, хоць іншыя яе аспекты могуць усведамляцца больш ці менш адэкватна і мець на ўвазе кіраўніцкія аспекты: г. зн. з'ява грамадскай жыцця можа мець месца, але адназначна разумеецца тэрміналогіі для яго апісання можа і не быць.
Гэта ж шмат у чым тычыцца і пытання аб глабалізацыі і ар-ганізацыі кіравання ёю.
Па свайму сутнасці пытанне аб кіраванні цягам глабалізацыі гэта — пытанне дваякі:
Яго першы аспект — мэтапалаганне ў дачыненні да завяршэн-ня глабалізацыі (вектар мэтаў у кіраванні глабалізацыяй задае пэўны характар культуры, у якой з цягам часу павінна аб'яднацца усё чалавецтва).
Яго другі аспект — канцэптуальны, які вызначае шляхі і сродкі дасягнення намечаных мэтаў.
Адпаведна выкладзенаму вышэй палітыка  як выгляд мэтаз-годнай дзейнасці тых або іншых палітычных сіл у грамадстве мо-жа ўключаць у сябе тры складнікі:
 1. Глабальная палітыка — мае на тыя ці іншыя мэты ў дачыненні да чалавецтва ў цэлым, у дачыненні да жыцця глабальнай цывілізацыі
 2. Унутраная палітыка — перасьледуе мэты лакалізаваныя межамі дзяржавы.
 3. Знешняя палітыка — пераследуе за межамі межаў дзяржавы мэты, якія не могуць быць аднесены да глабаль-най палітыцы.
Суадносіны паміж трыма названымі відамі палітыкі такое, што паспяховае ажыццяўленне ўнутранай і знешняй палітыкі дзяржавай на гістарычна працяглых прамежках часу патрабуе, каб унутраная і знешняя палітыка працякалі ў рэчышчы гла-бальнай палітыкі, вызначанай па мэтам, шляхоў і сродкаў дасягнення мэтаў, г.зн. каб унутраная і знешняя палітыка былі ўзгодненыя з глабальнай і служылі ёй.
Канфлікт унутранай і знешняй палітыкі — з аднаго боку, і з другога боку — глабальнай палітыкі — заўсёды патрабуе дазволу, які можа працякаць у двух варыянтах:
дзеючая глабальная палітыка душыць несумяшчальныя з ёю раз-навіднасці ўнутранай і знешняй палітыкі, а іх прыхільнікі мо-гуць стаць ахвярамі глабальнай палітыкі (у гэтым кіраўніцкія прычыны краху Рымскай імперыі, цывілізацыі докрещенской Русі, краху Расійскай імперыі, трэцяга рэйху, СССР);
непрымальная глабальная палітыка выяўляецца і выпрацоўваецца альтэрнатыўная канцэпцыя глабалізацыі, якая пачынае выяўляць сябе ў змястоўна іншай глабальнай палітыцы, якая павінна быць больш эфектыўная, чым тая, супраць якой яна накіравана (менавіта гэта — выпрацоўка ўласнай канцэпцыі глабалізацыі і адбываецца ў Расеі з пачатку перабудовы).
Тэрмін «геапалітыка» — у сілу кіраўніцкай непісьменнасці яго прыхільнікаў — не напоўніўся ніякім кіраўнічы заможным ут-рыманнем за ўвесь час свайго існавання, з прычыны чаго яго ўжыванне перашкаджае разуменню глабальнай палітыкі і яе узаемасувязяў з унутранай і знешняй палітыкай дзяржаў.
Цяпер звернемся да канкрэтыкі гісторыі чалавецтва з мэтай выяўлення той канцэпцыі глабалізацыі, у адпаведнасці з якой працякае глабальны гістарычны працэс і робіцца глабальная палітыка.