Лидервал ва лидерар

     Шегьерда авай банкетрин залрикай сада пакад юкъуз чи хтулан мехъер хьун гуьзетзавай. Пакагьан мярекатдиз гьазурвилер акун патал, чун нянихъ залдиз атана. Адет яз, и ч1авуз вилик квай йикъан мехъер куьтягь хьана, зал буш жезвай. Амма, къенин мехъерикай ина са к1ерет1 жегьилар амай. Жегьилрик гьич хъфидай фикир квачир, абуру ц1ийи тостар лугьуз, чпин ч1алал гьараяр ийиз, гур кьуьлер ийиз вахт акъудзавай. Вири халисан дагъустанвийрин мехъер хьиз тир, амма вахт са кьас къадардилай яргъал фенвай.
Чна жегьилриз зал бушарна к1анда лагьай эхтилат садазни ван хьанач. Са герендилай чна мад тикрар хъувуна. И сеферда, пиян тушир, жавабдар касдиз ухшар авай халуди са къад декьикьа давам хъувун минетна. Къад декьикьани алатна, амма са дегишвал хьанач, залдай экъеч1ай кас хьанач. Гила чи жегьилрин гъутарик «квал» акатиз эгеч1на...
Гьа и арада, майдандал са гьинай ят1ани чи стха Абдул акъатна. Абдул юкьван яшарин итим тир. Адаз парабуру мехъеррик тамадавал ийиз эвердай. Ада чи жегьилриз туьгьмет жуьре килигна, абурун къвалавайт1уз фена залдиз гьахьна. Залдиз къадам къачунни, ада виридаз ван къведайвал вичин Левитанан сесиниз ухшар ванцелди, эсер гудайвал салам гана:
- «Ассалам алейкум, гьуьрметлубур!» Гуьгъуьналлаз са дерин мана авай тост лагьана, жегьилриз мехъер мубаракна, абурун сагълугъдай са виш грамм эрекь хвана. Ахпа мехъерин иесривай эхтияр къачуна пара иер, дагъвидин вик1егьвал, гуьрчеквал къалурзавай «лезгинка» кьуьл авуна. Абдулахъ галаз кьуьл ийиз гзафбур экеч1на, амайбуруни адаз еке ашкъидалди капар ягъизвай. Чи стхадин бедендай къвезвай, гафаралди лугьуз тежер хьтин таъсирди, залда авайбур вири худда ттунвай. Кьуьл акъвазна, мад гьик1 ят1ани микрофон Абдулан гъиле гьат хъувуна. Жегьилри, пиянвал алатай хьиз, дикъетдалди яб гузвай…Амма Абдула яваш-яваш эхтилат маса гелез гъана. Ада зал пакагьан мехъериз гьазурун патал азад ийидай вахт алукьнавайди ва вичи виридаз пака гьаниз эверзавайди лагьана…
Инсанар чук1ун хъийиз эгеч1на. Абурук, куьмек лазим ят1а, чеб гьазур я лугьудайбурни квай…
Абдула зал азад хъийиз гайи куьмекди зи рик1ел Литовский ССРдин Коммунистрин партиядин сад лагьай секретарь Альгирдас Бразаускас хкана. За адан интервьюдиз перестройкадин йисара яб ганай. А касди, советрин союзный республикайрин руководителрикай вилик жергейра аваз, партиядин членвилин книжка вахканай. Вучиз ак1 авуна лагьайла, ада а йикъара Литвадин гьалар еке йигинвал аваз катзавай балк1анрин рамагдив гекъигнай. «А жуьре катзаай рамагдин аявал авун патал, - лагьанай ада, виридалайни къати шивреллаз рамагдин вилик кваз фена, балк1анар дуьз рекьиз тухун лазим жезва». Ухшардай Бразаускасаз, а легьзеда «рамагдин» вилик кваз фин патал, партбилетди манийвалзавай.
Лагьана к1анда, касди и проблема агалкьунралди кьилиз акъудна: сифтедай Литвадин компартия Советрин Союздин Коммунистрин партиядикай хкеч1на, кьилдин хьана. Ахпа компартия Литвадин Демократвилин зегьметдин партиядиз элкъвена. Вири и крар Бразаускаса «къати шиврел акьахна рамагдин вилик кваз», яни партиядинни гьукуматдин регьбер яз кьилиз акъудна. Са кар мад лагьана к1анда, ам и крарив пара мукъаятдиз эгеч1на, муькуь республикайра хьиз ивияр экъичиз тунач.
Чи стха Абдулани Бразаускаса авур к1валах, масштабдиз килиг тавурт1а, гьа са манадин к1валах я. И кьведавайни к1анзавайди инсанар жувахъ галаз тухун тир. Абуру и кар лап рик1ивай кьилизни акъудна.
Малум тирвал, ихьтин алакьунар авай инсандиз – лидер лугьуда. Лидер – вичихъ инсанар агъунвай, вичел инсанар ч1угвазвай кас я. Пара ч1авуз лидервилин хесетар, алакьунар Аллагьдин патай я. Амма, къенин юкъуз, лидервилин вердишвилер, алакьунар арадал гъидай тенологиярни авайди я.
Чаз гьихьтин лидерар герекзава, абур гьинай акван? – ибур чи къенин йикъан важиблу суалрикай я.