Кишлокда пишлок, узингни бос, хамкишлок? фелъетон

     Кишлокда пишлок, узингни бос, хамкишлок?
(фелъетон)

       Нозик дид ва хеч ким уйламаган даромадли йуналишни топиш ва уни юритиш хар бир ишбилармоннинг тугма истеъдоди булиши керак. Янгилик! Ха, янгилик. Сиз амалга оширмокчи булаётган иш теварак атрофингизда хеч кимда булмаса марра сизники! 
Аммо, баъзида эсдан чиккан эски ишни тиклаш хам янгилик булиши мумкин. Гап ниятда. Шокиржон хам Гузорда унитилаёзган эски бир тадбирни тикламокчи булди. Бу гоя унинг амакиси – Гузордаги машхур фермер, ишбилармон, катта хаётий ва малакага эга Гайрат Хожи Пулатовдан чикди.
– Жиян, тадбиркорга кенг имкониятлар эшиги очилди. Бунакаси хеч булмаган. Иш киламан десанг давлатнинг узи лаббай деб ёрдам бериб турибди. Мамлакатимиз Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг узиям тадбиркорликни ташкил этиш буйича дехкон, фермерлар ва  тадбиркорларнинг дард хасратларини бировлардан эшититб эмас, уз тажрибасида куриб суяги котган киши. Ишлаб чикариш ва янги ишчи уринлари яратиш савоб устига савоб хам. Гузор тумани жугрофий жойлашуви чорвачилик ва савдо учун мулжалланган. Президентимиз ишчи урин яратган тадбиркорларни куллаб-кувватлаб тураётганини куриб турибсан. Сен битта ишни амалга оширсанг жуда яхши буларди.
– Нима иш экан, амаки?
– Утган асрнинг етмишинчи саксончи йилларида Гузорда каттагина Сутни кайта  ишлаш мажмуаси бор эди. Канча киши иш билан таъминланишидан ташкари тумандаги барча кишлоклардан йигилган сут кайта ишланиб, сут махсулотлари ишлаб чикариларди, мехнат кайнарди. Кейинчалик курук сут ишлаб чикариш хам йулга куйилганди. Колхуз ва совхузлар тугатилиб кетганидан кейин бу ускуналар хам сотилиб кетди. Сутни топшириш, кабул килиш мажмуаси тугатилиши билан фермерлар хам чорвачиликка эътибор бермай куйдилар. Кишлокларда яшовчи ахоли уртасида хам корамол бокиш камайиб кишлок болалари вактларини бехуда утказадиган булиб колдилар. Уша пайтларда туман ахолиси сутга хамир кориб нон, патир киларди. Оилалар мол, куй бокишдан манфаатдор эдилар. Корамол ва куй узбекнинг омонот газнаси эди. Мана хозир ажойиб имконият пайдо булди.
                Шокиржон ушбу сухбатдан анча таъсирланиб юрди. Ишчи урин яратиш дегани айнан узингни корхонангда штат бирлиги очиш эмас экан, амакиси тугри айтадилар. Шокиржон барча плюс ва минусларни хисоблаб курди.
Тошкентдаги ишбилармон дусти Азизга маслахатга борди. Азиз уни обдон эшитиб турди-да пакиллаб кулиб юборди:
–Кишлокда пишлок ишлаб чикармокчимисан? Куйсангчи! Пишлок ишлаб чикаришнинг узи буларканми? Хуш ускунани каердан оласан, мутахассисларчи?
–Ускунани Хитойдан келтирса буларкан. Мутахассислари келиб урнатиб, ургатиб кетишаркан.
–Мени додам (бувам) Пскентда пишлок ишлаб чикаришни йулга куяман деб югуриб, югуриб натижа чикаролмасдан инсульт олиб ун йилдан буён тушакда ётибдилар.
–Ускунани келтирувдимилар?
