Надир-шах чукуруникай лезги халхьдин мани

(лагь-лугьунар)Тлели пепелища от пожаров сожжённых сёл и разносился плач об невинно убитых в горах, в то время как звезды тихо горели наверху...

Ясдин чуьллер, ясдин чуьллер,
Ясдин чуьллер, яд къаралмиш!
Чибур жеда шадлух кьуьлер,
Шадлух кьуьлер, яд къаралмиш.
Ясдин чуьллер, яд къаралмиш,
Чна уна межлис къурмиш.
И межлисдал ала вири:
Лезги эллер гъвечIи-чIехи.
ЦIай яна, вун кана, душман,
Ви невеяр хьурай пашман!
Ви невеяр хьурай пашман,
Ирандихъай атай гьайван!
XapaпI хьуй ви мармардин кIвал,
Ваз кьисмет хьуй ясардин кIвал!
Гургурдиз лап акъатрай вун,
Жегьенемдиз аватрай вун!
Гьиниз фена ви шад кьушун,
Чи эллерал авур гьужум?!
Гьаргьар Надир, вун я ахмакь,
Ви гъуцари ваз уна агь!
Гила ахлад, верч хьиз йигъи,
Гьа вун атай Ирандиз ви!
Гьунарлу я лезги эллер,
Пуд къуз жеда ина кьуьлер!
Ирандиз фий чи къивдин ван,
Азраилди къачуй ви чан!
Чи чил вири я куь кьеркьер,
Ибур тирни ви шад лекьер?!
Табасаран, Куьра, Къуба
Вун барбатIай я хьи зурба!
Я хьи зурба, я чан эллер,
Хци я куь алпан хьелер!
Хци я куь турар къизмиш,
Душман рекьиз гъилив вердиш!
Чи шиверин гьерекат зарб
Акурдан рикI жеда хьи тIар!
Чи хьелерин кIуьввидин сес
Хьайи касдин кьада нефес!
Кьада нефес, я чан эллер,
Куьне ая къизгъин кьуьлер!
Къагьриман чи халкьдин гьунар
Гьакъикъат я, туш хьи ахвар!..

НАДИР-ШАХДИКАЙ БЕНДЕР

Деред сиве карвансара
ЦIай аватна, кана эллер.
Ирандихъай атай гавур,
Пехъи я вин кицIин вилер.
Гияр шегьер ялавд кьула,
Къизил, гимиш цIраз, авахьиз,
Кьеркьер алай афтафаяр
Пад жезва гьакI яд кIвахьиз.
Къелед сенгер еке гьамбар
Мейитар я - аван(и) хабар?
Гапур авай гъил я къабар,
Вуч я и агь-зар, къаралмиш?
Мурдар ксар пуч хьуй тамам,
Гьарам хьана са югь регьят.
Диде, вуна гъам ийимир,
Хаин хциз хъимир минет.
Яргъай чагьди атай къачагъ,
На ивидин вире чан гуй,
Ваз рехъ къалай а Зугьрабан
Лацу бармак накьвада хьуй.
Чулак Зугьраб, эл маса гай,
Намус авач, арни-хараб,
Вун элкъвена ин чархара
Гьатдач, яни икIа яраб?
Карвансара Къуба беглер,
Куь парахра ялав ава.
Гил(а) ихтибар хъийич элди:
ШайтIанар куь къвалав гава.
Лезги, яхул, къарагь виниз,
Дидейрин мам квез гьалал хьуй,
Вегьа кемен, галчIур душман!
Бес им чаз вучтин завал хьуй?
Дербентдин гьуьл къутана пис,
Къелед цлав - ивид булах.
Гъаргъар Надир атана гил,
Жуван падур шалвар хутах.

Песнь лезгин об изгнании Надир-шаха Афшара
______________________________________________

P/S Кто смог б художественно-образно перевести эти народные стихи на русский язык, сохранив все богатые оттенки смысла? Важно для нашей культуры и истории.

