Хотту бла Семизбет. Хусей Магомедович Кулиев

               
    Хотту ынычхай, ынычхай, белине жабышып, кеси кесине,- ай къартлыкъ, къартлыкъ,- дей мурулдай, тёртюнчю ЖЭКни конторуна  кирди. Конторну коридоруну эки жанында  отоула тизилип. Хотту, биринчи отоуну эшигин ачып, арсар, босагъадан атлады. Отоуда , стол артында, бир семизбет галстуклу киши, креслода  олтуруп, кёзлюклери бла ойнай,   тургъанын кёрдю.  Хотту жётелчик этди.
-Кирге боллукъмуду?
-Да  кирдинг ушайды да! – Семизбет башын  кётюрмеди. -Не керекди?
-Мен….мен…ЖЭКни таматасын излей эдим!- Хотту амалсыз ышарды.   
-Семизбет башын къагъытладан айырып, Хоттугъа онгсунмай къарады.- Нек?
-Анга бир заяблениячыкъ келтирген эдим.
-Не заявление?
-Ма! –Хотту бир къагъытчыкъны узатды. –Ма муну.
Семизбет къагъытчыкъны алып, кёзлюклерин салып,  окъуду. «Пырашу мине пирийехацца на пербия этажу. Хотту»
-Неди бу? –Семизбет Хоттугъа терс къарады.- Неле жармалагъанса мында? Не «пириехаццады» бу?
-Таматагъыз мени биринчи этажгъа кёчюрсюн,  деп  тилейме. – Хотту, шинтиклени бирин кесине сагъыракъ  тартып, олтурду.
-Къайдан?
-Бешинчиден.
-Бешинчиде уа не ишлейсе?
-Къалай не ишлейме? - Хотту сейирсинди.- Жашайма.  Эки комна  фатарда .
-Да  жаша жашай эсенг! –Не айланаса да  ары-бери сугъула? –Семизбет биягъы къагъытлагъа ийилди.- Не жюрюйсе да ?
-Андан кёчюрюгюз, деп тилейме.
-Нек?
-Къарт болгъанмада , аны ючюн. Не башына миналмайма, не тюбюне тюшалмайма.
Семизбет тюп эринин чюйюртюп, Хоттугъа онгсунмай къарады.-Да  не минип тюшюп тураса да  муну? Къартлыгъынгда,  ары- бери жортуп айланмай, «ох» деп фатарынгда  басылып турсанга! 
-Хыкъ! «Басылып турсанга!»-Хотту ачыулана башлады.- Ётмекни уа  сенми келтирликсе манга, мен  басылып турсам? Не уа  дарманны? Андан сора да  пенсиячыгъымы алыргъа керек, сабесге барыргъа керек, азмыды жумуш? Къалай турайым басылып?
-Пенсиянгы юйюнге келтирмеймидиле да ?
-Келтирмейдиле.
-Нек?
-Банкагъа ётдюргенме.
-Не банкагъа? Мияла банкагъамы?
-Не мияла, слуший? Камерчиска банкагъа!
-Аха! Ангыладым.- Семизбет къашларын тюйдю. –Лифт, а? Аны бла нек жюрюмейсе?
-Жокъду. Эртде   сынганды.
-Ишле.
-Менми?
-Сен!
-Эй, сен не безирей тураса былайда, слуший? –Хотту тазада  ачыуланды.- Мен не липт ишлерикме? И, бабще сен кимсе? Не басылыууну-часыуулуланы санайса былайда ? Кимсе сен вобще?
-Сен, а кимсе? –Семизбет да  хыныракъ болду.
-Мен Хоттума! –Хотту ёрге къопду! – ЖЭКни таматасын излейме! Мени бешинчи этаждан биринчиге кёчюрсюн, деп, заяблена келтиргенме!  Къайдады таматагъыз?
-Не этесе таматаны? – Семизбет Хоттугъа суху къарады. 
-Слуший, эй? –Хотту кесини мангылаийн къакъды.- Сен телимисе, акъыллымыса, не? Ненча кере айтыргъа боллукъду, анга заяблена келтиргенме, деп.
-Мунуму? –Семизбет эки бармагъы бла столда  къагъытчыкъны къыйырындан тутду.
