Книга пророка неемии на табасаранском языка

НЕЕМИЙ ПАЙГЪАМБРИН КИТАБ

Ахалийин бай Неемийин гафар:
Артаксерксди паччагьвал ап1ури 20-пи йис гъябгъюрайиган, кислев вазлиъ,* узу Сузы шагьрин къалайиъ айиган, йиз гъардшарикан сар Хананий к1урур, Ягьудия уьлкейиан сакьюдар жара адмийирра хъади гъафнийи. Узу дурарихьан, йисирвалиан Ягьудияйиз сагъ-саламатди гъафи агьларикан ва Ерусалимдикан гьерхнийза.
––––––––––––
*Ихь девриз улихьна, 446-пи йисандин чв(у)лин аьхир.

Дурари гъапизуз:
– Йисирвалин читинвалариан удуч1вну Ягьудияйиз кьяляхъ дуфнайидар, гьам сяаьтди асккан дап1на ва баланакк кка.
Иерусалимдин цалар дарагъна,
урнар дургна.
Мици гъеебхьур узу деъну гъишунза.
Гизаф йигъари дерд-гъам гъизигунза,
ушвар гъидисунза ва
аьршарин Заануриз ккарагунза.

Узу гъапунза:
– Я РАББИ,
аьршарин Заанур,
Заанур – Кьудратлур ва гуч1 Туврур,
Уву ккунидариз, Яв табшуругъар тамам ап1рудариз, рягьим Улупрур ва
гъийит1у йикьрар дугъриди тамам Ап1рур,
гъит Яв ибар дикъатлуди гъузри,
Яв улар арццну ишри,
Явнурин ккарагбар ерхьуз,
йиз ккарагбар – Яв улихь йишв-йигъ Израил халкь вуйи Явдарихъан ккарагурайи.
Израилари, узу ва йиз адашдин хуландари Увуз къаршуди ап1ру гунгьар,
узу йиз к1ул’ин дисураза.
Учу ап1руб
Яв улихь учу ч1уруди ап1ури гъахьунча.
Учу, Явнур вуйи Мошийиз Уву туву табшуругъарихъ,
дерккнайи къайдйирихъ ва
къанунарихъ хъпехъури гъахьундарча.
К1ваин ап1ина Уву Явнур Мошийиз туву табшуругъар.
Уву гъапнийва:
«Эгер учву йикьрар тамам дарап1ди гъашиш,
Узу учву халкьаригъ даргъидизачву,
хъа эгер учву Узухьна кьяляхъ хътакиш ва
Йиз табшуругъарихъ хъпехъури хъюгъиш,
эгер учву дюньяйин тмуну к1уларихъна ут1урккнашра,
Узу учву душвариан,
Узу кадабгънайишвахьна, учву Узуз икрам ап1бан бадали, учву уч алаидиза».

Дурар – Уву Яв кьудратлу ва удубкьру хлихьди ккадау Явдар ва Яв халкь ву.
Я РАББИ, гъит Яв ибар дикъатлуди ишри Явнурин ккарагбарихьна ва
Яв ччвурназ гьюрмат ап1урайи Явдарин ккарагбарихьна.
Гъи, узу, Явнур, паччагьдиз узу кьабул шлуганси ап1инава.

Узу паччагьдиз чяхир туврур вуйза.

Артаксерксди паччагьвал ап1ури къадпи йис гъябгъюрайи вахтна нисан вазлиъ* Неемиййихьна чяхир хуру. Хъа дугъу дидкан убхъуз паччагьдиз гъабхуру.
–––––––––––––––––
*Ихь девир хьайиз улихьна вахтнан 445-пи йисандин хьадукран эвелар.

Гьамусдиз узу паччагьдин улихь мици пашманди гъахьир дайза. Хъа паччагьди узхьан гьерхру:
– Уву иццури адаршра, гьаз яв машнан рангар ккадат1наяв? Фу вуш к1ваъ саб дерд аяв.
Узуз гизаф дерд гъабшизуз, вушра паччагьдиз гъапиза:
– Гъит паччагь аьсрариз сагъ ишри! Фици йиз маш пашман дархьиди гъубзди йиз архйир кивнайи шагьур ккидипну дипнайиган, урнар дургну гъядаънайиган?
Паччагьди гъапизуз:
– Фу ккундувуз?
Аьршарин Заануриз ккарагну, хъа паччагьдиз гъапиза:
– Эгер паччагьдиз кьабулди вуш, ва яв лук1ракан уву разиди вуш, узу Ягьудияйиз, йиз архйир кивнайи шагьриз, думу ц1ийи алап1уз, гъягъюз деет.
Хъа гьадмуган паччагьди гъапизуз (паччагь-ханумра дугъан гъвалахъ хъайи):
– Душваъ яв фукьан вахт хьибди ва фила хътакидива?
Паччагьдиз узу деетуз ккунди айи ва узу вахтнакан гъапиза.
Узу дугъаз гьамцира гъапнийза:
– Эгер паччагьдиз ккундуш, Ефратдин тинди хъайи йишварин аьхюррихьна, узу, тап Ягьудияйиз гъягъяйизкьан деетбан бадали, кагъзарра дидик1ну узухьна тувуб ккун ап1урайза. Паччагьдин яркврар уьрхюрайи аьхюр вуйи Асафдихьнара, дараматдихъ хъайи къалайигъна, шагьрилан илт1ик1найи барйиригъна ва узу яшамиш шлу йишван хуларигъна урнар ап1бан бадали, узуз кагъаз тувну ккундийзуз.

Йиз Заанурин хил уз’ин алийзуин ва паччагьди йиз т1алабар тамам гъап1нийи. Узу, Ефратдин тинди хъайи йишварин аьхюрарихьна гъафнийза ва дурарихьна паччагьдин кагъзар тувнийза. Хъа паччагьди узухъди гьяйвнариинди гъяру эскрарин аьхюрар ва чпи, эскрар гьаънийи.
Хоронитян миллатдикан вуйи Санбаллат ва аммонитянарин аьхю гъуллугъчи вуйи Товий к1урудариз дидкан гъеебхьнийи ва дурар, фуж вуш дуфну израиларин гъайгъушнаъ шула к1ури, рат1ит1ри гъахьнийи.

Узу Ерусалимдиз гъафиза ва, шубуд йигъан душваъ гъузза. Йишвну сакьюдар адмийирра хъади дина рякъюъ уч1вза. Йиз Заанури, Ерусалим бадали йиз к1ваъ ипнайибдикан саризра ктибтундайза. Гьяйванатарикан, узу элеъну гъярайиб ктарди, сарун хътайзухъ.
Йишвну узу Гъяр (Дере) к1ури ччвур али урнариантина душну, Аждагьайин булагъдихъинди ва Пейин (Ч1юрхяр) к1уру урарихъинди гъушза. Гъярайир Ерусалимдин дарагънайи цалариз ва дургнайи урнариз лигури гъушнийза. Хъасин узу Булагъ к1уру урарихьна ва Паччагьдин дагар к1урушвхьна гъушнийза, хъа душвхьантина узу элеъну гъярайи гьяйванат гъюдубч1вуз даршлуган, узу, йишвра вуди гъяригъди, цалариз лигури яягъди гъушза. Хъасин узу кьяляхъ илт1ик1за ва «Гъяр» урарианмина шагьриз гъафиза. Хъа аьхю гъайгъучйириз аьгъдайи узу наана гъушнуш ва гьап1нуш, фицики узу сабан, я жугьдариз, я Заанурин гъайгъу алидариз, я гьюрматлу касариз, я гъуллугъчйириз, яни думу ляхниъ иштрак духьну ккунидариз, гьич саризра дупнадайза.
Хъасин узу дурариз гъапнийза:
– Рябкъюрайчвуз ухьу фициб къазаватнаъ аш: Ерусалимдикан гъюрдар духьна, хъа дидин урнар дургна. Гъачай, Ерусалимдин цалар таза алаухьа! Аьйибнаъ ахъну гъузидархьа!
Узу дурариз, паччагьди узуз гъапибдикан ва уз’ин али йиз Заанурин рягьимлу хилкан, ктибтнийза.
Дурари жаваб тувнийи:
– Хъа гъачай таза алаухьа! –  ва дурар думу баркаллу ляхнихъ хъюгъю.
Хъа хоронитян жви Санбаллат, аммонитянарин аьгъю гъуллугъчи Товий ва аьраб жви Гешем, дидкан гъеебхьган, учук кялхъюз, ва рихшанд ап1ури учу айт1лан ап1уз, хъюгъю.
– Учву гьап1урча к1ури хъюгъначва? – кялхъюйи дурар. – Паччагьдиз къаршу гъедергурайчва?
Узу дурариз гьамци жаваб тувуйза:
– Аьршарин Заанури учуз хъуркьувал тувдичуз. Учу Дугъандар вуча, цалар таза алаидича! Хъа ичв учухъди фу вуячв, Ерусалимдик я пай ктрудар, дидихьна я саб ихтияр адрудар, дидкан учвуз я к1ваинна хуз ужуб адрудар!

Заанурин гъайгъу али аьхюну гъайгъучи Элиашивди ва дугъахъди лихурайи жара гъайгъучйири «Марччарин» к1уру урнар ц1ийи алауз хъюгънийи. Дурари думу урнар Заануриз к1ури бахш гъап1нийи. Дурари душвягъ урарра гъивнийи, ва, сифте – «Варж», хъа, дилинтина «Хананила» к1уру ч1вурдахънакьан гирами* гъап1нийи. Цалин дилинтина вуйи пай Ерихондин агьлари ц1ийи алап1нийи, хъа душвхъантина Имри к1урурин бай вуйи Заккури тикмиш гъап1нийи.
––––––––––––––––
*Гирами ап1уб – Заануриз бахш вуди лишан алап1уб.

«Балугъ» урнар Сенаай к1урурин баяри гъап1нийи. Дурари хамхрар иличнийи, урар гъивнийи, ц1урар кивнийи, хъямгълар хъирчруси албагнийи. Аккца к1урурин бай Урий Меремот к1уру бали цалин душвхъантина вуйи пай таза алап1нийи. Дугъан гъвалахъ Мешезавил к1урурин хтул Мешулламди таза алап1нийи. Дугъан адашдиз Берехей к1уйи. Хъа дугъан гъвалахъ – Баандин бай Цадокди. Цалин дилинтина вуйи пай Текоа к1уру гъулан агьлари дивнийи, аммаки дурарин девлетлуйири, чпин Зануриз вуйи ляхнариъ гьич ликкьан алдабгъундайи.

