2. Идроки баланд узбек хукукшуноси

Устоз М.Э.Абдусаломов хакида гапиратуриб, битта хаётий мисолни келтирсам сиз хам уша давр об-хавосига кириб боришингизга осон булади, М.Э.Абдусаломов етакчилиги давридаги Хужалик Судларининг мавкеи хакида тасаввурга эга буласиз деб уйлайман.
Зулмга учраган, аммо, суд томонидан бузилган хак-хукуклари тикланган фермер хужалиги хакида Узбекистон телевидениесининг «Ахборот» курсатувига материал беришнинг навбатдагиси Кашкадарё вилоят Хужалик суди рахбарияти томонидан менга юклатилди.
Мен утган йили бир низони куриб чиккандим. Унга кура N. тумани Хокими «Намуна» фермер хужалигига тегишли беш гектар ер майдонини «Ботирбой» фермер хужалигига олиб берганди. Мен Хокимнинг Карорини хакикий эмас деб топгандим ва ер участкасини «Намуна» фермер хужалиги ихтиёрида колдиргандим. Аммо, туман хокимлиги «Кани ким, Хокимиятми ёки Судми?» кабилида иш юритиб, беш гектар ер майдонини эгасига кайтариш хакида карор чикармасдан келар, бу низоли ер эса утган йилдан буён экувсиз колиб келаётганди.
Даъвони каноатлантиришга булган сабаб – Адолат эди. Низолашилаётган уша беш гектар ерга «Намуна» фермер хужалиги галла эккан. N. туман Хокимининг ер участкасини «Намуна»дан олиб «Ботирбой»га бериш хакидаги карори март ёки апрель ойида кабул килинган, аммо, бу хакда «Намуна» фермер хужалигига билдирилмаган. Нима учун бу ерни «Ботирбой» олмокчи буляпти? –деган савол тугилади. Бунинг сабаби «Намуна» фермер хужалигининг уша беш гектар ерида утган йили кузда галла экилган. Май ойида бугдой буй чузиб хосилга кираман деб турган, «Намуна» фермер хужалиги хосилни йигиштириб териб олишидан манфаатдорлик хиссини туйиб, не-не умидлар килиб турган бир пайтда унинг айни шу ери «Ботирбой»га икки ой олдин бериб юборилганлиги билиниб коляпти.
Республика буйича мана шунака номардликлари учун Хокимларни вазифасидан озод килиш буйича судьялар Хусусий Ажримлар кабул килар, бир неча туман хокимлари айнан Хужалик Суд Хусусий Ажримларидан сунг вазифасидан озод килинган холатлар юз берган, Судьялар эса, Олий Суд Раиси номидан Ташаккурномалар олган пайтлар булганди.
Мендаям шундай имконият бор эди, лекин шу ишни килмадим. Сабаби, кадриятларимизда  «сиз кандай булсангиз, узларингга ухшаш хоким куйилади» деган гап борлиги эди.
N. тумани хокими андишани отини куркок куйиб, суд карорини ижро килмасдан келарди. Бу хакда «Намуна» фермер хужалиги хат ёзган, хат туман хокимлигига жунатилган, аммо ер эгасига кайтарилмай, устига-устак каровсиз ташлаб куйилганди.
Хуллас, «Ахборот» курсатувининг Кашкадарёдаги вакилини уша ерга олиб боришни режалаштириб, иккала фермерни, суд ижрочисини бир кун олдин огохлантирдим.
 Эртаси куни суд ижрочисининг автомашинасида йулга тушдик. Ёз палласи эди. Вилоятда галла урими авжига чиккан пайт. Низо жойига етиб бордик.  «Ахборот» мухбири аввал у фермердан, кейин бу фермердан интервью олди, экилмай колган, ёввойи ут босиб кетган низога сабаб булган беш гектар ерни суратга олди. Беш гектар ернинг атрофига пахта экилган булиб, унинг буйи тиззадан баландрок эди.  Мен энди шу пахта даласида интервью беришим керак эди. Аммо, оператор камерасининг батарейкаси куввати тугаб колганлиги маълум булди. Мухбир, оператор ва суд ижрочиси бирга батарейкани кувватлантириб келиш учун туман марказига кетишди. Мен далада колдим.
