Áåëàğóññêàÿ Ëèòåğàòóğà. Ãåîğãèé Ìàğ÷óê. Ñáîğíèê ğà

Müasir Belarus ;d;biyyatı





Georgi Marçuk




Qorın çayının adamları







hekay;l;r



Bakı- Müt;rcim -2017






Redaktoru v; t;rcüm; ed;ni:
Kamran N;zirli
Az;rbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü




Naşir: ;. Mirzallı
Dizayn: M;tan;t Qaraxanlı




Annotasiya


İki d;f; Nobel mükafatı nominantı olmuş müasir Belarus yazıçısı Georgi Marçukun "Qorın çayının adamları" adlı kitabına toplanmış hekay;l;rini dilimiz; yazıçı Kamran N;zirli çevirib. Belarus-Az;rbaycan ;d;bi ;laq;l;ri layih;si ç;rçiv;sind; çap olunan bu kitab müasir İnsan v; onun probleml;rind;n b;hs edir. İnanırıq ki, bu qısa h;cmli kitab Az;rbaycan oxucusu üçün d; maraq doğuracaq.






hekay;l;r












Georgi Marçuk v; onun müasir hekay;l;ri

Müasir Belarus yazıçısı, kinosenaristi v; dramaturqu Georgi Marçuk bir neç; qiym;tli roman, povest, hekay;, pyes v; nağılların mü;llifidir. Onun yaradıcılığı, xüsusil; hekay; janrında yazdığı ;s;rl;ri h;yatdan, h;yat h;qiq;tl;rind;n danışır. Georgi Vasilyeviç ;sl xalq yazıçısıdır, Belarus xalqının ağır, ç;tin v; ;zablı zamanlarından tutmuş ta bügünkü xoşb;xt v; müst;qil h;yatını t;svir ed;n, milli xüsusiyy;tl;rini ;d;bi-b;dii dilin bütün göz;l çalarlarıyla ortalığa qoyan s;n;tkardır. Bel; yazıçılar yaşadığı mühitl; addımlayan, b;z;n is; o mühitin içind;n çıxıb onu qabaqlayan, müt;r;qqi ideyalardan t;sirl;n;n, müasir dünyanı narahat ed;n ;sas qlobal probleml;ri d;rin müşahid;l;rinin süzg;cind;n keçirib qabarda bil;n q;l;m sahibl;ridir.

Georgi Marçuk h;yatının 17 ilini kinoya h;sr edib, "Belarusfilm" kinostudiyasında baş redaktor işl;yib. ;d;biyyat v; kino t;s;rrüfatı ;lb;tt; ayrı-ayrı sah;l;rdir. Amma h;r ikisi böyük m;d;niyy;tdir v; h;r ikisin; eyni d;r;c;d; vicdanla xidm;t etm;k is; h;r s;n;tkara n;sib olmur. Marçuk m;hz bel; s;n;tkarlardandır.

M;nim belaruslu dostum, tanınmış yazıçı Ales Karlyukeviç bir d;f; m;n; dedi ki, Marçukun h;yat v; yaradıcılığının m;rh;l;l;ri müxt;lif sah;l;rl; bağlı olub: kino, dramaturgiya, publisistika, ictimai, t;şkilati işl;r v; s. Şübh;siz, bu sah;l;r yazıçıya h;m mövzu r;ngar;ngliyi, h;m d; dünyagörüş baxımından t;sir edib, ona z;ngin material verib. T;sadüfi deyil ki, Georgi Marçuk h;yatın dikt; etdiyi mövzuları peş;kar yazıçı q;l;miyl; ortaya qoyduğuna gör; iki d;f; Nobel mükafatına nominant olub.

Georgi Vasilyeviçin ;s;rl;ri il; tanışlıq m;nd; h;m d; bel; bir q;na;t doğurdu: müasirlik, valideynl;rin, yaşıdlarının keçdiyi h;yat yolu, xeyirxahlıq, insani hissl;r, gördüyü, duyduğu, şahidi olduğu hadis;l;r v; insanlar Georgi Marçuk üçün b;dii idrakın ;sas m;nb;yidir. Onun Az;rbaycan oxucusuna t;qdim etdiyim "Qorın çayının adamları" silsil;sind;n olan hekay;l;ri d; m;hz bu ovqatı, bu ruhu özünd; birl;şdirir.

Marçukun hekay; v; etudl;rind;ki hadis;l;r v; epizodlar yaxın keçmişimizd;n, bu günümüzd;n b;hs edir; b;lk; d; Qorın çayının adamlarının h;yat v; m;iş;t qayğıları ilk baxışdan lokal görün; bil;r, amma bir q;d;r d;rind;n düşün;n oxucu üçün bu ;s;rl;rd;  qoyulan probleml;r ;d;bi-b;dii v; ictimai ;h;miyy;tlidir, h;m d; düny;vi mahiyy;t daşıyır. Yazıçı bilavasit; duyduğu, gördüyü, yaşadığı h;yat hadis;l;ri bar;d; yazdığı zaman daha qüdr;tli, daha s;mimi, daha t;sirli v; inandırıcı s;n;tkar olur. Bu baxımdan yanaşdıqda Georgi Marçuk xoşb;xt s;n;tkardır. O, ;n xırda hekay;sind; olduğu kimi, iri h;cmli ;s;rl;rind; d; öz h;qiq;tin;, realizmin; sadiqdir. Realizm h;yatdır, h;yat is; göz;l v; göz;l olmayan hadis;l;r, insanlar v; faktlarla doludur, onları ;d;bi fakturaya çevirib t;qdim etm;k d; yazıçının borcudur.

Marçukun hekay;l;rini, uşaqlar üçün yazdığı nağılları oxuyark;n m;nim gözl;rim önün; ilk növb;d; yazıçının xeyirxah siması g;lir v; düşünür;m ki, bu mü;llif mütl;q t;bi;ti etibarıyla yazılarında olduğu kimidir - sakit, r;van, müdrik! O, insan faci;sini canlandırark;n d;rin, t;sirli, b;z;n d; inc; yumor hissiyl;, lirik notlarla köhn;likl;r;, naqislikl;r;, pis niyy;tli insanlara gülür, müdrik v; xeyirxah insan xarakterl;rini yaradark;n is; mülayim bir seyrçi olur.
"Qorın çayının adamları" silsil; hekay;l;ri arasında m;nim diqq;timi ç;k;n ;s;rl;rd;n biri d; Marçukun "Tragikomik adamlar" adlı hekay;sidir. Hekay; dünyaca m;şhur gülüş ustası Yuri Nikulin; ithaf edilib, teatr h;yatından b;hs edir; baş rejissor - truppa - xalq artisit münasib;tl;ri müst;visind; hadis;l;r yavaş-yavaş g;rginl;şir, n;hay;t, keçmiş xalq artisti Qrivanın s;hn;d; oynadığı "Kral Lir" rolunun faci;li sonluğuyla bitir. Burada , ;lb;tt;, ;sas m;s;l; hansısa rejissorun hansısa xalq artistiyl; isti-soyuq münasib;tl;rinin qabardılması deyil. Alt qatda d;rin m;nalar v; mahiyy;t var: h;yatımız da Marçukun t;svir etdiyi teatr deyilmi? M;hz el; bu teatr, paradoksal ziddiyy;t v; probleml;riyl;, şirin-acı günl;ri v; tamaşalarıyla h;yatımızdan silinir. Daha doğrusu, onu h;yatımızdan silirl;r... Bütün h;r şey; r;ğm;n teatr yüks;k m;d;niyy;tdir, m;d;niyy;t yoxdursa, c;miyy;t d; v;hşil;şir...geriy;, ibtidai dövr; qayıdır. Biz h;r şeyi t;z;d;n başlayaqmı? T;z;d;n başlamaq üçün is; biz; iki min il vaxt lazımdı... Bax, hekay;nin ;sas m;ntiqi d; budur.