«Йирси» урнар Пасеахдин бай Яядди ва Бесодайин бай Мешулламди ц1ийи алаънийи. Дурари хамхрар иличнийи, урар гъивнийи, ц1урар кивнийи, хъямгълар хъирчруси албагнийи. Дурарин гъвалахъ, Ефратдин тинди хъайи йишварин аьхюрин хликк ккайи Гаваондинна Мицпайин агьлар вуйи гаваонит жви Мелатийи ва меронот жви Ядонди таза алаънийи. Гъизилин мутмйир ап1рударикан вуйи Харгайин бай Узиили, душвхъантина вуйи пай цал ц1ийи алап1нийи, хъа дугъан гъвалахъ, ицци ниар адаърудар гьязур ап1рударикан вуйи – Хананийи. Дурари Ерусалим «Яркьу цалар» к1урушвахънакьан ц1ийи алап1нийи.
Ерусалимдин гьац1 пайнан аьхюр вуйи Хурайин бай Рефайи цалин хъарин пай таза алап1нийи. Дугъан гъвалахъ, чан хулариз гъаншариъ цал Харумафайин бай Яедайи ц1ийи алап1нийи, хъа дугъан гъвалахъ – Хашавнейин бай Хаттушди. Харимайин бай Малахийи ва Пахат-Моавдин бай Хашувди душвхъантина вуйи цал дивнийи ва – «Т1ерюн» ч1вурдра. Ерусалимдин тмуну пайнан аьхюр вуйи Аллахешайин бай Шаллумди чан шубарин кюмекниинди хъарин пай цал тикмиш гъап1нийи.

«Гъяр» урнар Ханунди ва Заноахдин агьлари гъивнийи. Дурари ц1ийи гъап1нийи, урар гъивнийи, ц1урар кивнийи, хъямгълар хъирчруси албагнийи. Дурари хъана «Пейиндин (Ч1юрхярин)» урнарихънакьан вуйи юкьудваржна хьц1ур метр цалра таза алап1нийи.

«Пейиндин (Ч1юрхярин)» урнар Бет-Керем к1урушван аьхюр вуйи Рехавдин бай Малхийи гъивнийи. Дурари ц1ийи гъап1нийи, урар гъивнийи, ц1урар кивнийи, хъямгълар хъирчруси албагнийи.

«Булагъдин» урнар, Мицпа к1урушван аьхюр вуйи Кол-Хоздин бай Шаллунди гъивнийи. Дугъу дурар ц1ийи гъап1нийи, дурарин зиин гъваъра гъап1нийи, урар гъивнийи, ц1урар кивнийи, хъямгълар хъирчруси албагнийи. Дугъу хъана, «Пачагьдин багъдиъ» Силоам дагрин багахь хьайи цал Давуддин шагьриансина гъярайи умбрарихънакьан таза алап1нийи. Дугъхъантина, паччгьарин накьвариз гъаншариъ айишв, дилинтина, адабт1ну дап1найи дагрихънакьан ва эскрарин хуларихьнакьан, Бет-Цур к1урушван гьац1 пайнан аьхюр вуйи Азбукайин бай Неемийи ц1ийи алап1нийи.

Дугъхъантина цал Банийин бай Рехумдин хиликкди левитари* гъап1нийи. Душвхъантина вуйиб Кейла к1урушван гьац1 пайнан аьхюр вуйи Хашавийи, чан хиликк ккайи йишвандарихъанди тикмиш гъап1нийи. Дугъхъантина цал чан ярхла багахьлуйири, Кейла к1урушван тмунуб пайнан аьхюр вуйи Ханададайин бай Биннуйин хиликкди гъап1нийи. Душвхъантина вуйибнуб пай цал яракънан хуларихьинди ккудуч1врушваз гъаншариъ айишвхъантина тап мурччвахънакьан Мицпайин аьхюр вуйи Ешуайин бай Езери таза алап1нийи. Дугъан гъвалахъ хъарин пай цал, мурччвхъан, Заанурин аьхюну гъайгъучи Элиашивайин хуларин урч1арихънакьан, Заббайин бай Барухди аьхю аьшкьниинди гъап1нийи. Дугъан гъвалахъ хъарин пай цал, Элиашивайин хуларин урч1арихъан, дугъан хулар ккудук1айизкьан Аккоцайин бай Уриййин бай Меремотди таза алап1нийи.
––––––––––––
*левитар –Якьубдин йиц1икьюрикан сар балилантина, Левийилантина артмиш дубхьнайи, Заанурин гъуллугънаъ хьуз дебккнайи Левит тухум.

Дугъхъантина цал гъвалахъ хъайи йишвариъ айи Заанурин гъайгъучйири таза алап1нийи. Дурарихъантина, чпин хулариз гъаншарин цал Беньяминдина Хашувди, хъа дурарихъантина, чан хуларин багахь хьайи цал, Ананийин бай вуйи Маасейин бай Азарийи гъап1нйи. Дугъан багахь цал Азарийин хуларихьан илт1ибк1рушваъ айи мурччвахьнакьан Хенададайин бай Биннуйи гъап1нийи. Узайин бай Палал, мурччваъ айи «Гъит1ибгънайи» ч1вурдхъан, гъаравларин икрихь хьайи паччагьдин «Зиихъ хъайи» драматдихъан хъюгъну иштрак гъахьнийи. Дугъхъантина Парошайин бай Педайи ва «Таблиин» яшамиш шулайи Заанурин дараматдин кюмекчйири чпин пай кивнийи. Дурари, ригъ-гьудубч1вру терефнаъ айи «Штарин» урнарихънакьан ва «Гъит1ибгънайи» ч1вурдахъна цал ужу алап1нийи. Дурарихъантина «Гъит1ибгънайи» ч1вурдхъан «Таблихъан» хъибицнайишвахьнакьан вуйи цалин тмунуб пай Текоайин агьлари сагъ гъап1нийи.

«Гьяйвнин» урнарихъантина Заанурин гъайгъучйири, гьарди чан хуларинхъантина гъябгъюрайи цал гъап1нийи. Дурарихъантина, чан хуларихъ хъайи цал – Иммерайин бай Цадокди, хъа дугъхъантина «Ригъ-гьудубч1врушван» урнарин гъаравул вуйи Шеханийин бай Шемайи таза алап1нийи. Дугъхъантина – Шелемийин бай Хананийи ва Цалафайин йирхьудпи бай Ханунди гъап1нийи. Дурарихъантина, чав яшамиш шулайишвахь Берехийин бай Мешулламди зап1нийи. Дугъхъантина, «Лигру» урнариз гъаншариъ айи алверчйирин ва Заанурин дараматдин кюмекчйирин хуларихъантина мурччв’ин али хулахънакьан, гъизилин мутмйир ап1ру уста Малхийи цал ц1ийи алап1нийи. Мурччв’ин али хуланна «Марччарин» урнарин арайиъ йишв гъизилин мутмйир ап1ру устйирина алверчйири ккудубк1нийи.

Учу цалар ап1урайиб Санбаллатдиз гъеебхьиган, думу рат1ит1ри шулу ва ижмиди хъюлу гъадагъуру. Жугьдарик думу кялхъюз хъюгъру ва чахъди йикьрарнаъ айидарин ва самарияйин къушмин улихь гьамци к1уру:
– Гьап1ра гьаму аьжуз жугьдари? Арда гьамрарихьан цалар ап1уз шулин? Мал-марчч гъурбнар ап1ури ккебгъуз ккундак1ан гьамрариз? Гьамрари му чпин ккебгънайиб фила-вуш ккудубк1ур к1урайчва? Гьамрариз, ц1а кипну дургнайи гъюрдар ч1иви алауз ккундак1ана?
Дугъахъди дийигънайи аммонитян жви Товийи к1уру:
– Дурари ап1урайиб фу ву думу, сул улубсиш дарабгъну дабхъру цал?!

Учу ерхьава Увуз, ич Рабби, фицики учу идитна ул’ан! Илт1ик1 Уву дурарин кялхъбар чпин к1ул’инна! Ккидирч дурар, гъит жара уьлкйириз чпи йисарарди гъайихри. Дурарин тахсрарилан хил маалдабгъан, учу, цалар диврайидар дурари фици асккан ап1уйиш – к1ваълан магьап1анава Уву мурарин му гуннагь!

Хъа учу цалар ц1ийи алаурайча ва дурарин ягълишин чпин гьац1аз гъафнийи, фицики халкь вари юк1в хъипну лихурайи. Хъа, Ерусалимдин цалар диври худнаъ ади, гъадаргъу цалар гъяъри ляхнар гъярайиган, Санбаллатна Товий, аьрабар, аммонитянар ва Ашдо;дин агьлар аргъарди гъадагъу. Ва дурари вари сат1и духьну Ерусалимдиинна гьюжум ап1уз, душваъ гъалабалугъ ипуз гьял ап1уру. Хъа учу ич Заануриз ккарагну дурариз къаршуди, дурарин алжагъбар дерккуз, йишвнура йигънура гъаравлар дерккнийча.
Хъа гьаци вушра жугьуд халкьди к1уйи:
– Гъванар хъирк1райидарихъ кьувват хъимдар, мушвайишвар дюбгъну абхьнайибдина хъархъси абц1на, учхьан му цалар ккудук1уз шлубси дар.
Хъа ич душмнари к1уйи:
– Дурариз фу шулаш аьгъю шайиз ясана рякъяйиз дурариин алархьидихьа, йивну йихидихьа хъа ляхин дугъубжвиди.
Дураригъди яшамиш шулайи жугьдар швнуб сабан учухьна гьар йишвариан дуфну, дурарин кьастарикан: дурариз учв’ин алархьуз ккунда к1ури, гъапнийчуз.
Хъа гьадмуган узу халкь цаларин варит1ан исч1лишварихъ, ачмишди айишварихъ ханжлар, жидйир, ч1имрар хьади гьар чпин хизан-хизанди дерккнийза. Варибдилан ул алдатну узу гьюрматлу касариз аьхюдариз ва имбуну варидариз гъапнийза:
– Дурарихьан гуч1 мап1анай! Зурба вуйи ва гуч1 тувру Кьудратлур к1ваин ап1инай, дяви ап1инай дурарихъди, ичв гъардшар, баяр, шубар, хпар ва хулар бадали!
Ич душмнариз, чпин кьастар Заанури ч1юргъюваликан ва учузра хабар айибдикан гъеебхьнийи, ва хъасин учу вари ич ляхнихъ – цаларихъ хъюгънийча. Гьадму йигъхъанмина йиз кюмекчйирин гьац1 пай, ляхнихъ гъаши, хъа тмунуб пайну, жидйир, гъалхнар, ч1имрар ва рукьан палтар гъидиснийи. Мурари, вари жугьдар, цалар ап1урайидар, уьрхюрайи. Гъванар хъирк1рудари чпин ляхин саб хили ап1уйи, хъа тмунубдиъ яракъ бисуйи, ва гьарсар цал ап1ру устайи ханжал ккидит1найи. Хъа зурнайин ч1вет1 деебтрур йиз гъвалахъ хъайиз.
Хъа узу гьюрматлу касариз, аьхюдариз ва имбуну варидариз гъапнийза:
– Ляхин зурбади ва яркьуди ккат1абццна, ухьу чиб-чпихьан вари цал вуйибси яхла-ярхлади ахьа. Учвуз зурнайин ч1вет1 учву наан ади гъеебхьишра, гьадму дихнахьна жаргъну гъачай. Ихь Заанури ухьхъанди дяви гъабхиди!
Хъа учу ляхин давам гъап1нийча, гьац1пай адмийир ахсрарихъан хядар гьудуч1вайиз жидйир хьади гъаравлиъ шуйи. Думу вахтна узу халкьдиз хъана гъапнийза:
– Гъит гьарсар устайи ва дугъан кюмекчийи Ерусалимдиъ йишв адап1ри, йишвну гъаравларди шлуси, хъа йигъну – лихруси.
Я узу, я йиз гъардшари, я йиз кюмекчйири, узухъди шлу я гъаравлари, палат илдибтундарча, гьарсари чан яракъ, гьеле штуз гъярушра, хилиъ дибисну гъабхьну.

