Русская литература. Василий Шукшин. Сборник расска

Русская литература.  Василий Шукшин. Сборник рассказов


Vasili ;uk;in
Rusiya

Ki;i canavar;, ke;ini v; k;l;mi ;aydan ne;; ke;irtdi


Sol;un-ya;;l pijamal; ;; x;st; oturub ba; s;nd;r;rd;: g;r;s;n ki;i ;ay;n bu ba;;ndan o ba;;na canavar;, ke;ini v; k;l;mi qay;qla nec; ke;ir; bil;r? Ucadan dan;;;rd;lar. Bir azdan ke;dil;r qeyri-r;smi m;raci;t;. Onlardan biri Yek;burun idi, dodaqlar; sallanm;;d;, k;ndli barmaqlar;ndan bilm;k olard; ki, siqaret ;;k;ndir. O, ;z;n; t;mkinli aparan yolda;;na sar; d;nd;:
- S;n bir ba;;n; i;l;t! Fikirl;;! ;g;r qay;qla k;l;mi aparsa, canavar ke;ini yey;c;k! D;;;n bir!..Ba;;n yoxdu? Var, ;z; d; ;iyinl;rinin ;st;nd;di, soyuducuda deyil ki!..
;ri al;nl; ki;i a;;r-a;;r g;l;r.
Bu aln; iri olan adam da q;rib; m;xluqdu, sirli adam ox;ay;r. H;rd;n m;n; el; g;lir ki, o, a;;ll;d;r, d;rindir, ;ox d;rrak;lidir, ;z; d; m;st;qildir. M;n onadan s;birli olma;; ;yr;nir;m. Misal ;;;n, siqaret ;;kil;n yerd; oturub t;st;l;dirik. Susuruq. Lal bir gec;dir....;;h;r a;r-a;;r yuxudad;r. Bel; bir vaxtda, adama el; g;lir ki, bu zorba H;yat;n kimd;n ;tr; v; n; ;;;n h;rl;nib f;rland;;;n;, sevinc v; a;r;dan q;;q;rd;;;n; ba;a d;;m;k olur. Yaln;z adama el; g;lir. Amma ;slind; oturub parket d;;;m;y; k;t-k;t bax;rsan v; Allah bilir n; bar;d; d;;;n;rs;n. D;;;n;rs;n: bax, f;hl;l;r parket d;z;bl;r, d;;;m;y; parket yap;;d;r;blar - g;r;s;n onlar i;l;y;-i;l;y; n;d;n s;hb;t edirl;rmi;? Bird;n ;z sirli v; q;rib; al;min; uydu;un h;min d;qiq;d; iri al;nl; adam dill;nir, sakit-sakit, d;;;n;-d;;;n;:
- G;nl;r ;t;r...
;ox s;rt, k;d;rli h;qiq;t! Ona pax;ll;;;m tutur. Bel;d; m;n yaln;z ah ;;kir;m, gec d; olsa bunlar; deyir;m:
-H;;;;...G;nl;r ;tm;r e...u;ur...G;r;m l;n;t; qals;n!
Lakin onlar;n bel;c; t;krarolunmaz, t;l;sik v; sakitc; ;t;;m;sini ilk d;;;n;n t;kc; m;n deyildim. Ax; g;r;k ilk ;nc; ;ox m;;ahid; ed;s;n, d;;;n;s;n ki, c;mi ;;c; k;lm; il;, vaxt;nda v; d;zg;n deyilmi; k;lm;l;rl; Vaxt;n ;lind;n tutasan. Ay s;ni, l;n;t; g;lmi;!
     ;ri al;nl; ki;i ah;st;-ah;st; g;l;r (o, bunu nec; d; bacar;r, ah;st;-ah;st; he; kim; yox, ;z;-;z;n; g;l;r!).
- Eh, ka; g;nl;r nahaq yer; u;amyayd;lar! H;?
-H;;;;.
V;ssalam.