Georgi Vasilyeviçin hekay;l;rini oxuyarkı;n bir c;h;t d; diqq;timi ç;kdi: düşünür;m ki, h;r hansı bir yazıçının yaradıcılıq al;mi, onun estetik idealları bar;d; oxucuda mütl;q bir t;s;vvür yaranır. Marçuk bar;d; düşün;rk;n m;nim n;z;rimd; geniş dünyagörüş; malik müdrik bir insan, mü;llim, aforizm ustası, yumoru d;y;rl;ndir;n müasir ruhlu ;dib canlanır. M;n bu göz;l Belarus yazıçısına möhk;m can-sağlığı v; yeni yaradıcılıq nailiyy;tl;ri arzulayıram. Ümidvaram ki, Az;rbaycan oxucusu daha bir Belarus yazıçısını tanıyacaq, onu sev;-sev; mütali; ed;c;kdir. 
Kamran N;zirli,
yazıçı, t;rcüm;çi






       Tragikomik adamlar

Yuri Vladimiroviç NİKULİN;

Teatr c;miyy;tind; h;r k;s bilir ki, geniş yayılmış m;lum bir teatr x;st;liyi var:"kim kimi yey;c;k"  - ya baş rejissor truppanı, ya da truppa baş rejissoru. H;m d; axı, aktyora gör;, rejissor h;miş; özünd;n razı, lovğa v; istedadsız olur. Rejissora gör; is;, truppa qeyri-peş;kar, içkiy; meyilli v; satqın mill;tdir. Belarusun iri s;naye ş;h;rl;rind;n birind; yeni yaradılmış, nisb;t;n cavan bir teatr da bu virusa yoluxmuşdu; o biri teatrlardan  az f;rql;nirdi, amma m;şhur idi; ona gör; ki, burda (m;hz burda, hansısa vilay;t teatrında yox!) Sovet İttifaqının son xalq artistl;rind;n biri 73 yaşlı ukraynalı İvan Silvestroviç Qriva çalışırdı.  Bu t;bii yetişmiş istedad sahibi üst-üst; düz otuz il s;hn;d; bütün rolları ifa etmişdi: ocaqçıdan tutmuş ta  Lenin; q;d;r. Onu bu ş;h;r; cavan bir aktrisa g;tirmişdi. Aktyor h;min aktrisayla t;yyar; salonunda "zinakarlıq" etmişdi, sonra da orda-burda danışıb öyün;rdü. Yerli hakimiyy;t orqanları öz m;şhurlarını b;sl;y;r, tamaşaçıları onu sev;r, arvadları is; onunla yola getmirdil;r. İvan Silvestroviç müxt;lif prezidiumlarda, pionerl;rin, komsomolun, yanğınsöndür;nl;rin, milisl;rin, mü;lliml;rin toplantılarına böyük h;v;sl; ;yl;şib özünü göst;rm;yi xoşlalyardı. Ad;ti üzr; bel; yerl;rd; ür;y;yatan qalın bariton s;siyl; hansısa v;t;np;rv;rlik şeirini oxuyardı. ;lb;tt;, s;sin; söz ola bilm;zdi, göz;l idi, lap zir-zibil d; oxusaydı, ona, xüsusil;, qadınlar qulaq asanda riqq;t; g;l;rdil;r. H;tta camaat t;;ccüb ed;rdi: bu arıq, ortayaşlı çopur (yaşa dolduqca başındakı kür;n saçları n; ağardı, n; d; seyr;ldi) adamın bel; "heyranedici bariton" s;si hardandı bel;?!
Bel; toplantı, mitinq v; banketl;rd;n sonra İvan Silvestroviç özü is; deyirdi:"Ya m;n qocalıram, ya da xalq cılızlaşır. İnanın ki, m;nim ild; t;xmin;n yüzd;n çox müxt;lif görüşl;rim olur. S;hn;d; oturub baxıram zala, vallah, bir d;n; d; f;rli-başlı qadın tapmıram ki, onunla ;yl;nim". Bel;d; o, sevgi romanlarını, yüngül ;yl;nc; v; m;şuq-m;şuq; münasib;tl;rini n;z;rd; tuturdu.  Aktyorluq karyerası boyu İvan Silvestroviçin düz dörd r;smi arvadı olmuşdu. Qeyri-r;smi m;şuq;l;ri bar;d; is; deyirdi: "G;lin bundan danışmayaq, yoxsa cavanlarda qısqanclıq hissl;rini oyadarıq". Kapitalizmin dirç;lm;sinin ;n qızğın optimist vaxtında, sosializmin is; pessimist d;fni günl;rind; vilay;tin M;d;niyy;t nazirliyi köhn; qayda il; Qrivanın teatrına Marat Voroşilov adında yeni baş rejissor t;yin el;di. Onu hardansa, Petropavlovsk-Kamçatkadan tapıb g;tirmişdil;r. "Yerli korifeyl;r" p;rd;arxası dedi-qodular içind; batıb qalaraq bel; bir v;zif;ni ;ld;n verdil;r.
Truppa ilk önc; baş rejissorun arvadını müşahid; süzg;cind;n keçirtdi: xanım göz;lç; "balerina"dı el; bil,  bütün baş rolların ifaçısı...b;h, b;h, dey; istehzalı "ah-vay"lar başlandı...
"Batdıq! Tamaşaçıları itirdik! H;, h;, Qrivaya gör; teatra g;l;nl;r bu qadına gör; g;lm;y;c;kl;r! Heç vaxt!"
Kims; baş rejissorun göz;lç;sini - koppuş, çox da hündür olmayan fındıqburun bu qadını müdafi; el;m;k ist;di, dedi:
-;lb;tt;, aktyorun xarici görünüşü h;l; h;r şey dem;k deyil, ;sas istedaddır...
-Doğrudu, ;sas istedaddır! İstedad!
Qrivanın q;na;ti is; bel; oldu:
- M;n bu cür döşün arxasında q;lb görmür;m. Bizim zamanda qadın obrazını oynayan aktrisadan seksuallıq, boy, qam;t, ehtiras v; enerji t;l;b olunur. Bu göz;lç; is; yalnız Qoqolun Pulxeriyasını  oynaya bil;r...V;ssalam, bu, teatrı ölüm; aparan ilk addım olacaq...
T;z; baş rejissorun az tanınmış bir amerikalı mü;llifin pyesin; (amerikan pyesl;rin; müraci;t total d;b; minmişdi!) quruluş verdiyi ilk tamaşadan sonra is; hamı İvan Silvestroviçin peyğ;mb;rc;sin; söyl;dikl;rini t;sdiq el;di: baş rejissorun arvadı rola yaramır, ümumiyy;tl;, yaramır! Lakin truppada heç kim etiraz s;sini qaldırmadı. Hamı qorxurdu; qorxurdu ki, ştatı ixtisara düşsün. Cüzi m;vacibi heç kim itirm;k ist;mirdi, heç olmasa, çör;k, süd, kilk; balığı v; bir butulka piv;y; h;ft;lik çatırdı! Bax, bel;c;, s;n;t ;lini h;r şeyd;n üzürdü... ;t, meyv;, ş;rab, ya da n;s; ayrı bir şey ist;yirs;ns;, g;r;k özünü ora-bura vurasan; b;zi diribaşlar camaat tanımasın dey; üst-başını qriml;y;r;k, ev ;şyalarını Mogilyovun, Qomelin bazarlarına satmaq üçün aparırdılar. Yalnız Qrivaydı teatrla yaşayan, bir d; t;z; baş rejissorla onun Belarus salasıyla kök;l;n koppuş arvadı. H;, bax bel;.