–Каёкда! Олган кредитни конвертация килолмадилар, бир банк ходими конвертация килдириб бераман деб, анча пулларини олган. Конвертацияни килолмади, банкдан бушаб хозир Россияда гастарбайтерлик килиб юрибди. Додам эса тушакда ётибдилар. Шунинг учун бунака нарсаларга бошингни котирма, савдо-сотикдан колма дустим.
–Мен агар ускунани олиб келиб ишни йулга куйсамчи?
–Шахримни бераман, урток, агар шу ишни килсанг!
Шокир аввало туман хокимлигига келди. Улар кумаклашишларини билдирдилар,  банкдагилар билан гаплашди, туман тадбиркорлар уюшмаси билан маслахатлашди ва кредит олиб туманга сутни кайта ишлайдиган мажмуа келтирадиган булди.
Савоб ишга тоза ният билан ок йул тиланди. Кредит олиб Хитойлик хамкорлар билан шартнома тузилиб пул кучирилди. Конвертацияда хеч кандай муаммо булгани йук. Унга кредит берган банк хам, Шокиржон хам, амакиси Гайрат Хожи хам бошланган иш хайрли булиб якунланиши умидида кунгиллари чог эди.
–Жиян, пулни кучирдинг, ускунани сифатли килиб тайёрланиши учун Хитойга бир бориб, ниятинг жиддий эканлигини уларга билдириб келсанг хам ёмон булмайди,-деди бир куни Гайрат Хожи.
Шокиржон Хитойга бориб ускуна кандай тайёрланиш жараёнини кузатиш, уларга бизнинг иклим шароитни тушунтирди. Улар ускунани сифатли килиб тайёрлашга ваъда бердилар ва ускунанинг бутловчи кисмлари Европадан олинишини, ускунани тайёрлаётган мухандисларни шошилтирмасликни маслахат беришди.
Агар ускуна «Евростандарт талабларига мос булса, янаям яхши» деган фикр билан Шокиржон Хитойдан кайтиб келди. Банкка бу хакда хабар бериш билан бирга ускуна учун олинган 250.000 АКШ долларининг устамасини ойма-ой тулаб боришини ваъда килди. Гарчи ускуна келмаса-да, банк фоиз туловлари ойма-ой тулана бошланди.
Нихоят Хитойдан ускуна Узбекистонга етиб келди.
Шокиржон узида йук хурсандлик билан божхона билан боглик туловлар ва тегишли хужжатларни расмийлаштириб ускунани келтирди.
Кейин дусти Азизни Тошкентдан чакирди. Азиз бир хафтадан кейин келиб, келтирилган ускуна ва унинг бутловчи кисмларини куздан кечирар экан:
–Койил урток! Сенинг килган ишингни додамга айтиб хурсанд киламан. Махсулот чикарганингдан кейин хабар кил. Тошкентда савдосида ёрдам бераман,-деди.
–Махсулот туман кишлокларидан олинган сутдан килинади, аввал, туман ахолисини таъминлайлик, кейин Тошкентга хам чикарармиз.
Шокир банк устама фоизлари хам тулай бошлади. Энди ускунани урнатиш учун тайёрлаб куйган бинони мослаштириш хамда хорижлик мутахассисларни жалб килиш ва ахолидан сут махсулотларини сотиб олиши мумкинлигини кишлокларга овоза килиш керак эди. Бу ташвишлар кувончли ташвишлар-у, аммо молиявий харажатларсиз булмайди.
Шунинг учун Шокиржон банкдан кушимча кредит олишни хам мулжаллаб турганди.
Шу пайт! Кутилмаган вокеа юз берди. Урокда йук, машокда йук солик идораси Шокиржоннинг орзусига катта тусик куйди.
Соликчиларнинг хали бошланмаган бизнесга кандай алокаси бор? Президент, Хукумат, махаллий хокимликлар «тадбиркорлик кил» дея жамиятнинг бутун катламини ишбилармонликка чорлаб турган хозирги пайтда! Хеч ким солик туламаслик керак деяётгани йук. Адолатли солик талабига хеч ким карши эмас. Лекин хали ускуна урнатилиб мини завод ишга тушгани, ишбилармон пишлок ишлаб чикаргани, ахолига уни сотиб даромад олгани йук.