;ri al;nl; adam iki m;harib; g;r;b - fin v; V;t;n m;harib;sini. Misial ;;;n, m;n ondan bu fin m;harib;sind;n dan;;ma;; xahi; ed;n;d;, m;n; el; q;saca anlatd; ki, m;;tt;l qald;m.
     - Bilirs;n nec; ;axtalar vard;!.. - dan;;;rd;.- Biz gizl;nm;k ;;;n ;ad;r qurduq...;ld;qay;rma bir pe;imiz d; vard; ;ad;r;n i;ind;. Toplardan aralan;b girirdik ;ad;r;n i;in; ki, q;z;naq. Adama be;c; d;qiq; d;;;rd;. M;n d; bir d;f; g;ldim, pe;in b;yr;n; q;s;ld;m v; yuxu tutdu m;ni. ;ynimd;ki ;inelim is; t;p;t;z;ydi, t;z;c; vermi;dil;r... Pe;d;n q;;;lc;m ;;xd; v;... bax bu yerim b;sb;t;n yand;. Ax; ;inel mahuddan idi, yan;r, m;n d; hiss el;mir;m. T;pt;z;ydi!
-Adam ;ld;r;rd;n;z d;!
-;lb;tt;, ;ld;r;rd;k. M;harib;di d;. S;n; iyn; vururlar?
-H;, vururlar.
-;ndiki iyn;l;r ;ox z;ifdi. ;yn; g;rm;;;m ki, vurulandan sonra ;; g;n ;z;n; g;lmirs;n. H;r yerin a;ray;r...;ndi is;...iyn;ni vururlar, ba;;n u;uldam;r he;...b;d;nin d; gizild;mir...hiss el;mirs;n he; n;!

    
     ...Bird;n Yek;burun iri al;nl; adam;n s;z;n; k;sir:
- Ax; onlar;n ham;s;n; bir qay;;a qoymaq olamaz! Ax; onlar... Vay s;nin, i;; bir bax e!
-Ba;;rma,- iri al;nl; deyir.-Q;;q;rmaqla he; n; ;ld; etm;zs;n!
Yek;burun sirr deyil, amma o da... az a;;n d;ni deyil. H;r ;eyi bilir. H;r ;eyi! H;r zaman v; h;r yerd; ;;rh v; izahat;ndan qalm;r; v; o, q;;q;r;b dey;nd; ki,  canavar ke;ini yey;c;k m;n d; ;z;m;m;xsus ;;kild; bilir;m ki, canavar h;qiq;t;n ke;ini yey;c;k...;z; d; s;liq;yl; yey;c;k, m;r;lday; el;m;y;c;k, sad;c; yey;c;k. H;l; bir s;m;kl;rini d; g;mir;c;k.
-Trixopol tabletkas;?!- Yek;burun yen; q;;q;r;r,- Ax; bu, amerikal;n;n z;rif m;d;si ;;;nd;, bizaim ;;;n deyil...H;m d; bu trixopolu m;n burda q;bul el;s;m, qar;ayamsa onu ;rid;c;m m;d;md;! (Bax bu adam;n bel; bir istedad; var!)
M;n yen; g;r;r;m v; e;idir;m ki, canl; qar;a h;l; ki ;;rp;n;r, v; onun d;mir m;d;sind; yox olur.
;ynind; sol;un ya;;l pijama olan ;;;nc; adam F;nd;qburundur. O el; hey d;y;; s;hn;l;rini xat;rlay;r v; televizora baxma;; sevir. A;z;;n; a;;b bax;r. El; h;v;sl; v; el; acg;zl;kl; bax;r ki, misal ;;;n, kanal; ;evirib "Gec;niz xeyr; qals;n, u;aqlar!" verili;in; d;yi;;nd; ist;r-ist;m;z ham; onunla raz;la;;r. ;r;kd;n g;l;r, ;;nki televizorda n; deyilirs; ham;s;n; ba;a d;;;r. Des;n ki, dizini q;rx, soru;acaq- n; ;;;n?..