İvan Silvestroviç t;z; rejissorun quruluş verdiyi tamaşanı v; baş rolun ifaçısını ona xas olan rişx;ndli sözl;rl; darmadağın etdi. Rejissorun arvadı bütün gec;ni ağladı. Orda, Petropavlovsk-Kamçatkada oynadığı m;hz bu rola gör; haçansa vilay;t komsomolu mükafat da vermişdi. ;ri söz verdi ki, bu h;yasız qocadan intiqam alsın. P;rd;arxası qalmaqalların t;crüb;li v; hiyl;g;r döyüşçüsü q;rara aldı ki, mövsüm ;rzind; dem;k olar ki, teatrın bütün repertuarını d;yişsin. Rejissor ş;h;r camaatının sevimli aktyoru Silvestroviçin oynadığı bütün tamaşaları repertuardan çıxartdı.  Özü is; eyni zamanda iki tamaşanın m;şql;rin; başladı;  cavan bir artist; uşaqlar üçün s;hn;y; tamaşa qoymağı tapşırdı,  paytaxtdan daha bir rejissor d;v;t el;di. Eksperimentl;ri xoşlayan novator Marat Voroşilovun dili h;y;candan topuq vurmağa başladı. O, artıq teatrda şeytan kimi dolaşırdı v; daim k;k;l;yirdi.
El; Qriva da g;lm; rejissorun ;claflığını duymuşdu, t;slim olmaq fikri yox idi. Xalq artisti sonuncu m;şuq;si kostyumçu İrina Anatolyevna il; düz beş il idi ki, ;laq;ni k;smişdi.  Bel; bir vaxtda  keçmiş m;şuq; d; oynaşının, kumirinin yanına qayıtdı, ona h;m m;n;vi, h;m d; o biri c;h;td;n dayaq olmaq ist;di. H;r halda, o, ür;yiyumşaq qadın idi. Xoş xatir;l;r, t;z; rejissorun ş;xsiyy;t; p;r;stişin; qarşı birg; mübariz; hissi, ayrı yaşadıqları müdd;td; yaşlaşma qorxusu qadının optimizmini dem;k olar ki, yüyub aparmışdı; z;rif, haçansa qısqanc olmuş, papirosa h;ris kostyumçu qadını el; bu hissl;r lovğa xalq artisti il; yenid;n birl;şdirdi.
N;d;ns; İvan m;hzun gec;l;rin birind; keçmiş m;şuq;sin; dedi:
-İren, rayon muzeyind; m;n; h;sr olunmuş stend var, xahiş ed;c;y;m ki, orda yalnız s;nin fotonu saxlasınlar...
İrina Anatolyevna da bel; bir t;klif verdi:
-Vanya, bu t;z; g;l;n rejissorla dil tapmaq olar e! Görmürs;n axmaq adamdı! Bir az da manyaklığı var. H;r tamaşada aktrisanı m;cbur edir ki, ya dalını, ya da döşl;rini açıq-saçıq camaata göst;rsin. Deyir, biz Avropa sivilizasiyasından geri qalırıq. Erotika olmasa, heç kim teatra g;lm;z. İndi gör ki, öz ;nt;r arvadını soyundurmur.
-;clafdı da!- Qriva dedi, - o n; bilir ;sl s;n;t n;dir? T;rbiy;l;rin; bax bir! N;sli şik;st edirl;r! Yetişdirdikl;ri n;sil d; özl;ri kimi olacaq! Degeneratlar!  Şekspir bils;ydi ki, bell;ri var, vallah, q;bird; üz üst; çevril;rdi.
Bird;n kostyumçu qadının ağlına bel; bir fikir g;ldi:
-Vanya, b;lk; "Kral Lir"i götürüb oynayasan, h;? Onu sifariş ver! Axı s;n düz iyirmi ildi bu rolu oynamağı arzulayırsan! Vallah, onun imtina etm;y; cür;ti çatmaz!
- ;la ideyadı! Amma... b; milyonları hardan tapaq? Axı bu, bahalı tamaşadı! - Qriva bir q;d;r qurcalandı.
-Ged;k şin zavoduna! M;nim qardaşım marketinq şöb;sind; işl;yir, yaxşı da qazanır. H;tta dollarları da var.
-Onda n;y; lazımdı Liri oynamaq! El; dollarları götürüb ömrümüzün axırınad;k rahatca yaşayaq da,- İvan Silvestroviç sanki zarafatla cavab verdi.
-Yox, Vanya, m;n ciddi deyir;m. Hamı bizi d;st;kl;y;c;k. Ş;h;r meri d;. Axı bu, sensasiya olacaq!
-;vv;lki gücüm yoxdu! M;n o ;clafla yaman ;s;bl;şir;m, bütün b;d;nim qıc olur. İşiy; d; bilmir;m, başa düşürs;n? Tualetd; düz yarım saat qalıram.
- Ş;h;r teatrı h;r şeyd;n önc; Qriva dem;kdi. S;nin istedadın xalqa m;xsusdu, tarix qarşısında öz istedadını paymal el;m;y; haqqın yoxdu!
- M;n h;l; s;n;td; son sözüm, n;ğm;m bar;d; düşünm;miş;m.
-S;nd;n n; gedir axı?! Meydandakı r;hb;rin heyk;li üstün; qonan göy;rçinl;ri qovmayacaqsan ki?! S;n sifarişini ver d;! - İrina Anatolyevna t;kid el;di. - O dalı yek; yelbeyin qadın da s;nd;n öyr;n;r! B; onda n;d;n ötrü s;hn;y; bu q;d;r can qoymusan? Can qoymusan ki, onu biabırçılıqla t;rk ed;s;n?
-Yaxşı, yaxşı, başımı çönd;rm;!
Qriva enli kovboy şlyapasını başına qoydu.
- ;s, kül;k, ;s! "Kral Lir"i m;şq etm;k üçün günü sabah direktor ;mr imzalayar! B;sdi ;yl;ndik, artıq ;b;diyy;t bar;d; düşünm;k vaxtıdı!
İrina Anatolyevna sevindiyind;n tuflisini geyinm;yi d; yaddan çıxartdı, teatrdan yalın ayaqlarla şap-şapda çıxdı. Qadın heyr;td;n bilmirdi neyl;sin. Direktor razılıq verdi. H;l; üst;lik baş rejissor da dedi ki, tamaşaya özü quruluş ver;c;k. Rejissor h;tta "Şveykin h;r;mxanada s;rgüz;ştl;ri" pyesi üz;rind; işl;m;yi d; t;xir; saldı. Faci; tamaşaya qoyulmamış sensasiya baş verdi; axı onlar bir-birl;rin; nifr;t edirdil;r, h;tta salamlaşmırdılar da.
Hamının başı tamaşanın m;şql;rin; qarışdı. Mövsümün axırında tamaşanın premyerası olmalıydı. İvan Silvestroviç düşünürdü ki, "Kral Lir"in premyerasına Avropa teatrının nümay;nd;sini d; d;v;t el;sinl;r. Baş rejissorun is; bu bar;d; öz fikirl;ri vardı, lakin o, niyy;tini hamıdan gizl;dirdi.
