5. 4. Различные схемы обработки информации в проце

5.4. Розныя схемы апрацоўкі інфармацыіу працэсе ўзаемадзеяння індывіда з жыццёвымі абставінамі.

У стане няспання ў працэсе ўзаемадзеяння індывіда з патокам падзей у яго жыцці праца асобаснай псіхікі складаецца ў наступным:
- некаторым чынам успрымаецца паток інфармацыі, якая прыносіцца органамі пачуццяў;
- на нейкай аснове склаўся светапогляду ў патоку інфармацыі, якая паступае праз органы пачуццяў, у тэмпе, апераджальным рэальный працяг падзей, шматварыянтнасць мадэлюецца развіццём сітуацыі і ўдзелам у ей самога індывіда;
- адзін з варыянтаў кладзецца ў аснову лініі паводзін індывіда і яго ўздзеяння на далейшае развіццё сітуацыі;
- у далейшым абраная лінія паводзін:
= альбо карэктуецца адпаведна той інфармацыі, якую працягваюць прыносіць органы пачуццяў, і ўвасабленне ў жыццё ажыццяўляецца больш ці менш паспяхова;
= альбо адбываецца адмова ад выпрацаванай лініі паводзін, прычынамі чаго могуць быць як аб'ектыўная немагчымасць яе рэалізацыі, так і расчараванне самога суб'екта ў атрыманых у ходзе рэалізацыі выніках.

Галоўнае складаецца менавіта ў гэтым:
У стане няспання паток інфармацыі, якая прыносіцца органамі пачуццяў (як рэчавымі, так і бiaпалявымi), супастаўляецца з светапогляднай мадэллю, на аснове якой суадосна выпрацоўваецца лінія паводзін, якая ў далейшым у працэсе ўвасаблення яе ў жыццё карэктуецца альбо ад якой суб'ект адмаўляецца пад уздзеяннем аб'ектыўных або суб'ектыўных прычын.
І апісанае мае месца пры ўсіх тыпах ладу псіхікі, пры ўсіх разнавіднасцях эмацыянальна-сэнсавага ладу, пры ўсіх варыянтах ўзаемадзеяння асобы і эгрэгараў.
Хоць усё названае накладае сваю пячатку на працэс апрацоўкі інфармацыі псіхікай ў стане няспання, тым не менш можна выявіць нейкія асноўныя схемы арганізацыі патокаў псіхічнай інфармацыі ў працэсе яе апрацоўкі, не абумоўленыя усімі названымі і ня названымі асаблівасцямі.
Калі мы будуем самоуправляющуюся сістэму (а псіхіка кожнага з нас з'яўляецца такой сістэмай у працэсах якiя объемюць яе як і сістэмай кіравання ў адносінах да многіх працэсаў) , то мы маем магчымасць арганізаваць у ёй выпрацоўку
кіраўніцкіх рашэнняў і алгарытмаў паводзін у асяроддзі некалькімі спосабамі.
Ніжэй паказаны тры схемы арганізацыі апрацоўкі інфармацыі ў самакіравальнай інфармацыйна-алгарытмічных сістэмах. Гэтыя схемы ў сілу таго, што інфармацыя і алгарытміка — аб'ектыўныя катэгорыі быцця, якiя заўcёды агульны, універсальны характэрам*, з прычыны чаго цікавыя нам варыянты арганізацыі апрацоўкі інфармацыі ў псіхіцы індывіда могуць быць прадстаўлены з іх дапамогай.

* Яны ўзятыя з пастановачных матэрыялаў навучальнага курса» дастаткова агульная тэорыя кіравання", дзе разглядаюцца ў больш шырокім значэнне.

