Авдал

            АВДАЛ
       (Автобиография)
       (отрывок из романа "Машар" Лица)

Аьзиз к1уру абин хизандиъ Аьлипашайиз сар бай гъахьну – к1ул’инна бала!
Бала дарди шулин, ип1руб адру хизандиз сабсана ушв!
Шулуш саб йиц гьаз гъабхьундайи ясана – вилус! Шуламиди шлуб бабкан!

Икибашт1ан, маллайи, узу гъахьну к1ури, гьидипну чаннуб пай:
1. узу бабак киршуз гъурху кьулгьйирилан – саб камар ясана гъизилин ник1алай манат;
2. бабкан шуз рягьят шлу процедурайилан – саб пеъ;
3. шлуган, рякъ’ан жинар ут1уккуз ап1ру т1уларилан – датт;
4. гъахьиган, гьаму дюньяйиз гъафириз хушгел ап1ан аьдтарилан – гьяшти;
5. гардандиъ «похоронка» – шубуб мурччвнан к1ару к1аж дап1ну ибт1баз – ччил;
6. набалугъ бай аьхю шлуган жинарихьан уьрхру «уйинарилан» – чарва;
7. суннат ап1уз ужуб вахт улупбаз – якъ;
8. суннат ап1баз – к1ирихъ;
9. суннат гъап1ган биц1ирик жинари кучуз гъидритбаз – шишал дяхин;
10. суннат гъап1ушв илцибкъуз – харал хьайир;
11. илцибкъуб, хац дубхьну, алдабхьуз кьулгьйир – хут1ил хътабкуб;
12. алдабхъу хац, чан къулгунин штук кябхну, хъасин думу кьалу аларгъа убхъуз биц1ириз ва абйир-бабариз тувбаз – мярх гак1влар;
13 … – жвумийиан жвумийиз лижахъ гъягъюб;
14… – …;
15…
…
Гьамушвккансина ккудудук1ру буржар ва гардандиъ фарзар,
таааап, дук1ну фуланий кьадар йисар алдахьайиз!
Харжиди ич1ибгнадар дин табасарандиъ!

Я инсанааар!
Аьвамвал – урхуз-бик1уз аьгъдрувал дар!
Аьвамвал – яв к1улиъ убжрайиб кьабул ап1увал ву!
Аьвамвал – азад хьуз тямягь хътрувал ву!

Рябкъюра тмундаризра маллйир кефнаъ айиб ва гьап1ра дурари?

Ачмиш шула:
1. семейний врачар – кьюбди пул;
2. семейний адвакатар – шубубди пул;
3. семейний психологар – юкьубди пул;
4. семейний прорабар,
семейний таксистар,
семейний экономистар,
семейний воспитателар,
семейний поварар,
семейний парикмахерар
семейний…
семейний…
семейний…
…
Хъасин, «семейний» илт1ибк1ура:
«личнийиз» – личний докторолог,
личний адвакатолог,
личний психолог,
личний ураролог,
личний охранолог,
личний т1ягьратолог,
личний гъаравашолог,
…

Хъасин…
…

Хъасин саб шул…
…

Гьаунзу школайиз…
Гьаунзу армияйиз…
Гьаунзу институтдиз…

Гъап1унза узуз гъапиб вари…

Фу фтикна вуш аьгъю шайиз…

Ктабгъну кьукь, касари узкан, узу дап1намиди аьвам!


Гьаунзу ляхниз…
Гъушунза…
Зиг, гъапну, гъул…
Гъизигундарза…
Гьаз?
Институтдиъ улупуб – саб, хъа ап1ин к1урайиб – жараб!
…
– Гьаз гъурхнийи узу институт? – гъапиган узу чпиз,
гъапнийи:
«думу вуйи уву гъуллугъниин дерккуз саб рякъ.
Гьамус ап1ин учу к1уруб.
Гьамусдиз вуйиб вари гьарх к1ваълан!».

Вуйза главный экономист…
Айи къанунарна вуйи гьял дюзди гъабхура к1ури,
чпиз ккунибси припискйир дарап1ган, авдал ву дупну,
гъап1унзукан рядовой экономист.
…

***

…
Дик1урайи нарядар дици дар,
хъа гьамци ву,
узу душну гъап1унза проверка, гъапиган,
му авдал ву, перевод ап1идихьа гидротехникди, гъапнийи.
…

***

…
– Мугъан гидрантариъ (гъанаваризди шид теебру биц1и шлюзар – шид хъябкьру-хът1ябкьру рукь) гьич шид шулдар. Му авдалу, хъитдихьа маларихъ!
– Каналиъ адру шид гидрантариъ наънан хьибди?
– Мы ничего не знаем и знат не хотим! Ты не спавляешься…