Barışıq baş tutmadı. İvan Silvestroviç öz rolunu dem;k olar ki, t;kbaşına hazırlayırdı. Baş rejissor o biri aktyorlarla işl;yirdi, hamıdan çox is; Kordeliya rolunun ifaçısıyla - öz arvadıyla işl;yirdi.
- M;n Stanislavski-Qriva m;kt;bini keçmiş aktyoram. Avanqard, sürrealizm, pop-art, n; bilim sürün;n teatrı (Qriva s;hn;d; heç vaxt g;zmirdi) başqaları üçün saxlayın, "Lir"i is; biz yüks;k s;viyy;d; qoyacağıq, ;n;n;vi, realist formada,- dey; Qriva hamıya, el;c; d; rejissora x;b;rdarlıq etdi.  Qısabığlı Marat is; onun sözl;rin; tülkü kimi bic-bic gülüb dedi:
-M;tnin sözl;rini unutma ha, bir cüml;ni bel;...
"H;yasıza bax bir! Tülkünün biri! El; bilir m;nim yetmiş yaşım var, m;tnin bütün sözl;rini öyr;n; bilm;r;m" İvan Silvestroviç ;s;bi-;s;bi ür;yind; dedi. "H;, m;n düz on ildi bütün monoloqları el; piv; barında oxuyuram".
M;şql;r s;h;r-axşam gedirdi. Truppa razılaşdırılmış ş;kild; ikiqat enerjiyl; işl;yirdi. Lakin bil;nd; ki, Avropa teatrının nümay;nd;si, hansısa c;nab Deçarka da premyeraya g;l;c;k, hamı el; teatrdaca yatmağa hazır idi. Bir gün nec; oldusa, baş rejissorun xoş m;ramına o q;d;r d; bel bağlamayan ehtiyatlı İrina Anatolyevna sanki t;z; bir şey aşkarlamış kimi ah ç;kdi:
-Vanya, s;n faci;nin finalını oxumusan?
-N;di ki b;y;m?
-S;n bir oxu, oxu, Vanya,- dey; qadın kitabı açdı. - Bax, buranı... Lir ölmüş Kordeliyanı qucağına götürüb g;tirir, h;l; bir monoloq da deyir... Özü d; qucağında meyit!!!
-H;, noolsun ki? B; n; etsin, mahnı oxusun?
-Gör n; q;d;r sad;lövhs;n e! M;g;r s;nin yetmiş kiloluq bir qadını qucağına almağa gücün çatar? Özün bir fikirl;ş d;! El; bu gün xahiş el; ki, aktrisanı d;yişsinl;r, heç olmasa ;lli kiloluq aktrisayla ;v;z el;sinl;r. Bilir;m, A da, B d; arıqlayıblar. Ya da xahiş el; ki, tamaşa zamanı aktyorların s;hn;d; yerl;rini d;yişdirsinl;r.
-M;ni deyirs;n? ;zizim, İren, s;n m;ni n; hesab edirs;n? Qriva ondan xahiş ed;r b;y;m? Ondan xahiş edinc; el; özünü boğsa yaxşıdı, -İvan Silvestroviç m;şuq;sini inandırmağa çalışdı.
-Onun hiyl;g;r niyy;ti el; buymuş! Ür;yim; dammışdı. S;n ya qrıja, ya da infarkt olacaqsan!
-Dilin qurusun, n; danışırsan!- xalq artisti yüngülc; qarğış el;di.
-H;l; bir m;ni götür qucağına...görüm... yatağa apara bilirs;n?
-İren, hoqqa çıxartma...
-Onda qapıya q;d;r apar görüm...
-G;l!
İvan Silvestroviç m;şuq;sini rahatca qucağına aldı, bir neç; addım atdıqdan sonra dayandı.
-H;, n; oldu? N;di? M;n c;mi 65 kiloyam. Faci;d;n faci; doğacaq. Gülüş qopacaq... O Yaqodur, xalis hiyl;g;r Yaqo!
İvan Silvestroviçin r;ngi ağarmışdı, oturdu, n;f;s ala bilmirdi. Çoxdan idi ki, qucağına qadın almamışdı. Yadırğayıb.
-Eybi yox. M;ni bel; şeyl;r qorxuda bilm;z. M;şq ed;r;m. ;z;l;l;rimi b;rkid;r;m...
-B;lk; ağır şeyl;ri qaldıran bir mexanizm, n;s; bir şey fikirl;ş;k, h;? Axı avanqarddan niy; imtina el;din? Kordeliayanı elektrokarda g;tir;rdil;r d; mağıl!- İrina Anatolyevnanın kefi pozuldu.
S;h;ri gün İvan Silvestroviç başılovlu öz gücünü artırmağa girişdi. Qaçdı, uzandı, idman zalında arıqlamış ;l-ayağının ;z;l;l;rini oynatdı, qara gün üçün saxladığı son 200 dollarını verib ;t aldı. İreni h;r gün m;nzild; qucağına alıb g;zdirdi.
- ;lb;tt;, h;r şeyi ;z;l; h;ll el;mir, premyerada özümü m;n;vi c;h;td;n kökl;y;c;m...- dey; o, h;m İreni, h;m d; özünü sakitl;şdirirdi.
Sonuncu baş m;şq zamanı hamı heyr;t; g;ldi. İnşaatçılar dekorasiya üçün yeni detallar g;tirmişdil;r, n;rdivan, podium... Rejissorun düşündüyü kimi kral Lir Kordeliyanı qucağına alıb pill;k;nl; qolları arasında qaldırmalı, ordan, yuxarıdan zala ifşaedici nitq söyl;m;li, "murdar c;miyy;tin iç üzünü açmalı"ydı. Bütün tamaşanın son t;siredici s;hn;si d; buydu. Faci;nin ;n amansız, h;m d; çox z;rif intiqam s;hn;siydi bu. İvan Silvestroviç pill;k;nl;ri saydı: düz otuz pill;k;n vardı.
Hiyl;g;r rejissor baş m;şq zamanı n;zak;tl; x;b;rdarlıq el;di:
-;n yuxarı pill;y; qaldırmaq g;r;k deyil. Bütün bunları premyerada gös;t;r;rik, h;l;lik üç pill;k;n qalxın...
Qriva heç n; dem;di. Dolu b;d;nli Kordeliyanı qucağına alıb on pill; qalxmağa çalışdı. "Zinakar köp;yin qızı! Görünür, düz bir aydı qara kürü yeyir!" düşündü, ağır-ağır n;f;s alaraq qalxdı.
Geriy; yol yox idi, bütün biletl;r çoxdan satılmışdı. Ş;h;r premyeranı s;birsizlikl; gözl;yirdi.
Söhb;t g;zirdi ki,  kims; NATO-dan, İspaniyadan g;l;c;k. Qiym;tl;ndirm;k üçün g;l;c;kl;r: görsünl;r gör;k biz o t;şkilata layiqik, ya yox. Paytaxt televiziyasının müxbirl;ri küç;d;c; müsahib; götürürdül;r. Hamı xalq artistini t;rifl;yirdi, uğura inanırdı. İrina Anatolyevna öz kumiri üçün tanış mamaçasından ç;nb;r d; almışdı, y;ni, guya, Qriva o ç;nb;ri belin; bağlasaydı  ayaq üst; möhk;m dura bil;c;kdi.