Бир суз билан айтганда асаларининг усиб чикмаган каноти илдизидан киркилмокда.
СССР деган бир давлат бор эди. Унда инсон деганнинг кадри, унинг ташаббуси-ю, келажакда давлатга келтирадиган фойдаси бир тийин эди. Чунки, СССРнинг даромад манбаи нефть, газ, курол-аслаха сотишдан эди. Шунинг учун у ерда факт давлат мулки устувор эди. Колхоз, кооператив мулки хам номигагина бор эди.
Бирон бир харомтамок раис колхуз мол-мулкини еб битирса уни совхозга айлантиришарди. Кооперация эса савдо билан шугулланиб у хам уз мулкига эга эмасди. Унинг ташкил булиш манбаи хам давлат бюджети булганидан узи мустакил харакатлана олмас, даромад давлатга кетгани учун купчилик холларда яширин иктисод тамойили амал киларди. Ишлар улда-жулда, иктисодиётда хисоб-китобнинг йуклиги, хамма куч давлат бюджетини тулдиришга йуналтирилгани сабабидан инсон хукуки, мулк мухофазаси деган гаплар факат огизда эди.
СССР иктисодий тизимида ишлаб чикаришда халол йул билан бойишнинг имконияти чекланганди. Академиклар, актёр, режессёрлар, ёзувчи, артистлар ижод намуналари учун катта-катта гонорар олардилар, аммо, мен уларни назарда тутаётганим йук. Хатто, ушаларнинг хам бойлиги битта ховли, битта дала ховли, битта автомашинадан нарига утмасди.
Яширин бойлар бирон-бир туман ахолисини бир йил бокиши мумкин эди. Лекин улар узларининг бой эканлигини ошкор килолмас, эгнига эски чопонини илдириб, шалаги чиккан бирон бир автомабилни миниб юришарди.
Мустакилликнинг чорак асрида СССР иктисодий тизими тафаккуридан чикишга роса уриндик. Аммо, чикиб кетолмадик. Биринчи Президентнинг уша машхур «бизда катта бойлар хам, ута камбагаллар хам булмайди»-деган ибораси иктисодий тараккиётда СССР пролетарлари гояси устуворлик килганлигини англатди.
Оз-моз ишлаб чикаришни йулга куйганлар давлат машинаси томонидан синдириб ташланди, турмалар тадбиркорлар хисобидан тулдирилди. Хусусий мулк эгаларининг мол-мулки талон-тарож этилиб давлат фойдасига мусодара килинди.
Натижа эса ачинарли булди.
СССР пайтида учинчи (Россия, Украинадан кейин) булган иктисодимиз энг тубан жойга кулаб тушди. Ахоли жон бошига даромаднинг тугри келиши буйича хакикий маълумот аниклаштирилса худди шундай вазиятга гувох буламиз.
Мана уч йилдирки уша айниб-чириган тафаккурдан воз кечишга уриняпмиз. Яхши натижалар бор. Хусусий катта мулк эгалари пайдо булди. Улар турли туман тадбирларда саховатпешалик килишмокда.
Шу билан биргаликда эскича фикрлайдиган ходимлар онги янгиланиши кийин кечмокда. Ёш авлод хам хеч кандай таъсирсиз уша пролетар гояси таъсирига тушиб колганлигини билмай коляпти. Яна давлат бюджетини хар кандай йул билан булса-да, ноконуний булсаям, хатто,  Президент сиёсатига зид булса-да дпалпт улушини купайтириш психологияси тантана килмокда. Вахоланки, барча тараккий топган мамлакатлар кичик бизнес ва тадбиркорликка суяниб, давлат таъсирини сусайтириш оркали муваффакиятга эришган.
Бугунги кунда Президентимиз олиб бораётган сиёсат хам айнан иктисодиётни эркинлаштириш, хусусий мулкдорлар синфини мустахкамлашдир. Айникса, ахолининг купчилик кисми кишлокларда яшашини инобатга олиб, кишлокка саноатни олиб кириш. Аммо, кишлокда саноатни карор топтириш жараёни жуда кийин кечмокда.   