Халкьдин арайиъ, чпин гъардшар жугьдарикан, жиларинна хпарин ижми наразивалар шулу. Гьац1ари к1уйи:
– Учу ич баяр, шубар, учуз яшамиш хьуз, ризкьнахъ тувбакк ккуркьрачу.
Гьатмундари к1уйи:
– Учу буржлу шулачу, ич хут1ларна, багъарна, хулар тувуз, гаш’валиан ип1рубдихъ.
Хъа гьамцира к1урударра айи:
– Учу пул буржназ бисуз ккуркьрачу, паччагьдиз ич багъар-хут1ларихъанди тувуз. Учура гьадрарси саб йиккунна к1арбариндар вуча, ич веледарра гьадрарин веледарстар вуяч, хъа учу ич баяр-шубар лук1арди тувуз буржлу шулачу. Ич шубарикан гизафдар гьадму баланаъ ахънайич, хъа ич хилиъ фук1ара адарич, фицики ич багъарна-хут1лар гьадрариз духьна!
Дурарин му аьрзарна агьузар гъеерхьуриз яман хъял гъафунзуз. Дурарикан фикир дап1ну, узу гьюрматлударизна гъуллугъчйириз гъапунза:
– Учву ичв гъардшар улдудури ачва!
Хъа вари сабишв’инна уч дап1ну, гъапнийза:
– Вари кьувват хъипну ухьу ихь гъардшар-жугьдар аллагьарин адмийирихьан кьяляхъ гъадагъуйхьа. Хъа гьамус жвуван гъардшар масу туврачва, хъасин дурар кьяляхъ гъадагънура ккундарин!? (Хъа гьамус учву ичв гъардшар, кьяляхъ ккадаъну ккунидар, масу туврачва.)
Дурар ккебяхъну дийигънийи, фицики дурариз тувру жаваб адайи.
Хъа гьадмуган узу гъапиза:
– Учву ап1урайиб думу ужуб ляхин дар. Ихь душмнар вуйи аллагьарин адмийири учвуз тягьнийир диривбан бадали, учву Заанурихьан гуч1 хьади ккунидар дарин дарш?! Узура, йиз гъардшарира ва йиз кюмекчйирира халкьдиз пулна ризкь буржри туври шулча. Гъачай, буржназ тувубт1ан артухъ бисуб дебккурхьа! Гьаддиинди арбаб хьуб ужуб ляхин дар! Дийийигъди дурарин хут1лар, т1умт1ин, ччим ктабгъру гьарарин багъар, хулар кьяляхъ ап1инай! Хъа гьацира кьяляхъ тувай, учву буржди тувубт1ан артухъ дибиснайибра – пулилан ибшри, ризкьналан, чяхрилан, ччимдилан ибшри!
– Кьяляхъ тувдича, – гъапнийи дурари, – сарун учу дурарикан фук1ара ккун ап1идарча. Учу уву к1урубси ап1идича.
Узу Гъайгъучйириз дих дап1ну, гьюрматлу касарихьди ва дурариз багахь вуйидарихьди чпи гаф тувуб тамам ап1уз гъитруси, ху ап1уб т1алаб гъап1нийза. Хъа узу йиз палат кт1убччвнийза ва гъапнийза:
– Гъит, Заанурира гьарсар кас, чав туву гаф тамам дарап1рур, гьамци кут1урччвричав чан хулхьанна чан мутмуйихьан! Гъит гьацир кас кут1урччвну ишричав, ва ич1и духьну гъяхъричав!
Хъа вари жямяаьтди гъапи «аминь» ва Заанур адлу гъап1у. Халкьди, чпи гаф тувиганси, гъап1нура вуйи.

Дидлан гъайри Артаксерксди паччагьвал ап1ури къадпи йислантина узу Ягьудия жиларин аьхюрди дерккхъантина дугъан сумч1урна кьюдпи йисазкьан аьхювал ап1ури – йиц1икьюд йисадин арайиъ я узу, я йиз гъардшари, Йишван аьхюрди дерккнайириз кайи сурсатар, гъадагъури гъахьундарча. Узу хьайиз гъахьи аьхюдари неинки гъадагъуйи, хъа гьацира халкьдиин гъагъи гъагъарра иличури гъахьну, ип1рубдиинана чяхриина 480 грамм арсра гъадабгъури гъахьну. Дурарин кюмекчйирира кмиди халкьдикан чпиз хайир кч1ибкьуйи. Хъа узу, Заанурин гьюрматнаан, дици ап1ури гъахьундарза. Хъа гьатци, узу цалар ц1ийи алауз бахш гъахьунза. Вари йиз кюмекчйирра гьадина уч духьнайи, дурар жилар гъадагъури хъюгъюндайи.
Дидланра гъайри, йиз суфрайихъ 150 жугьуд жвияри ва багахьна вуйидари ип1ури гъахьну, гьеле багарихь хьайи жара халкьарикан дуфнайидар ктарди. Гьар йигъан саб бугъа ва гъяйи-гъяйидарстар йирхьуб марчч, ничхрар узухь урккуйча. Ва гьар йиц1уд йигълан гьар жюрейин чяхрар артухъра кади ху йи. Ваъ, узуз, аьхюриз кайи сурсатар узу чавай узуз к1ури хъюгъюндарза, гьацира халкьдиз гъагъиди алабхъурайи.
К1ваин алап1ава, йиз Заанур, узу гьаму халкьдиз гъап1уб вари!

Ихь душмнар вуйи Санбаллатиз, Товийиз, аьраб Гешемдиз узу цал дап1ну ккудубк1ну, гьич саб йишвкьан имдар дюбгънайишв к1ури хабар дебккган, гьеле думу вахтназ узу урнаригъ урар гъивнадаршра, Санбаллатдина Гешемди узуз гьамци к1ури гьаънийи:
– Гъач, Оно дерейин Хаккефирим к1урушваъ чиб-чпиз рякъюхьа.
Дурариз узу пуч ап1уз ккунди айи, хъа узу дурарихьна гьамциб жаваб хьади гьаънийза:
– Йиз чарасуз ляхин айиз! Узхьан гъюз хьибдарзухьан! Йиз ап1урайиб дипну узу учвухьна гъафиш, ляхин дийибгъиди!
Юкьуб ражари дурари узухьна гьаци к1ури гьаънийи, хъа узура юкьуб ражари гьациб жаваб туври гъахьунза. Хъа гьадмуган хьубпи ражарира Санбаллатди чан гъараваш гьаци к1ури гьаунзухьна. Дугъан хилиъ аьлябкьнадру кагъазра айи. Душвак гьамци дибик1найи:

«Жара халкьарин арайиъ хабрар ахьна – Гешемдира к1ура, – жугьдаризра гъедергуз ккунди а, ва гьаддиз уву цалар таза алаура, к1ура. Му хабрариинди увуз дурарин паччагь хьуз ккундавуз, гьеле пайгъамбрара кмиди дерккунва, Ерусалимдиъ увкан хабар дебккуз: “Жугьдариз паччагь а!”, пуз. Мициб хабар паччагьдихьна рубкьиди, гьаци вуйиган гъач, гафар ап1идихьа».
Узу дугъаз гьамциб жаваб хътап1унза: «Уву к1урайибдиъ гьич саб дюз гаф адарив. Дурар вари яв увкан кадагъну к1урайидар вуяв».
Дурар варидариз ухьуз гуч1ар ккауз ккун гъабхьну. «Дурарин хилар ктирхиди, ляхин ап1уз удубкьидар, гьациган цал ккудубк1идар» к1ури фикрар ап1ури гъахьну дурари.
Хъа узу: «Йиз хилариз кьувват тувава!» к1ури ккарагунза.

Сабан узу Мехеталивайин бай вуйи Делайин бай Шемайин хулаз гъушунза. Думу гьит1ик1найи. Дугъу гъапизуз:
– Гъач, Заанурин хулаъ чиб-чпиз рякъидихьа, Дараматдин айит1, хъяркьну урнара, дарш дурари, дуфну уву йик1иди, гъюзра дурар йишвну гъиди!
Хъа узу гъапунза:
– Гьаму узу гьамус гьергну гъягъиди, дарин?! Узу фуж ву Заанурин дараматдиъ уч1вуну гъузуз йик1уру к1ури? Гъягъидарза дина!
Узу гъавриъ айза Заанури думу гьаъну адруб. Дугъан ап1урайи гафар узуз къаршудар вуйи, гьаз гъапиш думу Товийина Санбаллатди хъаънайир вуйи. Дурарин думу, узуз гуч1ар ккауз, узу йиз гьюрматлу ччвурнухьан гьадат1уз ва узлан футнийир рагъуз к1ури, дидиснайир вуйи.

К1ваин ап1инава, Йиз Заанур, Товийина Санбаллатди гъап1у ляхнар; к1ваин ап1инава пайгъамбарвалин гафар к1уради гъахьи Ноадия дишагьли ва хъана гьацдар пайгъамбрар, узуз гуч1ар ккаъри хъюгъдар!