Bax bu ;; n;f;r ;;tin bir problemin ;st;nd; ba; s;nd;r;rd;lar. Dediyim kimi, hay-k;y ;traf; b;r;m;;d;.
H;...Yek;burun haqq;nda birini d; deyim...Familyas; Suvorov idi. ;z familyas;n; iri h;rfl;rl; qal;n bir ka;;za yazm;;d; v; onu ;z ;l;zyuyan;n;n ;st;nd;ki taxtaya vurmu;du. Bu m;;n; yersiz g;r;nm;;d; v; m;n d; ka;;z;n q;ra;;ndan q;l;ml; bu s;zl;ri ;lav; el;mi;dim:"Aleksandr Vasilyevi; deyil". Ola bilsin ki, m;z;l;nm;k ist;yirdim, lakin bununla Suvorovu b;rk q;z;bl;ndirmi;dim v; o, ;l;zyuyan ota;;nda yaman hay-k;y qald;rd;:
- Bunu hans; a;;ll; yaz;b?
-;mumiyy;tl;, ;l;zyuyan ota;;nda ayr;ca bir q;f;sd; Suvorov yazma;;n n; ad; var ax;? Ax; burda he; k;sin x;susi ad; yoxdu? N;dir, ;z;n;z; n; hesab...- bir n;f;r n;zak;tli eyn;kli adam ba;lad; uzun-uzad; m;zakir;y;. Amma Suvorov cin at;na minib onun ;st;n; cumdu:
-B;s onda niy; ;ikay;t edirik ki, bizd; po;t qutusundak; q;zetl;;ri yand;r;rlar, h;? Bu g;n q;l;m... sabah da ;lind; b;;aq olar!..
-Yoxxx... bilirsiz...q;l;mi kim ;lin; g;t;r;b v; bunu yaz;b... ondan...
     -Buyurun...el; b;;aqs;z da eyn;yinin ;st;nd;n ili;dirm;k olar. M;nc;, art;q bilir;m kim yaz;b bunu... savadl; adam kimdir burda...
Eyn;kli adam;n r;ngi qa;d;.
-Kim yaz;b?
-Deyim? B;lk; g;z;n; soxum bunu?
D;z;, eyn;;kliy; g;r; ;z;ld;m, m;n, ad;tim ;zr;, aran; malalama;a ;al;;d;m.
-Niy; ;z;n;zd;n ;;x;rs;z ax;? ;ndi olub da, kiims; zarafat edib, bundan ;tr; hay-k;y n;y; laz;m?
-Bel; zarafata g;r; bilirs;n n; edirl;r? Yox bir hay-k;y qald;rmaq...Hay-k;y yox, adam;n mitilin vurub uzad;rlar yer;!
Axmaqd; vallah! Axmaq v; zal;m adam!
-...Ax; s;n qay;qla canavarla ke;ini nec; bir yerd; apara bil;rs;n?- Suvorov q;;q;r;r.- ;lb;tt;, ke;ini bas;b yey;c;k!
-Canavar;n ;l-qolun ba;lamaq laz;m...- F;nd;qburun t;klif edir.
- Kimin, kimin?
-Canavar;n.
-Olmaz, xiyar!
-Bu n; s;zd;r deyirs;n? Biz burda v;ziyy;td;n nec; ;;xma;;n yollar;n; axtar;r;q, s;ns; g;r n; deyirs;n?....
;ri al;nl; adama ;ox ciddi v; d;rind;n fikr; gedir.
-Bunlara bax e, ucadan q;;q;r;b-dan;;ma;; nec; sevirl;r e?!- F;nd;qburun t;;cc;b;n; bildirir. - Bura bax, bilirs;n,  de d;, izah el; g;r;k... Day q;;q;r;b-ba;;rmaq n; ;;;n;d;?
     -Vallah, ham;n;z xiyars;z!- Suvorov da ;z n;vb;sind; t;;cc;bl; ;lav; edir.- Onda bu m;s;l;nin n; m;nas; olacaq? Tutaq ki, izah el;dim, bunnan quratracaq? ;z;n;z  ba; i;l;din d;!