 Шокиржоннинг корхонаси такдири бунга ёркин мисол.
У олиб келаётган ускуна кечикадими, ускунани куриб, даромад олдингми йукми уларга барибир экан!
ДСИ Давлат Манфаатлари Химоячиси сифатида хар кандай жараёнга аралашишга хакки бор экан! Аралашганда хам огзаки, назарий эмас, амалий аралашар эканлар!
Туман ДСИ Шокиржонга 25.000 АКШ доллари микдорида эарима тулаб куйишни талаб килиб чикди. Бу хозирги пулда 204.000.000 (икки юз турт миллион) сум дегани булади.
Шокиржон бу ишлар учун масъул соликчи – Салохиддин аканинг ёнига борди.
–Салохиддин ака, бу нима деганингиз? Мен хали ускунани урнатганим йук. Агар 204.000.000 сум ортикча пулим булганида Сутни кайта ишлаш мини-заводини ишга тушириб юборган булардим. Инсоф килинг. Шу суммани мини заводим ишга тушгач аста-секин тулаб берсам буладими? Акс холда ускунани урнатмайман»-деди.
–Ускунани урнатасанми, урнатмайсанми, бу сенинг ишинг. Солик учун Давлат манфаати биринчи уринда, бу ерда хеч канака эркалик кетмайди. Бюджетга пулни тулайсан, вассалом! Истамсанг катта куча, мажбуран ундириб оламиз-деди жиддий киёфали Салохиддин ака.
–Салохиддин ака! Мен пулни банкдан олган булсам, кредит устама фоизини ойма-ой тулаб келяпман. Президент сиёсати ишлаб чикаришни ривожлантириш ва унга имтиёз бериш булса, хали ишга тушмаган заводдан шунча жарима талаб килишингиз инсофданми?
–Конун сиз-у бизнинг кош-ковогимизга караб узгармайди. Конун ва тартиб коидалар барча учун баробар. Инсофни олдинрок уйлаш керак эди, укам деди Салохиддин ака компьютерида бир нималарни ёзар экан.
–Хуп кайси конунга асосан мен нотугри харакат килибман, билсам буладими?
–Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 29 июндаги 245-сон Карорига мувофик, ускунани 180 иш кунида Узбекистонга келтиришингиз керак эди, сиз кечиктиргансиз, шунинг учун жаримага тортиласиз.
–Ака, сиз айтаётган Карор 2000 йилги булса, у пайтда шароит бошка эди, хозирги шароит бошка. Балким сиз уни нотугри куллаётгандирсиз?
–Нима? Келажакда хам биз билан ишлашингни билиб куй, укам! Солик инспекцияси билан хазиллашма! Бизга Кумитадан топширик булган! Солик инспекцияси айтдими, демак бежиз эмас!
–Бир сурадим-да, ака узр.
Шокиржон булиб утган вокеаларни эслаб, хайрон-у лол эди. Энг кизиги ускуна сифатли булиб тайёрланиши хакида Хитойлик хамкорлар уни ва банкни огохлантиришган, хатто бу хакда расмий хат билан жавоб хам беришган. Банкдан пулни мен олган булсам, унинг устамасини тулаб келаётган булсам. Банк пулини хам давлатники деб фараз килсак, мен унга зарар келтирганим йук-ку? Булиши мумкин эмас!
Кашкадарёда бефарклик, локайдлик сузини мукобил равишда «оркайинлик» дейишади. Яъни, бир ишни бирданига бажармай уни оркага ташлаб куйишга айтилади. Шокиржон хам худди шундай килиб Президентим бор, конунлар бор дея бу масалани ечишга харакат килмай оркага ташлаб куйди.
Орадан куп утмай Иктисодий суддан суд ишини куриш хакида Ажрим келди. Шокиржон яна оркайинлик килиб, суд адолатли карор килади дея узини уринтирмади.
