Аты-баты, йшлi дзяучаты, аты-баты, на парад...

На календары чырванее 3 ліпеня або юбілейнае 9 мая – а значыць, на экране тэлевізара зноў праспект Машэрава: там чаканяць крокі бездакорныя калоны вайскоўцаў, грукоча ваенная тэхніка і... Стоп-стоп, не спяшайцеся скардзіцца на перакрытыя дарогі, пашкоджаны асфальт і аднолькавую штогадовую праграму парада. На апошняе – асабліва. Няўжо сапраўды не заўважаеце? А вы зірніце хаця б на так званы фон – усмешлівых дзяўчат са спартыўна-моладзевага шэсця. Калі ласка, зірніце, ну хоць краёчкам вока! Ім... прабачце, нам будзе надзвычай прыемна. За нашым кароценькім нумарам (які, між іншым, заўсёды новы) хаваецца цэлы месяц рэпетыцый ды яшчэ паўтоны разнастайных клопатаў. Аднак лепш па парадку, так?

Дык вось, кожны будні дзень да Футбольнага манежа альбо, скажам, да Алімпійскага спарткомплексу цяжка пад’язджаюць аўтобусы, ад пярэдніх да задніх дзвярэй набітыя будучымі выступоўцамі. Само сабой, у кожнага – даведачка ўдзельніка парада, якая дазваляе бясплатны праезд. Мы з палёгкай вывальваемся з духаты на вольнае паветра і па добрай ахвоце брыдзем на чарговую рэпетыцыю.

– Хуценька ўсталі на кропкі! – надрываецца кіраўнік, узброіўшыся мікрафонам. Больш за тысячу студэнтак і вучаніц, сабраных пад адным дахам, – гэта, канешне, моцна. Трохі недагледзіш – сцягваюцца ў купкі і балбочуць, а то і капрызна ўсаджваюцца на падлогу, жалячыся, што ногі баляць, і горача, і піць хочацца... Добра хоць рассартавалі па ўніверсітэтах і школах, па меншай меры з пераклічкай прасцей.

Дакрычацца да сумлення выступоўцаў не заўсёды магчыма, але прыцягнуць увагу можна і больш дзейсным метадам – пусціць музыку. Падхопяцца нават «знясіленыя», праверана!

Радзіма мая дарагая,
Ты ў шчасці жаданым жыві,
Я сэрцам табе прысягаю
У шчырай сыноўняй любві...*

Запланаваныя для парада кампазіцыі гучаць раз, другі, трэці, дзясяты, дваццаты... «Вальс кветак» Чайкоўскага і «Аве Марыю» ты цяпер ведаеш да апошняй ноткі, «Радзіма» і «Поклонимся великим тем годам» пракручваюцца ў думках удзень і ўначы, а што да «Марша Перамогі», дык яго ты даўным-даўно згодная падпяваць. А галоўнае, выпрацоўваецца штосьці накшталт рэфлексу: чуеш у кампазіцыі кодавае слова ці ўмоўлены пераліў – і тут жа перабягаеш у наступную фігуру. Вядома, гледзячы сабе пад ногі, каб сарыентавацца па крэйдавых рысках і шматках скотча. Як і варта чакаць, да канца рэпетыцыйнага месяца такія ненадзейныя абазначэнні не дажываюць, а выступоўцы мусяць у тэрміновым парадку развіць у сабе экстрасэнсорны талент, інакш усе пераходы асуджаныя на сумятню і штурханіну.

На праспекце разметку малююць ужо рознакаляровай фарбай, і яна штодзень трывала трымаецца пад коламі аўтамабіляў, пакуль у зарэзерваваны для трэніровак час не з’яўляюцца супрацоўнікі ДАІ і не спыняюць паток транспарту сваімі чарадзейнымі палачкамі. Дарожнае палатно пусцее, і над музеем Вялікай Айчыннай вайны бадзёра раскочваецца музыка, тонка намякаючы жыхарам навакольных вуліц на ўнікальную магчымасць праслухаць кампазіцыі парада задоўга да самога парада. А заадно і зрабіцца сведкам бесталковай мітусні танцорак, якія намагаюцца асвойтацца на незнаёмай пляцоўцы. І дзе ж тут чые кропачкі, дзе чые фігуры? Перастраенняў столькі, што абазначэнні лезуць адно на адно: «кругі» і «паўкругі», «дыяганалі» і «прамяні», «ромбы» і «птушкі»... У дадатак праспект толькі здаецца шырокім, насамрэч для такой плоймы выступоўцаў месца малавата. І рэжысёру галаўны боль: прымудрыцца б так спланаваць выхад, каб увесь гэты натоўп дзесьці туліўся да пачатку нумара.

Беларусь – Радзіма назаўжды,
Родны край, ты любы і святы,
Ты красуй і слаўся праз гады,
Мы стаім на варце – я і ты!

Натуральна, самім нам, перш чым красаваць на парадзе, неабходна яшчэ нейкім чынам дабрацца да месца яго правядзення. Дакладней, пратупаць два прыпынкі пешшу, з паважным выглядам мінаючы даўжэзную калону тэхнікі ды салдат-вартаўнікоў, выстаўленых уздоўж праезнай часткі. А што? У іх свая форма, а ў нас свая! І каму якая розніца, што наша, танцавальная, дужа нагадвае піжамку?..