Цалар элулу вазлин къадна хьудпи йигъаз ккудук1нийи, хьц1урна кьюд йигъандин арайиъ Му хабрикан вари ихь душмнариз гъеебхьган, гъунши вари халкьариз гуч1 гъабхьнийи ва дурар кцухнийи, гьаз гъапиш, му ляхин ихь Заанурин кюмекниинди дап1найибдин дурар гъавриъ ахънийи.
Думу вахтари жугьдарин гьюрмат а к1урустар касари Товийиз гизаф кагъзар хътаури гъахьну, хъа Товийин кагъзар дурариз гъюри гъахьну. Фицики Ягьудияйиъ гизафдар дугъахъди ху ап1биинди аьлакьайиъ ади гъахьну, гьаз гъапиш думу Арахдин балин Шеханийин язна вуди гъахьну, хъа дугъан бай Яхонандиз, Берехийин бай Мешулламайин риш духнайи. Му вари касари узухь дугъан тярифар ап1уйи, хъа узу гъапи гафар дугъахьна гъахуйи. Хъа Товийи узуз гуч1ар ккаъри кагъзар хътаури гъахьну.

Цалар дивну ккудук1балан кьяляхъ урнар гъивунза, гъаравлар, мяълийир ап1рудар, левитар дерккунза, узу Ерусалим йиз гъардаш Хананийин ва гъала убхюрайи эскрарин аьхюр вуйи Ханийин хилиъ ивунза. Ханий гьякьди ап1ру кас вуйи ва Раббийин гьюрмат жарадарит1ан зина уьбхюйи.
Узу дурариз гъапунза:
– Йигъну манишин абхънайиган Ерусалимдин урнар арццну мигъитанай. Гъаравлар чпин йишвариинна гъяйиз урар маарццанай, хъяркьну гъитай. Гъаравлар Ерусалимдин агьларикан дерккай, гъит гьарсар чан хуларихьан ярхла дарди гъаравулвал ап1ури дийигъри.

Шагьур аьхюб ва ачухъуб вуйи, аммаки халкь ц1ибт1ан адайи, дарагънайи хуларра сабан ап1уз хъюгънадайи. Ва йиз Заанури йиз к1ваинна, гьюрматлу касар, аьхюрар ва аьдати халкь сабишв’инна уч ап1уз, гъабхнийи, гьар чан тухмарихъди дик1уз. Узуз варит1ан ухди гъяфидарин дидик1найи гьисабар гъидихънийиз. Магьа душварик фу дибик1найиш:

Магьа ихь йишвариан вуйи, йисирвалиан кьяляхъ гъафидар. Саб вахтна вавилондин паччагь Навухадунасури дурар Вавилондиз хъаъну гъурхнийи, хъа гьамус дурар Ерусалимдиз ва Ягьудияйиз, гьар чан шагьриз ва гъулаз кьяляхъ дуфнайи. Дурар, Зороваве;ли, Ешуайи, Нееми;йи, Аза;рийи, Раа;мийи, Нахама;нийи, Мардахе;йи, Билша;нди, Миспе;ретди, Бигва;йи, Неху;мди ва Баанадди хъади гъафнийи.
Магьа дурар:

Парошайин наслар – 2172 кас;
Шефатийин – 372;
Арахайин – 652;
Пахат-Моавдин (Ешуайин ва Яавдин цирклиндар) – 2818;
Еламдин – 1254;
Заттуйин – 845;
Заккайин – 760;
Биннуйин – 648;
Бевайин – 628;
Азгаддин – 2322;
Адоникамдин – 667;
Бигвайин – 2067;
Адинайдин – 655;
Атерайин (Езекийилантина вуйидар) – 98;
Хашумайин – 328;
Бецайин – 324;
Харифдин – 112;
Гаваондин – 95.

Вифлеемдиан ва Нетофдиан вуйидар – 188;
Анатотдиан – 128;
Бет-Азмаветдиан – 42;
Кириат-Еримдиан, Кефирдиан ва Беэротдиан – 743;
Рамдиан ва Гевдиан – 621;
Михмасдиан – 122;
Вефилиан ва Гайдиан – 123;
тмунуб Невойиан – 52;
тмунуб Еламдиан вуйидар – 1254;
Харимдин – 320;
Ерихондин – 345;
Лоддин, Хадиддин ва Онойин – 721;
Сенаайин – 3930.

Заанурин гъайгъчуйир:
Едайин наслар (Ешуайин хизандилантина вуйидар) – 973;
Иммердин – 1052;
Пашхурдин – 1247;
Харимдин – 1017.

Левитар:
Ешуайин наслар (Кадмиилдилантина Годавийин цирклилантина вуйидар) – 74.

Мяълийир ап1рудар:
Асафдин наслар – 148.

Гъаравлар:
Шаллумдин, Атердин, Талмондин, Аккувдин, Хатитдин ва Шовайин наслар – 138.

Дараматдин кюмекчйир:
Цихдин, Хасуфдин, Таббаотдин,
Керосдин, Сиийин, Падондин,
Левандин, Хагавдин, Шалмайин,
Ханандин, Гидделдин, Гахардин,
Реайин, Рециндин, Некоддин,
Газзамдин, Узздин, Пасеахдин,
Бесайин, Меунимдин, Нефисимдин,
Бакбукдин, Хакуфдин, Хархурдин,
Бацлутдин, Мехиддин, Харшийин,
Баркосдин, Сисардин, Темахдин,
Нециахдин ва Хатифдин наслар.

Шломойин гъаравшарин наслар:
Сотдин, Соферетдин, Перуддин,
Иаалдин, Даркондин, Гидделдин,
Шефатийин, Хаттилдин, Похерет-Цеваимдин ва Амондин наслар.
Дараматдин кюмекчйирна Шломойин гъаравшарин наслар вари – 392 кас.

Магьа Тель-Мелах, Тель-Харши, Керув, Аддан ва Иммер шагьрариан гъафидар, аммаки дурар Израилин (Якьубдин) тухминдар вуйиб тасдикь ап1уз гъабхьундар:
Делайин, Товийин ва Некоддин наслар – 642.

Гъайгъучйирикан хъанадар:
Хобайин, Аккоцдин ва Барзилайин наслар. Барзилай, галаад жви Барзилайин риш чаз хпирди духнайир вуйи ва гьадму «Барзилай» ччвурра чаин иливнайи.
Дурари чпин тухмин дидик1найидар гъагнийи, аммаки гъидихъундайи, гьаддиз дурар Заанурин гъайгъу зигувалиан идитнайи. Аьхюри (тиршатди) дурариз гирамивалин Гирамибдикан, сабан уримна туммим (тупутар) хьайи Заанурин гъайгъучи арайиз удудуч1вди, ип1уз ихтияр тувундайи.
Вари уч духьнайидар 42360 кас вуйи, дурарин 7337 кюмекчи хпарна жилар ктарди. Дурарихъди гьацира 245 мяълийир ап1ру хпарна жилар хъайи. Дурариз 736 гьяйван, 245 мул (аьхю дажар), 435 деве ва 6720 дажар айи.

Гьац1ар хизанарин аьхюдари гьадму ляхнар к1улиз адагъуз чпихьан удукьрубдиинди кюмекар гъап1нийи. Душван аьхюри (тершитди) хазнаханайиз 1000 гъизилин манатар, 50 гъаб ва Заанурин гъайгъучйириз к1ури 530 палат алахьрудар тувнийи. Гьацар хизанарин аьхюдари гьадму ляхнар к1улиз адагъуз хазнаханайиз 20000 гъизилин пулар ва 1320 кила арс тувнийи. Хъа вари имбу халкьди 20000 гъизилин пулар, 1200 кила арс ва Заанурин гъайгъучйириз к1ури 67 палат алахьрудар тувнийи.
Гъайгъучйир, левитар, гъаравлар, мяълийир ап1рудар, халкьдин саб пай, Дараматдин кюмекчйир – вари Израил, чпин шагьрариъ яшамиш хьуз хъюбгънийи.

Ургудпи ваз улубкьу (чвлин кьял). Израилар сарун чпин йишвариъ яшамиш шулайи. Ва магьа вари халкь, саб хилди, «Штун» урарин улихьна раццариз уч гъахьнийи. Дурари, Тауратдин мялим Ездрайиз Заанури Мошейилантина израилариз туву Къанундин китаб хуб ккун гъап1нийи.
Заанурин гъайгъучи Ездрайи уч духьнайидарин арайиз Къанун гъабхи. Уч духьнайидарин арайиъ, урхруган Къанундин гъавриъ айи жилар, хпар, ва баяр-шубар айи. Думу вахт, ургудпи вазлин садпи йигъ (8-пи октябр 445 г. ихь аьср ккебгъайиз улихьна) вуйи. Дугъу, «Штун» урнарин багахь раццариъ, гъавриъ ахъру вари жилар, хпар, жигьиларин улихь варидариз ебхьури, гвач1инт1ан лисузкьан гъубхнийи. Къанундин китаб урхруган вари халкьди урхурайиб дикъатниинди к1вак бисурайи.
Тауратдин мялим Ездра, гьамциб йигъаз к1ури гак1вликан дап1найи ягъли сягьнасибдиин дийигънайи. Дугъан арччул гъвалахъинди – Маттитий, Шем, Анай, Урий, Хилкий ва Маасей, хъа арччул гъвалахъинди Педай, Мисаил, Малхий, Хашум, Хашбаддан, Закарий и Мешуллам дийигънайи.
Ездрайи китаб чан халиан адабгъу. Вари халкьдиз думу рябкъюрайи, гьаз гъапиш думу имбударт1ан ягъли йишв’ин алйи. Дугъу китаб ачмиш гъап1иган вари халкь ликт1инна гъудужву Ездрайи зурба вуйи Заануриз, Раббийиз ужувлар ккун гъап1у, хъа вари халкьди: «Аминь! Аминь!» к1ури хилар гъазаргу. Хъа дурар кьяни гъахьи ва жилииннакьан икрам ап1ури Раббийин ад за гъап1у.
Левит Ешуайи, Банийи, Шеревийи, Иаминди, Аккувди, Шаббетайи, Ходийи, Маасейи, Келитди, Азарийи, Язавадди, Хананди ва Пелайи халкьдиз, сабан дурар раццаъ имиди, Къанундин фици гъавриъ духьну ккундуш, гъавриъ т1аънийи. Дурари Заанурин Къанундиан урхури шуйи, ва гъурхубдин, фици гъавриъ духьну кундуш ктибтуйи.
Му йишван аьхюрди айи Неемийи, Гъайгъучи ва Тауратдин мялим Ездрайи,  ва халкьдиз насигьятар тувру левитари, уч духьнайидариз гъапи:
– Му йигъ Раббийиз, ихь Заануриз гирамиб ву. Дерд мизиганай я мишанай!
 (Хъа Къанундихъ хъебехънайи халкь вари ишурайи.)
Неемийи дурариз гъапи:
– Алдагъай, душну ужубсиб хураг ип1инай, меъли чяхрар ургъай ва дицдар адрударизра каай. Му йигъ ихь Гьюкумдариз гирами йигъ ву! Гъамлу махьанай, фицики Раббийин шадвал ихь кьувват вуйихь!
Левитари гьамци к1ури халкь ккарцурайи:
– Ишуб гъибтай! Гирами йигъ ву му! Ч1яаьну дерднаъ ахъну хьуб!
Хъа вари халкь аьхю шадвалиинди ип1уз убхъуз, адрудариз кап1уз, алдагънийи, фицики гьамус дурар чпиз ктибтибдин уччвуйи гъавриъ ахънийи.