Судда судья  уни тушунмади ва Хал килув карори билан ундан 204.000.000 сум жарима ундирди.
Ана шунда унинг бизнес хамкори Халк банки бошлиги аюханнос солиб уни чакирди. Шокиржон хамкишлоги Рузикул билан Каршига, дустини Россияга жунатиш учун кетаётган пайтига тугри келди.
Банк бошли Хазрат ака кучада машинасини ут олдириб кетишга шайланиб турганида учрашдилар.
–Ука, бу нима килганинг, банкни хонавайрон киласан-ку!
–Нима булди? Кредит устамаларини тулаб келяпман, асосий карзга имтиёзим хали бор.
–Канака имтиёз, канака фоиз Иктисодий суднинг Хал килув карори кучга кирса, солик инспекциясининг инкассо талабномаси хисобингга куйилади. Шу билан йулларинг бекилади, шуни тушуняпсанми?
–Кредит банкники-ку, бироз кечиктириб турарсиз, махсулот чикаргач уза бошлайман.
–Кредит банк ресурси эмас, Марказий банк маблаги, буям давлат бюджети, тезда Хал килув карори устидан Апелляция ёз, менимча сенинг айбинг йук.
Шу напларни айтаркан Хазраткул ака машинасига утирди-ю, хокимият тарафга кетди. Бу гапларни хамма нарсадан нолиб юрадиган хамкишлоги Рузикул хам эшитиб турганди. Каршига боргунча унга пичинг килиб борди:
–Шокир битта нарсага хеч аклим етмаяпти-да
–Нимага аклинг етмаяпти?
–Буни кара кредит давлатники, куйилаётган жарима давлатники, давлатни пули давлатга кайтади, лекин сенинг хисобингдан! Уртага сукилиб нима килардинг-а, хамкишлок? Гирром шартларни кара! Яхшиси, мен билан Россияга юр, бозорда арава сурсанг хам ойига минг доллар ишлайсан. Аста-секин кредит карзингни узасан. Пишлокни эса унут.
–Бундай булиши мумкин эмас. Ачинарли томони судья менинг далилларимни эшитишни хам истамади. Процесс хам ун минутча давом этди. Апелляцияда хаммаси жойига тушади, бундок булиши мумкин эмас.
Шокиржон бу гапларни Рузикул айтиш баробарида узида хам адолатга ишончи сустлигини хис килди.
Нега?
Апелляциядагилар хам тинглашмасачи?
Келинг ДСИнинг Шокиржон фирмасига даъвоси асосли эдими?-деган саволни урганиб чикайлик.
Аризачининг даъвоси буйича Узбекистон Республикаси АТ «Халк банки» Кашкадарё вилоят филиалининг 2018 йил 2 ноябрдаги Ташки савдо операциялари буйича берилган маълумотномасига асосан утказилган  Гузор туман «Шухрат махсус тош таъминот» ХКнинг импорт шартномаси буйича 250.000 АКШ доллари микдоридаги товарлар белгиланган муддатларда импорт килинмаганлиги аникланган. Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 29 июндаги 245-сонли Карорига асосан белгиланган муддатлардан 180 кунгача кечикканда  - тушмаган валюта маблаглари  ёки эркин муомалада чикариш режимида расмийлаштирилмаган товарлар  (бажарилмаган ишлар, курсатилмаган хизматлар) суммасининг 10 фоизига тенг микдорда республика бюджети даромадига кушимча жарима тулашлари белгиланганлигини, шу сабабли суддан даъвони каноатлантиришни сураган.
Аризачининг келтирган важига караганда жавобгар ¬ ¬- Гузор туман «Шухрат махсус тош таъминоти» ХК билан Хитой Халк Республикасининг «XIAN WEST DAISHUN TRADING CO. LTD» уртасида 2017 йил 4 декабрда  № 00011 – сонли импорт шартномаси тузади. Шартномага кура жавобгар хитойлик хамкорга 2018 йил 17 февралда 250.000 АКШ доллари микдорида пул кучириб берган. Шартномага кура хитойлик хамкор «Сут махсулотлари кайта ишлаш ускунаси»ни жунатиши лозим эди.