-Бу хыликгянымы?
-Нек бола эди сора хыликгя? – Хотту къагъытчыкъны алды.- Неси хыликгяды?    
-  ЖЭКни таматасы быллай чепуханы окъурукъ да  тюйюлдю. Билдингми?  Тап жаз!
Семизбет Хоттуну къолунда  къагъытчыкъгъа къарады..- «Пырашу мине пирийехацца»! Ким жазады былай?
-Сора  къалай жазайым ? –Хотту биягъы олтурду.
- Хар затны ангылатып жаз.- Семизбет шкафдан эки таза къагъыт чыгъарды.-  Къайдан кёчесе, нек кёчесе, не сылтаунг барды?  Барысын да   жараштырып, ангылатып жазаргъа керекди, ансы сен, ташны ташха ургъанлай, «пырашу пирийехацца».  Уффф! Бу адамла сейирдиле, ант этейим!  Не этгенлерин кеслерида билмейдиле!               
 - Эй! Тилейме.- Хотту жалынган халда  Семизбетге къарады.- Сен грамитний адам кёрюнесе. Бир болуш, маржа. Хатеринги  унутмам. Къалай тап эсе да, алай бир жаз. Тилейме.
- Уффф! Это дело другой. –Семизбет Хоттудан биягъы къагъытчыкъны алып къарады.- Ладно. Болушайым. Бирге жазайыкъ.  Энди ашыкъмай тынгылы айтчы, кимсе, нек кёчесе, къайдан  кёчесе, къайры кёчесе?
- Мен инбалит птарой гуруппама.-Хотту инвалид книжкасын чыгъарды.- Тапсаашарып Хотту Хоттуибич!  Жашагъан, бу ЖЭКни юйюнде, бешинчи этажда  этеме. Липти,  жокъду. Мен, а къарт, къарыуусуз. Тынчмыды манга хар кюнден  бешинчи этажгъа ёрлеп тургъан?! Бутларым ауруйдула, белим юзюледи, кёзлерим къарангы этедиле, къулакъларым ……
-   Болду! Болду! Эшитдик! – Семизбет столда  къаламладан бирин алды. –Болду!
-Къулакъларым «оу», ёпгелерим «шау», печиним «тар»…-Хотту къолун жюрегине салды.- Жюрегим….
-Болду дейме да !- Семизбет  хыныракъ болду.-  Ким сорады сени печининги? Азыракъ ич!
Хотту къызарды - Мен арталлы бла да  ичмейме, билдингми?
- Ол, а бютюн  аламат!- Семизбет таза къагъытладан бирин аллына салды.-Ичмегенден бирда къууанма! Бек осал адам болурса, эшта.  Уфффф! Охо! Жазайым заявлениянгы.  Не деп жазама?
- Биринчи этажгъа  кёчюрсюн, деп  жаз! –Хотту ахтынды.
- Ким?
- Тамата!
- Ичмегенинг ючюнмю?
- Ауругъаным ючюн! Къартлыгъым ючюн! Къарыуусузлугъум ючюн!  Ма алай
  жаз!  -Хотту арып, солуу алып, шинтикде табыракъ олтурду. – Тап, ангылатып жаз, маржа!   
- Хыкъ! « Ангылатып жаз» Айтхан, а тынчды.
- Да  жазгъанны уа неси къыйынды да?-Хотту биягъы ачыулана башлады.
- Да  къыйын тюйюл эсе, кесинг нек жазмайса да? –Семизбет да ачыуланып,  къаламны салды.  –Кесинг жазсанга, алай залим эсенг!
Хотту терен ахтынды .-  Мен жаланда  юч класс бошагъанма, сен, а майна, галстук тагъып  олтураса!  Галстукну  кёбюсюне къуллукъчула тагъадыла.  Сен да, эшта, аладан бири  болурса. Тамата тюйюл эсенг да, шисторкаларындан бири.   
-Не зааат? Не шестёрка! –Семизбет ачыуланып, ала тургъан  къаламны бир жанына сызды.- Жазмайма! Жаз керек эсе кесинг! Атангы башы санга!