N;hay;t, premyera günü g;ldi. ;n g;rgin an! İvan Silvestroviç Şekspirin istedad v; böyüklüyünü r;hb;r tutaraq baş rejissorun arvadına qarşı ikrah hissini unudub el; m;har;tl; oynadı ki, g;l gör;s;n. H;l; heç vaxt bel; oynamamışdı. Budur, sonuncu s;hn; d; g;ldi. S;n dem;, sonuncu s;hn;d; it oğlu rejissor sürpriz düşünmüş, Qrivayçün ölümcül bir plan qurmuşdu. O, Kordeliyanı zirehl; geyindirmişdi. Özü d; deyirdi ki, bunlar hamısı m;tn; gör;dir. Kordeliya Fransadan müharib;y; g;lib.
"Aman Allah! ;lav; 20 kilo!" İvan Silvestroviç birc; bunu düşün; bildi. "Sağ qalsam, o m;lunu boğacam!"
P;rd; arxasında baş rejissor düz onun böyründ; durmuş, kinay; il; gülüms;yirdi.
Zal susmuşdu. Adama el; g;lirdi ki, Lirin h;r addımının s;siyl; birg; h;m d; ür;yinin döyüntüsü eşidilir. Hardasa, on beşinci pill;y; qalxanda İvan Silvestroviç hiss etdi ki, otuzuncuya-podiuma çata bilm;y;c;k. Onun ayaqları ağır yük; tab g;tirirdi, qollarının gücü is; yox idi. Q;fl;t;n beli şaqqıldadı, radikuliti tutdu. L;n;t; g;l;s;n! Bir anlıq ayaq saxladı. Hamı d;rhal başa düşdü ki, qoca Kordeliyanı aparmaqda ç;tinlik ç;kir. Bird;n metamorfoza baş verdi. Zaldan kims;, Qrivanın p;r;stişkarlarından biri, b;rkd;n qışqırdı:
-Möhk;m dur, İvan Silvestroviç! T;slim olma!
Tamaşaçılar da him; b;nd idil;r, çox h;v;sl; h;mr;ylik göst;rib alqışlamağa başladılar, bir ağızdan:
-İvan Sil-ves-tro-viç! İvan Sil-ves-tro-viç!- qışqırmağa başladılar.- H;, di möhk;m ol! Möhk;m ol! İr;li!
El; bil xokkey yarışıydı, camaat qışqırırdı. V; o, gurultulu alqışlar altında "metallom"u düz yuxarıya q;d;r qaldırdı: 28, 29, 30! Hamı "Ura!" dedi.
Edqara son sözünü dem;y; imkan verm;dil;r. İvan Silvestroviç Kordeliyanı podiumda yer; uzatdı v; özü d; onun böyrün; yıxıldı. Kordeliya yavaşça pıçıldadı:
-B;lk; siz; t;cili yardım çağıraq?
-Sonra, qızım, sonra...Qoy p;rd;ni örtsünl;r.
Bütün artistl;ri v; karıxmış Maratı da "bis, bis" deyib s;hn;y; düz beş d;f; d;v;t el;dil;r, İvan Silvestroviç is; h;l; d; podiumda uzanıb qalmışdı. N;hay;t, o, ayağa durdu. Z;ifl;miş ;lini yuxarı qaldırdı, yen; gurultulu alqışlar qopdu! İrina Anatolyevna hönkürtüyl; ağlayırdı.
-Bravo! Bravo, Lir! Bravo!!!
Gurultulu "bravo"lar az qala s;hn;nin divarlarını dağıdacaqdı. Bu bir q;l;b; anıydı! Rejissor üz;rind; q;l;b;! Bu, xalq artistinin son n;ğm;siydi, qu n;ğm;si!
Tamaşadan m;st olan xarici qonaq banket zamanı g;nc aktrisaların gah belin;, gah çiynin;, gah dizin; guya t;sadüf;n toxunaraq elan etdi ki, truppanı İngilt;r;y;, festivala d;v;t edir. Hamı sevincind;n heyr;tl;ndi. Lakin tale ayrı bir hökm çıxarmışdı; çox t;;ssüf ki, böyük h;y;can v; sarsıntıdan, b;lk; d; yaşa gör;, ya da h;dd;n artıq sevincd;n böyük aktyor Qrivanın ür;yi dayandı.
İvan Silvestroviçi Lirin kostyumunda d;fn el;dil;r. Ş;h;rin bütün partiya elitası t;nt;n;li d;fnd; iştirak etdi. Marat Voroşilovu m;şhur premyeradan sonra paytaxta, m;rk;zi teatra r;hb;r v;zif;sin; d;v;t el;dil;r. Bu d;v;td;n cuşa g;l;n rejissor köhn; "Moskviç"in; minib arvadının yanına götürüldü. Maşını o q;d;r h;y;canla idar; el;di ki, q;zaya uğradı. Sağ qaldı, amma ömürlük şik;st oldu, ;lillik pensiyası aldı. Koppuş arvadı bu yararsız adamı ;lil arabasına otuzdurub öz v;t;nin; apardı. Deyirdil;r ki, onlar Barnaula gedibl;r.
Bu hadis;d;n bir il ötdü. Q;fl;t;n h;r şey dağılmağa başladı. Teatrın yarısını iş adamları aldı, ondan manej düz;ltdil;r, burda müxt;lif ticar;t dükanları açıldı, alver başlandı. Truppa dağıldı, h;r; bir yana s;p;l;ndi. On iki n;f;r qalmışdı, çünki onlar heç hara ged; bilm;dil;r. Kims; nöyüt, ya da mazut satır, kims; pampers alverin; girişmişdi.Özü d; ;ll;ri g;tirirdi. Deyirdil;r ki, guya teatrı l;ğv ed;c;kl;r, düz ;lli il teatr olmayacaq.  Keçmiş teatr işçil;ri, işsizl;r, sad;c; heç bir şey; yaramayan adamlar, bomjlar piv;xananın böyründ; yığışıb heç n;yi d; olmasa öz xalq artistl;ri Qrivanı v; onun Kral Lirini xatırlayırdılar.
-Ooooo, İvan Silvestroviç nec; yaxşı oynayırdı! Möcüz;ydi! ;fsan;ydi!
-Day dem;, day dem;! SSRİ xalq artisti vardı, teatr da vardı! İndi is; ş;h;rd; t;kc; meyxanaları gör;rs;n!
-Yadındadı, Qriva o zirehli qadını nec; qaldırdı podiuma? Konsert idi... Vallah, b;lk; d; lap sirk idi! ;ntiq; qocaydı!
Bir il d; ötdü. İctimai h;yat teatrı itirdi. Amansız dövr - ibtidai zamanlar g;ldi. İnsanlar bir-birl;rini öldürm;y; başladılar: bir butulka arağa, ya da bir d;n; toyuğa gör;. M;nzill;rd; d;mir qapılar, d;mir ç;rçiv;li p;nc;r;l;r peyda olmağa başladı, lap türm;l;rd;ki kimi. Bununla bel;, hamı teatr üçün darıxırdı. Lakin artıq gec idi, çünki hamının başı özün; qarışmışdı, hamı daha bet;rini gözl;m;y; hazırlaşırdı.
Bel; olmuşdumu? Ya bel; olmamışdı? İndi bütün bunlar qocalıb ;ld;n düşmüş İrina Anatolyevnaya yalnız yuxu kimi g;lirdi. Vaxt vardı İvan Silvestroviç onu özün;m;xsus ;dayla v; inc;likl; "İren" dey; çağırardı.
El; h;min vaxtlarda Yerd;n Heyla-Bop adlı komet uzaqlaşmışdı. Deyirl;r, o komet geri qayıdacaq - iki min ild;n sonra! Heyif...çox gözl;m;li olacağıq.

