Аммо, хитойлик хамкор ускуна жунатишда «Шухрат махсус тош таъминот» ХКга маълум булмаган сабабларга кура ускунани жунатишни кечиктириб юборди. ХК вакили импортни тезлаштириш буйича мулокот учун 2018 йил май ойида Ижрочи жойлашган манзил – Хитой Халк Республикасига бориб келди. Маълум булишича ускунанинг баъзи унсурлари Европадан келтирилар экан. Шунинг учун ускунани бизнинг буюртмамиз буйича ясаш кечикаётганлигини айтишди. Бундан кейин хам 2018 йил 16 июлда хитойлик хамкорига ускуна етиб келмаганлиги хакида эътироз билдирган. Улар Шокиржонга ускуна унсурлари Европадан келаётганлиги учун кутиб туришни таклиф килганлар. 
Ускуна 2018 йил 29 сентябрда Хитой Халк Республикасидан жунатилади, юк 2018 йил 4 ноябрида Козогистон чегарасида кайд этилади ва 2018 йил 20 ноябрда Узбекистон Республикаси Чукурсой Божхона чегарасига кириб келади. Шокиржон ускунани олиши, божхона хужжатларини расмийлаштириш учун 31 кун 2018 йил 21 декабргача вакт кетди.
Банкдан олинган кредит учун 2018 йил февраль ойидан буён кредит фоизи тулаб келинмокда. Кредит ва унинг устама фоизи буйича банк зарар кургани йук. Ускунани олиб келиш ва уни урнатиш даври кечикканлиги учун Шокиржон  моддий ва маънавий зарар  куряпти, давлат эмас.
      Узбекистон Республикаси Фукаролик Кодекси 333-модда (Мажбуриятларни бузганлик учун жавобгарлик асослари) сида зиммасига олинган мажбуриятни бажармаганлиги учун карздор айби булган такдирдагина жавоб бериши белгилаб берилган.
Хуш Шокиржоннинг ускуна унинг иродасидан ташкари холатда кечикиб келгани учун айби борми?
Унинг айби йук. Вазирлар Махкамаси четдан ускуна келтириш муддати кечиккани учун товар ишлаб чикарувчиларга шундай каттик талаб куйганми?
Йук!
Вазирлар Махкамаси мамлакатимиздаги амалда булган конун ва коидаларга хилоф равишда ишлаб чикарувчилар манфаатини уйлаб енгилликлар яратиб куйган.
Энди жарима ундиришга асос килиб курсатилаётган Давлат солик инспекцияси ходимлари талаб килаётган даъво хамда Иктисодий суднинг даъвони канооатлантиришга асос булган  Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 29 июндаги 245-сонли Карорини куриб чикамих ва бу ерда Шокиржоннинг олиб келаётган ускунаси Хитойликлар томонидан 180 кундан кечиктирилиб юборилиши жарима солишга асос булмаслигини куришимиз мумкин.
Мархамат Карорни жарима санкцияларига тааллукли бандларини хижжалаб укиймиз:
Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 29 июнь 245 –сон «Биржадан ташкари валюта бозорини янада ривожлантириш ва мустахкамлаш чора-тадбирлари тугрисида» Карори (2016, 2017, 2018 йилги кушимча ва узгартишлар билан)
4. Шундай тартиб урнатилсинки, унга мувофик:
а) экспорт операциялари буйича тушум тушиши ёки товарларни кайта олиб кириш муддати:
муассислар - Узбекистон Республикаси резидентлари томонидан чет элдаги ташкилотларга (савдо уйлари, савдо ваколатхоналари, шуъба корхоналар, фирма дуконлар, дилерлик шохобчалари ва консигнация омборлари), шунингдек -Узбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси аъзолари - хужалик юритувчи субъектлар томонидан Палатанинг савдо-инвестиция уйлари номига олиб чикилаётган товарлар амалда экспорт килинган кундан бошлаб 180 кундан;
колган экспорт килувчилар учун товарлар, ишлар ва хизматлар амалда экспорт килинган кундан бошлаб 120 кундан ошиб кетмаслиги керак;
в) чет элдан хорижий валютадаги тушум тушиши кечиктирилишига йул куйган экспорт килувчилар, шунингдек, «эркин муомала учун чикариш» режимида товарларни республикага олиб кириш ва расмийлаштиришни, ишларни бажариш ва хизматлар курсатишни 30 банк кунидан ортик таъминламаган импорт килувчилар (кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари учун - 60 банк куни) белгиланган муддатлар тамом булгандан кейин:
белгиланган муддатлардан 180 кунгача кечикканда - тушмаган валюта маблаглари ёки «эркин муомала учун чикариш» режимида расмийлаштирилмаган товарлар (бажарилмаган ишлар, курсатилмаган хизматлар) суммасининг 10 фоизига тенг микдорда;
... республика бюджети даромадига кушимча жарима тулайдилар.