Дарш гашу йик1уру…
Чара гъудубгур гъушунза габанди…
…

***

…
– Мугъхьан габанвалра ап1уз шулдар! Габанвал я гьяйвниинди ап1руб ву ясана жвуван ликариинди! Му наан айир ву, велосипеддиинди маларихъ гъяри!
– Хъа велисопеддиинди гъушну к1ури гьап1рухъа, дюзи майднар, яркьу чюллер, экинариъ гъитрадрза уч1вуз малар, вари сагъ-саламатди хъаъраза ац1ну фунар…
– …дерккнайи ч1юргъюрава аьдтар…
…

Ут1уккунзу мушвариан зат мидарди…
К1ул’ин гъизигур…
К1ул ккидривур…

Гъач, хъана, кьяляхъ, багъри гъулаз…

Ккергъунза хулар…
Ул ал варидарин узу ап1урайи ляхнариин…
…
– Вааа, авдули, шибрит1 идрипди, ц1алар ккергъра…
– Гъвандин зиин – шибрит1! Гъван учв шибрит1 дарин?
– Авдал! Цал гъюрубси, я гъван, ут1убчну ккунду, я гъван, взрыват ап1рубу…
…

***

…
– Вааа, авдули бат1ур, нихъ кабхьну ликарихьди хът1ит1ибшди ап1урада…
– Кюбгъру руг хът1ибшруб вуйин? Кабхьруб кабхьну, лапаткайи гъибикьуб ч1яаьн дарин? Гьамус хъиржвну ликар, даграъ удруч1виш, гьадат1ури ликрин к1анар, кайиб дарин…
…

***

…
– Вааа, авдули, нахъвран ерина, чпин адашкьарин чвккахъ хъайи ук1 кабхьрада…
– Гьамус узу учвуз, нахъв наънан ап1узачвуз… Ук1 ка к1ури гьап1ра… Дидиз ккундайиб цал ижмиди дебккуб…
– Галариъ адарин?
– Завуъ хядарра адарин?
– Авдал!
…

***

…
– Вааа, авдули арда хулаъ лат дап1нада…
– Жвуваз рягьятвал…
– Хъа хулар кьяши шулдарин…
– Канализация ккаяс…
– Авдал! Хулаъ – каналар! Улдугна гьа, урсаригъна душну гъюрухъанмина…
…

***

…
– Вааа, авдули хулаъ убунна дап1нада…
– Хъа биц1идариз думу рягьятвал дарин…
– Вуш, рягьятвал ву к1ури ахниккра ккюрхюз гъит…
– Хъа ккюрюрхди шлин гъабхьничв? Марцц дарап1ди гьаз гъибтрадарчва…
– Авдал! Авдаал!!
…

***

…
– Вааа, авдули хулаъ баня дап1нада…
– Хъа наан ап1уру…
– Баня ап1руб дарки! Уву секцияриъ адарва гьа!
– Хъа жик1уз ккун гъабхьиган гьап1за…
– Душну зюргъликк, гъяраригъ жик1рубу…
– Хъа дишагьлийир…
– Хьадну ахнар–бархлар урччруган чпин мадар ап1ри… даршиш – тайниъ…
– Учвуз, баяр-жилариз – хълигуз…
– Авдал!!!
…

***

…
– Вааа, авдули чпин икриъ шав ккавхьнада…
– Хъа бат1ур шулдарин?
– Хъа маларин шарк1ар улчвухдарин?
– Хъа малар икриъ хьаз хьидихъа?
– Аьйни авдалу гьа!!!
…

***

…
– Вааа, авдули кьюб икир дап1нада…
– Хъа саб маларизна пеэриз ккундарин?
– Хъа вуш, ху йиризна-гатаризра жаради икрар ап1ин! Авдал!
…

***

…
– Вааа, авдули аьхъин зиин чвукк дап1нада…
– Маларин ахрихъинди заансина ккабхьуз рягьятди…
– Абдал! Хъа ц1а кабхъиш гьап1дива?
– Чан-чаллан ц1а кабхъидар, хъа китрур гъашиш, йиз чвуккаккна ккуркьидар, хъа ичвдарик китуз рягьятди ву…
– Хъа кьюркълин ц1а?
– Маллайиз йиз руш’ват тувнайиз, узхъанди кьулгьйир улухуз…
– Авдуларин авдал!
…

Магьа гьамци, эллер, габан хьузкьана лайикь дару абдли ап1ури гъахьну…
Узу абдалди имиза, хъа вари аьяндрар гъахьну…
Гьаму дюнья вари туврашра, йиз «авдалвал» зина ва заан вуйиз!
Хьидихьа яшамиш, «авдулар»!