 Орадан икки соатлар утгач суд ижрочисининг автомашинаси, унинг оркасидан иккита машина дала шийпони ёнидаги теракзор соясига  келишди. Оператор камераси билан, мухбир устида «А» белгили микрофон билан, суд ижрочиси папкасини кутариб мен томонга кела бошладилар. Оркадаги икки машинадаги одамлар иссикдан эзилган шекилли, машина эшикларини очганча, уз жойларида колишди.
–Нима гап? Улар ким? – мухбирга берган биринчи саволим шундай булди.
Мухбир хумрайганча, хеч нарса демай, бир кул силтади ва оператор билан ёнимдан утиб далани суратга ола бошладилар.
Аммо, суд ижрочиси хамма гапни айтиб берди.
Маълум булишича, улар электр токи розеткасини кидириб, бир неча жойларга борганлар. Аммо, ток йук. Туманда факат битта жойда электр токи булган. У хам булса Дон махсулотлари корхонаси. Улар камерани кутариб уша ёкка кириб борганлар. У ерда эса Хоким йигилиш килаётган булган ва «Ахборот»нинг мухбирларини куриб колади. Ана хангома-ю, мана хангома! Ахир «Ахборот»ни Президентнинг узи куради-ку! Мухбирнинг ёнига пешвоз чикиб, гап нимадалигини билган хоким унга ялинади, майли жабрдийда фермерга беш гектар эмас, эллик гектар ер бераман, аммо бу лавха «Ахборот»дан чикмаслиги керак дейди. Мухбир кунмагач, анави икки машинадаги шотирларини изма-из жунатади. Улар нима булсаям бугунги лавхани эфирга узатмаслик чорасини куришлари керак.
Кези келганда айтиб куяй, бу масалада кашкадарёлик шотирлар яхши тажрибага эга. СССР даврида Москванинг  «Труд» газетаси мухбири танкидий материал тайёрлаш учун Каршига келади. Вилоят обкоми Биринчи котиби тилла соат совга килиб танкидий материални  тухтатмокчи булади. Аммо, мухбир уз халоллигини намоён этиб, пора олишга умид хам килдирмайди.
Шунда иккита кашкадарёлик шотир йигит москвалик мухбир кетидан излаб боради. Не куз билан курсинларки, утакетган принципиал уша мухбир куни кеча хотини билан ажрашган ва коммунал уйидан кувилаётган булиб чикади. Шотирлар мухбирга Москвадан бир хонали уй олиб беришади ва танкидий материалнинг урнига ижобий материал чоп этилишига эришадилар.
Мен мухбирга ачиниб кетдим. Чунки, у йигитнинг принципиаллигини билар, узаро сухбатларда фикри ва гапираётган гаплари бир хиллигига амин булгандим.
«Энди материални бериб бупсиз, булар сизни тинч куйишмайди»-дедим мен мухбир йигитга.
–Э, куйинг, ака. Интервьюни кабинетда берарсиз, юринг кетайлик, материалдан хавотир олманг, уни эфирдан беришга курбим етади,-деди мухбир.
Хуллас, оркага кайтдик. Машиналар хам ортимиздан тушишди. Суд биносига келгач, мен кабинетда интервью бердим.
Кейин билсам, уша иккита машина эртаси куни тонггача мухбирнинг уйи олдидан кетмай, мухбирга «хизмат» айтишни сураганлар. Бирок мухбир катъий позицияда турган. Икки ёки уч кундан кейин «Ахборот» дастуридан бизнинг танкидий лавхамиз берилди ва роса шов-шув булди.
Танкидий лавхани курган устоз, унинг такдим этилишидан каноат хосил килган, аммо   "нега судья дуппи кийиб интервью берди?" деб хайрон колган эканлар.


Рецензии