David-Qorodokun  etüdl;ri

H;r d;f; orda m;ni k;d;r hissl;ri bürüyür. Daxma, kils;, m;kt;b, ağaclar, çayxana, Qorın körpüsünd;n o yana q;biristanlıq, küç; k;sişm;l;rind; taxta xaçlar...h;r şey, m;n; qüss; g;tirir. Uşaqlıq v; yeniyetm; çağlarımdan xatırlayıram: orda heç vaxt ş;n, deyib-gül;n arvadlara rast g;lm;miş;m. "Kloun"  babalar is; h;dd;n artıq çox idi. B;lk; d; bel; hoqqabazlığa spirtli içikl;r köm;k edirdi. M;nim n;n;min göz;l yumor hissi vardı. ;lb;tt;, onun üzünd;ki t;b;ssümü yalnız özünün v; başqalarının n;v;l;rinin  başını tumarlayanda görürdüm. Babamın dayısı qızı vardı, Alyona xala - o, daha çox zaraftçıl v; ş;n idi. Alyona Klubışixi ş;h;rciyin problem v; işl;rind;n h;miş; x;b;r tuta bilirdi. Bütün m;lumatların toplandığı m;rk;z;, y;ni bazara ilk qaçan da, ordan hamıdan gec qayıdan da Alyona xalaydı. Çox asanca, özü d; zarafatla m;sl;h;t verm;yi xoşlayardı. Onun eyn;yinin altından görün;n masmavi iri gözl;ri vardı.
-Adamı n; vaxt qoca hesab el;m;k olar?- bir d;f; soruşdum.
-M;kt;bi qurtararsan dey;r;m,- Alyona xala cavab verdi.- H;l; heç bığ yerin t;rl;m;yib, qocalıq bar;d; düşünürs;n.
M;n düz on yeddi il idi onu görmürdüm. Amma o, m;niml; f;xr edirdi, m;nim yazıçı olduğumu bütün David-Qorodka yaymışdı. Çör;k dükanında, kils;d;, bazarda "Xutorda qışqırıq" romanımı hamıya göst;rirdi.
-Alyona xala, otuz yaşında nec;, adam qocalır?
-Yox. Cavandı.
M;n d; az aşın d;ni deyildim, t;slim olmaq ist;mirdim. Biz Alyona xalayla, onun peş;kar xarrat ;riyl; oturub xalamın bişirdiyi dadlı kök;l;r yeyirdik.
-B;s ;lli yaşda nec;, insan qocalır?-soruşdum.
-H;l; cavandı, ;lli yaş n;di ki?
-Yetmiş yaşda adam d;qiq qocalır, h;?- dilim yen; dinc durmadı.
-Yoooooox, h;l; cavandı...Ağ el;m; d;.
Alyona xalanın özü is; az qala  s;ks;ni haqlamışdı.
-Onda s;ks;n. Yüz faiz qocalıqdı!- bu d;f; d; t;kidl; bildirdim.
-Ayyy, Jorik, qulaq as, gör s;n; n; deyir;m, bunu bütün ömrün boyu yadda saxla ki, daha bel; suallar verm;y;s;n: n; q;d;r ki, insan yaşayır o, cavandı...
Bird;n Alyona xala başladı mahnı oxumağa:"Oyyyy, şaxta, şaxta, m;ni buza dönd;rm;..."
Alyona xala t;xmin;n doxsan yaşında Pinskd;, n;tic;sin; "baxa-baxa" öldü.







Allahın ;li

Hiss edirdim ki, bu, m;nim klubda, açıq-qırmızı k;rpicli kastyol  binasında olacaq sonuncu konsertimdi. N;n;ml; birlikd; yaşadığımız evi su basmışdı. Sel g;lmişdi, dem;k olar ki, evd;n ;s;r-;lam;t qalmamışdı. Orda yaşamaq mümkün deyildi, bahalı t;mir; başlamaq üçün is; pul yox idi. N;n;min böyük oğlu Qrişa ;mi biz; evind; sığınacaq verdi; onun özünün d; iki uşağı vardı, daimi iş yeri is; yox idi, h;miş; d; ehtiyac içind;ydi.  M;n artıq Stolin rayon m;d;niyy;t evinin müdiriyl; danışıqlar aparmışdım. İş t;klif el;mişdil;r, daha doğrusu, demişdil;r ki, s;n; hansısa v;zif; ver;c;yik.
9 Maya h;sr olunmuş konsert yaxşı keçdi. Özf;aliyy;tin bir xüsusiyy;ti var- o, ür;kl; işl;yir, işi t;qlid el;mir. Solo mahnılar oldu, duet oxudular, daha sonra bir neç; r;qs nömr;si v; m;nim konferansım: qısa m;zh;k;l;r, felyetonlar, t;msill;r, ayrı-ayrı b;ndl;r dedim. Kim ki, gülüş yarada bilir, zal d;rhal ona diqq;t k;silir. M;n d; h;d;fd;ydim. Hamının t;;ccübün; s;b;b olsa da, m;ni uzun müdd;t alqışladılar. V; nadir hadis; baş verdi. Görünür, hamı bilirmiş ki, m;n Stolin rayonuna  işl;m;y; gedir;m. T;sirl;nmiş h;myerlil;rimin göz yaşları v; alqışları altında nec; oldusa, bird;n-bir; zala xaçla xeyir-dua işar;si el;dim. Zal da m;n; üç d;f; xaç vurub cavab verdi. Bu, öz-özün; alındı, qeyri-ixtiyari.  Y;ni, m;n; dem;k ist;dil;r ki, "Allaha p;nah gedin!". P;rd;ni t;z;c; örtmüşdül;r ki, Moskvada t;l;b;-g;ncl;rin Beyn;lxalq fesivalının iştirakçısı, f;al komsomolçu qız yüyür;-yüyür; m;n; yaxınlaşdı, qorxa-qorxa dedi:
-Jora, s;n n; etdin? Kim s;n; icaz; verdi ki, tamaşaçılara xaç vurasan? Axı biz klubuq, kils; deyilik?
Hamı bilirdi ki,  müharib;d;n sonrakı ill;rd; polyak katolik kils;sinin binasını klub el;mişdil;r.
-Bağışlayın, heç özüm d; bilm;dim, ixtiyarsız bel; alındı,- özüm; b;ra;t qazandırmağa çalışdım.
-Oyyy, birc; rayonda bilm;sinl;r! Bax da, gör vida konsertind; neyl;din?! Oyyy... nolacaq...
M;nim qohumlarım kluba g;lm;mişdil;r. Klub cavanların ;yl;nc; yeridir, onlar is; özl;rini artıq yaşlı hesab edirdil;r. M;n klubdakı hadis; bar;d; Qrişa ;miy; danışdım. O, bir q;d;r fikr; getdi, sonra başını yuxarı qaldırıb harasa, tavana baxdı, dedi ki, m;ni s;hn;d; Allahın ;li idar; edirmiş. "Kils;d; xaç vurmaq lazımdır, konsert verm;k yox! ;hs;n. Allah s;nin başının üstünd;dir".
David-Qorodokdakı sonuncu gec;d; uzun müdd;t gözüm; yuxu getm;di.




