Хъа йигъан, тухмарин аьхюрар, Гъайгъучйир ва левитар Ездра мялимдихьа уч гъахьнийи, Къанундиъ айи къайдйир аьгъю ап1уз. Хъа дурариз, Раббийи Мошейилантина тувнайи Къанундиан, ургубпи вазлин машквар израилари пажарикк адап1ну ккунибдикан аьгъю гъабхьнийи. Ва гьаддикан Ерусалимдиъси вари чпи яшамиш шулайи йишвариъ гьамци к1ури хабар дебккну ккундийи: «Гъарахай гьар-кюл айишвариз ва акъинай дилин ч1уру ва гъяни оливайин, маслиндин, миртдин, пальмайин, ва гъалинди к1аж али жара гьарарин кюлер, дибик1найиси, пажар ап1уз».
Хъа адмийири душну кюлер гъахи ва гьарди, шли чпин гъваин, шли чпин икриъ, шли Заанурин дараматдин гьяятариъ, «Штун» урнарин ва Ефремдин урнарин гъвалахъ раццариъ пажар гъап1нийи. Йисирвалиан кьяляхъ гъафи варидари пажар гъап1нийи ва душвариъ яшамиш хьуз хъюгънийи. Навиндин бай Ешуайин вахтнахъанмина гьамусдиз израилари мегьел мици гъап1ундайи. Дурарин шадвалин кьадар адайи.
Заанурин Къанун садпи йигъхъан хъюгъну тап аьхирунубдихънакьан гьар йигъан урхури гъахьи. Машквар ургуд йигъан тамам шуйи, хъа миржидпи йигъ, дебккнайиси, машквран ккудубк1ру йигъ вуди гьисаб шула.

Гьадму вазлин къадна юкьудпи йигъан израилар, ушвар дидисну, к1ару палат алди ва к1улиин рюкъ алабхьну уч гъахьи. Израилдин наслар, жарадариндарихьан сарун жара гъахьнийи. Дурар дийигъну, ачухъди чпи гъап1у гунгьар ва чпин абйирин нягьякьвалар к1ул’ин гъидиснийи. Дурар гьаци шубуб сяаьтна чпин Заанурин, Раббийин Къанундиан урхури дийигъну гъузнийи, хъа сабсана шубуб сяаьтна дурар чпин гунгьарилан хил алдабгъуб ккун ап1ури чпин Заанурин, Раббийин улихь икрамнаъ гъаши. Ешуа, Бани;й, Кадмиэ;л, Шева;ний, Бунни;й, Шеревий, Буни;й и Кенани;й левитариз к1ури дап1найи сягьнасибдиин дийигъну чпин Заанур вуйи Раббийиз гьарйир ап1ури ккарагнийи. Левитар вуйи Ешуайи, Кадмиили, Банийи, Хашавнейи, Шеревийи, Ходийи, Шеванийи ва Петахийи гъапнийи:
– Гъудужвай, аьсрариан аьсрариз вуйи Рабби, ичв Заанур адлу ап1инай.
Дурари гъапи:
– Гъит, фунуб тярифт1анна, фунуб уж’валт1анна зина вуйи Яв ччвур ужувлан адвалиъ ади ибшри! Уву вува Айир сар Заанур, эй Рабби! Уву вува аьршар, аьршарин аьршар арайиз Гъахир, душвариъ айи хядарин вари къушум, жил, дид’ин алиб вари, гьюлер, гьюлериъ айиб вари халкь Гъап1ур. Варибдиз уьмур туврайирУву вува ва аьршарин къушми икрам Увуз ап1ура.
Уву вува, гьаммишандин Заанур, Абрам ктагъур, думу халдеярин Уриан адаур ва дугъаз Абрагьам ччвур тувур. Дугъан юк1в Увухъ либцурайиб аьгъяди думу Увуз ктагъунва ва дугъахъди йикьрар гъийит1унва хананитянарин, хеттонитянарин, аморритянарин, перизитянарин, евуситянарин ва гиргашитянарин жил дугъан наслариз тувдиза к1ури. Уву Яв туву гафналан улдуч1вундарва, фицики Уву вува дюзди ап1рур.
Ич абйирин дерд Египетдиъ гъябкъюр Уву вува, Ч1еэрин гьюлин гъвалахъ дурарин гьарай гъеебхьур Уву вува. Уву вува аьламатар ва аьламатнан лишнар фяряуьндиз, дугъан вари багахь вуйидариз ва дугъан уьлкейин вари халкьдиз къаршуди улупур, гьаз гъапиш Увуз аьгъяйвуз египтянари учкан гьап1ри гъахьнуш. Уву вува Увуз ччвур гъап1ур, гъийин йигъазкьан адлуди айиб. Уву вува дурарин улихь гьюл кьюб пайназ пай Гъап1ур ва дурар дид’антина жилилантинаси гъушну, хъа дурарихъ хъергдар Уву, гъван штукк ккабхъруси, штари ккауз гъитунва. Йигъну Уву дурар, дифран буруз духьну хъади гъягъюйва, хъа йишвну – ц1ин буруз духьну, дурариз, чпи гъярушваз гъягъбан бадали рякъ улупуйва.
Синай дагъдиинна гъафир Уву вуйва; аьршариан дурарихъди гафар гъап1ур Уву вуйва. Уву вуйва дурариз гьякь ва дугъри къанунарна къайдйир улупур, ужувлар хру табшуругъарна насигьятар тувур. Уву вува дурариз Яв гирами султ йигъ дебккур ва Яв кюмекчи вуйи Мошейилантина табшуругъарна, къайдйирна, Къанун дерккур. Дурар гашди шуйи, хъа Уву тувуйва аьршариан уьл дурариз, мукърамди шуйи – Уву тувунва гъарзарин жяргълиан шид дурариз. Уву вуйва дурариз, Уву гаф тувну тувидиза гъапи жилиинна гъягъюз ва думу бисуз табшурмиш гъап1ур.
Хъа дурариз, ич абйириз чпи заанди рякъюри гъахьнийи ва Яв табшуругъарихъ хъпехъури гъахьундар.
Дурари дурар ибак ап1ури гъахьундар ва Уву чпин арайиъ ап1ури гъахьи аьламатар дурарин к1ваълан гъягъюру. Дурари чпиз к1уруб аннамиш ап1ури гъахьундар ва Египетдиз чпин лук1вализ кьяляхъ гъягъюз дурари чпиз регьбер ктагънийи. Хъа Уву вува Заанур  – хил алдабгърур, рягьимлур ва рягьимлу юк1в айир, гизаф аьгь ап1рур ва масанвалихъди девлетур! Ва Уву дурар, гьеле дурари чпиз, убзну, икрам ап1уз к1ирихъ ктап1нушра ва: «магьа яв, уву Египетдиан адау заанур» гъапнушра, ва дурари Заануриз яман пис ляхнар ап1ури гъахьнушра, гьаци гъитундарва.
Уву Яв зурбади юк1в убгувалиан дурар ич1и чюлиъ гъитундарва. Йигъну дифран бурузди дурар хъади дяргъюри гъитундар, йишвну ц1ин бурузди дурариз акв тутрувди гъитундар, чпи душну ккунишваз чпихьан гъюгъюз шлуси. Уву Яв ужувлан Рюгь дурариз, насигьятнахъ хъаъбан бадали, тувунва. Уву дурарихьан манна тадабгъундарва, я, дурар дуркънайиган – шид. Ягъч1вур йисандин арайиъ Уву дурариз ич1и чюллериъ хил ттеври гъахьунва; дурариз ккунди ккимбуб фук1ара гъубзундар, дурарин я палат алабк1ури гъабхьундар, я ликар аьргъюри гъахьундар.
Уву дурариз паччагьлугъарна халкьар, тап гьюлин гъирагъарихънакьан жилар тувуйва. Дурар Хешбон паччагьдин Сигон уьлкейин, Башан паччагьдин Ога уьлкейин эйсйир гъахьну. Уву дурарин баяр, завуъ хядаркьан гизаф артмиш хьуз гъитунва, ва Уву дурар, Уву дурари душну дина дибисну хьузди чпин абйириз тувурза гъапи думу жилиинна хъади гъафунва. Уву дурарин улихь думу жилариин яшамиш шулайи хананеяр мют1югъ гъап1унва. Уву дурарин хилиз хананеяр, думу жилин чпин парччгьарна халкь хъади, дурарикан чпиз ккуниб ап1уз, тувунва. Дурари барйир хъит1ик1ну мюгькам дап1найи шагьрарна бегьерлу жилар гъидиснийи. Гьарсаб мутмуйихьди ац1найи хулар, адат1найи даграр, т1умт1ин багъар, ччим ктабгъру гьараринна йимишдин гьарари ац1найи багълар дурарин хилиъ ахьну. Дурари ип1уйи, ац1уйи, чагъ шуйи ва Яв зурба вуйи ужувлантина дурари кеф ктабгъуйи.
Хъа дурар хъпебехъди шулу ва Увуз къаршу гъедергуру, дурари Яв Къанун тина гьидипуру. Дурари Яв пайгъамбрар, чпиз гьацдар т1улар мап1анай к1урудар, йивну йихуйи. Думу пайгъамбрариз дурар Увухьна кьяляхъ хъауз ккундийи, хъа дурари имбубт1ан артухъ пис ляхнар Увуз къаршуди ап1уйи. Хъа Уву дурар, чпихъ хъергри гъахьи чпин душмнарин хилиз тувунва. Хъа чпихъ хъергруган дурари Увуз гьарай ап1уйи. Увуз дурар аьршариан ерхьуйвуз, ва Яв зурба вуйи юк1в убгували дурариз Уву дурар чпин душмнарихьан азад ап1рудар тувуйва.
Аммаки, дурар балайиккан ккадахъну архаин гъахьибси, дурар хъана хъюгъюйи Яв уларикк чпин хявишнар ап1уз. Хъа Уву дурар чпин душмнарин хилиъ гъитуйва, хъа дурари дурариин аьхювал ап1уйи. Хъа дурари Увуз хъана гьарай ап1уйи, Увуз дурар аьршариан ерхьуйвуз, ва Яв зурба вуйи юк1в убгували дурар Уву хъана-хъана азад ап1уйва.
Уву дурар уьхюйва Яв Къанундихьна къяляхъ хъадакри к1ури, хъа дурариз чпит1ан рякъдайи ва Яв табшуругъарихъ хъпехъдайи. Дурари Яв къайдйириз, дурар тамам ап1ру касдиз уьмур тувру къайдйириз, къаршуди гунгьар ап1уйи. Инкарди дурар Увхьан гьидицуйи, чпи ап1рубдихьан гьудуч1вуз ва хъпехъуз ккайидар дайи. Гизаф йисари Уву дурар аьгь ап1ури гъахьунва. Яв Рюгьниинди дурариз Яв пайгъамбрарилантина чпин ягьсуз т1уларикан хабар дебккри гъахьунва, амма дурар хъпехъури гъахьундар, ва гьадмуган Уву дурар жара халкьарин хилиз туври гъахьунва. Гьаци вушра Уву Яв зурба вуйи рягьимвализ дилигду дурар зат мидарди т1анкь ап1ури гъахьундарва ва дурар ул’ан идирчундарва, гьаз гъапиган Уву рягьимлу ва рягьимлу юк1в айир Заанур вуйиган.
Жан ич Заанур, зурба вуйи, вари удубкьру, гуч1 тувру, йит1найи йикьрарихьна вафалуди вуйи Заанур, ич паччгьариин, регьбрариин, Яв гъуллуъчйириин, пайгъамбрариин, ич абйириин ва вари Яв халкьдиин алахьу бедбахтвалар, ассирияйин паччгьарин вахтнахъанмина гъийин йигъазкьан вуйидар, ц1иб вуди гьисаб мап1ана! Учухъди гъабхьиб варибдин Уву гьякь вува, фицики Уву вафалуди гъузуйва, хъа учу гунгьар ап1уйча. Ич паччгьари, регьбрари, Яв гъуллуъчйири, ва ич абйири Яв Къанун тамам ап1дайи. Дурари иб тувдайи Уву гьаъру Яв табшуругъариз ва учу баланаъ адрахъуз учуз к1ури гъахьи ихтиятди духьну ккунду к1уру гафариз. Гьеле дурар, Яв зурба вуйи ужувлилантина Уву туву ат1абццу ва бегьерлу жилиин чпин паччагьлугъдиъ кефнаъ ади хьнушра дурар Яв гъуллугънаъ гъахьундар ва чпин пис ляхнарихъан хътакундар.
Ва магьа гъи учу лук1ар духьна! Уву ич архйириз, дурарин йимишна гъяниб ип1ури тухъ хьузди туву ругариин учкан лук1ар духьна! Ич гунгьарилантина дидин ужуб бегьер, Уву ич зиин дерккнайи паччгьариз шула. Дурари учкан ва ич мал-къарайикан чпиз ккуниб ап1ура. Учу аьхю баланаъ ахънача.