Вось толькі ўдзел у парадзе зусім не гарантуе магчымасці ўбачыць яго на свае вочы. Можа стацца, асноўную частку мерапрыемства давядзецца адпачываць у такой далечыні ад галоўнай пляцоўкі, адкуль не чуваць нават узмоцненых дынамікамі галасоў вядучых. У якасці кампенсацыі шасцікратна прабухаюць гарматы – так блізка, што ўсё цела ажно працінецца вібрацыяй. Затое міма будуць паўзці танкі і бронетранспарцёры – маленькі парад асабіста для выступоўцаў, які так хораша назіраць, седзячы на траўцы ля дарогі і жмурачыся ад сонейка. І хоць кіроўцы ў большасці сур’ёзныя, засяроджаныя, знойдзецца і той, хто літасціва ўзмахне рукой у беласнежнай пальчатцы, зрываючы бурныя дзявочыя воплескі...

Аднак наколькі ж цікавей знаходзіцца ў эпіцэнтры падзей, а не на перыферыі! Хай нават дзеля гэтага давядзецца прастаяць навыцяжку паўтары гадзіны, усведамляючы, што папросту насупраць цябе – галоўная трыбуна, збоку – вайсковы аркестр, а па праспекце металічна бразгаюць абцасы ботаў (падкаваныя яны, ці што?) і коціцца ваенная тэхніка, магутнае ракатанне якой няўмольна перакрывае ўсе каментарыі вядучых. І, канешне, перад носам – падцягнутыя хлопцы з роты ганаровай варты, за выступленнем якіх і так заўсёды назіраеш ва ўсе вочы, а ўжо калі не па тэлевізары, а зблізку... Вунь як выконваюць «даміно» – нам і за два месяцы так не натрэніравацца! І за кожнага, вядома, перажываеш: толькі б не выпаў з рук карабін, толькі б не зляцела фуражка...

Але ўласны выхад усё бліжэй ды бліжэй, і сэрца заходзіцца ўсё мацней ды мацней, а ніжняя сківіца няўхільна пачынае падрыгваць – хоць падчас самога парада, хоць пры дваццатым пераглядзе відэазапісу. Хто б ведаў, як страшна пад барабанны бой выходзіць на сярэдзіну праспекта, у перакрыжаванне позіркаў і камер! Доўгая нерухомасць дае аб сабе знаць, і здранцвелыя рукі не слухаюцца, калені адмаўляюцца згінацца, думкі пужліва мільгацяць – а ў пары метраў паўнюткія трыбуны, і не зразумець, што ззяе ярчэй: ці то ордэны, ці то вочы і ўсмешкі. І ў цябе таксама ўспыхвае ўсмешка, адчайная і ўдзячная, панічная і захопленая. Вось ён – той самы момант, дзеля якога пісаўся сцэнарый, ладзіліся рэпетыцыі, шыліся касцюмы; дзеля якога сабраліся разам некалькі тысяч студэнтаў і школьнікаў з усяго Мінска, а то і з усёй Беларусі. Вось ён – момант, калі трэба адпрацаваць сваю «цыганачку з выхадам» у апошні раз.

Менавіта выступлення і чакаеш з першых дзён. Бясконца паўтараеш за харэографамі рухі, блытаешся ў зменлівых перастраеннях, прывыкаеш лічыць у думках да чатырох і васьмі, каб трапляць у музыку; вучышся ўпраўляцца з падручнымі сродкамі замест адсутнага рэквізіту, а потым перавучваешся нанова, калі ён з’яўляецца; хварэеш за кожны эфектны элемент і адстойваеш яго ледзь не да байкоту; здзьмухваеш з формы пылінкі перад генеральнай рэпетыцыяй і парадам...

А галоўны момант незваротна міне за пару хвілін.

І хоць ідзе прамая трансляцыя, з высокай доляй верагоднасці цябе па тэлевізары не пакажуць. Камеры здымаюць вакалістаў, танцавальныя калектывы, сцяганосцаў, «вазу» – каго заўгодна, толькі не цябе. Але хіба навокал не стае гледачоў? Іх жа вунь колькі, з самага ранку тоўпяцца на трыбунах і па-за імі, паспяхова прайшоўшы агонь, ваду і кантрольна-прапускныя пункты. Яны дзеляць з табой і пякучае, бязлітаснае сонца, і сентыментальны ветрык, які гайдае стужкі яблыневых бутаньерак, і ўвесь гэты неверагодны дзень колеру хакі, які адціснецца ў памяці назаўжды. Сёння, у адрозненне ад рэпетыцый, ніколечкі не шкада бялюткіх нагавіцаў, калі трэба апусціцца на адно калена. Дарэчы, на тым самым асфальце, па якім толькі што прамаршыравалі вайскоўцы і прагрукаталі танкі...

На Палессі жураўлі пяюць сабе,
Усе святочныя званы пяюць сабе,
Ты любоў мая, ты зямля мая,
Светлае і чыстае тваё імя!

Наогул, калі азначанай раніцай вам раптоўна сустрэнуцца дзяўчаты ў нейкіх піжамках ды кепачках, майце на ўвазе: тут патрэбны зусім не тэрміновы выклік хуткай дапамогі (ні для іх, ні для вас), а ўсяго толькі праніклівая ўсмешка і пажаданне паспяховага выступлення на парадзе. І не забудзьцеся на світанку прыгледзецца да ўласнага двара: ці не выслізгвае з якога пад’езда дзявочая постаць у танцавальнай форме?


*У тэксце скарыстаныя ўрыўкі з песень «Радзіма мая дарагая», «Марш Перамогі» і «Тваё імя – Беларусь», якія прагучалі на парадах 9 мая 2015 і 3 ліпеня 2016 гг.


18.11.2017–02.01.2018

Значонак, Д. Аты-баты, йшлі дзяўчаты, аты-баты, на парад... / Дар’я Значонак // Маладосць. – 2018. – № 7. – С. 29–31.


Рецензии