5. 8. Ещё один аспект проявления принципа практика

5.8. Яшчэ адзін аспект праявы прынцыпаў: "практыка — крытэрый ісціны"; «па веры вашай ды будзе вам».

На аснове светаразумення,якое адмаўляе інтуіцыю індывіда і Усеўладная Бога як аб'ектыўныя з'явы, - прынцып "практыка-крытэр ісціны" працуе толькі ў рэжыме ўсведамлення ўжо атрыманых вынікаў, працуе толькi з мiнулым.

Па адносінах да навуковых тэорый гэта азначае, што калі пабудова, на аснове якой мадэлюецца развіццё сітуацыі, цвярдзiць адно, што ў перспектыве — непрыемнасць ці катастрофа, то ў рэальным жыцці варта не рабіць тых дзеянняў, якія
вядуць да гэтай непрыемнасці або катастрофы.

Аднак усе тэорыі носяць характар ведаў, практычнае прымяненне якога абмежавана канкрэтнымі абставінамі. Г. зн. у адным дыяпазоне параметраў тэорыі працаздольныя, а пры выхадзе за яго межы яны даюць недакладныя вынікі. Так закон Гука, згодна з якім дэфармацыя прапарцыйная прыкладзенай сіле, непрацаздольны ў тых выпадках, калі пасля спынення дзеяння сілы існуе некаторая непапраўная дэфармацыя.

У шэрагу выпадкаў тэорыі і мадэлі, у якіх улічаны фактары, не ўлічваюцца ў іншых тэорыях і мадэлях, здымаюць забароны, якія накладаюцца больш простымі тэорыямі і мадэлямі. Тым не менш усе тэорыі "прыблізныя", і рэальныя працэсы ў жыцці
некалькі адрозніваюцца ад іх апісанняў у тэорыях і пабудаваных на
іх аснове мадэляў. Таму неадпаведнасць, памылкi  тэорый і эксперыментальных вынікаў, атрыманых на тых ці іншых мадэлях, можа прыводзіць да дакладных катастроф і больш дробным непрыемнасцяў.

Так першы савецкі рэактыўны знішчальнік-перахопнік Бі-1 разбіўся ў ходзе выпрабаванняў; загінуў лётчык Г. Я. Бахчiванджi (1908-1943), якому пасмяротна (толькі ў 1973 г.) было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

Аналіз прычын катастрофы паказаў, што аэрадынамічная кампаноўка БI-1 была абраная на аснове аэрадынамікі нізкіх хуткасцяў, пры якіх паветра, якое абцякае самалёт, можна лічыць несціскальным газам. Аднак у адным з палётаў БI-1 дасягнуў хуткасці блізкай да хуткасці гуку, а ў гэтым дыяпазоне хуткасцяў паветра нельга лічыць несціскальным газам, з прычыны чаго тэорыі і таксама эксперыментальныя метады аэрадынамікі нізкіх хуткасцяў страчваюць працаздольнасць. На хуткасцях, блізкіх да хуткасці гуку, з прычыны рэальнай сціскальнасці газу ў набеге патокаў, аэрадынамічныя характарыстыкі БI-1 змяніліся так, што ён уцягнуўся ў пікіраванне, з якога яго немагчыма было вывесці. Г.зн. лётчык-выпрабавальнік быў асуджаны на гібель самой канструкцыяй БI-1.

З'ява сціскальнасці газаў да часу пачатку работ па праекту БI-1 было вядома, і можна было здагадацца, што:
- Змена карціны обцяканьне і размеркавання ціску па знешняй паверхні самалёта адчувальна выяўляецца ва ўмовах сціскальнасці паветра i пацягне змену яго аэрадынамічных характарыстык (аэрадынамічныя сілы і моманты ў іх матэматычным прадстаўленні - інтэграл ад ціску паветра па паверхні лятальнага апарата);
- гэта змена аэрадынамічных характарыстык на хуткасцях палёту, пры якіх параметры обцяканьне далёкія ад тых якiя атрымліваюцца на аснове тэарэтычнай мадэлі несцiчкальнасцi газу,i гэт можа быць небяспечным менавiта для забеспячэння кіравальнасці самалёта;
- адпаведна для забеспячэння надзейнасьцi палёту на хуткасцях, пры якіх сціскальнасцю паветра нельга запамятаваць, работы па развіцці аэрадынамікі
вялікіх хуткасцяў былi неабходны.