Allahın sualları

Başa düşür;m, çoxları bu ;hvalata inanmayacaq: m;nim Allahla görüşüm olub! O m;niml; yuxudamı görüşdü? Yoxsa, m;n; pıçıldaya-pıçıldaya sualları v;t;n; avtobusla dön;rk;n yolda mürgül;y;n zaman verirdimi? Bilmir;m. Axır ki, m;n Onun suallarıyla baş-başa qalmışdım - nec; dey;rl;r, ist;yirsiz inanın, ist;mirsiz - inanmayın.
İnancıma gör;, m;n t;r;ddüd ed;n xristianam. ;trafda qaynayan heyr;tedici r;ngar;ng h;yat m;ni valeh edir. M;ntiql; d;rk ed; bilmir;m: planeti, h;yatı kim v; ha vaxt yaradıb? Ulduzları, qara d;likl;ri, radiasiya v; cazib; qüvv;sini kim v; ha vaxt meydana g;tirib? Niy; m;hz dekabrın sonunda gün;ş yay mövsümün; doğru dönür? Gün;şi kim yaradıb, onu kim alovlandırıb, yer kür;sind; gec; olanda gün;ş n; işl; m;şğul olur?
Bel;d; skeptik-fizik m;n; t;n; vurudb dey;r: Yerin bir t;r;fin; gün;ş işığı verilib, Yer qaz partlaması n;tic;sind; yaranıb, Yer kür;si tozdan ;m;l; g;lib...M;n d; ona laqeyd-laqeyd qulaq asacam, lakin öz fikrimd; qalacam. B;s quşlar, heyvanlar, insan hardandı? Onlar da toz v; qazdan yaranıb? M;n, ümumiyy;tl;, mahiyy;ti bilm;k ist;yir;m, y;ni h;r şeyin başlanğıcı, ;vv;li nec; olub. İndi is; keç;k Allahın suallarına.
-S;nin altmışa yaxın yaşın var. G;l, dostum, artıq q;rar ver, gör;k Yerd; n;yin çatmır? H;r şeyi dadmısanmı, hiss etmis;nmi, tanımısanmı? M;nim s;nin q;lbinl; nec; r;ftar etm;yim bundan asılı olacaq.
-Y;ni, n; m;nada?- dey; ç;kin; - ç;kin; soruşdum. Düşündüm ki, O, m;ni daha sivil yer;, nec; dey;rl;r, "inkişaf etmiş" planet; köçürm;k ist;yir.
-Çox sad; bir m;nada,- Allah cavab verdi.-M;n; cavab ver;nd;, ya "h;", ya da "yox" de. S;nin mavi planetd;ki ömrünün mü;yy;n müdd;t; artırılması  "h;" il;  "yox" cavablarından asılıdır. ;g;r, "h;" "yox"u ötm;s;, onda ömrünü artırarıq...
-Tamam aydın olmadı,- c;sar;tl;ndim.
-Siz orda bu milyardlarla ill;r ;rzind; el; bicl;şmisiz ki, sad;c;, mat qalıram,- Allah gülüms;di.- Misal üçün, m;n soruşuram:";zizim, s;n, belarus drankisind;n   doymamısan?" S;n d; ya "h;", ya da "yox" cavabı verirs;n. M;n d; axırda hesablayıb n;tic; çıxarıram.
-Başa düşdüm. Bizim kartof kök;sind;n doymuşam,- t;l;sik cavab verdim.
-Onda davam ed;k.
Qulaqlarımı ş;kl;yib suallara diqq;tl; qulaq asmağa başladım ki, artıq söz işl;tm;yim. Prinsipc;, bunlar h;tta m;nim xoşuma da g;ldi. Yalan dem;y;c;m: axı Allahı nec; aldatmaq olar? Tam s;mimi olacam...
Bütün s;rnişinl;r el; bil kimins; göst;rişiyl; hansısa k;ndd; düşdül;r, m;n d; avtobusda t;k qaldım, bu da çox q;rib;ydi.
-T;yyar;yl; uçmaqdan doymusan?
-H;.
-Qatarla, avtobusla getm;kd;n nec;, doymusan?
-Yox.
-Balıq tutmaqdan doymusan?
-H;.
-Sevgilinl; öpüşm;kd;n doymusan?
-Yox.
-M;kt;b t;hsilind;n razısan? İnstitut t;hsilind;n nec;, doymusan?
-H;.
-Radioya qulaq asmaqdan doymusan?
-H;.
-Televizora baxmaqdan doymusan?
-H;.
-Dadlı yem;kl;rd;n nec;, doymusan?
-H;.
-Şampan, ş;rab, piv; içm;kd;n nec;? Şahmat, dama, domino, futbol, tennis oynamaqdan nec;, doymusan?
-H;.
-Güll;rd;n nec;, doymusan?
-Yox.
-Günd;lik qayğılardan nec;, yorulmusan?
-H;.
Allahın s;si çox sakit, dalğın idi, dey;rdim ki, h;tta, s;sind; ş;fq;t d; vardı.
-İnsanlar s;ni m;yus edibmi?
-H;.
-Uşaqlar nec;, s;ni m;yus edibmi?
-Yox.
-D;nizd;n doymusanmı?
-H;.
-Maşından nec;, doymusanmı?
-H;.
-V;hşi heyvanlara baxmaqdan doymusan?
-H;.
-Quşlara baxmaqdan nec;, doymusan?
-H;.
-B;s balıqlara baxmaqdan?
-H;.
-Öz sinif yoldaşlarından razısan?
-H;.
-Şam meş;l;rind; g;zm;kd;n doymusan?
-Yox.
-Filml;r; baxmaqdan doymusan?
-H;.
-Dostlarla münasib;td;n doymusan?
-Yox.
-Metroya minm;kd;n doymusan?