Карорнинг 4 –банди «а» кичик банди «экспорт операциялари буйича тушум тушиши ёки товарларни кайта олиб кириш муддати» да Узбекистон резиденти (вакили - Шокиржон) товар жунатган булса-ю унинг киймати тушмаган булса дейилмокда, иккинчи кисмида чикарилган товарларни кайта олиб кириш муддати назарда тутяпти-ки бу банднинг  Шокиржонга алокаси йук.
4-банд «в» кичик бандида
– «чет элдан хорижий валютадаги тушум тушиши кечиктирилишига йул куйган экспорт килувчилар» Шокиржон  товар экспорт (жунатгани) килгани йук.,
– шунингдек, «эркин муомала учун чикариш» режимида товарларни республикага олиб кириш ва расмийлаштиришни, ишларни бажариш ва хизматлар курсатишни 30 банк кунидан ортик таъминламаган импорт килувчилар (кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари учун - 60 банк куни) белгиланган муддатлар тамом булгандан кейин:
белгиланган муддатлардан 180 кунгача кечикканда - тушмаган валюта маблаглари ёки «эркин муомала учун чикариш» режимида расмийлаштирилмаган товарлар (бажарилмаган ишлар, курсатилмаган хизматлар) суммасининг 10 фоизига тенг микдорда;
... республика бюджети даромадига кушимча жарима тулайдилар.
Бу ерда четдан келтирилган товарни хусусий талбиркорлик субъектлари (Шокиржон)  «эркин муомала учун чикариш» режими (Божхона Кодекси 55-модда. Эркин муомалага чикариш (импорт) божхона режими Эркин муомалага чикариш (импорт) божхона режими шундай режимки, бунда божхона худудига олиб кирилган товар уни ушбу худуддан кайтариб олиб чикиш мажбуриятисиз шу ерда эркин муомалада колади)  да келган товарларни 180 кундан куп муддатда Божхона худудидан олиб чикиб кетмаган такдирда жарима куллаши назарда тутиляпти.
Шокиржон Хитойдан келган ускунани белгиланган 60 кун, яъни, 31 кун ичида олиб чикиб кетган.
Бу холатда солик инспекцияси ходимларини тушуниш мумкин. Улар кандай булмасин бюджетни тулдириш илинжида. Аммо, судьялар конунларни нотугри талкин килишларини тушуниш кийин.
Шундай килиб кишлокка саноат кирадими йукми?
Бу энди катта савол булиб колди! Апелляция судилов хайъати хам масалани бир томонлама курди!

P.S. Айтмокчи келтирилган ускуна учун хе йук, бе йук Шокиржон Иктисодий суднинг биринчи инстанция судида 204.000.000 жаримага тортилганини, Хал килув карори Апелляция боскичида хам уз кучида колдирилганини эшитиб, «кишлокда пишлок етишмаслиги хакида хазиллашиб айтганлигини, аммо, судлар конунларни юзаки талкин килиши, шубха ва гумонларга асосан карор килишини билмаслигини» айтиб чин дилдан узр суради.
 


Рецензии