Ці настойваў канструктар БI-1 - В.Ф.Болховiтнiков (1899-1970) - на вырашэнні гэтых праблем у працэсе праектавання самалёта, але атрымаў адмову вышэйстаячых інстанцый, альбо сам паклаўся "на авось", - нам невядома. Вядома, што аэрадынамічная труба вялікіх хуткасцяў Т-106 ЦАГІ была ўведзена ў эксплуатацыю ў 1943 г. - ужо пасля гібелі Б-1. "У ёй адразу ж пачалі праводзіць шырокія даследаванні мадэляў самалётаў і іх элементаў пры вялікіх дагукавы хуткасцях. Была выпрабаваная і мадэль самалёта «БI» для выяўлення прычын катастрофы. Па выніках выпрабаванняў стала ясна, што «БI» разбіўся з-за няўлічаных пры праектаванні самалёта асаблівасцяў обцяканьне прамога крыла і апярэння на околозвуковых хуткасцях з-за якіх ўзнікае з'ява зацягвання самалёта ў пікіравання, пераадолець якое лётчыку не могчыма"*.

*Cпасылка на артыкул працуе http://www.testpilot.ru/russia/bolthovitin/bi/

Але сапраўдная катастрофа БI-1 стала выразам памылкi прынцыпу «практыка — крытэр ісціны» у тым сэнсе, што аэрадынаміка нізкіх хуткасцяў, пры якой сціскальнасць паветра можна бяспечна грэбаваць, і аэрадынаміка высокіх хуткасцяў, пры якіх сціскальнасць паветра змяняе і карціну обцяканьне, і аэрадынамічныя сілы, — розныя вельмi розныя аэрадынамікі, што павінна выяўляцца і ў адрозненні тэорый, і ў адрозненні эксперыментальнай базы.

Гэты і многія іншыя прыклады прыводзяць да найважнейшага пытання: ці можна
пазбегнуць такіх сітуацый, у якіх памылка прынцыпу "практыка — крытэр ісціны" спрацоўвае як стымул да таго, каб выявіць і зразумець прычыны катастрофыкая якiя адбылася рэальна або будуць адбывацца ў больш дробных непрыемнасцях?

Адказ на гэтакiя пытанне суб'ектыўны і цесна звязаны з пытаннем аб прызнанні альбо непрызнанні аб'ектыўнасці існавання такіх з'яў як інтуіцыя індывіда і ўсеўладнасць Божая. Аднак пры любым варыянце адказу (Iнтуіцыя і ўсеўладнасць — праўда, альбо інтуіцыя і ўсеўладнасць — хлусня) прынцып "практыка-крытэрый ісціны" выкажацца ў практычнай рэалізацыі іншага прынцыпу "па веры
вашай хай будзе вам" (Біблія, Новы Запавет, Мацей, 09: 29) - у дачыненні да прыхільнікаў кожнага з двух відаў суб'ектывізму, г. зн.:
1.тыя хто аспрэчваюць інтуіцыю і Усеўладнне ў якасці аб'ектыўных з'яў - будуць гарантавана трапляць у сітуацыі, у якіх прынцып «практыка-крытэрый ісціны»
будзе агаляць безгрунтоўнасць тых ці іншых тэорый у непрыемнасцях і катастрофах, якія адбыліся па прычыне прытрымлівання гэтым тэорыям;
2. тыя хто прызнае уседзяржытнасць ў якасці аб'ектыўных з'яў - будуць практычна пераконвацца ў тым, што інтуіцыя (калі яна ў ладу з Божым здабычай, калi яна сапраўды добрая), а таксама і ўсеўладнасць папераджальна паказваюць ім на рэальныя небяспекі і будучыя беды, тым самым дазваляючы ім абмінуць іх ці падрыхтавацца да таго, каб іх паспяхова пераадолець.

Гэтыя сцвярджэнні вынікаюць не з доказнага метаду выпрацоўкі ведаў і навыкаў, а з апісальнага. Ключ да разумення гэтага аб'ектыўнаq з'явы - адрозненні лёсу носьбітаў тых двух відаў, якiя i як суб'ектыўны - дае дастаткова агульная тэорыя
кіравання (ДОТУ - ёй прысвечана наступная параграф шесць), якая таксама з'яўляецца спараджэннем большай часткай апісальнага, а не доказнага метаду выпрацоўкі ведаў.