M;n; el; g;ldi ki, h;dd;n artıq h;y;canlanmağa başlayıram. B;lk; bir q;d;r biclik işl;dim, h;?  Lakin d;rhal ayıldım. Allahın qarşısında biclik etm;k olar?
-Yox.
-Kils;y;, kostyola gedib ayinl;ri düzgün icra etmis;nmi?
-Yox.
-;lsiz-ayaqsızlara, kasıblara kifay;t q;d;r köm;k göst;rmis;nmi?
-Yox.
M;n düşün;-düşün;, t;l;sm;d;n Onun suallarına cavab verirdim, avtobusun doğma k;ndimizin stansiyasında ha vaxt saxladığını bel; hiss etm;dim. Tanış küç;yl; yavaş-yavaş addımlayır, dayanmadan, h;myerlil;riml; hal-;hval tutmadan gedirdim. Onlar m;ni çox ç;tinlikl; tanısalar da, ayaq saxlamırdım.
-M;ktublar, t;brikl;r, teleqramlar kifay;t q;d;r almısan?
-H;.
-Bal, alma, armud, albalı, gavalı, ;rik, şaftalı, pomidor, xiyar doyunca yemis;n?
-H;.
-Doyunca velosiped sürmüs;n?
-Yox.
-Konkid;, buz üst; doyunca sürüşmüs;n?
-H;.
-Pyesl;rin premyerasına b;s q;d;r getmis;n?
-Yox.
-Telefonla doyunca danışmısan?
-H;.
Heç bilm;dim haçan xalamqızıgilin h;y;t qapısını açıb iç;ri girdim; m;n k;ndimiz; g;l;nd; h;miş; onlarda qalıram. M;ni uşaq v; yeniyetm; çağlarımdan tanıyan onun s;ks;n yaşlı anası n;yi xoşladığımı bilirdi; xalam d;rhal sobadan buğda unundan hazırladığı sıyığı götürüb mizin üstün; qoydu, albalı komputu süzdü, qızardılmış kartof kök;si qoydu qabağıma. H;y;t qapısından iç;ri gir;nd;n b;ri Allahın s;si eşidilmirdi.
M;n ;l-üzümü yudum, n;sil ikonaları önünd; xaç vurdum v; biz süfr; başına ;yl;şdik.
Bird;n yen; Allahın s;si g;ldi.
-V;t;ni sevm;kd;n doymusanmı?
-Yox.
-Doğma çayınızdan doymusanmı?
-Yox.
-Dünya şöhr;tli b;st;karların musiqisin; qulaq asmaqdan doymusanmı?
-Yox.
-Kiyev;, Moskvaya, Krakova, Varşavaya, Paris; s;f;rl;rd;n aldığın t;;ssüratlar yet;rlidirmi?
-Yox.
-Volqaya, Dona, Dnepr; marağın azalıbmı?
-Yox,- q;tiyy;tl; cavab verdim.
-Sevimli, l;yaq;tli insanları kifay;t q;d;r görmüs;nmi?
-Yox,- t;r;ddüdsüz qışqırdım.
-Bütün düşündükl;rini h;yata keçirmis;nmi?
-Yox.
-S;ni incid;nl;ri c;zalandırmısanmı?
-Yox.
-Doğmalarınla danışmaqdan doymusanmı?
-Yox.
-Çay k;narında ayaqyalın g;zmis;nmi doyunca?
-Yox.
M;nim s;sim inamla çıxırdı, sanki kils; z;ngiydi, yoldan öt;nl;ri ayin m;rasimin;  s;sl;yirdi.
-B;lk; n;s; xoşuna g;lmir?,- xalam qızı ehtiyatla soruşdu.- N;s; el; hey "yox-yox" deyirs;n.
-H;r şey yaxşıdı, el; bel;, özüm-özüm; deyir;m...
Onlar qımışdılar. Daha sual g;lm;di. Görünür, Allah "h;-yox"ları hesablayırdı, n;tic;y; g;lm;k üçün. Biz çox söhb;t el;dik, yerli x;b;rl;rd;n, dünya probleml;rind;n danışdıq. Monoton yağış s;sind;n uzun müdd;t gözümüz; yuxu getm;di. S;h;r yuxudan önc; m;n durdum. İçim h;y;canlıydı, n;s; qaynayırdı orda, ona gör; ayıldım. N; demişdims;, nec; cavab vermişdims;, artıq bitmişdi. Aldatmamışdım Onu. Lakin ilk sual m;n; dinclik vermirdi. D;rhal ayaqyalın çay k;narına yürüdüm. H;l; kils;d; ayin başlamamışdı. Altıya qalmışdı. Qorın çayının sahilind; durdum, üzüm Gün;ş çıxan t;r;f;ydi. Sanki göyün üzünd; gözl;riml; Onu, m;n; sual ver;ni axtarırdım. Qumlu sahill;r; d;y;n l;p;l;rin arasında xırda balıqlar görünürdü. Onlar m;n; fikir vermirdil;r. Suların üstüyl; qaranquşlar s;ssiz-s;mirsiz uçuşurdular.
-İlahi, biz s;ninl; dün;n danışırdıq. İst;mir;m n;yis; t;z;d;n cavablandırıb düz;ld;m. Qoy n; demiş;ms;, el;c; qalsın. Yalnız birinci sual... birinci sualın cavabında t;l;sdim... Hazırlıqsız idim. Düşünm;d;n cavab verdim..."Sizin kartof kök;sind;n yeyib doymusanmı?" Cavab verdim:"H;". Amma, "yox" deyir;m! Eşidirs;nmi, İlahi! "Yox!" deyir;m.
Cavab ;v;zim; sakit axan suların şırlıtısını eşidirdim. Qoca pişpişid; oturub n;ğm; oxuyan sarıköyn;k gün;şi qarşılayırdı. Ür;yimd; özümü qınayırdım: axı m;n niy; sual v; cavabları götür-qoy etmirdim? B;lk; O, s;simi eşitdi? Cavablarımı düz;ltdi b;lk;? Axı m;nim kimi onun beş milyard adamı var! Gözl;y;c;m...N; olar-olar! Sevgilimi öp;c;y;m, v;t;nimin göz;lliyind;n v;cd; g;l;c;y;m, şam meş;l;rinin havasını udacağam, dostlarımdan z;ng gözl;y;c;y;mm, uşaqlarımı v; n;v;l;rimi böyüd;c;y;m, onları kartof kök;si il; b;sl;y;c;y;m, evimin taxta aynab;ndind; oturub sarıköyn;kl;rin n;ğm;l;rin; qulaq asacağam.










 


Georgi Marçuk müasir Belarus ;d;biyyatının tanınmış nümay;nd;sidir. Belarusun Brest vilay;tinin David-Qorodok ş;h;rind; anadan olub. Belarus teatr institutunun teatrşünaslıq fakült;sini bitirdikd;n sonra bir müdd;t "Belarusfilm" kinostudiyasında rejissor köm;kçisi işl;yib. Sonralar "Belarusfilm"in baş redaktoru v;zif;sind; çalışıb. Belarus Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.  Onun roman, povest, hekay;, nağıl v; pyesl;ri dünyanın bir çox dill;rin; t;rcüm; olunub, kitabları rus, belarus, ingilis, litva, bolqar, Ukrayna, polyak, qazax v; s. dill;rd; n;şr olunub. 2009-cu ild; Nobel mükafatına namiz;dl;rin siyahısına daxil olub. Belarus Dövl;t mükafatı laureatıdır.
G.Marçuk ilk d;f;dir Az;rbaycanda çap olunur. Onun "Qorın çayının adamları" seriyasından olan hekay;l;rini dilimiz;  Kamran N;zirli çevirib.






Kitabın içind;kil;r
1. Georgi Marçuk v; onun müasir hekay;l;ri (K. N;zirli)
2. Tragikomik adamlar
3. David-Qorodokun etüdl;ri
4. Allahın ;li
5. Allahın sualları





























Mutarjim Publishing House

For information address: Mutarjim Publishing House,
Az 1014, Rasul Rza Str.,125, Baku, Azerbaijan,
tel.5962144; 4970625, email:mutarjim@mail.ru