На кожнай з схем:
- прамавугольнік з надпісам "замкнёная сістэма (аб'ект кіравання)" - пазначае арганізм індывіда разам з яго псіхікай як інфармацыйна-алгарытмічнай сістэмай.
- паказаны два ўваходных патоку інфармацыі: адзін мае пачатак у межах прамавугольніка (арганізма індывіда), а другі мае пачатак у знешнім асяроддзі. Яны адпавядаюць патоку самаадчування і патоку інфармацыі, якая паступае з
наваколле.
- надпіс "пераўтваральнік інфармацыі" пазначае інтэлект узроўняў псіхікі свядомасці і несвядомага.
- праз "выканаўчыя органы" вынікае два патокі дзеянняў (кіравання): адзін - уздзеянне на самога сябе; другі - уздзеянне на навакольнае асяроддзе.
Першы спосаб прадстаўлены на схеме малюнак 1 ніжэй. Паток успрыманай інфармацыі, якая паступае з арганізма і з навакольнага асяроддзя, валодае найвышэйшай прыярытэтнасцю. Ён непасрэдна падаецца на ўваход алгарытму выпрацоўкі кіраўніцкага рашэння. Суаднясенне яго з змесцівай памяццю — светапоглядам і светаразуменнем - у працэсе апрацоўкі носіць настолькі павярхоўны характар, што ім у разглядзе можна занядбаць. Па гэтай прычыне памяць - светапогляд і
светаразуменне - на малюнке 1 не паказаныя.
Другі спосаб прадстаўлены на схеме 2 малюнкам. Інфармацыя, якая паступае з вонкавага асяроддзя, загружаецца непасрэдна ў доўгачасовую памяць, г.зн. у светапогляд і светаразуменне, а алгарытм выпрацоўкі кіраўніцкага рашэння чэрпае інфармацыю з доўгачасовай памяці, і ў самом працэсе выпрацоўкі рашэнні супастаўляе ўваходныя патокі інфармацыі з інфармацыяй, ужо наяўнай у памяці.
Трэці спосаб прадстаўлены на схеме 3 таксама малюнкам. Інфармацыя, якая паступае з навакольнага асяроддзя, дакладнасць якой дрэнная, алгарытмам-вартаўніком загружаецца ў «буферную памяць» часовага захоўвання (на схеме яна пазначаная надпісам "каранцін"). Нейкі алгарытм-рэвізор у "пераўтваральніку інфармацыі",
выконваючы ў дадзеным варыянце ролю абаронцы светапогляду і светаразумення ад укаранення ў іх недакладнай інфармацыі, аналізуе інфармацыю ў буфернай памяці "каранціну" і прысвойвае ёй значэння: »хлусня« — »ісціна« — "патрабуе дадатковай праверкі" і т. п. толькі пасля гэтага вызначэння і забеспячэння інфармацыйнага модуля адпаведным маркерам(хлусня - ісціна і г.д.) алгарытм-рэвізор перагружае інфармацыю з "каранціну" ў доўгачасовую памяць, інфармацыйная база якой валодае больш высокай значнасцю для алгарытму выпрацоўкі кіраўніцкага рашэнні, чым ўваходныя патокі інфармацыі. Таксама «Пераўтваральнік інфармацыі» ажыццяўляе удасканаленне алгарытму-вартаўніка, размяркоўваць уваходны паток інфармацыі паміж «Карантынам» і астатняй памяццю.
Кіраўніцкае рашэнне будуецца, як і пры другім спосабе у працэсе супастаўлення інфармацыі, ужо наяўнай у доўгачасовай памяці(светапоглядзе і светаразумення), з
інфармацыяй ўваходных патокаў. Аднак інфармацыя, змешчаная у "каранцін", не можа стаць асновай выпрацоўкі кіраўніцкіх рашэнняў, па меншай меры, — асабліва значных рашэнняў, немагчымасьць зьдзяйсьненьня якіх непрымальная. Пры іншых роўных умовах, час рэакцыі сістэмы на паступленне інфармацыі з навакольнага асяроддзя расце ад першай схемы да трэцяй; г.зн. хуткадзейнасць, ацэньваецца па часе рэакцыі на ўздзеянне, падае.
Аднак, калі ў інфармацыйным патоку, які паступае ў сістэму з навакольнага асяроддзя, прысутнічае перашкода тыпу «бессэнсоўны шум» або перашкода тыпу «Насланне», у якім выяўляецца мэтанакіраваная спроба звонку змяніць самакірава не
нашай сістэмы ў адпаведнасці з чужымі нам мэтамі і канцэпцыяй кіравання ёю, то ўстойлівасць працэсу самакіравання расце ад першай схемы да трэцяй, паколькі расце памехаабароненасць выпрацоўкі кіраўніка падзеi, якое будуецца на аснове стабільнай або павольна зменлівай інфармацыйнай базы доўгачасовай памяці ў цэлым.
