Каза ден оланге

КАЗА ДЕН ОЛАНГЕ
Йомак
Куту деч ала-кузе ойырлен, икана каза канде ер серышке толын лектын. Яндар ерын ший вудшым тамлен подылалын, сер турышто йол кучшым мушкын. Вара монгеш кутуш тарванымыж деч ончыч сер туреш каналташ возын. Тыгодым ер гыч оланге вуйжым луктешат, казалан кутыраш туналеш:
- Ончем мый тыйын умбакет, каза тан, да йоршешак орам. Тый ала-могай орадын, чылт окмакла веле коят. Нимынярат мотор отыл. Мыланем от ушане гын, шкежат теве тусетым чурийончыш гай ер вудышто ончал колто. Кузе коят? Манамыс, шорын кушшо тормак тукан, вичкыж пондашан, коя мушкыран улат. Адакше йолетат тыйын путырак вичкыж да кадыр улыт…
Ер вудыш шке тусшым ончалаш пурен шогалше каза тыгодым олангым тореш тукыж дене руалтат, серыш луктын кудалта.
Олангет ынде изин-кугун серыште пордалеш. Тыгат-тугат торштыл тлаша, но нигузеак угыч вудыш огеш логал, монгешла, ер деч торла веле. Нигуш пураш орын, казам сорвалаш туналеш:
- Каза тан, меже вет тый денет шукертсекак икте-весым ваш пагален, келшен илена. Мыйын кызыт йонылыш каласен колтымо мутемлан, пожалуйста, ит сыре. Тыйым мый эреак пагаленам да кызытат чотак пагалем. Иктым гына йодам: ший тукет дене лучо мыйым вашкерак ерыш шукал шу, уке гын мый кошкен колен кертам…
Каза олангым колышто-колыштат, чаманыш: кеч-могай ораде, весым игылташ йоратыше гынат, содыки тудат чонан вет, тудат илынеже. Тукыж дене олангым кыдачше ер могырыш шукал колтыш.
Кошкен колымо деч утлышо, серыште торштыл ярнен пытыше олангет икмыняр жап ер пундаште каналтен кийышат, адак сер турыш миен, вуд умбак вуйжым луктын, каза дене мутланаш, уэш тудым сотараш пиже:
- Тау тыланет, кадыр-кудыр тормак тукан, вичкыж пондашан, коя мушкыран, йоршеш ораде каза тос.
- Йонылыш лият – тиде мый огыл, тый утларак ораде улат, очыни, - шкенжым пыдалнеже каза.
- Уке, мый нигунамат йонылыш лийын ом керт, - учаша оланге. - Мыйын теве уло капем шийын волгалтеш, а тыйын пытартыш кулап пунетат вашке йоген пыта. Ончо, теве йоршеш чара кодат. Адакше тыйын, окмакетын, моло вольыкын гай почетат уке. Ончаш страмын коят! Да мом тый денет мутланаш, чара каза?..
Олангым колышт шоген, каза ялт сырен шуктышат, адак тудым тукыж дене руалтен, серыш луктын кудалтыш.
        Шкеже тунамак кутум кычал кудал колтыш…