– Гьаму вариб фикирназ гъадабгъну, дибик1ну, учу мюгькам йикьрар йит1урача, ва дид’ин ич аьхюдари, левитари ва Яв гъайгъучйири чпин пчатарра дивра.

Пчатар аларснийи:
Аьхюрди ляхин ап1урайи Ахалийин бай Неемийи,
Цедекийи, Серайди, Азарийи, Еремийи,
Пашхурди, Амарийи, Малхийи,
Хаттушди, Шеванийи, Маллухди,
Харимди, Меремотди, Авдийи,
Данияли, Гиннетонди, Барухди,
Мешулламди, Авийди, Мияминди,
Маазийи, Билгайи, Шемайи –
мурар Заанурин гъайгъучйир вуйи.

Левитар вуйи:
Азанийин бай Ешуайи, Хенададайин тухмиан вуйи Биннуйи, Кадмиили,
ва дурарин багахьлуйир вуйи: Шеванийи,
Ходийи, Келитайи, Пелайи, Хананди,
Михайи, Реховди, Хашавийи,
Заккури, Шеревийи, Шеванийи,
Ходийи, Банийи ва Бенинуйи.

Халкьдин регьбрар вуйи:
Парошди, Пахат-Моавди, Еламди, Заттуйи, Банийи,
Буннийи, Азгадди, Бевайи,
Адонийи, Бигвайи, Адинди,
Атери, Езекийи, Аззури,
Ходийи, Хашумди, Бецайи,
Харифди, Анатотди, Невайи,
Магпиашди, Мешулламди, Хезирди,
Мешезавили, Цадокди, Иаддуайи,
Пелатийи, Хананди, Анайи,
Осийи, Хананийи, Хашувди,
Аллохешди, Пилхайи, Шовекди,
Рехумди, Хашавнайи, Маасейи,
Ахийи, Хананди, Ананди,
Маллухди, Харимди ва Баанайи.

– Ва имбуну халкь – гъайгъучйир, левитар, гъаравлар, мяълийир ап1рудар, Дараматдин кюмекчйир жара халкьарихьан чпин хпар вари чпин баяр-шубар, дидин гъавриъ айидар Заанурин Къанун бадали, жара гъаши вари – гьамус чпин адлу ва гьюрматлу гъардшарик ктикьнийи ва ху дап1ну чпин к1ул’инна гъадабгънийи Заанурин кюмекчи вуйи Мошейилантина туву Раббийин Къанундихъди гъягъюз ва фук1а гъидидипди Ихь Регьбер вуйи Раббийин вари табшуругъар, къанунар, къайдйир тамам ап1уз.
 «Ихь гъваларихъ хъайи жара халкьариз швушварди ихь шубар тутрувуз ва дурарин шубар ихь баяриз швушварди дархуз гаф туврахьа.
Эгер ухьлан илт1ик1найи халкьари ухьухьна султ йигъан шейъ-шюйъ вая ризкь масу тувуз гъабхиш, гъадабгъидархьа. Султ йигъан вая гьациб жара гирами йигъан фук1ара гъабадгъидархьа. Гьарсаб ургудпи йисан жил тартиб ап1идархьа, вари буржарилан хил алдабгъури ап1идихьа.
Ухьу ихь гардандиъ бисурахьа, гьар йисан юкьуб грамм арс ихь Заанурин хулаз лазим вуйишваз ишлетмиш ап1уз тувуз: гирами уьл бадали, гьарган хру уьлин, вариб урбгбан, ва султ йигъан хру къурбнариз вуди, ваз ц1ийи хьувалин ва дерккнайи машкврариз вуди, Израил марцц ап1бан бадали вуйи гирамивализ ва гунгьарихъанди ап1ру къурбнариз вуди ва ихь Заанурин хулаъ ап1ру вари ляхнариз вуди.
Ухьу, Гъайгъучйири, левитари ва халкьди, гьар йисан ихь Заанурин хулаз улупнайи вахтназ Къанундиъ дибик1найиси ихь Заанур вуйи Раббийин гъурбнар ургрушв’ин ургуз гак1влар хуз фундар хизанарин нубат вуш аьгъю ап1ру тупут ипунхьа. Гьар тухумди чан нубат гъафиган, йис’ан йисаз, гьарган ц1а алди хьуз гьаци дап1ну ккунду.
Ухьу хъана ихь гардандиъ бисурхьа гьар йисан Раббийин хулаз ихь мягьсулин ва гьарсаб йимишдин гьарин сабпи бегьер хуз.
Ва хъана – Къанундиъ дибик1найиси, ухьу ихь Заанурин хулаз гъайгъучйирихьна ихь баярикан сарпидар хуз ва ихь малар-марччарин лижариан сабпи ражари бабкан гъахьидар хуз.
Ухьу хъана ихь Заанурин хулан амбарханйириз гъайгъучйирихьна гъярягъю сабпи хю, дубхну ккуни уьл сабпи бегьернакан, ихь гьарарин сабпи йимиш ва ихь таза чяхирна ччим хибдихьа. Ухьу ихь бегьерарикан йиц1убпи пай левитариз тувдихьа, дурар ухьу бегьер уч ап1урайи вари йишвариз гъиди ва гьардихьан чпиз рубкьру пай бисиди. Левитари чпиз рубкьру пай бегьер уч ап1руган дурарихъди Гьарундин тухмилантина вуйи насликан Заанурин гъайгъучи хъади ккунду, хъа левитари, чпиз гъурубкьу пайнан йиц1убпи пай ихь Заанурин хулан амбарханйириз дубхну ккунду. Израилдин халкьди, левитара каъну, чпи гъурбан гъап1уб: ризкь, таза чяхир ва ччим, Дараматдин гъуллугънаъ айи гъайгъучйирна, гъаравларна, мяълийир ап1рудар яшамиш шулайишвариъ айи ва думу Дараматдиз лазим вуйи мутму дивну ади шлу амбарханйириз дубхну ккунду.
Ухьу ихь Заанурин хал, гьаци ул’ан идипну гъитидархьа».

Халкьдин регьбрар Ерусалимдиъ яшамиш хьуз хъюгънийи, хъа имбуну халкьди тупут ипнийи чпикан йиц1урикан сар гирами шагьур вуйи Ерусалимдиъ фуж яшамиш шулуш гъядягъбан бадали, хъа гъузу урч1вур чпин мугагьназ яшамиш шлу йишвариъ гъузнийи. Чпин хушниинди Ерусалимдиъ яшамиш хьуз к1ул ккивдарин, халкьди адрар ап1уйи.
Магьа Ерусалимдиъ яшамиш хьуз хъюгъю ихь йишварин тухмарин регьбрар. (Хъа Ягьудияйин гъулариъ яшамиш шулайи израилар, гъайгъучйир, левитар, Дараматдин кюмекчйир ва Шломойин лук1арилантина вуйидар – гьарсар чан йишваъ, чан гъулаъ). Ерусалимдиз удуч1вну гъафидар Ягьудайинна Беньяминдин тухмариндар вуйи.

Ягьудайин насларикан:
Малелеилин бай вуйи, Шефатийин бай вуйи, Амарийин бай вуйи, Закарийин бай вуйи, Уззийин бай Атай, Фарецдин насил;
ва Закарияйин бай вуйи, Яаривайин бай вуйи, Адайин бай вуйи, Хазайин бай вуйи, Кол-Хозейин бай вуйи, Барухдин бай Маасей, Шелайин насил.
Ерусалимдиъ яшамиш шулайи Фарецдин наслар 468 к1убан эскрар вуйи.

Беньямндин насларикан:
Ешуайин бай вуйи, Итиилайин бай вуйи, Манасейин бай вуйи, Колайин бай вуйи, Педайин бай вуйи, Яедин бай вуйи, Мешулламдин бай Саллай,
ва дугъан кьяляхъди Габбайна Саллай – 928 кас.
Зихрийин бай Яил, дурарин зиин аьхюр вуйи, хъа Ассенуйдин бай Ягьуда, шагьрин зиин аьхюрди али кьюрпи кас вуйи.