Першая iз акалічнасцей, даецца пры паглядзе на прадмурак ДОТУ, i складаецца
у тым, што з пункту гледжання тэорыі і практыкі кіравання, значнасць інфармацыі, якая характарызуе працэс кіравання па суцi, меншае ў наступным парадку:
6. інфармацыя аб працэсах, плынь якіх здольна прывесці да адкрыцця магчымасцяў таго, што працяг працэсу кіравання ў будучыні можа адхіліцца ад нармальных параметраў;
5. аб'ектыўна адкрыліся (узніклі, з'явіліся*) магчымасці таго, што плынь працэсу кіравання ў будучыні можа адхіліцца ад нармальных параметраў;
4. магчымасці пачалі рэалізоўвацца і намеціліся тэндэнцыі да таго, што працягу працэсу кіравання адхіліцца ад нармальных параметраў;
3. плынь працэсу адхілілася ад нармальных параметраў, але яшчэ знаходзіцца ў межах дапушчальнага;
2. адхіленне параметраў працэсу на мяжы дапушчальнага;
1. працэс выйшаў за дапушчальныя межы, але яшчэ ёсць некаторы час для таго, каб зрабіць меры да вяртання працэсу ў дапушчальныя межы і пазбегнуць катастрофы —
канчатковай, альбо наступствы якой давядзецца потым пераадольваць і кампенсаваць нанесеную ёю шкоду**.

* Словы «паўсталі», "з'явіліся", — можа быць, — больш звыклыя, але калі суадносіцца з паняццем аб трыадзінстве матэрыі-інфармацыі-меры, то дакладней і па сутнасці будзе сказаць: аб'ектыўныя магчымасці адкрыліся ў плыні працэсу ў яго канкрэтыцы, ў адпаведнасці з матрыцай магчымых станаў. Магчымасці не маглі "паўстаць" альбо "з'явіцца", паколькі першапачаткова існавалі ў меры —
у Матрыцы-прадвызначэння быцця Светабудовы.
** Аднак для звычайнага Я-цэнтрычных кіраўніцкіх непісьменных разуменняў іерархія значнасці кіраўніцкай інфармацыі ўяўляецца парадкам наадварот: найбольш значны фактычна калi адбыўся выхад працэсу за межы дапушчальнага і найменш значная інфармацыя аб "нейкіх там адкрыўшыхся магчымасцях". Пра тое, што выхад за межы рэальны i сапраўдны, а не тэарэтычна дапушчальны — ужо пачалася катастрофа, а кіраванне адкрыццём і магчымасцяў тэндэнцыямі-найбольшай эфектыўнасцi? як у сэнсе дасягнення мэтаў, так і ў сэнсе мінімуму выдаткаў магутнасці і іншых рэсурсаў, — пра гэта кіраўніkш непісьменнага Я-цэнтру светаразуменне не хочуць здагадацца i не здагадваюцца.

І практычна нулявы кіраўніцкай значнасцю валодае інфармацыя аб тым, што ўсяго названага раней няма(Кiраваць пустэчай?), з прычыны чаго працэс кіравання працякае нармальна.

Пры гэтым варта патлумачыць яшчэ адзін аспект уліку магчымасцяў і тэндэнцый у выпрацоўцы кіруючага ўздзеяння. Адкрывацца могуць не толькі неспрыяльныя магчымасці, але і магчымасці спрыяльныя, рэалізацыя якіх дазваляе адчувальна павысіць якасць кіравання. Тое ж тычыцца і ўліку тэндэнцый.

Другая з тых акалічнасцей, якое вiдаць пры паглядзе на прадмурак ДОТУ, складаецца
у тым, што кіраванне заўсёды носіць канцэптуальна пэўны характар, т.е. мэты, шляхі і сродкі іх дасягнення — определенны.

Абодва гэтыя акалічнасці адносяцца і да таго, як індывід або грамадства ўпісваюцца ў працэс ўсеўладнасцi:
- калі яны дзейнічаюць у рэчышчы промыслу Божага, то загадзя ў адносінах да магчымых непрыемнасцяў ім даецца ў рэчышчы ўсеўладнасцi інфармацыя пра гэта і
аказваецца іншая інфармацыйна-алгарытмічная падтрымка, якая дазваляе пазбегнуць непрыемнасцяў або іх паспяхова пераадолець;
- калі яны дзейнічаюць у межах патурання Божага, які дазваляе ім памыляцца і тварыць адсябяціну насуперак Здабычы Божай, то такога роду інфармацыя ім не даецца і для іх прынцып "практыка-крытэр ісціны" працуе постфактум ў адносінах да непрыемнасцяў і катастроф, што з'яўляецца падставай для таго, каб падумаць аб прычынах «нешанцаванне».

