Тарс-аукцион

               
                ( Юмореска)
Пагь,и девир вуч кьван хъсанди хьанва! Тараша, чуьнуьха миллионар – ваз са жазани къвезвач. Амма са виш манат са кесибди чуьнуьхайт1а, ам гьасятда  са вад йисуз дустагъда.
Хъсан к1валах авурдаз аферин ваъ,няне къвезва, ч1уру рекье авайдаз – къуллугъар, пулар,авторитет.
Къенин  юкъуз са бубат и уьлкведа къайдадин кумайди образованидин идараяр тир, яни школаяр. Гила гьабурни к1аняй акъудзава. ЕГЭ-ди чи гележег савадсуз ва марифатсуз ийизвайди виридаз ашкара ят1ани, гьукуматди анжах ихьтин ц1ийивилериз  ( инновацийриз)  рехъ гузва.Гьелбетда, чпин кьиле гар авай, чеб «ц1ийи педагогар» я лугьузвайбуру и рехъ хъсанди яз гьисабзава.
Чун хьтин «кьуьзуьбуру», яхц1ур йисалай виниз школада к1валахзавай тежрибалу муаллимри, пудкъанни ц1уд йисалай гзаф мудатда тартибда гьатнавай, вири дуьньяда хъсанди яз гьисабай образованидин къурулуш-рехъ давамарзава.
Анжах чар-чарчин к1ула аваз « ц1ийи жуьредин тарсар твах» лугьуз теклифар хквезва. Тарсар-аукционар, бизнес-тарсар, сиягьатдин тарсар, алвердин тарсар ва ик1 мад. И чирвилер важиблу ялда математикадин, урус ч1алан ва литературадин адетдин тарсарилай.
Мад вучин? Рипинал гъуд гьалчиз жедач. Муьт1уьгъ хьана к1анда гьукумдиз.Ингье, зани 10-классда тухузва тарс-аукцион.
И классда ц1увад аял ава ( хуьрерин школайра аялар къвердавай т1имил жезва). За аялриз виликамаз тарс-аукцион жедайдакай ва ам тухудай къайдадикай лагьанвай.
Аукциондал къиметар гун теклифнавай. Продуктрин ва я масса зат1арин ваъ гьа, чпиз тарсарай язавай къиметар: «пудар», «кьудар», «вадар». Гьелбетда пис къиметар аукциондал акъудзавачир, абур аялри пулсузни къачузвай эхир. Чпиз к1амай  кьван.
Гьа ик1,за малумарзава:
- Гьуьрметла аялар, сад лагьай лот ( аялриз и гафунин мана виликамаз чирнавай) «пуд» я. Адан сифтегьан къиметни- пуд виш манат.
Пагь, буба ваз къурбанд, классда гьатай ван масад я. Лап Дербентда къажаррин базарда хьиз. Гьасятда кьулухъ жергедай «вад виш манат» гьарайна сада, муькуьда «ругуд виш»… савда фена…Торг яргъалди физва, агъзуррив агакьнава. Эхирни, Мусадал агакьайла, «ирид агъзурдал» акъваз хьана. За, аукциондин къайрив кьадайвал, пуд сеферда «ирид агъзур» гафар тикрарна, к1ута столдал гьалчдалди икьван ч1авалди гьа тарсара хьиз сивяй гаф акъат тийидай Къемера к1евиз гьарайна: «ц1уд агъзур».
Вири класс гьадахъ элкъвена, садайни гаф акъатзамачир.Къемер уьзягъвилелди дневник гваз зи патав атана. Дневник ахъайна, ана кьве яру чар авай – вад агъзурдан  . Чебни гьа къе банкдай акъатай хьтинбур. «Пуд» Къемера къачуна, адан буба Тюменда авайди я кьван, адав нивай гьуьжетиз жеда!
Гила нубат хьана «кьуд» маса гудай.
- Сифтегьан къимет,- туьтер кьурана,бегьем рахаз жезмачир завай, гьик1 хьи «къиметди» заз кьве вацран мажиб ганвай. _-Сифтегьан къимет кьуд виш манат я.
 И сефердани къал акъатна, сада муькуьдалай к1евиз гьарайиз, чпин къиметар, яни пулунин кьадарар лугьузвай. Къейд авун лазим къвезва, классда гьатнавай къал «пудандалай» зайиф тир. Ят1ани зи иштягьни ачух хьанвай. Зани аялрик гьевес кутазвай: «Вуна гьикьван лугьузва, Мурсал?», «Ваз «кьуд» к1анзавачни, Гуьзел?»… Гьайиф хьи, гьикьван зун алахънат1ани, кьуд агъзурдалай виниз гудай кас  хьанач. Мад вучда кьван, аллагьди гудайбурукай хьуй лагьана, и пулни за жибинда секинарна ва лап рик1ивай ихьтин тарсар школада тунвай касдиз хийир-дуьа авуна.
Жибинда авай ц1укьуд агъзурди зи жендекни кваз чими ийизвай. Гила са къимет амай – «вад». Им низ герек я кьван? ! Са бубат к1елзавайди Наргиле я, амма адан буба, я диде к1валахдал алайбур туш. Мад и къимет ни маса къачуда  кьван?..
 Са артух гьяз авачиз малумарзава за: - Амайди «вад» я, адан къиметни яхц1урни ц1уд манат я.
Аялар кис хьана. Сад-садаз вилерин к1аникай килигзава, амма садни гьеле рахазвач. Наргиле гьа за лагьай «яхц1урни ц1удал» рази хьанвай.Амма бирдан ц1ару вилер авай Сакинади «кьве виш» гьарайна. Ам гьамиша Наргиледал пехил тирди чизвай заз , амма и саягъ къиметдин къимет хкажунал зунни тажуб хьана.
«Вад»- Сакинадиз, кьве виш  – зи жибиндиз, гьа иналди аукцион тарс куьтягь хьана.
- Куьн ихьтин тарсунал рази яни, аялар?- хабар кьуна за эхирдай.
- Ихьтин тарсар, муаллим,- рахана Селим,- гьафтеда садра тухвана к1анзавайди я. Анжах чи патай са т1алабунни ава: а къиметар са-сад ваъ, пуд-пуд хьанайт1а хъсан жедай. Гзафбуруз къиметарни жедай, муалим, ви жибинни ац1удай.
- Ви уьмуьрда  ви сивяй акъатай акьуллу  ихтилат гьа им я ,Селим. Къведай хемис юкъуз вад «пудни» жеда, кьуд «кьудни» ва ( вил Сакинадин патав гвай Атемаз ва Наргиледиз яна) кьве «вадни». Аукцион давам жезва, аялар!.
2013-йис.