Заанурин гъайгъучйирикан:
Яяривдин бай Едай, Яхин,
Заанурин дараматдин аьхювал гъабхурайи Ахитувдин бай вуйи, Мерайотдин бай вуйи, Цадокдин бай вуйи, Мешулламдин бай вуйи, Хилкийин бай вуйи, Серай,
ва дараматдиъ ляхнар тамам ап1урайи дурарин багахьна вуйидар – 822 кас;
Малхийин бай вуйи, Пашхурдин бай вуйи, Закарийин бай вуйи, Амцийин бай вуйи, Пелалийин бай вуйи, Ерохамдин бай Адай,
ва тухмарин регьбрар вуйи дугъаз багахь вуйидар – 242 кас;
Иммердин бай вуйи, Мешиллемотдин бай вуйи, Ахзайин бай вуйи, Азарилайин бай Амашсай,
ва Дараматдин эскрар вуйи дугъаз багахь вуйидар – 128 кас.
Дурарин аьхюр Аггедолимдин бай Завдиил вуйи.

Левитарикан:
Буннийин бай вуйи, Хашавийин бай вуйи, Азрикамдин бай вуйи, Хашувдин бай Шемай;
левитарин аьхюрарикан вуйи, Дараматдин ч1атан ляхнар тамам ап1рударин аьхюрар вуйи Шаббетай ва Язавад;
ккарагруган чухсагъул пуз хъюгърударикан сарпирди ккебгъру кас Асафдин бай вуйи, Завдийин бай вуйи, Михийин бай Маттаний;
дугъаз багахь вуйидарикан кьюрпир – Бакбукий к1уру кас,
ва Едутундин бай вуйи, Галалдин бай вуйи, Шаммуайин бай Авдай.
Гирами шагьриъ левитарин кьадар 284 кас вуйи.

Гъаравлар:
Аккув, Талмон ва урнар уьрхюри шлу дурариз багахь вуйидар, – 172 кас.

Имбунудар израилар Заанурин гъайгъучйирра левитара хъади Ягьудияйиъ вари шагьрариъ, гьар чпин тухмиз дурубкьнайи пайнаъ яшамиш шулайи.
Дараматдин кюмекчйир Офел тепейиин яшамиш шулайи, ва дурарин зиин аьхюрар Цихайна Гишпай вуйи.
Ерусалимдиъ левитарин аьхюр Михийин бай вуйи, Маттанийин бай вуйи, Хашавийин бай вуйи, Банийин бай Уззий вуйи. Уззий, Заанурин хулан гъайгъу зигувалин жавабдар касарин, Асафдин насларикан сар вуйи. Дурарин гьякьнаан паччагьди, дурарин ип1рубдин гъайгъу кади шлуси жаради табшурмиш дап1найи.
Халкьдиз кайи вари ляхнарин гьякьнаан паччагьдин терефнаан вуйи аьхюр, Ягьудайин бай Зарехдин насларикан сар вуйи Мешезавилдин бай Петах вуйи.
Хъа хут1лар хъайи гъуларикан к1урубси гъабшиш, Ягьудайин тухмиан вуйи халкьдикан гьац1ар Кириат-Арбайиъ ва дидин гъирагъарихъ хъайи гъулариъ,
Дивондиъ ва дидин гъваларихъ хъайи гъулариъ,
Кавцеилдиъ ва дидин гъирагъдихъ хъайи гъулариъ,
Ешуайиъ, Моладдиъ, Бет-Пелетдиъ,
Хацар-Шуалдиъ, Беэр-Шевайиъ ва дидихъ хъайи гъулариъ,
Циклагдиъ, Мехондиъ ва дидихъ хъайи гъулариъ,
Ен-Риммондиъ, Цордиъ, Ярмутдиъ, Заноахдиъ, Адулламдиъ ва дурарихъ хъайи гъулариъ,
Лахишдиъ ва дидин хут1лариъ,
Азекдиъ ва дидихъ хъайи гъулариъ яшамиш шулайи.
Дурар от Беэр-Шевайихъан гъадабгъуб Гинном дерейихънакьан ккат1арццнайи.

Гев шагьриан вуйи Беньяминдин наслар Михмасдиъ, Гаейиъ, Вефилиъ ва дидихъ хъайи гъулариъ,
Анатотдиъ, Новдиъ ва Ананияйиъ,
Хацориъ, Рамайиъ ва Гиттаимдиъ,
Хадиддиъ, Цевоимдиъ ва Неваллатдиъ,
Лоддиъ ва Онойиъ, ва Ге-Харашимдиъ яшамиш шулайи.
Левитарин тухмикан гьац1ар Ягьудайиз ва Беньяминдиз дурукьнайи паяриин яшамиш шулайи.

Магьа, Шеалтиилин бай Зоровавелихъди ва Ешуайихъди кьяляхъ гъафи Заанурин гъайгъучйир ва левитар:
Серай, Еремий, Ездра,
Амарий, Маллух, Хаттуш,
Шеханий, Харим, Меремот,
Иддо, Гиннетон, Авий,
Миниамин, Моадий, Билга,
Шемай, Яярив, Едай,
Саллу, Амок, Хилкий ва Ядай.
Мурар, Ешуайин вархтари Заанурин гъайгъучйиринна чпин багахьна вуйидарин регьбрар вуйи.
Левитарикан вуйи Ешуара, Биннуйра, Кадмиилра, Шеревийра, Иудара, ва гьацира, чухсагъул к1ури адвализ вуйи мяълийирихъанди жаваб тувру кас Маттанийра чаз багахь вуйидарра кади.
Бакбукийна  Унний ва дурарин багахьлуйир, мяълийир ап1рудариз къаншариъ дийигъну, мяълийир ап1рударихъди хъипру кюмекчйир вуйи.
Ешуа Яакимдин адаш вуйи, Яаким – Элиашивдин адаш , Элиашив – Яяддин адаш, Яяд –Яханандин адаш, хъа Яханан – Яддуайин адаш вуйи.

Яакимдин вахтари Заанурин гъайгъучйирин тухмарин аьхюдар гьамрар вуйи:
Серайин хизандиан – Мерай;
Еремийин хизандиан – Хананий;
Ездрайин хизандиан – Мешуллам;
Амарийин хизандиан – Яханан;
Маллухдин хизандиан – Янафан;
Шеханийин хизандиан – Ясиф;
Харимдин хизандиан – Аднай;
Меремотдин хизандиан – Хелкай;
Иддойин хизандиан – Закарий;
Гиннетондин хизандиан – Мешуллам;
Авийин хизандиан – Зихрий;
Миниаминдин хизандиан  ва Моадийин хизандиан – Пилтай;
Билгийин хизандиан – Шаммуай;
Шемайин хизандиан – Янафан;
Яяривдин хизандиан – Маттенай;
Едайин хизандиан – Уззий;
Саллуйин хизандиан – Каллай;
Амокдин хизандиан – Евер;
Хилкийин хизандиан – Хашавий;
Ядайин хизандиан– Нетанил.
Левитарин тухмарин аьхюдар Элиашивдин, Яядин, Яханандин ва Яддуайин вахтари гьисабназ гъадагънийи, хъа Заанурин гъайгъучйир – Персияйин Дарийи паччагьвал ап1урайи вахтари.
Левийин насларикан вуйи тухмарин аьхюдар Элиашивдин  хтул Яханандин вахтариз улихьна тарихнаъ гъидик1нийи.
Хъа левитарин регьбрар гъахьну Хашавий, Шеревий, Кадмиилин бай Ешуа, ва дурарин багахьлуйир, дурариз къаншариъ дийигъну шлу чухсагъулинна тярифнан мягълийир ап1руган – мяълийир ап1ру саб десте тмунубдиз къаншариъ шуйи Заанурин адми Давидди дебккиганси.
Маттаний, Бакбукий, Авдий, Мешуллам, Талмон ва Аккув гъайгъучйир вуди гъахьну урнарихъ хъайи амбарханйир уьрхру. Дурари чпин гъайгъу Ехоцадакдин бай вуйи Ешуайин бай Яакимдин ва Заанурин гъайгъучи ва Тауратдин мялим вуйи Ездрайин ва му йишварин аьхюр вуйи Неемийин вахтна гъубхнийи.

Ерусалимдин цал гирами ап1уз вари йишвариан шагьриз левитар, гирамивалин машквар чухсагъулин мяълийирин, дафарин, лирйирин ва арфйирин мукьмариккди шадди хъап1бан бадали, хъади гъафнийи. Ерусалимдин гъирагъарихъ йишвариан гьацира мяълийир ап1рудар нетофинарин гъулариан, Бет-Гилгалиан, ва Гевдинна Азмаветдин йишвариан гъафнийи. Дурари Ерусалимдин гъирагъ вуйибси дергру йишвар гъап1нийи. Заанурин гъайгъучйирна левитар, Къанунди улупнайиси мацц гъахьиган, хъа дурари халкь, урнар ва цалар марцц гъап1нийи.
Узу цалариинна жугьдарин регьбрариз гъач гъапиза ва мяълийир ап1рударин кьюб десте албагуз ва тярифнан мяълийир ап1ури цаллатина гъягъюз гъитза.
Думу дестейикан саб арччул терефнаанди Пейиндин урнарихъинди гъубшнийи. Дурарихъди Гошай гъушнийи, ва дугъахъди – жугьдарин гьац1 пай регьбрар, Азарийра, Ездрара, Мешулламра, Ягьудара, Беньяминра, Шемайра, Еремийра,
ва Заанурин гъайгъучйирикан жигьиларра зурнийир хьади: Асафдин бай вуйи, Заккурайин бай вуйи, Михейин бай вуйи, Маттанийин бай вуйи, Шемайин бай вуйи, Нафандин бай Закарий,
ва дугъан багахьлуйир вуйи – Шемай, Азарил, Милалай, Гилалай, Маай, Нетанил, Ягьуда ва Хананий – Заанурин адми Давидди дебккнайиси мукьмар йивру алатарра хьади.
Дестейин к1улиъ Тауратдин мялим Ездра айи.
Булагъдин урнарихъан, гьадрарин улихь дишди Давиддин Шагьрин умбрарианзина душну цалариинди улдуч1ву ва Давиддин хларилантина ригъ-гьудубч1вру терефназди Штун урнарихъинди гъушу.

Кьюбпи десте гагул терефназди гъубшу, ва дурарихъди цал’инди узура гъушза, хъа узухъди гьац1 пай халкьра гъафи – Ттернин ч1вурдхъантина Яркьу цалихьинди, ва Ефраимдин урнарилантина, Йирси урнарин багхьантина, Балугъарин урнар, Хананилин ч1вурдар ва Сотни ч1вурдар гъитну Марччарин урнарихьинди гъафича. Гъаравларин урнарихъ вари дийигъча.