І гэтая акалічнасць ставіць нас перад неабходнасцю разумець адрозненне інтуіцыі, ўяўлення і памяці.

Практычна кожны можа ўспомніць сітуацыі, калі «унутраны голас» ці нейкае предощущение папярэджвала яго, што не трэба рабіць што-нешта канкрэтнае, ці ўзнікала перакананасць у безальтэрнатыўнай неабходнасці зрабіць нешта канкрэтнае*. Такога роду сітуацыі для большасці людзей суадносяцца з сітуацыямі-працягамі, якія адносяцца да двух узаемавыключальных класаў:
- у тых выпадках, калі індывід накіроўваўся рэкамендацыям "унутранага голасу" і предощущениям, якіх бы там ні было непрыемнасцяў не адбывалася;
- у тых выпадках, калі ён адпрэчваў рэкамендацыі "ўнутрана гагаласы " і предощущений, то адбываліся непрыемнасці альб яму ледзь-ледзь удавалася пазбегнуць іх, часам па не залежных ад яго волі прычынах.

Але таксама шмат хто памятае сітуацыі, калі іх уяўленне малявала кашмары, якія нібыта ўжо адбыліся за межамі іх ўспрымання альбо нібыта могуць адбыцца ў будучыні, а потым аказвалася, што гэтыя кашмары былі плёнам іх выдумак, т.е. рэальна за межамі іх ўспрымання падзеі працякалі дастаткова шчасна (а калі і не паспяхова, то без якой бы то ні было сюжэтнай супольнасці з іх кашмарамі) і асцярогі ў дачыненні да будучыні аказваліся марнымі.

Але ўяўленне можа не толькі маляваць кашмары якiя ўяўна адбываюцца ў мінулым, сучаснасці і будучыні, але і ў большай ці меншай меры падмяняць рэальную памяць аб падзеях якія сапраўды адбыліся, удзельнікам якіх быў сам індывід. Гэты загана псіхікі (з прычыны няправільнага выхавання) уласцівы пераважнай большасці людзей. Адзіна эфектыўны сродак збавення ад яго - навучыцца выклікаць у свядомасцi той паток пачуццяў, якія рэальна мелі месца ў перыяд, калі індывід быў удзельнікам падзей, аб якіх ён спрабуе успомніць. У рускай мове гэта з'ява ў псіхіцы індывіда характарызуецца словамі "перажыць зноўку"**.

Калі выклікаць у прытомнасць самаадчуванне — настрой, - якое было ўласціва індывіду ў той час, калі яго пра што перасцерагал "ўнутраны голас" і предощущения; а потым і настрой таго часу, калі яго ўяўленне малявала кашмары, то прыйдзецца прызнаць, што гэта былі два якасна розных тыпу самаадчуванняў - настрою, а дакладней — эмацыянальна-сэнсавага ладу.

І гэта прыводзіць да пытання аб найлепшым (у сэнсе забеспячэння бяспекі і эфектыўнасці дзейнасці) эмацыйна сэнсавым ладзе псіхікі асобы.

* Калі "ўнутраны голас" настойліва рэкамендаваў зрабіць нешта канкрэтнае — істотна больш рэдкія падзея. Прычына гэтага ў тым, што чалавеку звыш прадастаўлена свабода выбару мэтаў і лініі паводзін, і калі ён дзейнічае ў межах дапушчальнага ў рэчышчы промыслу, то яго не прымушаюць рабіць што-небудзь з таго, да чаму ў яго "душа не ляжыць". Але калі ён, захоўваючы прыхільнасць здабаць, у чымсьці памыляецца, яму ідуць намёкі звыш пра тое, што не трэба рабіць нешта канкрэтнае, што ён мае намер рабіць кепскае ці ў што яго далучаюць абставіны або іншыя людзі персанальна.
** У практыцы саентологii гэтаму адпавядае тэрмін "recall" - у прамым значэнні "паўторны выклік" - маецца на ўвазе "паўторны выклік патоку пачуцця".