-Fikirl;;irik d;! M;xt;lif variantlar da veririk. Bir az s;brin olsun!
- Bu camaat ;yr;;ib e, onun ;v;zin; fikirl;;sinl;r! ;zl;ri is;...;;kilib q;ra;a...S;nin yerin; m;n d;;;n;c;y;m?
-Canavar k;l;m yemir,- dey; iri al;nl; adam ucadan s;yl;yir,- dem;li, onu ;ay;n bu sahilind; qoymaq olar...
- Aha! Aha! H;;;;...- Suvorov ;irnikl;ndirir.
- Aman ver, t;l;sdirm; g;r;m!
-H;, di dal;n; de... sonra, sonra...Canavar k;l;mi yem;z...D;z ba;lam;san!
;ri al;nl; adam;n boz, d;rin g;zl;ri sakitc; par;lday;r.
-Ba;lamaq... ba;lan;;c...- dey; donquldan;r. M;nc; art;q o, ba;a d;;;b, m;s;l;ni nec; h;ll etm;yi bilir... - M;s;l var, deyirl;r, Allah, k;m;k el; aya;a durum, ;z;m;z uzanar;q. Dem;li, ke;ini apard;lar... El;mi?
-Tutaq ki, el;dir... sonra?
-Sonra qay;qla geriy; d;n;r;k, k;\l;mi g;t;r;r;k...
-Ax; o g;l;n;d;k canavar k;l;mi yey;c;k...- F;nd;qburun h;y;canlan;r.
-Yey;c;k?-iri al;nl; adam soru;ur. Lakin s;sind; m;hk;mlik duyulur v; istehza var. - Onda biz ona geri...ordan geri...g;t;r;rik... bir halda ki, canavar qar;nquludur!
-B;s ax; burda canavar...
-Canavar; is; ora! Qoy o k;l;mi yesin g;r;m nec; yeyir!
Suvorov sevin;r;k ;lini iri al;nl; adam;n k;r;yin; vurur; bel;likl;, bu zaman ;rzind; m;n; n;y; g;r;s; el; g;lir ki, o, a;;r topu lafet; qo;ur v; bu zaman top he; yerind;n d; t;rp;;nmir.
-H;;;;;- ;yriburun inan;r v; g;l;r. O da sevinir ki, m;s;l;nin h;lli tap;ld;. - V; sonra da biz o biri sahil;- ke;inin dal;nca gedirik, ax;rda, h;?
     -S;nin a;l; el; bu q;d;rdi!- Suvorov ba;;r;r. O, sad;c; q;;q;rmaya bilmir. Biz ham;m;z burda yorulub ;ld;n d;;m;;;k, ;s;biyik...- Bu s;nin;;n y;ks;klik deyil e, tutasan!
-G;r ke;ini n; il; m;qayis; edir d;....- F;nd;qburun incidi.
;ri al;nl; adam uzun m;dd;t, s;brl; v; ehtiyatla yo;un barmaqlar;n; da; plit;nin ;st;nd; oynad;r v; g;zl;rini d; zill;yib ona bax;r...V; m;n q;fild;n onun qeyri-insani s;brind;n v; d;z;m;nd;n qorxma;a ba;lay;ram, ba;a d;;;r;m ki, bu keyfiyy;t t;kc; oan xas deyil, onun atas;, babas; da... bel;c olublar... Bu ;srl;rd;n qalmad;r...
     Ad;ti ;zr; iri al;nl; adam a;;q-a;kar h;r;k;;tiyl; g;d;k;;sin; toxundu, ;min oldu ki, kibrit k;d;k;;sinin cibind;dir, aya;a durdu v; siqaret ;;kil;n yer; t;r;f add;mlad;. M;n d; onun dal;nca d;;d;m. Orda onunla b;rab;r oturmaq v; susmaq ;;;n.
T;rc;m; etdi: Kamran N;zirli

(Hekay;l;r toplusu, Bak;, 1984)