Цёмны анёл темный ангел повесть раздел 2 14

14.

На другі дзень яны сапраўды паехалі на могільнік. Ён знаходзіўся далёка за горадам, і дабірацца датуль трэба было дачным аўтобусам, які ў міжсезонне хадзіў вельмі рэдка і не на кожным прыпынку спыняўся.
У кішэні Святланы была паперка, на якой Барыс падрабязна накрэсліў, як прайсці да патрэбнай ім магілы, аднак, толькі зірнуўшы на могільнік з адлегласці, дзяўчына адразу зразумела, што без дапамогі спрактыкаванага чалавека яны самі ніколі нічога тут не знойдуць. Бязрадаснае відовішча паўстала перад яе вачыма. Могільнік займаў велічэзную пустэчу, абгароджаную нізкай іржавай металічнай агароджай, непашкоджанай толькі на некаторых сваіх участках. У асноўным жа яна была месцамі перакошаная, месцамі зусім ляжала на зямлі, а дзе-нідзе з яе былі выламаныя цэлыя пралёты. Відавочна было таксама, што на тэрыторыю спакойна і бязбоязна заходзіць свойская жывёла і алкашы. Магілы былі параскіданыя па ўсёй пустэчы ў страшэнным беспарадку. У адных месцах яны амаль налязалі адна на другую, у іншых, наадварот, паміж імі існавалі шырокія, нічым не занятыя пляцоўкі. Ніякіх сцяжынак у звычайным сэнсе гэтага слова між імі не было. Апрача таго, хаця ў горадзе снег ужо даўно растаў, тут ён усё яшчэ ляжаў даволі высокімі, сям там абледзянелымі гурбамі. З аднаго боку далёка за могільнікам маячыў цёмны ельнік, з другога – коміны заводу; з трэцяга было невялікае смярдзючае возера сцёкавых вод, якое нават у самыя лютыя маразы ніколі не бралося лёдам, а з чацвертага – дарога, па якой і хадзіў аўтобус. Над пустэчай гуў халодны вецер, ад якога агароджа калывалася і рыпела.
– Ну, і дзе ж тут што? – спытаў Данька разгублена, акінуўшы позіркам краявід.
– Уяўлення не маю, – паціснула плячыма Святлана. – Давай шукаць вартаўніка.
Вартоўню яны адшукалі не адразу. Мінут пятнаццаць яны ішлі па перыметры могільніка ўздоўж агароджы, пакуль нарэшце не натрапілі на малюсенькую будку з адным акном, з выгляду абсалютна нежылую. Тым не менш вартаўнік аказаўся на месцы. Ён выйшаў на стук і нават упусціў наведвальнікаў усярэдзіну, бачачы, як яны азяблі ад сцюдзёнага ветру. Гэта быў невысокі дзядок-пенсіянер у масіўных акулярах, лысы, апрануты ў футровую камізэльку і валёнкі. Пакойчык абаграваўся печкай-буржуйкай, на якой стаяў стары мяты алюмініевы гарбатнік. З мэблі тут быў толькі стол гаспадара, два крэслы і шафа з тоўстымі гросбухамі.
– Зараз паглядзім, – прамовіў вартаўнік, выняўшы з шафы адзін з гросбухаў. – Як, вы кажаце, яго звалі? Кірыл Цімафейчык? Так, так, ёсць. Вось запіс. Памятаю, хавалі. Бабуля ягоная прыязджала, усё плакала, ёй яшчэ кепска стала, я ёй валідол даваў. Хочаце, каб я паказаў вам ягоную магілу?
– Так, калі можна.
– Вы яму сваякі?
– У пэўным сэнсе.
– Ясна, – кіўнуў дзядок, нацягнуў на камізэльку ватоўку, начапіў шапку і адчыніў дзверы. – Хадзем. Тут не надта далёка.
Ён упэўнена павёў Святлану і Даньку між магіламі. Над некаторымі стаялі металічныя (радзей мармуровыя) пірамідкі з крыжамі, над некаторымі – з чырвонымі зоркамі. Апошніх было значна больш – часцей, відаць, паміралі камуністы і камсамольцы, якія крыж над сваім вечным прыстанкам лічылі ганьбою. Разглядаць магілы не было часу, аднак Святлана паспела мімаходам прачытаць многія напісы і нават заўважыла, што даты нараджэння і смерці на шмат якіх помніках замазаныя фарбай. Яна спытала вартаўніка, чаму так.
– А каб у вочы не кідалася, – адказаў той. – Тут столькі люду яшчэ з давайны пахавана, вось і прыйшло распараджэнне гадоў пяць таму назад зафарбаваць самыя кідкія даты. Сам іх і замазваў: трыццаць сёмы год, напрыклад, калі тут траха не пяцьсот ворагаў народу закапалі, потым сорак восьмы, калі савецкая ўлада з былой польскай шляхтай распраўлялася, потым шэсцьдзесят трэці, калі аварыя на хімічным заводзе сталася... Цяпер вось чарнобыльскія даты замалёўваю.
– Дык вы тут аж з тых часоў і працуеце? – здзівілася Святлана.
– А чаго мне? Працую! – усміхнуўся вартаўнік.
– І не баіцеся тут зусім адзін?
– Чаго ж баяцца? Нябожчыкаў?
– Ну, ці мала хто сюды завалачыся можа...
– Ды не. Удзень тут спакойна. Ноччу, праўда, бывае, але ноччу не мая справа. Я тут з дзесяці да шасці.
«Вось таксама жыццёвая пазіцыя...» – падумала дзяўчына, і ёй зрабілася зусім няўтульна на гэтым могільніку, як мінімум на траціну запоўненым бязвіннымі ахвярамі крывавага рэжыму.
На пірамідцы над магілай Кірыла Цімафейчыка не было ні крыжа, ні зоркі. Затое была фатаграфія – невялікі партрэт на белай эмалі: зусім маладзенькі хлопец з непрыгожым, але разумным тварам, да якога яшчэ яўна ні разу не дакраналася брытва. Сумныя вочы, даволі вялікі рот, радзімка на шчацэ. Было ў ягоным абліччы нешта наіўнае і па дзіцячаму бездапаможнае, дый наогул ён быў падобны да пакрыўджанага хлопчыка, які ад гордасці стараецца не паказаць нікому сваёй крыўды.
– Ну, вось ён, ваш Цімафейчык, – сказаў вартаўнік, спыніўшыся перад магілай. – Васемнаццаць гадоў усяго было чалавеку. Чаго не жылося? Зрэшты, я ўжо нічому не здзіўляюся. Нядаўна вунь пятнаццацігадовага самазабойцу хавалі...
– Вы ідзіце, мы цяпер самі. Дзякую, што правялі, – прамовіла Святлана і ўзяла Даньку за руку.
Вартаўнік, нічога не адказаўшы, развёў рукамі і пачыкільгаў прэч. Колькі яшчэ дзён і гадоў правядзе ён на гэтым могільніку і колькі яшчэ дат замажа фарбай, раней як яго самога закапаюць пад адной з такіх пірамідкаў? Няўжо чарнобыльскія даты – не апошнія?
Святлана правяла пальчаткай па халодным заснежаным метале. Пад эмалевым партрэтам хлопца самазабойцы раптам выступіла з пад шэрані чатырохрадкоўе:

                Я йшоў да вас, але ніхто не верыў,
                Што мне балела недзе на душы.
                Вы проста паказалі мне на дзверы:
                «Ідзі і больш ніколі не пішы!»

Дзяўчына не зразумела, што гэта значыць, але ясна адчула, што прычына самазабойства, хутчэй за ўсё, таілася менавіта ў гэтых радках. Яна ціха кранула Даньку за плячо:
– Ну, што, давай працаваць? Стой так, я зараз.
Устаўшы за спінаю хлопчыка, яна засяродзілася і пачала намаганнем волі ахутваць яго з ног да галавы нябачным энергетычным коканам, які меўся абараніць Даньку ад негатыўнага ўплыву магілы. Яна адчувала, што такі ўплыў будзе, і таму вельмі старалася, каб у біяполі вакол хлопчыка не засталося ніводнай шчылінкі, праз якую ў ягоны арганізм магло б пранікнуць нешта нядобрае. Данька цярпліва чакаў, пакуль яна скончыць. Ад Святланінай энергіі яму зрабілася цёпла, нават горача, і захацелася расшпіліць куртку, як быццам і не было халоднага ветру, які толькі што праймаў да касцей. Нарэшце Святлана ціхенька падштурхнула яго ў спіну:
– Ну, давай.
Перадаўшы хлопчыку частку сваёй энергіі, яна адчула лёгкую слабасць у нагах і, пашукаўшы вачыма, прысела на драўляную лавачку каля агароджы суседняй магілы. Данька з трывогай зірнуў на яе:
– Перастаралася? Навошта ж было аж так нагнятаць?
– Давай, давай, – усміхнулася яму Святлана. – Усё ў парадку.
Яна ведала, што, як ні нагнятай энергетычнае поле, яно ўсё роўна пратрымаецца не больш як пяць мінут, таму на лішнія размовы часу не было, і Данька гэта разумеў. Ён прысеў перад магілай на кукішкі, сцягнуў пальчаткі, засунуў іх у кішэнь і палажыў голыя далоні на прамёрзлую зямлю ля падножжа пірамідкі. Святлана глядзела на яго. З адлегласці некалькіх крокаў магіла няшчаснага студэнта выглядала ўбога ў параўнанні з іншымі, якія былі навокал: у яе не было ні агароджы, ні лавачкі, дый сама пірамідка-помнік – відаць, адзінае, на што хапіла грошай у тых, хто хаваў Кірыла, – стаяла крывавата, скасабочыўшыся, мабыць, пасля таго як асела свежая глеба; маленькі Данька толькі яшчэ больш падкрэсліваў гэтае ўбоства: седзячы на кукішках, ён выглядаў так, як быццам бядуе над заўчаснай смерцю гаротнага хлопца.
Нарэшце Данька падняўся, абтрос далоні. Калі ён прыблізіўся да Святланы, твар у яго быў разгублены і здзіўлены.
– Ведаеш, – прамовіў ён, – а ў магіле нікога няма.
– Як няма?! – здрыганулася Святлана.
– Не ведаю, – паціснуў плячыма Данька, – але хлопец, які сфатаграфаваны на партрэце, не памёр. Ён дагэтуль жывы і здаровы. Там абсалютна жывая энергетыка.
– А каго ж тады пахавалі? – апусціла рукі дзяўчына.
Хлопчык зноў паціснуў плячыма і ўсё такі расшпіліў куртку – яму ўсё яшчэ было горача.