Хотту секирип къопду.-Аталагъа жетме, жигит, билдингми?! Атангы жанына ашырыма, атамы жаны ючюн! Охо, бу а неге да  тёзерикди, деп сен а озуп кетдингда , таланнган!  Жазмай эсенг къой! Жазыуучула табылырла. –Хотту кетип башлады.
-Тохта! – Семизбет да  къопду.- Мен бир кесек къызаракъ болдум, дейме. Кеч! 
-Хотту артха айланды? Жазамыса, къысхасы? -Жазама, жаза! –Семизбет олтурду. Сора башын чайкъай, биягъы къаламны алды.
 -Тааак. Кимге жазабыз? - Олтура тургъан Хотту, биягъы къопду.-    Къалай кимге? Жэкни таматасына, дедимда ! Сангырауумуса?-  Семизбет сагъыш халда  Хоттугъа къарады.-   Ммм…… сен аны къаллай адам болгъанын, а билемисе?
-Угъай! Къайдан билликме, мен аны  кёргенда  этмегенме сора! –Хотту олтурду.
- Ит! Барып тохтагъан парий!- Семизбет желкесин къашыды.-  Тилегинги  толтурлукъ тюйюлдю! Сёзюнгюш да  къоратма, харип.   Хотту таза къагъытны Семизбетни аллына тюртдю.-  Сен жазгъан этчи! Толтурлугъу  бла къаллыгъын артда  кёрюбюз.  -Ашхы. –Семизбет къагъытны тюзете, бир кесек сагъыш этди.-  Келчи   заявлениянгы назмула  бла жазайыкъ. - Хотту сейрсинди.-  Не зааат? Не назмула?   -Жазыкъсындырыу назмула.- Семизбет эки къолун бир бирге ышыды.-  ЖЭКни таматасы аллай назмуланы  бек сюеди. Мен аны бир кесек таныйма.  Алай жазсакъ, ким биледи, ол ташжюрек эрип, тилегинги  толтургъада  болур. Хотту арсар болду.-    Хм. да  мен…..  - Тохтачы. –Семизбет биягъы сагъыш этди.- Ма, сёз ючюн, былай жазайыкъ.   
                ЖЭКни таматасына   
                Заявление жазама
                Уллу даражасына
                Ышанама, базама.
 

Хотту жарыды.-   Аламат, слуший! Аперим! Да   сен, жуугъум,  уллу назмучу кёреме да , гяур! Закий назмучу!  Жаша, слуший! Андан арысы уа?
Семизбет къуанды. – Жаратдынгмы?
-Айхай! Жаратмай а, юйюнге! Маладес, атамы жаны ючюн!  Андан арысын да  къаттырчы! -Семизбет биягъы сагъышчыкъ этди.- Ма! Къатдырдым!
               
                Бешинчи этажда  жашайма 
                Ашны жиляй ашайма   
                Бу барыуудан бара эсем
                Жашауумдан бошайма.
 
 Хотту  мудахланды. -  Ээээх, анассыны уа! Жашау! Жашау! Ит жашау! Бек тюз айтаса, тенгим! Алайды, атамы жаны ючюн! Тюз атамы къанычады ашым, аны  бешинчи этажгъа асыры къыйналып элтгеним ючюн! Ийнанамыса, кесим кесиме жаным аууруйду. Неди манга бу къыйынлыкъ, деп. Ангылаймыса, шуёхум? –Хотту Семизбетге жилямсырап къарады.-Ангылайма, харип, ангылайма.- Семизбет Хоттуну  къучакълап, къол жаулукъ чыгъарып кесини къургъакъ кёзлерин сюртдю. Ма ахыры уа!               
                Ары ёрлеялмайма   
                Андан да  тюшалмайма
                Жанымдан тойдум тамам….
- Андан арысын айталмаймааа!- Семизбет къычырыкъ этип жиляп, бетин эки къолу бла жапды.-Ааа! Ооо! Ууу! Ыыы!               
Хотту да  анга къошулду.  -Ой, мен пакъыыыр, мен жазыыкъ!   
Семизбет сарнауугъа къалды.  -Ой, сен харип, сен мискииин!   