Хъасин тярифнан мяълийир ап1ури гъушу кьюбиб дестйири Заанурин хулаъ чпин йишвар гъидису, дурарихъди, гьац1пай аьхюдарра хъади узура уч1вза. Учухъди Заанурин гъайгъучйир вуйи чпин зурнйирра хьади Элиаким, Маасей, Миниамин, Михей, Элиоенам, Закарий и Хананий – гьацира Маасей, Шемай, Элеазар, Уззий, Яханан, Малхий, Елам ва Езер хъайи.
Дестйири мяълийир Езрахийин хиликкди ап1урайи. Думу йигъан дурари зурба вуйи гъурбнар гъахнийи ва шадвал хъап1нийи, гьаз гъапиш дурариз зурба шадвал тувур Учв, Заанур вуйи. Хпарра биц1идарра шадвалиъ айи. Ва думу шадвалин дихар Ерусалимдиантина ярхла йишваризра кмиди ерхьуйи.

Гьадму йигъан амбархайнирин гъайгъу зигру касарра ктагънийи. Дурари душваз хру садакьйирин сабпи бегьерарин ва жвуван айи девлетнан гъабхи йиц1убпи пайнан эйвал дап1ну ккундийи. Шагьрарихъ хъайи хут1лариан дурари амбарханйириз Къанундиъ улупнайиси Заанурин гъайгъучйиризна левитариз вуйи пай уч дап1ну ккундийи, фицики дурари зигурайи зегьметниин жугьдар разиди вуйи. Дурари чпин Заануриз зегьмет зигурайи ва марцц ап1бан къайдйириин зегьмет зигурайи. Гьациб зегьмет, Давиддина чан бай Шломойи табшурмиш дап1найиганси, мяълийир ап1рударина гъаравларира зигурайи. Фицики дягьзаманйирианмина, Давиддинна Асафдин вахтарианмина мяълийир ап1рударин аьхюдар дерккнайи ва фицдар тярифнанна чухсагъулин мяълийир Заануриз дап1ну ккундушра улупнайи.
Хъа Зоровавелинна Неемийин вахтарианмина вари Израил халкьди мяълийир ап1рударинна гъаравларин гъайгъура зигуз хъюгънийи. Дураризра гьар йигъандин пай гъяп1ри гъахьи. Хъа дидланра гъайри имбуну левитаризра гирами пай гъяп1ри шуйи, хъа левитари чпин пайнакан Гьарундин наслариз пай гьадабгъуйи.

Гьадму йигъан варидариз ебхьури Мошейин китаб вуйи Тауратдианра машар гъурхнийи. Ва душв’ан аьгъю шулу: гьич сар я аммонитян, я моавитян, Заанурин халкьдин арайиз кьабул дап1ну даккниваликан. Гьаз дици? – гьаз гъапиш, дурари израилар уьл’индина штуинди кьабул гъап1ундайи, хъа дурари, тувну пул, израилар агьнакк ккауз, Валаам гъахнийи. Амма ихь Заанури дурарин агьар ужувлариз илт1ик1нийи. Мициб къанундикан гъеебхьдари Израилиан, жара халкьарикан вуйидар вари ут1урккнийи.

Хъа мидин улихьна, ихь Раббийин амбарханйирин аьхювал ап1ири шлу, Заанурин гъуллугъчи Эльяши;вди, Товийиз (му кас дугъан багахьлу вуйи), саб аьхю хал тувнийи.
Думугандиз думу хулаъ садакьади гъабхи уьл, ицци ниъ хъайи ук1ар-ччимар, гъаб-гъажагъна му-тму, хъа гьацира гъайгъучйириз гъурбан дап1ну духнайидар ва левитаризна мяълийир ап1рударизна гъаравлариз к1ури йиц1убпи пайди дубхнайи ризкьна, чяхирна, ччим айи.
Думуган узу Ерусалимдиъ адайза: Артаксе;рксди вавиландин паччагьвал ап1урайи сумч1урна кьюдпи йисан узу паччагьдихьна душнайза. Саб вахтналан узу, паччагьди ихтияр тувну, Ерусалимдиз кьяляхъ гъафиза ва Товий бадали Эльяшивди фициб пис ляхин гъап1нуш гьадмуган аьгъю гъабхьунзуз – Заанурин Дараматдин гьяятдиъ дугъаз хал тувбакан!
Узуз яман хъял гъафизуз ва душв’ан Товийи чан хул’ан душваз гъабхиб вари гат1абхьунза. Хъасин узу думу хал марцц ап1уз гъитунза ва душваъ хъана Заанурин Дараматдин лазим вуйиб, гъурбанди гъабхи уьл ва ицци ниар адаърудар ивунза.
Узуз хъана аьгъю гъабхьунзуз левтариз вуйи пай дурарихьна тувнадрубдикан ва Заанурин Хулаъ зегьмет зигурайи вари левитарна мяълийир ап1рудар чпин хут1лариинна кьяляхъ хътакбакан. Узу аьхюдарикди элегнийза, хъа гьерхнийза:
– Заанурин хал гьаз ул’ан идипна?
Хъасин узу дурар уч гъап1за ва гьар чпин йишварихь дерккза. Хъа гьадмуган жугьдарин вари халкьди амбарханйириз йиц1убпи пай ризкь, таза чяхир ва ччим гъабхи. Амбарханйирин аьхювал ап1уз узу Заанурин гъуллугъчи Шелемийна, Тауратдин мялим Цадо;кна, левит Педай дерккунза, хъа дурарин кюмекчиди Маттанийин бай вуйи Заккурайин бай Хана;н дерккунза. Дурар мюгькам адмийир вуйи. Дурарин буржйир, амбарханйириъ айиб дурубкьну ккунидарихьна, рубкьуб вуйи.

Гьаму ап1баз дилигну узу к1ваин ап1инава, йиз Заанур, йиз Заанурин хулаз ва душван ляхин ляхник кипбаз, узу гъап1у ужувлан ляхнар мукут1уршванава!

Думу йигъари узуз Ягьудияйиъ султ йигъан ликарихьди чяхир кч1ибкьурайидар, дяхнин шалар хурайидар ва дажарик думу шалар, чяхир, т1умт1ар, инжир ва жара гьацдар гъагъар кит1райидар гъяркънийиз. Ва гьаму вариб дурари султ йигъан Ерусалимдиз гъабхурайи. Узу дурариз, сарун султ йигъан дицдар ариш-веришдин ляхнар мап1анай гъапнийза. Ерусалимдиъ яшамиш шулайи Тириан вуйи адмийири балугъар ва гьар жюре шей’ар ху йи, гъахидар султ йигъан Ягьудияйин халкьдиз Ерусалимдиъ масу тувуйи. Узу Ягьудияйин аьхюдарикди элегунза, хъа гьерхунза:
– Мицдар пис ляхнар гьаз ап1урачва, султ йигъ чиркин ап1ури? Гьамци ап1ури гъахьну ичв абйирира ва гьаддиз ихь Заанури ухь’инна ва гьаму шагьриинна гьаму вари бедбахтвалар гьаъну! Хъа учву, султ йигъ чиркин ап1ури, Израилиинна хъа аьхю хъял гъюз гъитрачва»!
Узу, султ йигъ улубкьайиз Ерусалимдин урнариинна лавлан алабхъуради дурар хъяркьюз ва султ йигъ ккудубк1айизкьан хът1ят1якьюз, табшурмиш гъап1нийза. Урнарихъ гъаравларди узу йиз адмийирикан дерккнийза, султ йигъан шагьризди гьич саб гъагъкьана деебтуз.
Саб-кьюбан, Ерусалимдин ч1атинди цаларикк гьубкьу мутму тувру-гъадабгъру ариш’веришчйири йишвар адаънийи. Хъа узу дурариз ижмишнаан гъапнийза:
– Гьаз учву цаликк йишвар адаурачва? Сарун сабансана гьаци гъап1иш, узканди дариз!
Думу вахтнахъанмина сарун дурар султ йигъан гъюри имдайи. Хъасин узу, султ йигъ гирамиди уьбхбан бадали, левитариз марцц хьуб, хъа душну урнар уьрхюб, табшурмиш гъап1нийза.

Йиз Заанур, гьамунубдилантинара узу к1ваин ап1инава, ва Яв зурба вуйи рягьимлувалилантина узуз рягьим улупава!

Дидланра гъайри узуз, Ашдоддианна, Аммондианна, Моавдиан вуйи дишагьлийир чпиз швушварди духнайи жугьдарра гъяркънийзуз. Дурарин гьац1ар биц1идари ашдод ч1алниинди ясана жара халкьарин ч1алариинди гафар ап1уйи, хъа жугьуд ч1ал дурариз аьгъдайи. Узу дурариз хъжагънийза, агьарра гъап1нийза, сакьюдариз гъивнира вуйза ва кушарихъан дидисну хъч1юхнура вуза! Узу дурарихьди Заануриин ччвур дибисну ху ап1уз гъитза хъа гъапиза:
– Учву ичв шубар жара халкьарин баяриз швуваз тувну ва дурарин шубар ичв баяриз вая учвуз духну ккундар. Магьа гьамцдарилантина дайин Израилдин паччагь Шломора гунгьиъ ахъур? Гизаф халкьариз дугъаз ухшарсир паччагькьана ади хьундар. Думу чан Заануриз ккунди гъахьну, ва Раббийи дугъкан вари Израилин зиин паччагь ктаънийи, аммаки жара халкьарин хпари, гьеле гьадмура кмиди гунгьихъна хъаънийи. Гьамус ухьуз ебхьуз мийиб гьадму амийи, жара жилин дишагьлийир учвуз хуб ва ихь Заануриз вуйи вафаллувал ликрикк ккивну, гьадрарилантина яман писвал ап1уб?
Заанурин аьхюну гъайгъучи Элиашивдин бай вуйи Яяддин баярикан сар, хоронитян жви Санбаллатдин язна вуйи. Узу думу узхьан гьут1урккнура вуза.

К1ваин алаъ, йиз Рабби, дурариз чпи гъап1дар, фицики дурари чиркин гъап1нийи Яв гъуллугънаъ хьуб гирамиди уьбхювал! Дурари чиркин гъап1нийи гъайгъучйирихъдина левитарихъди Раббийи йит1найи йикьрар!

Гьамци узу дурар, жара уьлкйиринуб варибдихьан марцц гъап1нийза, ва гъайгъучйиринна левитарин буржйир тамам ап1увал тазабашт1ан дебккнийза, гьарсари чахъ хъайиб ап1ури. Узу, улупнайи вахтназ гьарди гак1лар хубра ва сабпи бегьернан гъайгъушнаъ хьубра, таза алап1нийза.

Узу к1ваин ап1инава, йиз Рабби, Уву узуз уж’вал дебккавава!