- У першай схеме "шум" і "наваждения" (г.зн. недакладная інфармацыя) з'яўляюцца непасрэднай інфармацыйнай базай выпрацоўкі кіраўніцкага рашэння. Пры гэтым "шумы" і "наслання" могуць прадстаўляць сабой мэтанакіраваны паток кіравання звонку, калі рэакцыя сістэмы на розныя варыянты вонкавага ўздзеяння прадказальная для
знешніх суб'ектаў.
- У другой схеме "шум" і "наслання" ўключаюцца ў інфармацыйную базу выпрацоўкі кіраўніцкага рашэння і па меры таго, як імі засмечваецца даўгачасная памяць, яны бескантрольна ўключаюцца ў алгарытм выпрацоўкі кіраўніцкага рашэння ў якасці дакладнай інфармацыі, на аснове якой яно выпрацоўваецца.
- У трэцяй схеме "шум" і "наслання", перш чым увайсці ў інфармацыйную базу, на аснове якой выпрацоўваецца кіраўніцкае рашэнне і будуецца паводзіны сістэмы, павінны падмануць алгарытм-вартаўнік і алгарытм-рэвізор, перагружае інфармацыю з буфернай памяці часовага захоўвання ў доўгатэрміновую памяць і які вызначае прыналежнасць да інфармацыі ўзаемна iсключнымi катэгорыямi «ілжыва», «праўдзіва», «патрабуе дадатковай праверкі».
Адпаведна, калі сістэма самакіруецца па трэцяй схеме, то каб навязаць ёй чужое знешняе кiрованне*, варта альбо загрузіць інфармацыю ў доўгатэрміновую памяць "кантрабандай" у абыход алгарытму-вартаўніка; альбо спыніць алгырытмсторож і алгарытм-рэвізор і тым самым перавесці сістэму на другую схему кіравання; альбо падаць на ўваход сістэмы інфармацыйны паток "шумоў" і "наваждений" такой інтэнсіўнасці, каб упраўленне па трэцяй ці другі схеме страціла ўстойлівасць па  прычыне недастатковай хуткадзейнасці і сістэма перайшла на кіраванне па першай схеме, якой ўласцівая больш хуткая рэакцыя на інфармацыю, якая паступае непасрэдна з знешняй асяроддзя, пры практычна поўнай страты памяці ў працэсе выпрацоўкі кіраўнічых рашэнняў.
Але і першая схема валодае сваімі межамі ўстойлівасці. У алгарытміцы псіхікі людзей страта ўстойлівасці самакіравання па першай схеме выяўляецца альбо ў форме ступару (адсутнасць якой-небудзь рэакцыі на працягу падзей: гэта яшчэ адзін стан, якi можа быць ахарактарызавана прымаўкай "вежу танка клінiць") альбо ў форме істэрыкі (эмацыйнага зрыву, у якім рэакцыя несообразна і неадпаведная плыні падзей, т.е неадэкватная ім). З пункту гледжання забеспячэння інфармацыйна-алгарытмічнай бяспекі ў сэнсе ўстойлівасці самакіравання па пэўнай канцэпцыі, у якой вызначаны мэты кіравання і сродкі іх дасягнення, лепшай з'яўляецца трэцяя схема самакіравання і апрацоўкі інфармацыі ў псіхіцы. Першая схема кіравання дапушчальная для кіравання ў надзвычайных сітуацыях, у якіх пераважней хоць нейкае кіраванне, чым поўная адмова ад кіраўніцкага ўздзеяння на працягу падзеi. Другая схема - гэта недасканалая трэцяя схема.

* У тым ліку і чужое, гатовае да ўжывання, «аўтарытэтнае меркаванне», што ў натоўп-«элітарнай» культуры большасцю не ўспрымаецца ў якасці вонкавага кіраўніка ўздзеяння ў дачыненні да іх fcf,шстых паводзін.

Чалавечая псіхіка, калі гэта псіхіка нармальнага чалавека (т.е. які дасягнуў чалавечнага тыпу ладу псіхікі), генетычна настроена на ажыццяўленне трэцяй схемы самакіравання на аснове мазаічнага светапогляду і светаразумення,
якія развіваюцца ў напрамку "ад агульнага да прыватнасцяў".
Адпаведна:
Другі па прыярытэтнасці задачай у псіхічнай дзейнасці індывіда з'яўляецца падтрыманне асэнсавана-валявым парадкам апрацоўкі інфармацыі ў сваёй псіхіцы па трэцяй схеме на аснове мазаічнага светапогляду і светаразумення трыадзінства матэрыі-інфармацыі-меры і вяртанне сябе да ёй у выпадку пераходу працэсу псіхічнай дзейнасці да менш памехаабароненых схем.