Хотту ёгюзча ёкюре, Семизбетни къучакълады.- Ой, мен насыбым  къуругъан,  аман бла улугъааан!-. Семизбет сарнау салды.-  Ой, бешинчи этажда  атылып къалгъааан!  Пенсиясын алалмагъаан! Тюкенге баралмагъааан!
 -Аптюекни да  анга къоош!- Хотту жиляй жиляй,  Семизбетге къарады.- Бошадынгмы назмуланы уа?
Семизбет бетин къолжаулукъ бла сыйпады. – Угъай!  Ма ахырына тынгыла.
               
                Жанымдан тойдум тамам
                Ёлюрге уа тёрт атлам!
  Хотту  жилягъанны къоюп, Семизбетни хыны тюртдю. -  Не заат? Не тёрт атлам?
Семизбет тёнгереп кетип,  жерден Хоттугъа къарады? Не болду, не алынаса?
Хотту биягъы «тепди»  -   Не тёрт атлам? Кимгеди ёлюрге тёрт атлам?
-Санга! – Семизбет ух-чух эте жерден кючден къобуп, жаза башлады.-   «Ёлюрге уа тёрт…
Хотту секирип къобуп,   къагъытны сермеп, хурттак-хурттак этип юзюклерин Семизбетни жухуна быргъады.- «Тёрт атлам»!  Тёрт кесек болгъун, огъесе, сен чылтыр! Башхаракъ жаз, скотина!
 Семизбет башха къагъытны алды.-Тёрт кёпмюдю дейсе? Пажалыста, къысхартайым.
 Тынгыла.
                Жанымдан тойдум тамам
                Ёлюрге уа бир атлам!
Былай а жарарыкъмыды?
Хотту Семизбетни  жагъасындан тутду.-Эй! Сен не атламлагъа къалдынг былайда , не? «Ёлюрге уа бир атлам»!- Атламынг къурусун, огъесе! Кесинг ёл! Жаханим сенден толсун! - Семизбет  тартышып,  ычхыныргъа кюрешди.-   Сылхыр! Ол алай айтылады ансы, керти ёлюпмю бараса? Ий ары!  - Хотту  Семизбетни  силкиндирди.-   Кесинге айтылсын, мынафыкъ! Манга айтмада , кесинге айт аллайны, билдингми!   
Семизбет,  тартыша келип, ычхынды.-  Уффф! Быллай аппагъа уа этда  тур жюн тартма! Сау бол дер   орунуна….. Уффф!
 Хотту экинчи къагъытны да  жыртды.-  Хоу, сен мени ёлтюре турда , мен, а санга  сау бол деим?  Тапханса телини! Къурут  ары бу тырнагъанларынгы!  Назмуларынглай кёрюнгюн, сен тели!  Ит болмагъан жерде тюлкю юрюр, деп, къайры юргенинги да  билмей, артда  юрюрсе!  Уфффф!   
Семизбет ахтынды.-    да  мен санга игилик этеме деп кюреше эдим! 
Хотту башын чайкъады.- Уффф! «Игилик!»  Хоу, бек уллу игилик этдинг, жанымы саулай  къабыргъа сугъуп?  Олмуду игилигинг, гырайт? Кесинги болсун аллай игилик! Бир жарыгъыракъ зат къуругъанмыды жазаргъа, ёлюмню тежеп турмасанг манга? «Ёлюрге уа бир атлам»! Атламай къалгъын, сен гылыу!
  Семизбет жангы къагъыт алды.-   Ашхы! Жарыгъыракъ жазайыкъ сора!  Ма, сёз ючюн,  былай!
                Бешинчи этажда  жашайма
                Жырлай жырлай ашайма
                Жашауум мени жарыкъ
                Кесим, а болдум… арыкъ! 
Хотту, къулакъ салып, тынгылап, Семизбетге гурушха къарады.- Не зааат!  Не арыкъ? Ашны жырлай  ашай эсем, нек болама арыкъ?
Семизбет масхара кюлдю.- Да  семизми боллукъса, харип,  хар мунутдан  бешинчи этажгъа ёрлеп бла тюшюп турсанг? Сюймей сюймей болурса арыкъ! Аллай бирни къалай билмейсе, юйюнге?  Сейир адам кёреме сен!