Обработка от Вагиф Гаджиагаев
МАНИ (лагь-лугьунар).

Ясдин чуьллер, ясдин чуьллер!1
Ясдин чуьллер, ч1улав пехъер!2
Чибур жеда шад тир кьуьлер,
Шад тир кьуьлер,ч1улав пехъер.
Ясдин чуьллер, ч1улав пехъер,
Чна уна межлис туьк1уьр.
И межлисдал ала вири:
Лезги эллер гъвечIи-чIехи.
ЦIай ягъана кана, душман,
Ви хтулар хьурай пашман!
Ви штулар хьурай пашман,
Ирандихъай атай гьайван!
XapaпIа хьуй мармардин кIвал,
Ваз кьисмет хьуй ясардин кIвал!
Гургурдиз лап акъатрай вун,
Жегьеннемдиз аватрай вун!
Гьиниз фена ви шад кьушун,
Чи эллерал авур гьужум?!
Гъаргъар Надир, вун я ахмакь,
Ви гъуцари ваз уна агь!
Гила ахлад, верч хьиз ягъи,
Гьа вун атай Ирандиз ви!
Гьунарлу я лезги эллер,
Пуд къуз жеда ина кьуьлер!
Ирандиз фий чи къивдин ван,
Азраилди къачуй ви чан!
Чи чил вири я куь кьеркьер,
Ибур тирни ви шад лекьер?!
Табасаран, Куьре, Къуба
Вун барбатIай я хьи зурба!
Я хьи зурба, я чан эллер,
Хци я куь алпан хьелер!
Хци я куь турар ифей,
Душман рекьиз винел атей3!
Чи шиверин гьерекат - гар
Акурдан рикI жеда хьи тIар!
Чи хьелерин кIуьввидин4 сес
Хьайи касдин кьада нефес!
Кьада нефес, я чан эллер,
Куьне ая зарб квай кьуьлер!
Къагьриман чи халкьдин гьунар
Гьакъикъат я, туш хьи ахвар!..
-------------------------------------------
1-ясди кьунвай чуьллер
2-душманар
3-атай(диал.)
4-хьелцин ван

НАДИР-ШАГЬДИКАЙ БЕНДЕР
Деред сиве карвансара
ЦIай аватна, кана эллер.
Ирандихъай атай гавур,
Пехъи я вин кицIин вилер.
Гияр шегьер ялавд кьула,
Къизил, гимиш цIраз, /а/вахьиз,
Кьеркьер алай афтафаяр
Пад жезва гьакI ст1ал кIвахьиз.
К1елед сенгер еке гьамбар
Мейитар я - аван/и/ хабар?
Гъил я къабар гапур авай
Вуч ц1вагъар я,им я кафтар?
Мурдар ксар пуч хьуй тамам,
Гьарам хьана са югь регьят.
Диде, вуна гъам ийимир,
Хаин хциз хъимир минет.
Яргъай чалди атай къачагъ,
На ивидин вире чан гуй,
Ваз рехъ къалай а Зугьрабан
Лацу бармак накьвада хьуй.
Члахъ Зугьраб, эл маса гай,
Намус авач, г1арни-г1айиб,
Вун элкъвена ин чархара
Гьатдач, яни икIа яраб?
Карвансара Къуба беглер,
Куь парахра ялав ава.
Гил(а) ихтибар хъийич элди:
ШайтIанар куь къвалав гава1.
Лезги, яхул, къарагь виниз,
Дидейрин мам квез гьалал хьуй,
Вегьа кеменд2, галчIур душман!
Бес им чаз вучтин завал хьуй?
Къутана пис Дербентдин гьуьл,
Къелед цлав - ивид булах.
Гъаргъар Надир атана гил,
Жуван падур шалвар хутах.
-----------------------------------
1-гва
2-чил,аркан
Песнь лезгин об изгнании Надир-шаха Афшара

Есть ещё варианты?

#лезгины #лезгипеснь #нашествиенадиршаха