Саг хилар мустафа ганижев

;М.Ганижев;
САГ  ХИЛАР
    1илма дейза хилара, цу агкепа маьжг(маска)доалаш, цхьа барзкъа мета оамалт тоадеш. Кхы  цунах кхетаде дезар фуд аьлча бусалбашта Шар1ано д1адехар, Даьла духьа дер саго шийна пайдан деш дуне-къемат 1алашдеш, нийсса мог1ални  башха саг хилар т1ерадоалаш. Даррига дуненга дола дийнали хьала, къаьстта сага доаг1ар сина торонаш  йолаш да, цхьа з1ыагара (процесс) бувзам болаш.
     Х1аьта материалисташ дийцачох: «ер х1амачера дунен торонаш хьалхауттаеш, уж сина торонаш х1амчен (материя) хьаштах лелар кертера долаш да», хов харц хинналга  1илман  болам  гойтача довзартен (познов-мой) даькъа.  Дийнал (существо) хилар гуш цу дийнали  х1амачелца (матер-сть, х1аьта дар ди-дац ала хулараш сина торонаш мара хилац, цудухьа эш сага динаг1а тешар, цо сина торонаш дег1айолендаь, цу даькъа метафизиках транценденталностал  хулаш  «саг хилар» гучадоал динаг1а вар к1алхьарвоалаш  сакхетам   дег1абена хиларца.
    Сага Дала дана цхьан хьалага кхачар сага т1а да, ший торонаш хилара екъайиш-йоацаш Даьла къахетам цунга кхачара, из  иштта кхетацадер сакхетам  д1абоабуча наькъа т1а ва, нах толхабеш сингахьа, адамех хьайбаш де г1ертача кепе.Бусалба дино хьехар дац дуне ма довза яхаш,нах ма беза яхаш, безам ма хала,- цо яхар да из Дала даннар карадерзаде, Дала шоашта далара хоастам а беш; цох хов Къора т1ар Даьла къамаьл хилар долаш 1илман бух болаш, кулгалдара методологи хилара.
     Довзарте (познание) долаш Аллах1а ц1ераца д1адолалуш 1илмаш (алиф,лам,мим), оалаш мо гносеологи хьашташ кхоачашдеш, сага доаг1ар довзаш Даьла духьа: дуне, нах, 1алам, хозне, иштта Даьла ни1маташ дезаш цхьа боарамах, Аллах1 везар диц ца даларца. Из  яхилга да индивида доаг1аш, саг хила (Даьла везар),т1аккха мара  кийча хургвац  саг дика вонах хьакъостаде               
     Цох  хов индивида доаг1ар, саг хилар белгалдоаккхаш тоъбоарамах(норма), сага мах а беш маьха боарама (критерий), озар е дустар долаш вахаргахьа х1ара сага,ший сакхетам дег1абоалбар наькъа т1а.               
      Иштта сакхетам болча сага хургья мог1ални дикале (кач-во) лакхера маьха, цун сингахьа дахаргда дукха маьхедараш (ценности). Из кхетам уйлангахьа болаш вола бусалба саг кхоачаме ва, саг хилар т1ерадала, бусалба саги 1илма да дуненца а, къематденца а ийдам (отнош-ние) болаш. Цудухьа бусалба саг шийна Саг хилар т1ерадалара даррига дунен-кхематан хьал долга тешаш хилара, хул адамашца мерза-к1аьда, ше наьха духьа кхоцавар деш… Саг хилар т1ерадолилга деце из?