Хотту  башын чайкъады.-  Сейир, а сенсе, атамы жаны ючюн! Адам ашын жырлай, жырлай къачан ашайды? Неси да  тамам болуп, жюреги ырахат болуп тургъанда. Мен, а ёпге солуу этип, бешинчи этажгъа кючден ёрлеп, жаным чыгъаргъа жетген ючюнмю жырлайым? Ёрлечи сен ары бир тогъуз-он кере, сора къалай жырларыгъынга бир къарайым! Мен ёлеим, жырлагъанны къойда , итле къуугъан къоянча солумасанг! Барчы бир ёрле!
Семизбет жунчуду.-  Мммм….. Мда ….. Алайчыгъы… ммм….тапсызыракъты. Керти окъуна хазна жырла, аллай жашауудан.  Келчи, эй, бу назму-чазмуланы къойайыкъта, таб жазайыкъ. -Хотту къагъытны сылап, сыйпап, Семизбетге узатды. –Бас! Жаз! Тапчыкъ келишдирип, ангылатып жаз! 
Семизбет терк окъуна жазып, Хоттугъа узатды. –Окъу.
Хотту кёзлюклерин салып, бёлюп бёлюп окъуп башлады.  «Тёр-тюн-чю ЖЭК-ни та-ма-та-сы-на, жюйюс-хан Той-са-къо-я-ров-ха  Ш. Ш.»  - Кимди бу шышынг, а?- Хотту Семизбетге къарады.-Тапсаашаров Шотту Шоттуевич!  ЖЭКни таматасы.
-  Аха! –Хотту андан арысын окъуп тебиреди. «Мен, Тап-са-ша-ров Х. Х…
-Хыхы уа кимди?
  -Сен!- Семизбет ачыуланды.- Сен! Хотту Хоттуевич!  Кесинги танымаймыса?
 Хотту тюп эринин къапды.- Кечгинлик! Тепме! Уффф! Андан арысын окъуюм. «Ти-лей-ме, ме-ни бе-шин-чи э-таж-дан би-рин-чи-ге кё-чю-рю-гюз.  Къарт, къар…къар…къар… Семизбет биягъы ачыуланды.- Не къаргъа къалдынг, къарылып турмай эсенг?
  Хотту къызарды.- да  былайда  бир харф… «къар….къар…
-Тутчу былай!- Семизбет Хоттуну къолундан къагъытны сермеп, кеси окъуп башлады.- «къарыуусуз болгъанмада  ары ёрлеялмайма. Кесим да  инвалид, экинчи группа. Тилейме манга онг кёз бла къарарыгъызны. Тапсаашаров Х. Х.»  Былай жазсакъ боллукъмуду? Мынга уа ыразымыса?
Хотту чабып Семизбетни къучакълады.- Ма, жаш десенг! Андан бери былай этсенг а, тонгуз! Къарынынг аууруса уа жазарыкъса, малгъун!   
Семизбет да  жарыды. - Ма! Тюбюнде къол сал сора. Хотту къагъытны алып тюбюнде къол салып, Семизбетге узатды. Тюзмюдю?
Семизбет къагъытны алып къарады.- Тюздю. –Сора тюбюнде «Отказать!» -деп жазып Хоттугъа берди. Ма заявлениянгы!
Хотту Семизбетни биягъы къучакълап, уппа эте, заявлениясына къарады.  –Оу анаам! Неди бу? Неди бу атказат деген, а!
 -Отказать! – Семизбет имбашларын къысды.
Хотту уппаны къоюп Семизбетни бууп башлады.- Тохта начас, ЖЭКни таматасы сенмисе? Ол ШШ?
  Семизбет хырылдады.- Хххау!- Хотту бегиракъ бууду.- Талауу, эшек! Сора не бюгюнлю башымы къайнатаса да  назмуларынг бла, назмунг къурурукъ? Алгъындан айтсанга, ким болгъанынгы, болмай къаллыкъ! Мен жарлы уа жиляйма бу итге, муну адам сунуп! Тохта мен сени..
  Семизбет Хоттудан кючден ычхынып къачды. Хотту ызындан къууду.- Тохта! Тохтаа!